Bài giảng Kế toán tài chính - Chương 7: Kế toán nghiệp vụ ngoại tệ & thanh toán quốc tế

3/4/2016 1 CHƯƠNG 7: KẾ TOÁN NGHIỆP VỤ NGOẠI TỆ & THANH TOÁN QUỐC TẾ Mục tiêu  Giải thích bản chất các nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ & thanh toán quốc tế;  Nhận biết, định giá, ghi nhận và trình bày các giao dịch ngoại tệ;  Trình bày quy trình các nghiệp vụ thanh toán quốc tế và xử lý kế toán các nghiệp vụ liên quan. 2 Nội dung Khái quát về nghiệp vụ về ngoại tệ; Kế toán kinh doanh ngoại tệ; Kế toán dịch vụ thanh toán quốc tế; Trình bày BCTC. 3 1. Khái quát về nghiệp vụ về ngoại tệ  Huy động vốn bằng ngoại tệ;  Cho vay bằng ngoại tệ;  Kinh doanh ngoại tệ;  Thanh toán quốc tế. 4 3/4/2016 2 TOÅNG QUAN VEÀ KINH DOANH NGOAÏI TEÄ Kinh doanh ngoại tệ NV Phái sinh FORWARD SWAP OPTION FUTURE NV sơ cấp SPOT 5  THÀNH VIÊN THỊ TRƯỜNG NGOẠI TỆ  NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC;  TỔ CHỨC TÍN DỤNG;  KHÁCH HÀNG.  THỊ TRƯỜNG NGOẠI TỆ  LIÊN NGÂN HÀNG;  GIỮA NGÂN HÀNG & KHÁCH HÀNG. Kinh doanh ngoại tệ 6 CÁC PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN QUỐC TẾ Thanh toán quốc tế Thanh toán chuyển tiền Thư Điện Thanh toán nhờ thu Trơn Kèm chứng từ Thanh toán L/C 7 2. Kế toán kinh doanh ngoại tệ Nguyên tắc kế toán Hạch toaùn caùc taøi khoaûn tieàn maët, TGNH, cho vay, tieát kieäm baèng ngoaïi teä hoaøn toaøn gioáng nhö haïch toaùn baèng VNÑ, chæ thay ñoåi soá hieäu taøi khoaûn. Rieâng ñoái vôùi nghieäp vuï kinh doanh ngoaïi teä thì NH phaûi thöïc hieän theo quy ñònh cuûa NHNN. 8 3/4/2016 3 2. Kế toán kinh doanh ngoại tệ Nguyên tắc kế toán Kế toaùn Chi tieát: Theo nguyeân teä & VND; Kế toaùn Toång hôïp: theo VND; Xử lý nghiệp vụ kinh doanh ngoaïi teä: 2 buùt toaùn: Theo nguyeân teä (TK 4711); Theo VND (TK 4712). Caùc nghieäp vuï thu nhaäp, chi phí baèng ngoaïi teä: Ghi nhận ban đầu theo NT, cuối kỳ quy ñổi VND; Ghi nhận ban đầu theo VND.  Lời: TK 721  Lỗ: TK 821 9 Taøi khoaûn söû duïng TK 4711 Mua baùn ngoaïi teä kinh doanh -Giaù trò ngoaïi teä baùn ra trong kyø SDÑK: Giaù trò ngoaïi teä mua vaøo ñeå kinh doanh coøn ñaàu kyø Giaù trò ngoaïi teä mua vaøo trong kyø SDCK: Giaù trò ngoaïi teä mua vaøo ñeå kinh doanh coøn laïi cuoái kyø 10 TK 4712- Thanh toaùn mua baùn ngoaïi teä kinh doanh SDÑK: VND chi ra mua NTKD coøn ñaàu kyø -VND chi ra trong kyø mua ngoaïi teä -K/c laõi kinh doanh ngoaïi teä -Ñieàu chænh cheânh leäch tyû giaù taêng SDCK: VND chi ra mua NTKD coøn cuoái kyø -VND