Đề tài Quan điểm và giải pháp của nước ta trong việc giải quyết mối quan hệ giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường sinh thái giai đoạn hiện nay

LUẬN VĂN: Biện pháp phù hợp để vẫn phát triển kinh tế vừa phả bảo vệ môi trường Lời mở đầu Sau nhiều năm thực hiện chính sách đổi mới của dảng và nhà nước, nền kinh tế của chúng ta đang phát triển một cách mạnh mẽ. Từ một nước nông nghiệp lạc hậu chúng ta đang dần chuyển mình trở thành một nước công nghiệp, đời sống nhân dân ngày một nâng cao.Song mặt trái của sự phát triển kinh tế đó là làm ô nhiễm môi trường bởi các chất thải công nghiệp, nhà ở, ý thức người dân.v...v.. do vậy vấn đề phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường sinh thái là một đề tài được nhiều nhà khoa học nghiên cứu và đối với nước ta nó trở thành một vấn đề nghiêm trọng cần giải quyết hợp lý Hiện nay những chất thải của các nhà máy các xí nghiệp v…vvv đang làm ô nhiễm bầu không khí những căn bệnh ung thư viêm đường hô hấp ngày càng tăng, hơn thế nữa là các trận sóng thần, hiện tượng nóng lên của trái đất đã cướp đI bao nhiêu sinh mạng hàng vạn người mà lỗi không ai khác đó chính là do con người gây ra. Chúng ta chỉ vì lợi ích cá nhân mà thờ ơ với môi trường đã gây ra một hậu quả vô cùng khủng khiếp Môi trường và kinh tế chúng là hai pham trù khác nhau nhưng chúng lại có mối quan hệ khăng khít với nhau,chúng đều phục vụ lợi ích của con người nhưng chúng là hai mặt của một vấn đề, do vậy chúng ta không chỉ quan tâm đến môi trường mà thờ ơ với kinh tế & ngược lại ,chúng ta phả phát triển kinh tế kết hợp với bảo vệ môi trường. Hiện nay thế giới đang tìm ra nguồn năng lượng mới, sạch hơn, cung cấp nhiều năng lượng hơn mà không gây ô nhiễm môi trường như: năng lượng hidro,điện năng , năng lượng nguyên tử,năng lượng mặt trời… để thay thế cho những năng lượn cũ đang gây tổn hại đến môi trường . ở nước ta hiện nay với sự bùng nổ về dân số, tốc độ đô thị hoá nhanh , người dân chưa có ý thức bảo vệ môi trường của chúng ta đang trong tình trạng báo đông .Do vậy nhà nước cần có những biện pháp phù hợp để vẫn phát triển kinh tế vừa phả bảo vệ môi trường I. Quan hệ giữa phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường sinh thái ở nước ta hiện nay Ngay từ những buổi đầu chập chững tới trường các thầy cô giáo đã truyền thụ cho ta tình yêu quê hương, đất nước cũng như yêu lấy môi trường sống quanh mình. Ta đã được nghe nhắc tới các cụm từ : kinh tế, phát triển kinh tế, sinh thái , bảo vệ môi trường sinh thái. Vậy hiểu một cách khoa học các khái niệm trên như thế nào? 1.Một số khái niệm cơ bản. a. Kinh tế và sự phát triển kinh tế. Thuật ngữ “kinh tế” ra đời từ rất sớm trong lịch sử. Những người đầu tiên đi sâu vào nghiên cứu kinh tế phải kể đến William Petty, Adam Smith, DavidRicacdo….Họ đã đưa ra những suy nghĩ, quan niệm khác nhau về phát triển kinh tế . Mãi đến khi chủ nghĩa Mac_Lênin ra đời ta mới có cái nhìn tổng quát về phát triển kinh tế. Quan điểm biện chứng trong triết học Mac_Lênin xem xét phát triển là một quá trình tiến lên từ thấp đến cao. Quá trình này vừa dần dần, vừa nhảy vọt đưa tới sự ra đời của cái mới thay thế cái cũ. Đó là xu hướng phát triển nói chung còn phát triển kinh tế là sự tăng trưởng kinh tế gắn liền với sự hoàn thiện cơ cấu thể chế kinh tế và nâng cao chất lượng cuộc sống hay là sự vận động đi lên của