Chương 4 Phát triển phôi sớm

Bộ môn Tế bào, Mô, Phôi và Lý sinh TS. Nguyễn Lai Thành Sinh học phát triển Developmental Biology Chương 4 Phát triển phôi sớm Phần 2. Tạo phôi vị và phôi thần kinh (gastrulation and neuro) Sau tạo phôi nang, trong phôi bắt đầu có một sự di chuyển, xắp xếp lại các tế bào theo các cách đặc trưng cho loài. Quá trình đầu tiên là tạo phôi vị, vì quá trình này tạo ra ruột và dạ dày. Tạo phôi vị dẫn đến sự hình thành nên một phôi có tổ chức phức tạp hơn với trước tiên là với 2 và sau là với 3 lá phôi gọi là phôi vị 1. Khái niệm a) Lá phôi ngoại bì và nội bì có cấu trúc dạng biểu mô tức là các tế bào trong lá liên kết rất chặt với nhau và đều dựa trên một màng đáy. Trung bì có thể có cấu trúc biểu mô hoặc nằm rải rác trong xoang phôi nang. b) Phôi khẩu ở động vật có miệng nguyên sinh (protostome) về sau phát triển thành miệng. Phôi khẩu ở động vật có miệng thứ sinh (deuterostome) phát triển thành hậu môn (anus) và miệng sẽ hình thành mới. 2. Đặc điểm chung của tạo phôi vị c) Sự hình thành phôi vị là một bước quan trọng trong việc hình thành nên sơ đồ cấu trúc chính của cơ thể. d) Phương thức tạo phôi vị khá đa dạng và một phần phụ thuộc vào đặc tính phân cắt. 3. Các phương thức tạo phôi vị Di nhập Sự di chuyển của từng tế bào riêng lẻ vào bên trong phôi Delamination Sự tách hoặc di cư của một lớp tế bào thánh hai lớp Tách lớp 3. Các phương thức tạo phôi vị Sự lõm vào của một tấm các tế bào vào bên trong phôi Lõm 3. Các phương thức tạo phôi vị Sự cuộn vào của lớp tế bào phủ lên bề mặt màng đáy của lớp bên ngoài Cuộn 3. Các phương thức tạo phôi vị Lan phủ 3. Các phương thức tạo phôi vị Xen lớp 3. Các phương thức tạo phôi vị Hoán chuyển – mở rộng 3. Các phương thức tạo phôi vị 4. Các phương thức tạo trung bì Tạo túi Tách lớp Di cư Cầu gai Cá lưỡng tiêm Lưỡng cư (ếch) Chim Động vật có vú 5. Phát triển phôi sớm ở một số sinh vật Phát triển phôi sớm ở cầu gai  Tạo phôi nang Phôi nang ở cầu gai là phôi nang rỗng điển hình với thành là một lớp tế bào dạng biểu mô Tạo phôi vị Quá trình này theo phương thức lõm điển hình. Toàn bộ phần đáy (cực thực vật) lõm vào xoang phôi nang. Phát triển phôi sớm ở cầu gai Phát triển phôi sớm ở cầu gai Cơ chế lõm vào của nội bì cùng trung mô thứ cấp do phần bên trong của lớp hyalin sự hấp thụ nước Phát triển phôi sớm ở cầu gai Trung bì hình thành từ tế bào trung mô sơ cấp và trung mô thứ cấp Phát triển phôi sớm ở cầu gai Sự hình di nhập của tế bào trung mô sơ cấp xảy ra ngay trước khi các tế bào nội bì và trung mô thứ cấp lõm vào Sự di nhập của các tế bào trung mô được khởi đầu bằng sự tách khỏi màng Hyalin Phát triển phôi sớm ở cầu gai Các tế bào trung mô sơ cấp di nhập vào trong xoang phôi nang bằng cách hình thành tế bào hình chai Phát triển phôi sớm ở cầu gai Phát triển phôi sớm ở cầu gai Nguồn gốc và vai trò của các tế bào trung mô sơ cấp Sự biểu hiện và điều hòa gen trong tế bào trung mô Phát triển phôi sớm ở cầu gai Tóm tắt quá trình phát triển ở phôi cầu gai Phát triển phôi sớm ở cầu gai Phát triển phôi sớm ở cầu gai Vai trò của các loại phôi bào ở phôi cầu gai Phát triển phôi sớm ở cá lưỡng tiêm Phát triển phôi sớm ở cá lưỡng tiêm Phôi nang cá lưỡng tiêm cũng là một phôi nang rỗng điển hình, với thành là một lá đơn lớp các tế bào biểu mô trụ. Phát triển phôi sớm ở cá lưỡng tiêm Tạo phôi vị theo phương thức lõm điển hình. Phát triển phôi sớm ở cá lưỡng tiêm Phát triển phôi sớm ở cá lưỡng tiêm Phần lưng đi vào nhanh hơn và sau chiếm một dải trên nóc ruột nguyên thuỷ và là nguyên liệu dây sống. Nguyên liệu trung bì được kéo theo và nằm hai bên dây sống. Phát triển phôi sớm ở cá lưỡng tiêm Phôi dài ra theo trục đầu – đuôi. Phần ngoại bì lưng phẳng ra hình thành tấm thần kinh. Phát triển phôi sớm ở cá lưỡng tiêm Tấm thần kinh chìm dần xuống, ngoại bì phủ che dần lên trên. Nguyên liệu trung bì hai bên dây sống lồi thành các túi vào xen vào giữa nội bì và ngoại bì. Phát triển phôi sớm ở cá lưỡng tiêm Tấm thần kinh cuộn lại thành máng thần kinh. Các túi trung bì tách ra khỏi nội bì tạo thành các thể tiết bên trong có xoang về sau sẽ hình thành xoang thứ sinh của cơ thể. Dây sống cũng dần tách khỏi nội bì. Phát triển phôi sớm ở cá lưỡng tiêm Phát triển phôi sớm ở cá lưỡng tiêm Tấm thần kinh cuộn lại thành máng thần kinh. Các túi trung bì tách ra khỏi nội bì tạo thành các thể tiết bên trong có xoang. Dây sống cũng dần tách khỏi nội bì. Phát triển phôi sớm ở cá lưỡng tiêm Máng thần kinh khép lại thành ống thần kinh. Trung bì lan rộng xuống dưới xen vào giữa nội bì và ngoại bì. Phát triển phôi sớm ở cá lưỡng tiêm Những điểm cần lưu ý  Quá trình tạo phôi vị và phát triển phôi sớm ở cầu gai.  Vai trò của các loại phôi bào (trong phôi nang) đến sự phát triển cơ thể.  Quá trình phát triển phôi sớm ở cá lưỡng tiêm. Bộ môn Tế bào, Mô, Phôi và Lý sinh TS. Nguyễn Lai Thành Bài sau: Phát triển phôi sớm ở cá xương, lưỡng cư