thu veà do baùn ngoaïi teä trong kyø -K/c loã kinh doanh ngoaïi teä -Ñieàu chænh cheânh leäch tyû giaùgiaûm Taøi khoaûn söû duïng 11 TK 4711 TK TH –NT (1031, 4221, 1123) (1a) Giaù trò ngoaïïi teä mua vaøo (2a) Giaù trò ngoaïïi teä baùn ra TK TH –VND (1011, 4211, 1113) (1b) Tieàn VND chi ra mua NT (2b) Tieàn VND thu töø baùn NT TK TH –NT (1031, 4221, 1123) TK 4712 TK TH –VND (1011, 4211, 1113) Phương pháp kế toán 12 3/4/2016 4 Kết quả kinh doanh ngoại tệ = Doanh số bán ngoại tệ - Số lượng ngoại tệ bán x quân Tỷ giá mua vào bình Tỷ giá mua vào bình quân = Giá trị ngoại tệ đầu kỳ + Giá trị ngoại tệ mua vào trong kỳ Số lượng ngoại tệ đầu kỳ + Số lượng ngoại tệ mua vào trong kỳ Xác định kết quả kinh doanh ngoại tệ 13 - l i t i i - Tỷ iá mu ào bình quân- S l ngoại tệ bán l i Kết quả kinh doanh ngoại tệ = x thuế GTGT Thuế suất Điều chỉnh tỷ giá ngoại tệ:  Khoản mục tiền tệ; Tỷ giá cuối kỳ; Xử lý chênh lệch. Thuế GTGT và đánh giá 14 i i Thuế suất thuế GTGT Thuế GTGT phải nộp TK 821TK721 4712 TK 4531 TK TK631 TK631 (1 b) (1a) (2a) ) (3 ) (4 TK 83 Phương pháp kế toán 15 TT NGÀY DIỄN GIẢI SLNT TỶ GIÁ TT SDDK 120.000 20.000 120.000 1 05/05 BÁN USD CHO NH A 80.000 20.010 40.000 2 10/05 MUA USD CỦA KH B 30.000 20.080 70.000 3 15/05 BÁN USD CHO KH C 20.000 20.170 50.000 4 25/05 MUA USD CỦA NHD 50.000 20.160 100.000 Tỷ giá cuối kỳ 20.200 100.000 16 Định khoản các nghiệp vụ nêu trên & các nghiệp vụ liên quan vào cuối tháng 5 3/4/2016 5 TÀI KHOẢN SỬ DỤNG  TK 1051 - Vàng tại đơn vị  TK 4780 - Tiêu thụ vàng bạc, đá quý  TK 1113 - Tiền gửi thanh toán tại NHNN  TK 722 – Thu nhập từ HĐKD vàng  TK 822 – Chi phí từ HĐKD vàng  TK 83 - Chi nộp thuế  TK 4531 – Thuế GTGT đâu ra  TK 632 - Chênh lệch đánh giá lại vàng bạc, đá quý KT NGHIỆP VỤ KD VÀNG 17 3. Kế toán dịch vụ thanh toán quốc tế Kế toán chuyển tiền Kế toán nhờ thu Kế toán tín dụng chứng từ - Thanh toán mậu dịch - Thanh toán phi mậu dịch 18 Kế toán dịch vụ chuyển tiền NGAÂN HAØNG CHUYEÅN TIEÀN NGAÂN HAØNG TRAÛ TIEÀN (3) (1)NGÖÔØI CHUYEÅN TIEÀN NGÖÔØI THUÏ HÖÔÛNG (4) (2) Quy trình 19  TK - Tieàn maët ngoaïi teä (1031)  TK - Tieàn göûi khaùch haøng baèng ngoaïi teä (4221)  TK -Tieàn göûi taïi NH nöôùc ngoaøi (1331) – TK Nostro  Caùc TK Thanh toaùn voán ( 519 )  TK -Thu nhaäp phí (711 hay 712)  TK - Thueá GTGT phaûi noäp (4531)  Caùc TK mua, baùn ngoaïi teä (4711, 4712)  TK Chuyển tiền phải trả bằng ngoại tệ (455)  ...... Tài khoản sử dụng 20 3/4/2016 6 Kế toán Chuyển tiền