nền kinh tế. Nó được đánh dấu bằng sự ra đời của các hình thức, các mối quan hệ kinh tế mới . Đây là một khái niệm vô cùng rộng lớn bởi thế nào là nâng cao chất lượng cuộc sống? ở Việt Nam hiện nay, nền kinh tế đang trên đà phát triển cuộc sống đang dần được cải thiện tuy nhiên chưa cao do thu nhập thực tế của người dân còn thấp. b. Môi trường sinh thái (MTST). Ngày nay chúng ta thường được nghe nhiều đến các cụm từ :”bảo vệ MTST”, “ô nhiễm MTST”, “khủng hoảng MTST”, “vấn đề MTST làvấn đề toàn cầu của thời đại”…. Vậy thực chất của vấn đề sinh thái ngày nay là gì? Sinh thái theo tiếng Hy Lạp là: “OIKOS “ nghĩa là nhà ở, nơi cư trú, sinh sống. thuật ngữ “sinh thái học” lần đầu tiên được nhà sinh học người Đức E.Hecken đưa vào bài giảng khoa học vào năm 1866, trong công trình “ hình thái học toàn thể cơ thể”. Qua đó có thể đưa ra khái niệm môi trường sinh thái như sau: “ môi trường sinh thái là bao gồm tất cả những điều kiện xung quanh có liên quan tới sự sống của cơ thể”. Đối với con người MTST là tất cả các điều kiện tự nhiên và xã hội, cả vô cơ và hữu cơ, có liên quan tới sự sống của con người, sự tồn tại và phát triển của xã hội. Hiện nay vấn đề MTST mà con người đang tập trung nghiên cứu để tìm ra phương án tối ưu giải quyết nó thực chất là vấn đề mối quan hệ giữa con người, xã hội, và tự nhiên. Và ở nước ta cũng vậy con người cùng với quá trình phát triển kinh tế đã và đang tác động sâu sắc tới môi trường sinh thái, do đó đảng và nhà nước đã có những chủ trương, đường lối, chính sách thiết thực nhằm bảo vệ môi trường sinh thái. Nếu như phát triển được đánh giá bởi sự ra đời của cái mới thay thế cái cũ thì bảo vệ lại là sự gìn giữ bảo tồn cái cũ tránh cho nó những tác động xấu đồng thời có các biện pháp cải thiện nó cho phù hợp với nhu cầu của con người. 2. Quan hệ biện chứng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường sinh thái ở nước ta hiện nay. Biện chứng là một phạm trù triết học dùng để chỉ tính chất gắn liền với sự tồn tại, vận động của sự vật, hiện tượng. Đỉnh cao của phép biện chứng là phép biện chứng duy vật do Mác và Ăngghen sáng lập vào những năm 40 của thế kỷ XIX trên cơ sở một hệ thống những nguyên lý, những cặp phạm trù cơ bản, những quy luật phổ biến phản ánh đúng đắn hiện thực. Giữa phát triển kinh tế và bảo vệ MTST luôn có mối quan hệ tác động qua lại với nhau, đó chính là mối quan hệ biện chứng bao gồm hai mặt thống nhất và mâu thuẫn. a. Sự thống nhất giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường sinh thái ở nước ta hiện nay. Kinh tế là cái chủ quan còn môi trường sinh thái là cái vật chất tồn tại khách quan. Tuy nhiên bảo vệ môi trường sinh thái lại phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của con người. Phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường sinh thái thống nhất nhau về mục đích trong quá trình phát của một chỉnh thể tự nhiên-xã hội. Sự phát triển kinh tế sẽ cho chúng ta điều kiện tốt phát để bảo vệ môi trường sinh thái. Điều này được thể hiện qua một số yếu tố sau: Thứ nhất về tình trạng khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên: sự khác biệt giữa các nước giầu và các nước nghèo ở chỗ đối với các nước giầu thì sự phát triển bền vững phải gắn liền với việc giảm một một cách đáng kể mức độ tiêu dùng lãng phí về năng lượng và các nguồn tài nguyên thiên nhiên khác. Trong khi