Đào tạo kỹ thuật viên ô tô cao cấp: Mô tả các hệ thống điều khiển khác

-1- M« t¶ M« t¶ Ngoµi nh÷ng hÖ thèng EFI, ESA, vµ ISC, phÇn lín c¸c hÖ thèng ®iÒu khiÓn ®éng c¬ ®ược trang bÞ c¸c hÖ thèng sau, mÆc dï chóng kh¸c nhau gi÷a c¸c ®éng c¬, TÊt c¶ nh÷ng hÖ thèng nµy ®Òu ®ược ®iÒu khiÓn bëi ECU ®éng c¬. • ETCS-i (Electronic Throttle Control System-intelligent – HÖ thèng ®iÒu khiÓn b­ím ga ®iÖn tö - th«ng minh) • VVT-i (Variable Valve Timing-intelligent – Thêi ®iÓm phèi khÝ thay ®æi – Th«ng minh) • VVTL-i (Variable Valve Timing and Lift-intelligent - Thêi ®iÓm phèi khÝ vµ hµnh tr×nh xup¸p thay ®æi – Th«ng minh) • HÖ thèng ®iÒu khiÓn sÊy nãng c¶m biÕn «xy/ c¶m biÕn tû lÖ kh«ng khÝ nhiªn liÖu • HÖ thèng ®iÒu khiÓn ®iÒu hßa kh«ng khÝ • §iÒu khiÓn qu¹t lµm m¸t • ACIS (Acoustic Control Induction System – HÖ thèng n¹p khÝ cã chiÒu dµi hiÖu dông thay ®æi) • HÖ thèng AI (Air Injection – Phun khÝ) / HÖ thèng AS (Air Suction – Hót khÝ) • HÖ thèng kiÓm so¸t h¬i nhiªn liÖu • HÖ thèng ®iÒu khiÓn khÝ n¹p • §¸nh gi¸ trÞ sè èctan • HÖ thèng ®iÒu khiÓn c¾t OD ECT • HÖ thèng ®iÒu khiÓn c¾t EGR • T-VIS (Toyota-Variable Induction System – HÖ thèng n¹p biÕn ®æi Toyota) • HÖ thèng SCV (Swirl Control Valve – Van ®iÒu khiÓn xo¸y) • HÖ thèng ®iÒu khiÓn ¸p suÊt tuabin t¨ng ¸p • HÖ thèng ®iÒu khiÓn m¸y nÐn t¨ng ¸p • HÖ thèng ®iÒu khiÓn EHPS (Electro-Hydraulic Power Steering – HÖ thèng trî lùc l¸i ®iÖn - thñy lùc) (1/1) HÖ thèng ETCS-i M« t¶ ETCS-i (HÖ thèng ®iÒu khiÓn b­ím ga ®iÖn tö - th«ng minh) lµ mét hÖ thèng sö dông m¸y tÝnh ®Ó ®iÒu khiÓn b»ng ®iÖn gãc më cña b­ím ga. Gãc më cña b­ím ga th«ng th­êng ®­îc ®iÒu khiÓn trùc tiÕp b»ng d©y c¸p nèi tõ bµn ®¹p ga ®Õn b­ím ga ®Ó më vµ ®ãng nã. Trong hÖ thèng nµy, d©y c¸p ®­îc lo¹i bá, vµ ECU ®éng c¬ dïng m«t¬ ®iÒu khiÓn b­ím ga ®Ó ®iÒu khiÓn gãc më cña b­ím ga ®Õn mét gi¸ trÞ tèi ­u t­¬ng øng víi møc ®é ®¹p bµn ®¹p ga. Ngoµi ra, gãc më cña bµn ®¹p ga ®­îc nhËn biÕt b»ng c¶m biÕn vÞ trÝ bµn ®¹p ga, vµ gãc më cña b­ím ga ®­îc nhËn biÕt bëi c¶m biÕn vÞ trÝ b­ím ga. HÖ thèng ECTS-i bao gåm c¶m biÕn vÞ trÝ b­ím ga, ECU ®éng c¬ vµ cæ häng giã. Cæ häng giã bao gåm b­ím ga, m«t¬ ®iÒu khiÓn b­ím ga, c¶m biÕn vÞ trÝ b­ím ga vµ c¸c bé phËn kh¸c. (1/1) -2- CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña cæ häng giã Nh­ trªn h×nh minh häa, cæ häng giã bao gåm b­ím ga, c¶m biÕn vÞ trÝ b­ím ga dïng ®Ó ph¸t hiÖn gãc më cña b­ím ga, m«t¬ b­ím ga ®Ó më vµ ®ãng b­ím ga, vµ mét