đi KH noäp ngoaïi teä caàn chuyeån: ~ Soá ngoaïi teä KH chuyeån ñi: Nôï TK 1031, TK 4221 Coù “TKTG taïi Ngaân haøng nöôùc ngoaøi” 1331 hoặc Coù TK – TTV (519) ~ KH noäp phí chuyeån tieàn: Nôï TK 1011, TK 4211 Coù TK - Thu nhaäp dòch vuï (711) Coù TK - Thueá GTGT phaûi noäp (4531) 21 519- chuyeån tieàn Hoaëc 1331 TGNHNN 1031-TMNT Hoaëc 4221 TGNT KH noäp tieàn chuyeån ñi TK T/hôïp 1031, 1011712 TN dòch vuï 4531Thueá GTGT Phí dòch vuï - Neáu KH khoâng coù saün NT thì caàn thöïc hieän nghieäp vuï mua baùn NT(neáu ñöôïc cho pheùp); - Keá toaùn seõ söû duïng TK 471. Chuyeån tieàn ñi nöôùc ngoaøi 22 Thí dụ  Khaùch haøng A caàn chuyeån 100.000 USD ra nöôùc ngoaøi;  Ngaân haøng thu phí chuyeån tieàn 0,11% (ñaõ bao goàm thueá GTGT);  Caùc tình huoáng:  1. KH A noäp toaøn boä baèng ngoaïi teä (USD).  2. KH A chæ coù VND (TK tieàn göûi taïi NH).  Cho bieát: ~ TG nieâm yeát: USD/VND = 20.580/82; ~ TG BQ LNH (USD): 20.570 23  Soá ngoaïi teä nhaän ñöôïc töø NH nöôùc ngoaøi: Nôï TK – 1331, TK- TTV (519) Coù TK 4221 hoaëc Coù TK - Chuyeån tieàn phải traû baèng NT” (455)  Traû tieàn cho KH: Nôï TK Chuyeån tieàn phaøi traû baèng ngoaïi teä (455) Coù TK Thích hôïp Kế toán Chuyển tiền đến 24 3/4/2016 7 TK 455 chuyeån tieàn phaûi traû712 TN dòch vuï 4531Thueá GTGT Phí dòch vuï Nhaän chuyeån tieàn töø nöôùc ngoaøi 519- chuyeån tieàn Hoaëc 1331 TGNHNN 1031-TMNT Hoaëc 4221 TGNT Nhaän ñieän chuyeån tieàn TK 455 chuyeån tieàn phaûi traû KH nhaän tieàn 25  Ngaân haøng nhaän ñieän chuyeån 100.000 USD töø nöôùc ngoaøi traû cho KH A.  Caùc tình huoáng:  KH A lónh TM ngoaïi teä (USD), NH thu phí chöa coù thueá GTGT = 2.2 USD.  KH A môû soå tieát kieäm kyø haïn 6 thaùng baèng VND (TK tieàn göûi taïi NH).  Cho bieát: ~ TG NH yeát: USD/VND= 20.580/82; ~ TGBQLNH(USD): 20.560 Thí dụ 26 NHỜ THU – ĐỊNH NGHĨA Là phương thức thanh toán mà nhà xuất khẩu: Sau khi giao hàng hay cung cấp dịch vụ ủy thác cho NH phục vụ mình nhờ thu hộ tiền nhà nhập khẩu trên cơ sở hối phiếu và chứng từ hàng hóa liên quan. HÌNH THỨC  Nhờ thu trơn (clean collection): Bên bán giao hàng & gửi chứng từ trực tiếp cho bên mua để nhận hàng. Sau đó bên bán lập Hối Phiếu gửi NH nhờ thu hộ bên mua dựa trên Hối Phiếu.  