các nước nghèo lại ra sức khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên để xuất thô. Tức là phát triển kinh tế làm nâng cao chất lượng cuộc sống , nâng cao nhận thức của người dân, do đó lượng tài nguyên bị khai thác giảm xuống, ý thức bảo vệ MTST của con người tăng lên. ở Việt Nam hiện tưọng đốt lương làm rẫy đã giảm đáng kể. Thứ hai về bầu khí quyển: Phát triển kinh tế làm cho con gnười có điều kiện tạo ra những loại máy móc sản xuất ít gây ảnh hưởng đến môi trường và cả những máy móc xử lí rác thải. Trước đây, trong những buổi đầucủa ngành công nhiệp dệt, lượng bông lẫn trong không khí quá lớn đã làm cho các công nhân dệt bị lao phổi , ung thư phổi…rất nhiều. Tác gia G.Lơndơn đã từng đề cập đến vấn đề này trong truyện ngắn “kẻ bỏ đạo”. Nhưng cho đến nay không chỉ trong ngành dệt mà ở hầu hết các ngành công nghiệp khác, công nhân đều được bảo vệ an toàn do máy móc trang thiết bị được cải tiến. Đó là thành quả của việc phát triển kinh tế. Cũng như ở Việt Nam hiện nay đã và đang có ngày càng nhiều máy móc xử lí rác thải . Các khu công nghiệp đã giảm thiểu lượng khói độc bay vào khí quyển. Thứ ba về môi trường nước: Phát triển kinh tế tạo điều kiện cho nguồn nước được bảo vệ an toàn và ngược lại. Điều này được thể hiện ở tỷ lệ người dân được sử dụng nước sạch ở nước ta trước đây và bây giờ. Kinh tế càng phát triển thì hệ thống xử lý nước sạch càng hiện đại, rác thải trước khi đưa ra biển đã được xử lý do vậy đã hạn chế phần nào sự ô nhiễm môi trường nước. Việc phát minh và đưa vào sử dụng các máy móc trang thiết bị mới nhằm hạn chế tối thiểu tác hại đến môi trường cũng đồng nghĩa với việc bảo vệ MTST. Do vậy xét trên một khía cnạh nào đó thì phát triển kinh tế đã tác động tích cực đến việc bảo vệ MTST. Ngược lại, MTST trong lành ổn định sẽ là điều kiện, cơ sở và động lực thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế bởi các lý do sau: Một môi trường sinh thái an toàn có nghĩa là mọi người được khoẻ mạnh từ đó sẽ làm việc tốt hơn cả trong lao động trí óc lẫn lao động chân tay. Khí hậu trong lành làm con người thoải mái, hưng phấn trong công việc. Sức khoẻ tốt bảo đảm cho con người điều kiện cần để hoàn thành công việc. Bảo vệ MTST sẽ tạo ra một môi truờng sống ổn định bền vững. Nguồn tài nguyên thiên nhiên được bảo vệ là cơ sở để thúc đẩy phát triển kinh tế. Hàng năm mỗi một trận động đất, một cơn bão, một đợt lũ lụt đi qua đã cuốn biết bao cơ sở vật chất, phá huỷ công sức xây dựng của nhân loại, tiêu tốn biết bao tiền của, vật chất để khắc phục hậu quả. Những đợt lũ lụt ở miền Trung hàng năm đã tiêu huỷ hàng chục tỷ đồng… Bảo vệ MTST tốt sẽ giảm thiểu tối đa các thiên tai, địch hoạ, từ đó đẩy nhanh quá trình phát triển kinh tế. Như vậy sự phát triển của xã hội chỉ đựơc coi là sự phát triển, sự tiến bộ đích thực khi có sự kết hợp hài hoà giữa hai mục tiêu phát triển kinh tế và bảo vệ MTST. Vì rằng thực tế đã cho thấy sự kiện môi trường bị phá hoại gây tổn thương cho nhân dân hôm nay và mai sau, đã cung cấp thêm cơ sở để chúng ta phải suy nghĩ về cách đo sự tiến bộ của mình. b. Mâu thuẫn giữa phát triển kinh tế và bảo vệ MTST ở Việt Nam hiện nay. Trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng hiện nay, nền kinh tế đang phát triển một cách chóng mặt. Đó là điều thực sự đáng mừng. Tuy nhiên phát triển kinh tế lại kéo theo nhiều hiểm hoạ về MTST nhất là ở Việt Nam.