lß xo håi ®Ó tr¶ b­ím ga vÒ mét vÞ trÝ cè ®Þnh. M«t¬ b­ím ga øng dông mét m«t¬ ®iÖn mét chiÒu (DC) cã ®é nh¹y tèt vµ tiªu thô Ýt n¨ng l­îng. ECU ®éng c¬ ®iÒu khiÓn ®é lín vµ h­íng cña dßng ®iÖn ch¹y ®Õn m«t¬ ®iÒu khiÓn b­ím ga, lµm quay hay gi÷ m«t¬, vµ më vµ ®ãng b­ím ga qua mét côm b¸nh r¨ng gi¶m tèc. Gãc më b­ím ga thùc tÕ ®­îc ph¸t hiÖn b»ng mét c¶m biÕn vÞ trÝ b­ím ga, vµ th«ng sè ®ã ®­îc ph¶n håi vÒ cho ECU ®éng c¬. Khi dßng ®iÖn kh«ng ch¹y qua m«t¬, lß xo håi sÏ më b­ím ga ®Õn mét vÞ trÝ cè ®Þnh (kho¶ng 7O). Tuy nhiªn, trong chÕ ®é kh«ng t¶i b­ím ga ®­îc ®ãng l¹i nhá h¬n so víi vÞ trÝ cè ®Þnh. Gîi ý: • Khi ECU ®éng c¬ ph¸t hiÖn thÊy cã trôc trÆc, nã bËt ®Ìn b¸o h­ háng trªn ®ång hå t¸pl« ®ång thêi c¾t nguån ®Õn m«t¬, nh­ng do b­ím ga ®­îc gi÷ ë gãc më kho¶ng 7O, xe vÉn cã thÓ ch¹y ®Õn n¬i an toµn. • Nh÷ng kiÓu xe ®Çu tiªn cã hÖ thèng ETCS-i sö dông mét ly hîp tõ gi÷a m«t¬ vµ b­ím ga, nã cã thÓ dïng ®Ó nèi vµ ng¾t m«t¬. (1/1) -3- C¸c chÕ ®é ®iÒu khiÓn ETCS-i ®iÒu khiÓn gãc më cña b­ím ga ®Õn gi¸ trÞ tèi ­u nhÊt tïy theo møc ®é nhÊn cña bµn ®¹p ga. 1. §iÒu khiÓn ë chÕ ®é b×nh th­êng, chÕ ®é c«ng suÊt cao vµ chÕ ®é ®i ®­êng tuyÕt VÒ c¬ b¶n, ®éng c¬ sö dông chÕ ®é b×nh th­êng, nh­ng cã thÓ dïng c«ng t¾c ®iÒu khiÓn ®Ó chuyÓn sang chÕ ®é c«ng suÊt cao hay ®i ®­êng tuyÕt. • §iÒu khiÓn chÕ ®é th­êng §©y lµ chÕ ®é ®iÒu khiÓn c¬ b¶n ®Ó duy tr× sù c©n b»ng gi÷a tÝnh dÔ vËn hµnh vµ chuyÓn ®éng ªm. • §iÒu khiÓn chÕ ®é ®­êng tuyÕt ChÕ ®é ®iÒu khiÓn nµy gi÷ cho gãc më b­ím ga nhá h¬n so víi chÕ ®é b×nh th­êng ®Ó tr¸nh tr­ît khi l¸i xe trªn ®­êng tr¬n tr­ît, nh­ ®­êng cã tuyÕt r¬i. • §iÒu khiÓn chÕ ®é c«ng suÊt cao ë chÕ ®é nµy, b­ím ga më lín h¬n so víi chÕ ®é b×nh th­êng. Do ®ã, chÕ ®é nµy mang l¹i c¶m gi¸c ®éng c¬ ®¸p øng ngay víi thao t¸c ®¹p ga vµ xe vËn hµnh m¹nh mÏ h¬n so víi chÕ ®é th­êng. ChÕ ®é nµy chØ cã ë mét sè kiÓu xe. (1/4) 2. §iÒu khiÓn m«men truyÒn lùc chñ ®éng ChÕ ®é ®iÒu khiÓn nµy lµm cho gãc më b­ím ga nhá h¬n hay lín h¬n so víi gãc ®¹p cña bµn ®¹p ga ®Ó duy tr× tÝnh t¨ng tèc ªm. H×nh minh häa cho thÊy khi bµn ®¹p ga ®­îc gi÷ ë mét vÞ trÝ ®¹p nhÊt ®Þnh. §èi víi nh÷ng kiÓu xe kh«ng cã hÖ thèng ®iÒu khiÓn m«men truyÒn lùc chñ ®éng, b­ím ga ®­îc më ra gÇn nh­ ®ång bé víi chuyÓn ®éng cña bµn ®¹p ga, nh­ vËy, trong mét kho¶ng thêi gian ng¾n, t¹o ra gia tèc däc xe G t¨ng ®ét ngét vµ sau ®ã gi¶m dÇn. So víi xe ®ã, kiÓu xe cã ®iÒu khiÓn m«men truyÒn lùc chñ ®éng, b­ím ga ®­îc më dÇn