Nhờ thu kèm chứng từ (documentary collection): Bên bán giao hàng cho bên mua. Sau đó lập Hối Phiếu & chứng từ gửi NH nhờ thu hộ tiền bên mua. Khi bên mua chấp nhận thanh toán thì NH mới giao chứng từ cho bên mua đi nhận hàng. 3/4/2016 8 Caùc TK ngoaøi baûng:  TK 9122 “Chöùng töø coù giaù trò ngoaïi teä nhaän giöõ hoä, thu hoä”;  TK 9123 “Chöùng töø coù giaù trò ngoaïi teä göûi ñi nöôùc ngoaøi nhôø thu”;  TK 9124 “Chöùng töø coù giaù trò ngoaïi teä do nöớc ngoaøi göûi ñeán ñôïi thanh toaùn”. Tài khoản sử dụng 29 Taïi NH Nhaäp khaåu 519- chuyeån tieàn Hoaëc 1331 TGNHNN 4221 TGNT hoaëc 2xx1 Vay NT KH thanh toaùn ST nhôø thu ~ Khi nhaän chứng từ từ NH nước ngoài: Nhaäp TK 9124 ~ Khi KH thanh toaùn : Xuaát TK 9124 TK T/hôïp 1031, 1011711 TN dòch vuï 4531Thueá GTGT Phí dòch vuï 30 Taïi NH Xuaát khaåu 4221 TGNT 519- chuyeån tieàn Hoaëc 1331 TGNHNN NH nước ngoaøi thanh toaùn ST nhôø thu ~ Khi nhaän Chứng từ töø KH chuyeån ñi nhôø thu: Nhaäp TK 9123; ~ Khi nhaän tieàn thanh toaùn : Xuaát TK 9123. TK T/hôïp 1031, 1011711 TN dòch vuï 4531Thueá GTGT Phí dòch vuï 31  Ngaøy 1/10 Cty A nhôø thu boä chöùng töø trò giaù 100.000 USD, phí phaûi traû laø 100 USD (ñaõ bao goàm 10% thueá GTGT), tyû giaù 20.000ñ/USD.  Ngaøy 2/10: ngaân haøng chuyeån boä chöùng töø cho NH nöôùc ngoaøi ñeå nhôø thu.  Ngaøy 5/10: Nhaän ñöôïc ñieän chuyeån tieàn töø NH nöôùc ngoaøi.  Tình huoáng: Cty A baùn laïi soá NT nhaän ñöôïc cho NH vôùi tyû giaù: 20.700ñ/USD. 32 Ví Dụ 3/4/2016 9 Laø moät söï thoûa thuaän trong ñoù NH phaùt haønh thö tín duïng theo y/c cuûa KH mình (nhaø nhaäp khaåu) ñeå traû tieàn cho ngöôøi baùn (nhaø xuaát khaåu) hoaëc traû cho baát kyø ngöôøi naøo theo leänh cuûa ngöôøi ñöôïc thanh toaùn, hoaëc chieát khaáu hoái phieáu do ngöôøi ñöôïc thanh toaùn phaùt haønh khi caùc chöùng töø ñöôïc xuaát trình ñaày ñuû theo quy ñònh. 33 Tín duïng thö – Letter of Credit (L/C) NGAÂN HAØNG NHAÄP KHAÅU NGAÂN HAØNG XUAÁT KHAÅU NGÖÔØI XUAÁT KHAÅU NGÖÔØI NHAÄP KHAÅU (1) (2) (4) (5) (7) (8) (3) (10) (6) (9) Kế toán dịch vụ L/C Quy trình 34 Ø Á Å Â Ø Á Å Ø Ä Å  Các TK trong Bảng:  TK 428 - Ký quỹ bằng ngoại tệ;  TK 2141 – Cho vay ngắn hạn bằng ngoại tệ;  TK 222 – Chiếc khấu chứng từ có giá;  TK 717 – Thu phí nghiệp vụ chiết khấu.  Caùc TK ngoaøi baûng:  TK 925 “Cam kết trong nghiệp vụ L/C”;  TK 9122 “Chöùng töø coù giaù trò ngoaïi teä nhaän giöõ hoä, thu hoä”;  TK 9123 “Chöùng töø coù giaù trò ngoaïi teä göûi ñi nöôùc ngoaøi nhôø thu”;  TK 9124 “Chöùng töø coù giaù trò ngoaïi teä do nöớc ngoaøi göûi ñeán ñôïi thanh toaùn”. Tài khoản sử dụng 35 Taïi NH phuïc vuï nhaø Nhaäp khaåu TK T/hôïp 1031, 1011 712 TN dòch vu Hoaëc 711 4531Thueá GTGT (2) Thu Phí dòch vu Môû L/Cï ~ Nhaäp TK 925 “Cam keát thanh toaùn L/C khi môû”; ~ Xuaát TK 925“Cam keát thanh toaùn L/C khi thanh toaùn”. 