Đảng và nhà nước đã có chủ trương đến năm 2020 nước ta trở thành một nước công nghiệp phát triển hiện đại, nhưng cùng với quá trình công nghiệp hoá - hiện đại hoá con người đang lạm dụng vào tự nhiên, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến MTST. Triết học Mac-Lênin đã chỉ ra rằng: mâu thuẫn là mối liên hệ tác động qua lại giữa các mặt đối lập( tức là những yếu tố, những bộ phận, quá trình cóxu hướng trái ngược nhau). Mâu thuẫn là cái khách quan vốn có trong sự vật, tuy nhiên mức độ của mâu thuẫn lại phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của con người. Quá trình phát triển kinh tế càng nhanh càng làm cho mức độ gây nhiễm MTST càng lớn và ngược lại. Đây chính là mâu thuẫn phát sinh trong quá trình phát triển xã hội không những ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới. Phát triển kinh tế ở nước ta hiện nay đồng nghĩa với việc làm suy giảm nguồn tài nguyên thiên nhiên. Việt Nam là nước có rừng vàng biển bạc,chúng ta vẫn tự hào như vậy nhưng lại chưa thực sự có ý thức bảo vệ lấy kho báu mà thiên nhiên ban tặng cho mình. Là một quốc gia còn nghèo, kinh tế đang trên đà phát triển, muốn đẩy nhanh tốc độ phát triển ta phải khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên, đó là tất yếu. Muốn phát triển công nghiệp cơ khí, luyện kim, chế tạo máy ta đã khai thác triệt để nguồn khoáng sản trong lòng đất. Muốn phát triển công nghiệp dầu khí ta đã liên tục khai thác dầu thô….và muốn phát triển nông nghiệp ta đã lạm dụng vào đất. Điều này là tất nhiên bởi vì muốn phát triển sản xuất tất yếu phải có nguyên nhiên liệu, mà hiện nay Việt Nam vẫn còn nghèo không có khả năng nhập khẩu nguyên liệu, càng không có đủ kĩ thuật để tạo ra nguồn nguyên liệu mới. Do đó khai thác nguồn tài nguyên sẵn có là phương pháp tối ưu cho việc phát triển kinh tế ở nước ta hiện nay. Tuy nhiên việc khai thác với khối lượng quá lớn sẽ làm nguồn tài nguyên dần cạn kiệt bởi theo quy luật của tự nhiên thì phải mất hàng nghìn hàng vạn năm nguồn tài nguyên mới mới lại được tái tạo. Vì vậy cùng với việc phát triển kinh tế chúng ta đang gây hậu quả nghiêm trọng cho MTST, quá trình bảo vệ MTST không được giữ vững ổn định. Phát triển kinh tế làm bùng nổ phương tiện giao thông. ở Việt Nam hiện nay lượng phương tiện tham gia giao thông , đặc biệt là xe máy gia tăng một cách chóng mặt. Chính điều này đã gây ra tình trạng tắc nghẽn giao thông, Thải ra nhiều khí độc hại (NO, CO…), tiếng ồn gây ô nhiễm môi trường không khí trầm trọng. Phát triển kinh tế làm gia tăng các khu công nghiệp. Hàng năm các khu này thải ra một lượng rác thải vô cùng lớn. Xong do nước ta còn nghèo vì vậy rác thải chưa được xử lí điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới MTST. ở Phú Thọ hàng năm có tới hàng trăm dân quanh khu vực nhà máy phân lân Lâm Thao bị mắc bệnh ung thư, nguyên nhân là do nước ở đây bị ô nhiễm trầm trọng. Hiện nay kinh tế nước ta đang trên đà phát triển. Điều đó được thể hiện qua cơ cấu lao động trong kinh tế: Tỷ trọng lao động ngành công nghiệp và dịch vụ tăng, nông nghiệp giảm. Khi dịch vụ phát triển đặc biệt là dịch vụ ăn uống, du lịch….thì lượng rác thải sinh ra càng lớn, đi ngược lại vớichính sách bảo vệ MTST ở nước ta. Ngược lại nếu như lúc nào chúng ta cũng chỉ chú ý đến việc bảo vệ MTST thì nền kinh tế càng chậm phát triển. Bởi như trên đã nói nếu không khai thác tài nguyên thiên nhiên thì chúng ta không có nguồn nguyên liệu đểphục vụ cho sản xuất. Nếu không phát triển công nghiệp,dịch vụ thì nền kinh tế nước ta mãi là một nước nông nghiệp chậm phát triển, kéo dài lịch sử. Bởi vậy mâu thuẫn giữa phát triển kinh tế và bảo vệ MTSTởnước ta hiện nay là mâu thuẫn hai mặt, đồng thời. Chính những thống nhất và mâu thuẫn đã dẫn tới những thực trạng về việc giải quyết mối quan hệ giữa phát triển kinh tế với bảo vệ MTST ở nước ta như hiện nay. II. Thực trạng về việc giải quyết mối quan hệ giữa phát triển kinh tế với bảo vệ MTST ở nước ta hiện nay. Việt Nam là một thành viên của ngôi nhà trái đất, vì vậy tuy có những đặc thù riêng nhưng vấn đề MTST nước ta không nằm ngoài vấn đề MTST của thế giới. 1. Những thành tựu nước ta đã đạt được trong việc giải quyết mối quan hệ giữa phát triển kinh tế với bảo vệ MTST. Nước ta đã và đang từng bước giảm thiểu khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên trong quá trình phát triển kinh tế bằng cách xây dựng các đặc khu kinh tế, khu công nghiệp khu chế xuất. Phát triển công nghiệp chế biến. Trước đây chúng ta chỉ khai thác dầu thô rồi xuất sang nước ngoài với giá rẻ mạt nên lượng dầu bị khai thác thì nhiều mà hiệu quả kinh tế đem lại thì quá nhỏ còn hiện nay chúng ta đã xây dựng được một số nhà máy lọc dầu như nhà máy Dung Quất…Chắc chắn sẽ đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn. Cùng với quá trình phát triển kinh tế thì nhận thức của người dân về vấn đề bảo vệ MTST đã được nâng lên rõ rệt. Biểu hiện ở các mặt:số lượng người dân sống du canh du cư, đốt lương làm rẫy đã giảm hẳn,con người đã biết phát huy tối đa nguồn lực đất đai đồng thời cũng thường xuyên có biện pháp chăm sóc cải tạo đất vì vậy diện tích đất bạc màu những năm gần đây đã giảm một lượng đáng kể.Diện tích đồi núi chọc được phủ xanh ngày môt tăng do đảng và nhà nước đã có những chủ trương, Chính sách trồng cây gây rừng và hỗ trợ kịp thời cho các hộ nông dân. Nguồn vốn đó có được là do kinh tế phát triển, nguồn thu của ngân sách nhà nước được nâng lên. Tỷ lệ người dân được sử dụng nước sạch ngày một cao do kinh tế phát triển, chất lượng cuộc sống cũng theo đó mà được bảo đảm.Chúng ta đã có ngày càng nhiều các công ty môi trường đảm nhận việc thu gom rác thải và xử lí rác thải. Trên thực tế rác thải không phải đã hết chức năng sử dụng. Nhà máy phân Lâm Thao đã tận dụng nguồn rác thải để sản xuất ra phân bón phục vụ cho sản xuất nông nghiệp từ đó giúp kinh tế phát triển tức đẩy nhanh quá trình phát triển kinh tế. Nguồn động vật quý và hiếm được bảo vệ. Tình trạng săn bắn thú đã giảm hẳn do chúng ta có những quy định nghiêm minh và có một đội ngũ kiểm lâm có trình độ và tinh thần trách nhiệm cao,ta đã xây dựng được các khu sinh thái, các vườn quốc gia như khu Vườn Sinh Thái ở Hải Dương, rừng quốc gia Cúc Phương….Những khu này vừa bảo vệ MTST lại vừa đẩy nhanh phát triển kinh tế do phát triển được du lịch…. Bên cạnh những thành tựu đã đạt được thì ở nước ta hiện nay vấn đề giải quyết mâu thuẫn giữa phát triển kinh tế với bảo vệ MTST vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế. 2. Hạn chế trong việc giải quyết mâu thuẫn giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường sinh thái ở nước ta hiện nay. Thực trạng MTST ở nước ta hiện nay vô cùng đa dạng và phức tạp. Sự phức