ra sao cho gia tèc däc xe G t¨ng dÇn trong mét kho¶ng thêi gian l©u h¬n ®Ó ®¶m b¶o t¨ng tèc ªm. (2/4) -4- 3. C¸c ®iÒu khiÓn kh¸c (1) §iÒu khiÓn tèc ®é kh«ng t¶i Chøc n¨ng nµy ®iÒu khiÓn b­ím ga ë phÝa ®ãng ®Ó duy tr× tèc ®é kh«ng t¶i lý t­ëng. (2) §iÒu khiÓn gi¶m va ®Ëp khi chuyÓn sè Chøc n¨ng ®iÒu khiÓn nµy gi¶m gãc më cña b­ím ga vµ gi¶m m«men ®éng c¬ ®ång thêi víi ®iÒu khiÓn ECT khi hép sè tù ®éng chuyÓn sè ®Ó lµm gi¶m va ®Ëp khi chuyÓn sè. (3) §iÒu khiÓn b­ím ga TRAC NÕu b¸nh xe chñ ®éng bÞ tr­ît qu¸ nhiÒu, nh­ lµ mét phÇn cña hÖ thèng TRAC, tÝn hiÖu yªu cÇu tõ ECU ®iÒu khiÓn tr­ît sÏ ®ãng b­ím ga ®Ó gi¶m c«ng suÊt ®Ó t¨ng tÝnh æn ®Þnh cña xe vµ ®¶m b¶o ®­îc lùc dÉn ®éng. (4) §iÒu khiÓn hç trî VSC Chøc n¨ng nµy ®iÒu khiÓn gãc më b­ím ga b»ng ®iÒu khiÓn kÕt hîp víi ECU ®iÒu khiÓn tr­ît ®Ó tËn dông tèi ®a hiÖu qu¶ ®iÒu khiÓn cña hÖ thèng VSC. (5) §iÒu khiÓn ch¹y tù ®éng Trong ®iÒu khiÓn ch¹y tù ®éng th«ng th­êng, ECU ®iÒu khiÓn ch¹y tù ®éng më vµ ®ãng b­ím ga qua bé chÊp hµnh ECU ®iÒu khiÓn ch¹y tù ®éng vµ d©y c¸p. Nh­ng víi hÖ thèng ETCS-i, ECU ®éng c¬, mµ bao gåm ECU ®iÒu khiÓn ch¹y tù ®éng, sÏ trùc tiÕp ®iÒu khiÓn gãc më b­ím ga qua m«t¬ ®iÒu khiÓn b­ím ga ®Ó thùc hiÖn thao t¸c ®iÒu khiÓn ch¹y tù ®éng. (3/4) 4. Chøc n¨ng dù phßng • NÕu ECU ®éng c¬ ph¸t hiÖn thÊy cã trôc trÆc trong hÖ thèng ETCS-i, nã bËt ®Ìn b¸o h­ háng trªn ®ång hå t¸pl« ®Ó b¸o cho l¸i xe. • C¶m biÕn vÞ trÝ bµn ®¹p ga cã m¹ch c¶m biÕn cho 2 hÖ thèng, chÝnh vµ phô. NÕu h­ háng x¶y ra trong mét m¹ch c¶m biÕn, vµ ECU ph¸t hiÖn thÊy cã sù chªnh lÖch ®iÖn ¸p kh«ng b×nh th­êng trong tÝn hiÖu gi÷a 2 m¹ch c¶m biÕn, ECU ®éng c¬ sÏ chuyÓn sang chÕ ®é ho¹t ®éng h¹n chÕ. Trong chÕ ®é ho¹t ®éng h¹n chÕ, m¹ch cßn l¹i ®­îc sö dông ®Ó tÝnh to¸n gãc cña bµn ®¹p ga vµ xe vËn hµnh víi gãc më b­ím ga h¹n chÕ h¬n so víi b×nh th­êng. Ngoµi ra, nÕu cã vÎ nh­ h­ háng x¶y ra trong c¶ hai m¹ch, ECU ®éng c¬ sÏ ®Æt b­ím ga ë tr¹ng th¸i kh«ng t¶i. Lóc nµy xe chØ cã thÓ ch¹y ë trong ph¹m vi kh«ng t¶i. • C¶m biÕn vÞ trÝ b­ím ga còng cã 2 m¹ch c¶m biÕn, chÝnh vµ phô. NÕu h­ háng x¶y ra ë trong m¹ch c¶m biÕn, vµ ECU ®éng c¬ ph¸t hiÖn thÊy ®iÖn ¸p kh«ng b×nh th­êng gi÷a 2 m¹ch c¶m biÕn, ECU ®éng c¬ sÏ c¾t dßng ®iÖn ®Õn m«t¬ ®iÒu khiÓn b­ím ga vµ sau ®ã chuyÓn sang chÕ ®é ho¹t ®éng h¹n chÕ. Lóc nµy b­ím ga ®­îc më ë gãc cè ®Þnh b»ng lß xo håi, vµ l­îng phun nhiªn liÖu vµ thêi ®iÓm ®¸nh löa ®­îc ®iÒu khiÓn b»ng tÝn hiÖu bµn ®¹p ga. C«ng suÊt cña ®éng c¬ sÏ bÞ h¹n chÕ ®i nhiÒu nh­ng xe vÉn cã thÓ ch¹y ®­îc. • Khi ECU ®éng c¬ ph¸t hiÖn thÊy cã h­ háng trong hÖ thèng m«t¬ ®iÒu khiÓn b­ím ga, khi ®ã nã sÏ ®iÒu khiÓn gièng nh­ khi cã h­ háng vÒ c¶m biÕn vÞ trÝ b­ím ga. (4/4) -5- HÖ thèng VVT-i M« t¶ Th«ng th­êng, thêi ®iÓm phèi khÝ ®­îc cè ®Þnh, nh÷ng hÖ thèng VVT-i sö dông ¸p suÊt thñy lùc ®Ó xoay trôc cam n¹p vµ lµm thay ®æi thêi ®iÓm phèi khÝ. §iÒu nµy cã thÓ lµm t¨ng c«ng suÊt, c¶i thiÖn tÝnh kinh tÕ nhiªn liÖu vµ gi¶m khÝ x¶ « nhiÔm. Nh­ trong h×nh minh häa, hÖ thèng nµy ®­îc thiÕt kÕ ®Ó ®iÒu khiÓn thêi ®iÓm phèi khÝ b»ng c¸ch xoay trôc cam trong mét ph¹m vi 40O so víi gãc quay cña trôc khuûu ®Ó ®¹t ®­îc thêi ®iÓm phèi khÝ tèi ­u cho c¸c ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cña ®éng c¬ dùa trªn tÝn hiÖu tõ c¸c c¶m biÕn. Thêi ®iÓm phèi khÝ ®­îc ®iÒu khiÓn nh­ sau. (1/1) • Khi nhiÖt ®é thÊp, khi tèc ®é thÊp ë t¶i nhÑ, hay khi t¶i nhÑ Thêi ®iÓm phèi khÝ cña trôc cam n¹p ®­îc lµm trÔ l¹i vµ ®é trïng lÆp xup¸p gi¶m ®i ®Ó gi¶m khÝ x¶ ch¹y ng­îc l¹i phÝa n¹p. §iÒu nµy lµm æn ®Þnh chÕ ®é kh«ng t¶i vµ c¶i thiÖn tÝnh kinh tÕ nhiªn liÖu vµ tÝnh khëi ®éng. • Khi t¶i trung b×nh, hay khi tèc ®é thÊp vµ trung b×nh ë t¶i nÆng Thêi ®iÓm phèi khÝ ®­îc lµm sím lªn vµ ®é trïng lÆp xup¸p t¨ng lªn ®Ó t¨ng EGR néi bé vµ gi¶m mÊt m¸t do b¬m. §iÒu nµy c¶i thiÖn « nhiÔm khÝ x¶ vµ tÝnh kinh tÕ nhiªn liÖu. Ngoµi ra, cïng lóc ®ã thêi ®iÓm ®ãng xup¸p n¹p ®­îc ®Èy sím lªn ®Ó gi¶m hiÖn t­îng quay ng­îc khÝ n¹p l¹i ®­êng n¹p vµ c¶i thiÖn hiÖu qu¶ n¹p. • Khi tèc ®é cao vµ t¶i nÆng Thêi ®iÓm phèi khÝ ®­îc lµm sím lªn vµ ®é trïng lÆp xup¸p t¨ng lªn ®Ó t¨ng EGR néi bé vµ gi¶m mÊt m¸t do b¬m. §iÒu nµy c¶i thiÖn « nhiÔm khÝ x¶ vµ tÝnh kinh tÕ nhiªn liÖu. Ngoµi ra, cïng lóc ®ã thêi ®iÓm ®ãng xup¸p n¹p ®­îc ®Èy sím lªn ®Ó gi¶m hiÖn t­îng quay ng­îc khÝ n¹p l¹i ®­êng n¹p vµ c¶i thiÖn hiÖu qu¶ n¹p. Ngoµi ra, ®iÒu khiÓn ph¶n håi ®­îc sö dông ®Ó gi÷ thêi ®iÓm phèi khÝ xup¸p n¹p thùc tÕ ë ®óng thêi ®iÓm tÝnh to¸n b»ng c¶m biÕn vÞ trÝ trôc cam. (1/1) -6- CÊu t¹o Bé chÊp hµnh cña hÖ thèng VVT-i bao gåm bé ®iÒu khiÓn VVT-i dïng ®Ó xoay trôc cam n¹p, ¸ p suÊt dÇu dïng lµm lùc xoay cho bé ®iÒu khiÓn VVT-i, vµ van ®iÒu khiÓn dÇu phèi phÝ trôc cam ®Ó ®iÒu khiÓn ®­êng ®i cña dÇu. 1. Bé ®iÒu khiÓn VVT-i Bé ®iÒu khiÓn bao gåm mét vá ®­îc dÉn ®éng bëi xÝch cam vµ c¸c c¸nh g¹t ®­îc cè ®Þnh trªn trôc cam n¹p. ¸p suÊt dÇu göi tõ phÝa lµm sím hay lµm muén trôc cam n¹p sÏ xoay c¸c c¸nh g¹t cña bé ®iÒu khiÓn VVT-i theo h­íng chu vi ®Ó thay ®æi liªn lôc thêi ®iÓm phèi khÝ cña trôc cam n¹p. Khi ®éng c¬ ngõng, trôc cam n¹p chuyÓn ®éng ®Õn tr¹ng th¸i muén nhÊt ®Ó duy tr× kh¶ n¨ng khëi ®éng. Khi ¸p suÊt dÇu kh«ng ®Õn bé ®iÒu khiÓn VVT-i ngay lËp tøc sau khi ®éng c¬ khëi ®éng, chèt h·m sÏ h·m c¸c c¬ cÊu ho¹t ®éng cña bé ®iÒu khiÓn VVT-i ®Ó tr¸nh tiÕng gâ. Tham kh¶o: Ngoµi lo¹i trªn, còng cã mét lo¹i mµ pÝtt«ng däc chuyÓn theo h­íng trôc gi÷a c¸c then xo¾n cña b¸nh r¨ng bªn ngoµi (t­¬ng øng víi vá) vµ b¸nh r¨ng trong (g¾n trùc tiÕp vµo trôc cam) ®Ó lµm xoay trôc cam. 2. Van ®iÒu khiÓn dÇu phèi khÝ trôc cam Van ®iÒu khiÓn dÇu phèi khÝ trôc cam ho¹t ®éng theo sù ®iÒu khiÓn (Tû lÖ hiÖu dông) tõ ECU ®éng c¬ ®Ó ®iÒu khiÓn vÞ trÝ cña van èng vµ ph©n phèi ¸p suÊt dÇu cÊp ®Õn bé ®iÒu khiÓn VVT-i ®Õ phÝa lµm sím hay lµm muén. Khi ®éng c¬ ngõng ho¹t ®éng, thêi ®iÓm phèi khÝ xup¸p n¹p ®­îc gi÷ ë gãc muén tèi ®a. (1/1) -7- Ho¹t ®éng Van ®iÒu khiÓn dÇu phèi khÝ trôc cam chon ®­êng dÇu ®Õn bé ®iÒu khiÓn VVT-i t­¬ng øng víi ®é lín dßng ®iÖn tõ ECU ®éng c¬. Bé ®iÒu khiÓn VVT-i quay trôc cam n¹p t­¬ng øng víi vÞ trÝ n¬i mµ ®Æp ¸ p suÊt dÇu vµo, ®Ó lµm sím, lµm muén hoÆc duy tr× thêi ®iÓm phèi khÝ. ECU ®éng c¬ tÝnh to¸n thêi ®iÓm ®ãng më xup¸p tèi ­u d­íi c¸c ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng kh¸c nhau theo tèc ®é ®éng c¬, l­u l­îng khÝ n¹p, vÞ trÝ b­ím ga vµ nhiÖt ®é n­íc lµm m¸t ®Ó ®iÒu khiÓn van ®iÒu khiÓn dÇu phèi khÝ trôc cam. H¬n n÷a, ECU dïng c¸c tÝn hiÖu tõ c¶m biÕn vÞ trÝ trôc cam vµ c¶m biÕn vÞ trÝ trôc khuûu ®Ó tÝnh to¸n thêi ®iÓm phèi khÝ thùc tÕ vµ thùc hiÖn ®iÒu khiÓn ph¶n håi ®Ó ®¹t ®­îc thêi ®iÓm phèi khÝ chuÈn. 1. Lµm sím thêi ®iÓm phèi khÝ Khi van ®iÒu khiÓn dÇu phèi khÝ trôc cam ®­îc ®Æt ë vÞ trÝ nh­ trªn h×nh vÏ b»ng ECU ®éng c¬, ¸p suÊt dÇu t¸c ®éng lªn khoang c¸nh g¹t phÝa lµm sím thêi ®iÓm phèi khÝ ®Ó quay trôc cam n¹p vÒ chiÒu lµm sím thêi ®iÓm phèi khÝ. 2. Lµm muén thêi ®iÓm phèi khÝ Khi ECU ®Æt van ®iÒu khiÓn thêi ®iÓm phèi khÝ trôc cam ë vÞ trÝ nh­ chØ ra trong h×nh vÏ, ¸ p suÊt dÇu t¸c dông lªn khoang c¸nh g¹t phÝa lµm muén thêi ®iÓm phèi khÝ ®Ó lµm quay trôc cam n¹p theo chiÒu quay lµm muén thêi ®iÓm phèi khÝ. -8- 3. Gi÷ ECU ®éng c¬ tÝnh to¸n gãc phèi khÝ chuÈn theo t×nh tr¹ng vËn hµnh. Sau khi ®Æt thêi ®iÓm phèi khÝ chuÈn, van ®iÒu khiÓn dÇu phèi khÝ trôc cam duy tr× ®­êng dÇu ®ãng nh­ ®­îc chØ ra trªn h×nh vÏ, ®Ó gi÷ thêi ®iÓm phèi khÝ hiÖn t¹i. (1/1) HÖ thèng VVTL-i M« t¶ HÖ thèng VVTL-i dùa trªn hÖ thèng VVT-i vµ ¸p dông mét c¬ cÊu ®æi vÊu cam ®Ó thay ®æi hµnh tr×nh cña xup¸p n¹p vµ x¶. §iÒu nµy cho phÐp ®­îc ®­îc c«ng suÊt cao mµ kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh kinh tÕ nhiªn liÖu hay « nhiÔm khÝ x¶. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña hÖ thèng VVTL-i gièng nh­ hÖ thèng VVT-i. ViÖc chuyÓn gi÷a hai vÊu cam cã hµnh tr×nh kh¸c nhau ®­îc sö dông ®Ó thay ®æi hµnh tr×nh cña xup¸p. C¬ cÊu chuyÓn vÊu cam, ECU ®éng c¬ chuyÓn gi÷a 2 vÊu cam b»ng van ®iÒu khiÓn dÇu VVTL dùa trªn c¸c tÝn hiÖu tõ c¶m biÕn nhiÖt ®é n­íc lµm m¸t vµ c¶m biÕn vÞ trÝ trôc khuûu. (1/1) -9- CÊu t¹o C¸c bé phËn cÊu thµnh hÖ thèng VVTL-i gÇn gièng nh­ nh÷ng bé phËn cña hÖ thèng VVT-i. Nh÷ng bé phËn ®Æc biÖt cho hÖ thèng VVTL-i lµ van ®iÒu khiÓn dÇu cho VVTL, c¸c trôc cam vµ cß mæ. 1. Van ®iÒu khiÓn dÇu cho VVTL Van ®iÒu khiÓn dÇu cho VVTL ®iÒu khiÓn ¸p suÊt dÇu cÊp ®Õn phÝa cam tèc ®é cao cña c¬ cÊu chuyÓn vÊu cam b»ng thao t¸c ®iÒu khiÓn vÞ trÝ van èng do ECU ®éng c¬ thùc hiÖn. 2. Trôc cam vµ cß mæ §Ó thay ®æi hµnh tr×nh xup¸p, trôc cam cã 2 lo¹i vÊu cam, vÊu cam tèc ®é thÊp vµ vÊu cam tèc ®é cao, cho mçi xylanh. C¬ cÊu chuyÓn vÊu cam ®­îc l¾p bªn trong cß mæ gi÷a xup¸p vµ vÊu cam. ¸p suÊt dÇu tõ van ®iÒu khiÓn dÇu cña VVTL ®Õn lç dÇu trong cß mæ, vµ ¸p suÊt nµy ®Èy chèt h·m bªn d­íi chèt ®Öm. Nã cè ®Þnh chèt ®Öm vµ Ên khíp cam tèc ®é cao. Khi ¸p suÊt dÇu ngõng t¸c dông, chèt h·m ®­îc tr¶ vÒ b»ng lùc cña lß xo vµ chèt ®Öm ®­îc tù do. §iÒu nµy lµm cho chèt ®Öm cã thÓ di chuyÓn tù do theo h­íng th¼ng ®øng vµ v« hiÖu hãa vÊu cam tèc ®é cao. (1/1) -10- Ho¹t ®éng Trôc cam n¹p vµ x¶ cã c¸c vÊu cam víi 2 hµnh tr×nh kh¸c nhau cho tõng xylanh, vµ ECU ®éng c¬ chuyÓn nh÷ng vÊu cam nµy thµnh vÊu cam ho¹t ®éng b»ng ¸p suÊt dÇu. 1. Tèc ®é thÊp vµ trung b×nh (tèc ®é ®éng c¬: d­íi 6000 v/p) Nh­ trong h×nh minh häa ë trªn, van ®iÒu khiÓn dÇu më phÝa x¶. Do ®ã, ¸p suÊt dÇu kh«ng t¸c dông lªn c¬ cÊu chuyÓn vÊu cam. Nh­ trong h×nh minh häa ë d­íi, ¸p suÊt dÇu kh«ng t¸c dông lªn chèt h·m. Do ®ã, chèt h·m bä Ên b»ng lß xo håi theo h­íng nh¶ khãa. Nh­ vËy, chèt ®Öm sÏ lÆp l¹i chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn v« hiÖu hãa. Do ®ã, nã sÏ dÉn ®éng xup¸p b»ng cam tèc ®é thÊp vµ trung b×nh. (1/2) 2. Tèc ®é cao (Tèc ®é ®éng c¬: trªn 6,000 v/p/nhiÖt ®é n­íc lµm m¸t.: cao h¬n 60C) Nh­ trong h×nh vÏ bªn trªn, phÝa