428 Kyù quyõ môû L/C 4221 TGNT (1) Kyù quyõ môû L/C 519- chuyeån tieàn Hoaëc 1331 TGNHNN (3) Thanh toaùn L/C 36 3/4/2016 10 Taïi NH phuïc vuï nhaø Xuaát khaåu TK T/hôïp 1031, 1011711 TN dòch vu 4531Thueá GTGT (2) Thu Phí dòch vu Thanh toaùn 4221 TGNT 519- chuyeån tieàn Hoaëc 1331 TGNHNN (1) Nhaän tieàn thanh toaùn do nhaø nhaäp khaåu traû 37  Ngaøy 1/10, NH ñoàng yù yeâu caàu môû L/C cuûa Cty Mai Anh, giaù trò 100.000 USD:  KH phaûi kyù quyõ 20% giaù trò L/C baèng NT;  KH noäp phí môû L/C baèng VND (1% giaù trò L/C).  SDTK 4211 – Cty A: 50tr VND  SDTK 4221 - Cty A: 20K USD  Ngaøy 1/11: Thanh toaùn L/C:  SDTK 4221 - Cty A: 80K USD  NH yeát tyû giaù USD/VND: 20.795 38 VÍ DỤ 1 – Tại NH nhaø NK  Ngaøy 1/10 NH ñoàng yù yeâu caàu môû L/C cuûa Cty Lộc An, giaù trò 100.000 USD:  KH phaûi kyù quyõ 20% giaù trò L/C baèng NT;  KH noäp phí môû L/C baèng VND (1% giaù trò L/C).  SDTK 4211 – Cty A: 21.000.000 VND.  SDTK 4221 - Cty A: 20K USD.  Ngaøy 1/11: Thanh toaùn L/C:  SDTK 4221 - Cty A: 50K USD  NH ñoàng yù cho vay tín duïng soá tieàn thieáu, goác & laõi traû haøng thaùng  NH yeát tyû giaù USD/VND: 20.795 39 VÍ DỤ 2 - Taïi NH nhaø NK  Ngaøy 1/10 NH ñoàng yù yeâu caàu môû L/C cuûa Cty , Huøng Cöôøng giaù trò 100.000 USD:  KH phaûi kyù quyõ 20% giaù trò L/C baèng NT;  KH noäp phí môû L/C baèng VND (1% giaù trò L/C).  SDTK 4221 - Cty A: 20K USD.  SDTK 4211 – Cty A: 21tr VND  Ngaøy 1/11: Thanh toaùn L/C:  SDTK 4211 - Cty A: 2 tỷ VND  NH yeát tyû giaù USD/VND: 20.795 40 VÍ DỤ 3 – Taïi NH nhaø NK 3/4/2016 11  Ngaøy 1/12/N, Cty Nam Vieät noäp boä chöùng töø HH ñeå ñöôïc thanh toaùn L/C giaù trò 100.000 USD.  Ngaøy 2/12/N NH chuyeån boä chöùng töø cho NH nhaäp khaåu.  Ngaøy 5/12/N nhaän tieàn thanh toaùn L/C töø NH nöôùc ngoaøi.  Tình huoáng: L/C traû chaäm (thanh toaùn vaøo 5/2/N+1), laõi suaát traû chaäm laø 1%/thaùng. Ví dụ 4 - Tại NH nhà XK 41  Ngaøy 1/12/N, Cty Vieät AÙ noäp boä chöùng töø HH ñeå ñöôïc thanh toaùn L/C giaù trò 100.000 USD.  Ngaøy 2/12/N NH chuyeån boä chöùng töø cho NH nhaäp khaåu.  Tình huoáng: Khi chæ coøn 1 tuaàn nöõa laø L/C ñeán haïn thanh toaùn, khaùch haøng muoán chieát khaáu L/C: NH chaáp nhaän chieát khaáu vôùi laõi suaát c/k laø 1%/thaùng, hoa hoàng phí chöa coù thueá GTGT laø 2% giaù trò L/C. ~ Bieát raèng: KH coù ñuû tieàn maët ñeå thanh toaùn hoa hoàng phí. Tyû giaù laø 1USD = 20K VNÑ. Ví dụ 5 - Tại NH nhà XK 42