tạp này bị quy định bởi tính phức tạp và đa dạng của trình độ phát triển kinh tế của chúng ta hiện nay. Ta đã có một kiến trúc thượng tầng và một ý thức xã hội khá phat triển nhưng cơ sở hạ tầng và tồn tại xã hội đang còn ở trình đọ thấp, có một chế độ chính trị ở mức tiên tiến nhưng điều kiện kinh tế xã hội còn kém phát triển. Để xem xét hạn chế trong việc giải quyết mối quan hệ giữa phát triển kinh tế và bảo vệ MTST ta đi nghiên cứu tác động của từng ngành trong cơ cấu kinh tế đối với MTST. Phát triển nông nghiệp: để nâng cao năng suất trong nông nghiệp hiện nay chúng ta đã không ngần ngại sử dụng quá nhiều phân hoá học mà không để ý đến hậu quả của nó là nó sẽ đóng góp rất nhiều hoá chất độc hại gây ô nhiễm môi trường như: NH3; CH4; NO…. Điều này không những không bảo vệ mà còn đang dần huỷ hoại MTST của chúng ta. Phát triển công nghiệp: góp phần quan trọng gây ô nhiễm đất và nước. Kết quả điều tra cho thấy trong đất, nước và các sản phẩm nông nghiệp ở các vùng lân cận nhà máy phân đạm Hà Bắc, nhà máy pin Văn Điển, khu công nghiệp Biên Hoà, Việt Trì ….có rất nhiều kim loại nặng như: Cu; Mn; Zn; Pb…với hàm lượng cao quá mức cho phép gây nguy hiểm co con người vPhát triển dịch vụ: đã làm gia tăng lượng rác thải sinh hoạt. Ví như ngành du lịch, lượng khách du lịch ngày càng tăng khiến lượng rác thải ra càng lớn. Dịch vụ ăn uống, mua sắm cũng vậy. Khách hàng sau khi mua hàng về họ lại thải ra một lượng túi nilon lớn, lượng nilon nay rất khó tiêu huỷ…. Điều đó đã gây tác động tiêu cực Ngoài ra phát triển kinh tế kéo theo nhiều tệ nạn xã hội như: ma tuý mại dâm, du nhập lối sống phương tây…Điều này cũng gây ảnh hưởng xấu đến MTST. Mọi sự vật, hiện tượng đều có nguyên nhân và ngược lại mọi nguyên nhân dều tất yếu sinh ra kết quả. Đó là một phạm trù của triết học. Vì vậy những hạn chế trên đây tất nhiên cũng có những nguyên nhân của nó. Sự ưu đãi của tự nhiên đối výhhản xuất nông nghiệp đã đem đến cho người dân một nếp nghĩ thiển cận và một nếp làm ăn tuỳ tiện, dễ dãi, được chăng hay chớ, bóc ngắn cắn dài….Phát triển kinh tế tức đưa kĩ thuật hiện đại vào công nghiệp, kĩ thuật hiện đại ấy kết hợp với nếp nghĩ, nếp làm cũ gây tai hoạ lớn cho MTST. Thực tế trong nhiều năm qua đã chứng minh điều đó. Một cái cưa tay, một cái rìu cộng với sức kéo của một con bò thì lượng gỗ rừng khai thác được sẽ ít do tốc độ chậm nhưng một chiếc cưa máy với một chiếc ô tô tải thì năng suất lớn hơn gấp nhiều lần do đó làm tăng khả năng chặt phá rừng tự nhiên…. Mặt khác từ ngày đổi mới cả nước bước vào nền kinh tế thị trường, cơ chế thị trường đã tác động đến mọi mặt, mọi lĩnh vực của đời sống xã hội mà MTST chịu sức ép nặng nề nhất. Nếu như trước đây hơn chục năm MTST mới gánh chịu ảnh hưởng của việc áp dụng kĩ thuật trên nền sản xuất nhỏ thì nay còn chịu tác động mạnh mẽ của cơ chế thị trường. Vì lợi ích trước mắt người ta đã đổ xô đi khai thác những gì tự nhiên đã chắt chiu ban tặng. Việc đào vàng, đá quý…rồi san bằng cả một vùng đồi núi ở Quỳnh Lập/Quỳnh Lưu/ Nghệ An là một minh chứng rất đắt cho vấn đề này. Nếu như ở các nước phát triển hậu hoạ sinh thá là do kĩ thuật công nghệ, do sự phát triển tự phát của nền văn minh công nghiệp thì ở Việt Nam hậu hoạ này là do sự kết hợp giữa phát triển và lạc hậu. Phát triển kinh tế đồng nghĩa với quá trình đô thị hoá đã tạo ra sự di dân ồ ạt từ các vùng q