x¶ cña van ®iÒu khiÓn dÇu ®­îc ®ãng l¹i sao cho ¸p suÊt dÇu t¸c dông lªn phÝa cam tèc ®é cao cña c¬ cÊu chuyÓn vÊu cam. Lóc nµy, nh­ trong h×nh minh häa bªn d­íi, bªn trong cß m«t, ¸p suÊt dÇu Ên chèt h·m bªn d­íi chèt ®Öm ®Ó gi÷ chèt ®Öm vµ cß mæ. Do ®ã, cam tèc ®é cao Ên xuèng cß mæ trýíc khi cam tèc ®é thÊp vµ trung b×nh tiÕp xóc víi con l¨n. Nã dÉn ®éng c¸c xup¸p b»ng cam tèc ®é cao. Lóc nµy, ECU ®éng c¬ ®ång thêi ph¸t hiÖn r»ng vÊu cam ®· ®­îc chuyÓn sang vÊu cam tèc ®é cao dùa trªn tÝn hiÖu tõ c«ng t¾c ¸p suÊt dÇu. (2/2) -11- C¸c chøc n¨ng ®iÒu khiÓn kh¸c HÖ thèng ®iÒu khiÓn bé sÊy nãng c¶m biÕn «xy/c¶m biÕn tû lÖ kh«ng khÝ nhiªn liÖu Kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn cña c¶m biÕn «xy vµ c¶m biÕn AF gi¶m ®i ë nhiÖt ®é thÊp (d­íi 400OC). Do ®ã, mét sè c¶m biÕn «xy vµ c¶m biÕn AF ®­îc trang bÞ mét bé sÊy ®Ó sÊy nãng c¸c phÇn tö ®o. ECU ®éng c¬ ®iÒu khiÓn ®é lín cña dßng ®iÖn bé sÊy theo khèi l­îng khÝ n¹p vµ tèc ®é ®éng c¬. Nèi theo mét c¸ch kh¸c, khi t¶i cña ®éng c¬ nhê vµ nhiÖt ®é khÝ x¶ thÊp, ®é lín cña dßng ®iÖn ch¹y ®Õn bé sÊy t¨ng lªn ®Ó duy tr× hiÖu qu¶ cña c¶m biÕn. Tuy nhiªn, khi t¶i ®éng c¬ vµ nhiÖt ®é cña khÝ x¶ t¨ng lªn, bé sÊy ngõng ho¹t ®éng hay ®é lín cña dßng ®iÖn ch¹y qua bé sÊy gi¶m ®i. (1/1) HÖ thèng ®iÒu khiÓn ®iÒu hßa kh«ng khÝ ECU ®éng c¬ t¾t m¸y nÐn A/C theo ®iÒu kiÖn l¸i xe ®Ó duy tr× tÝnh n¨ng chuyÓn ®éng tèt vµ kh¶ n¨ng t¨ng tèc. VÝ dô, khi ®ét ngét t¨ng tèc ë tèc ®é ®éng c¬ thÊp, ECU ®éng c¬ t¾t m¸y nÐn A/C tïy theo tèc ®é xe, tèc ®é ®éng c¬, vÞ trÝ b­ím ga vµ ¸ p suÊt ®­êng èng n¹p hay l­îng khÝ n¹p. Cã 2 lo¹i hÖ thèng ®iÒu khiÓn ®iÒu hßa kh«ng khÝ. Mét lo¹i ®iÒu khiÓn trùc tiÕp ho¹t ®éng cña ®iÒu hßa kh«ng khÝ qua bé khuyÕch ®¹i A/C. ECU ®éng c¬ göi tÝn hiÖu ACT ®Õn bé khuyÕch ®¹i A/C ®Ó ng¾t ly hîp tõ cña m¸y nÐn A/C. Nãi theo c¸ch kh¸c, ECU ®éng c¬ trùc tiÕp ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng cña ®iÒu hßa kh«ng khÝ b»ng c¸ch ®iÒu khiÓn r¬le ly hîp tõ. Víi mét sè kiÓu ®éng c¬, sau khi c«ng t¾c ®iÒu hßa kh«ng khÝ ®­îc bËt lªn, ho¹t ®éng cña ly hîp tõ bÞ trÔ mét lóc. Lóc nµy, ECU ®éng c¬ më vµ ISC ®Ó t¨ng tèc ®é ®éng c¬ nh»m tr¸nh cho tèc ®é ®éng c¬ kh«ng gi¶m xuèng khi m¸y nÐn ®iÒu hßa ho¹t ®éng. Chøc n¨ng trÔ nµy ®­îc gäi lµ ®iÒu khiÓn trÔ m¸y nÐn ®iÒu hßa kh«ng khÝ. (1/1) -12- §iÒu khiÓn qu¹t lµm m¸t Cã nhiÒu kiÓu ®iÒu khiÓn qu¹t lµm m¸t ngoµi kiÓu trong h×nh minh häa. §Õn nay, tèc ®é qu¹t ®­îc ®iÒu khiÓn b»ng ®iÒu khiÓn c«ng t¾c nhiÖt ®é n­íc lµm m¸t vµ r¬le qu¹t. HiÖn t¹i, mét sè ECU ®éng c¬ ®iÒu khiÓn r¬le qu¹t ®Ó ®iÒu khiÓn tèc ®é qu¹t, hay ECU qu¹t lµm m¸t ®Ó ®iÒu khiÓn tèc ®é qu¹t. L•u ý: Nh­ trong h×nh minh häa, ho¹t ®éng tèc ®é thÊp sÏ gi¶m ®iÖn ¸p cÊp ®Õn m«t¬ b»ng c¸ch sö dông mét ®iÖn trë m¾c nèi tiÕp vµo m¹ch ®Ó gi¶m tèc ®é qu¹t, hay 2 m«t¬ ®­îc m¾c nèi tiÕp ®Ó gi¶m tèc ®é qu¹t. (1/1) HÖ thèng ACIS (Acoustic Control Induction System – HÖ thèng n¹p cã chiÒu dµi hiÖu dông thay ®æi) HÖ thèng ACIS thay ®æi chiÒu dµi hiÖu dông cña ®­êng èng n¹p ®Ó t¨ng c«ng suÊt trªn ph¹m vi réng tõ tèc ®é thÊp ®Õn tèc ®é cao. HÖ thèng nµy sö dông mét van ®iÒu khiÓn khÝ n¹p ®Ó chia ®­êng èng n¹p thµnh 2 ®o¹n mµ cho phÐp thay ®Ó chiÒu dµi hiÖu dông cña ®­êng èng n¹p phï hîp víi tèc ®é ®éng c¬ vµ gãc më b­ím ga. Cã vµi lo¹i ACIS. VÝ dô sö dông ë ®©y lµ lo¹i cho ®éng c¬ 3UZ-FE. 1. CÊu t¹o C¸c bé phËn chÝnh cña hÖ thèng ®­îc m« t¶ nh­ sau. (1) Van ®iÒu khiÓn khÝ n¹p Van ®iÒu khiÓn khÝ n¹p n»m trong khoang khÝ n¹p, vµ ®­îc më vµ ®ãng ®Ó thay ®æi chiÒu dµi hiÖu dông cña ®­êng èng n¹p thµnh 2 tr¹ng th¸i. (2) Van VSV Tïy theo tÝn hiÖu ACIS tõ ECU ®éng c¬, VSV ®iÒu khiÓn chËn kh«ng, ®ãng vai trß nguån ®éng lùc ®Ó vËn hµnh bé chÊp hµnh cña van ®iÒu khiÓn khÝ n¹p. (3) B×nh ch©n kh«ng B×nh ch©n kh«ng cã l¾p mét van mét chiÒu. Vµ nã l­u ch©n kh«ng t¸c dông lªn bé chÊp hµnh sao cho van ®iÒu khiÓn khÝ n¹p cã thÓ ®ãng l¹i hoµn toµn thËm chÝ ë tr¹ng th¸i ch©n kh«ng thÊp. (1/2) -13- 2. Ho¹t ®éng (1) Khi van ®iÒu khiÓn n¹p khÝ ®ãng (VSV ON) Khi ECU ®éng c¬ bËt van VSV ®Ó phï hîp víi chu kú dao ®éng dµi, ch©n kh«ng ®­îc cÊp ®Õn mµng bé chÊp hµnh. Nã ®ãng van ®iÒu khiÓn. §iÒu ®ã kÐo dµi chiÒu dµi hiÖu dông cña ®­êng èng n¹p, n©ng cao hiÖu qu¶ n¹p khÝ vµ c«ng suÊt ë ph¹m vi tèc ®é thÊp vµ trung b×nh do hiÖu øng dao ®éng cña kh«ng khÝ. (2) Khi van ®iÒu khiÓn n¹p khÝ më (VSV OFF) Khi ECU ®éng c¬ t¾t van VSV ®Ó phï hîp víi chu kú dao ®éng ng¾n, ¸p suÊt khÝ quyÓn ®­îc cÊp ®Õn mµng bé chÊp hµnh, më van ®iÒu khiÓn. Khi van ®iÒu khiÓn më ra, chiÒu dµi hiÖu dông cña ®­êng èng n¹p ®­îc rót ng¾n l¹i, nã t¹o ra hiÖu qu¶ n¹p kh«ng khÝ tèi ®a ®Ó t¨ng c«ng suÊt ë d¶i tèc ®é cao. (2/2) HÖ thèng ®iÒu khiÓn AI (Air Injection) /AS (Air Suction) HÖ thèng ®iÒu khiÓn AI/AS lµ mét hÖ thèng mµ cung cÊp kh«ng khÝ vµo ®­êng èng x¶ ®Ó ®èt ch¸y l¹i khÝ ch­a ch¸y hÕt trong khÝ x¶ nh»m gi¶m khÝ « nhiÔm HC vµ CO. Sù chªnh lÖch gi÷a hai hÖ thèng nµ