Hoocmon thực vật

HOANG NHAT LINH 1 Bμi 35: HOANG NHAT LINH 3 Bμi 35:Hoocm«n thùc vËt a. Kh¸i niÖm: * Hoocmôn thực vật là các chất hữu cơ do cơ thể thực vật tiết ra có tác dụng điều tiết hoạt động sống của cây. - Đặc điểm chung: + Được tạo ra ở một nơi nhưng gây ra phản ứng ở một nơi khác trong cây. + Với nồng độ rất thấp nhưng gây ra những biến đổi mạnh trong cơ thể. + Tính chuyên hoá thấp hơn nhiều so với hoocmôn ở động vật bậc cao. HOANG NHAT LINH 4 VÞ trÝ h×nh thμnh vμ ph−¬ng h−íng vËn chuyÓn cña c¸c phytohoocmon trong c©y Trong c©y, hoocm«n ®−îc vËn chuyÓn theo m¹ch gç vμ m¹ch r©y, nh− h×nh vÏ: Bμi 35:Hoocm«n thùc vËt HOANG NHAT LINH 5 Bμi 35:Hoocm«n thùc vËt B. C¸c lo¹i hoocm«n I/ Hoocm«n kÝch thÝch. 1.Auxin. a) N¬i ph©n bè cña auxin. - Auxin phæ biÕn trong hÇu hÕt c¸c lo¹i c©y lμ axit in®«l axªtic (AIA). - Auxin chñ yÕu ®−îc sinh ra ë ®Ønh cña th©n vμ cμnh. - Auxin cã nhiÒu trong chåi, h¹t ®ang n¶y mÇm, l¸ ®ang sinh tr−ëng, trong tÇng ph©n sinh bªn ®ang ho¹t ®éng, trong nhÞ hoa. HOANG NHAT LINH 6 H¹t lμ nguån cung cÊp AIA cho qu¶ ph¸t triÓn Qu¶ ®−îc t¹o ra do thô tinh b×nh th−êng Qu¶ bÞ lo¹i bá h¹t vμ xö lÝ AIA. Qu¶ bÞ lo¹i bá h¹t vμ kh«ng xö lÝ AIA Bμi 35:Hoocm«n thùc vËt b) T¸c dông sinh lÝ cña AIA: - ë møc tÕ bμo, AIA kÝch thÝch qu¸ tr×nh nguyªn ph©n vμ sinh tr−ëng d·n dμi cña tÕ bμo. HOANG NHAT LINH 7 Auxin Không có auxin Bμi 35:Hoocm«n thùc vËt b) T¸c dông sinh lÝ cña AIA: - ë møc c¬ thÓ, AIA tham gia vμo nhiÒu ho¹t ®éng sèng cña c©y nh− h−íng ®éng, øng ®éng, kÝch thÝch h¹t n¶y mÇm, cña chåi, kÝch thÝch ra rÔ phô, thÓ hiÖn tÝnh −u thÕ ®Ønh (chåi ®Ønh øc chÕ sù sinh tr−ëng cña c¸c chåi bªn). KÝch thÝch ra rÔ phô ë c©y HOANG NHAT LINH 8 ƒ phá bỏ ưu thế ngọnÆ kích thích cành giâm ra rễ phụ; cây đâm cành ƒ sử dụng auxin kích thích sự hình thành etilenÆ kích thích cây ra hoa ƒ auxin ức chế sự rụng lá và hoa Bμi 35:Hoocm«n thùc vËt c) øng dông cña auxin. HOANG NHAT LINH 9 Bμi 35:Hoocm«n thùc vËt 2. Gibªrelin (GA). a) N¬i ph©n bè cña gibªrelin (GA). - Trong c©y, gibªrelin ®−îc sinh ra chñ yÕu ë l¸ vμ rÔ. - GA cã nhiÒu trong l¸, h¹t, cñ, chåi ®ang n¶y mÇm, trong h¹t vμ qu¶ ®ang h×nh thμnh, trong c¸c lãng th©n, cμnh ®ang sinh tr−ëng. HOANG NHAT LINH 10 Kích thích sự sinh trưởng kéo dài của thân (được xác định do vai trò của GA1) Sinh trưởng các đột biến lùn (thiếu gene chịu trách nhiệm tổng hợp enzyme trong con đường tổng hợp GA) Bμi 35:Hoocm«n thùc vËt b) T¸c ®éng sinh lÝ cña GA. HOANG NHAT LINH 11 Kích thích sự nảy mầm của hạt, củKích thích sự vươn dài của các gióng cây họ lúa Bμi 35:Hoocm«n thùc vËt c) øng dông cña GA. HOANG NHAT LINH 12 Tăng kích thước quả và tạo quả không hạt: GA kích thích cuống nho sinh trưởng, tạo không gian cho quả phát triển Phun GA, kÝch thÝch sù sinh tr−ëng cña c©y mÝa Bμi 35:Hoocm«n thùc vËt c) øng dông cña GA. HOANG NHAT LINH 13 Bμi 35:Hoocm«n thùc vËt c) øng dông cña GA. Cam kh«ng h¹t D−a hÊu kh«ng h¹t GA gióp t¹o qu¶ kh«ng h¹t HOANG NHAT LINH 14 Bμi 35:Hoocm«n thùc vËt 3. Xit«kinin. - Xit«kinin lμ mét nhãm c¸c chÊt tù nhiªn (vÝ dô, zeatin) vμ nh©n t¹o (vÝ dô, kinetin) cã t¸c dông g©y ra sù ph©n chia tÕ bμo. T¸c ®éng sinh lÝ cña xit«kinin: + ë møc tÕ bμo, xit«kinin kÝch thÝch sù ph©n chia tÕ bμo, lμm chËm qu¸ tr×nh giμ cña tÕ bμo. Bªn tr¸i: C©y ®−îc xö lÝ víi xit«kinin. Bªn ph¶i: C©y ®èi chøng. HOANG NHAT LINH 15 Bμi 35:Hoocm«n thùc vËt c) øng dông cña xic«tin. Xic«tin cao: KÝch thÝch ra rÔ. Xic«tin thÊp: KÝch thÝch n¶y chåi. HOANG NHAT LINH 16 Bμi 35:Hoocm«n thùc vËt II/ Hoocm«n øc chÕ. 1. £tilen. - KhÝ ªtilen ®−îc s¶n ra trong hÇu hÕt c¸c phÇn kh¸c nhau cña thùc vËt. - Tèc ®é h×nh thμnh ªtilen phô thuéc vμo lo¹i m« (m« ph©n sinh, mÊu, m¾t, nèt, qu¶…) vμ giai ®o¹n ph¸t triÓn cña c¬ thÓ. - £tilen còng ®−îc s¶n ra nhiÒu trong thêi gian rông l¸, khi hoa giμ, khi m« bÞ tæn th−¬ng hoÆc bÞ t¸c ®éng cña ®iÒu kiÖn bÊt lîi (ngËp óng, rÐt, h¹n, nãng vμ bÞ bÖnh). Qu¶ ®ang chÝn s¶n ra nhiÒu ªtilen. HOANG NHAT LINH 17 Trong sự rụng lá, hoa, quả: hình thành tầng rời ở cuống lá Bên trái: cây được phun 50ppm ethylene trong 3 ngày Bên phải: cây đối chứng Bμi 35:Hoocm«n thùc vËt øng dông cña ªtilen. HOANG NHAT LINH 18 Trong sự chín quả Bμi 35:Hoocm«n thùc vËt øng dông cña ªtilen. HOANG NHAT LINH 19 Bμi 35:Hoocm«n thùc vËt 2. Axit abxixic (AAB). - Axit abxixic lμ chÊt øc chÕ sinh tr−ëng tù nhiªn. - AAB liªn quan ®Õn sù chÝn vμ ngñ cña h¹t, sù ®ãng më khÝ khæng vμ lo¹i bá hiÖn t−îng sinh con. - AAB cã ë trong m« cña thùc vËt cã m¹ch. - ë thùc vËt cã hoa, AAB ®−îc sinh ra ë trong l¸ (lôc l¹p), chãp rÔ. - AAB ®−îc tÝch luü ë c¬ quan ®ang giμ ho¸. HOANG NHAT LINH 20 Bμi 35:Hoocm«n thùc vËt III/ T−¬ng quan hoocm«n thùc vËt. - T−¬ng quan gi÷a hoocm«n ®iÒu tiÕt sinh tr−ëng vμ hoocm«n ®iÒu tiÕt ph¸t triÓn cña thùc vËt gåm: + T−¬ng quan gi÷a hoocm«n kÝch thÝch vμ øc chÕ sinh tr−ëng. VD: T−¬ng quan gi÷a chÊt kÝch thÝch vμ chÊt øc chÕ lμ GA/AAB ®iÒu tiÕt tr¹ng th¸i sinh lÝ cña h¹t. Trong h¹t kh«, GA rÊt thÊp, AAB ®¹t trÞ sè cùc ®¹i. Trong h¹t n¶y mÇm, GA t¨ng nhanh vμ ®¹t trÞ sè cùc ®¹i, cßn AAB gi¶m xuèng rÊt m¹nh. + T−¬ng quan gi÷a c¸c hoocm«n kÝch thÝch víi nhau. VD: T−¬ng quan gi÷a auxin vμ xic«kinin ®iÒu tiÕt sõ ph¸t triÓn cña m« callus. Khi −u thÕ nghiªng vÒ auxin, m« callus ra rÔ. Khi −u thÕ nghiªng vÒ xic«kinin, chåi xuÊt hiÖn. HOANG NHAT LINH 21 Bμi 35:Hoocm«n thùc vËt C. Tæng kÕt HOANG NHAT LINH 22 Tác động Loại Hoocmôn Nơi sản sinh Ở mức tế bào Ở mức cơ thể Ứng dụng Auxin Gibêrelin Xitôkinin Etilen Axit abxixic Đỉnh của thân và cành Đỉnh của thân và cành Kích thích quá trình phân bào nguyên nhiễm và sinh trưởng kéo dài của TB Kích thích quá trình phân bào nguyên nhiễ và sinh trưởng kéo dài của TB Ở lá và rễ Ở lá và rễ Tham gia vào quá trình sống của cây như hướng động, ứng động, kích thích nảy mầm của hạt, chồi; kích thích ra rễ phụ, .v.v. Tha gia vào quá trình sống của cây như hướng động, ứng động, kích thích nảy ầ của hạt, chồi; kích thích ra rễ phụ, .v.v. Tăng số lần nguyên phân và tăng sinh trưởng kéo dài của mọi tế bào Tăng số lần nguyên phân và tăng sinh trưởng kéo dài của ọi tế bào Kích thích nảy mầm cho hạt, chồi, củ; kích thích sinh trưởng chiều cao cây; tạo quả không hạt; tăng tốc độ phân giải tinh bột. Kích thích nảy ầ cho hạt, chồi, củ; kích thích sinh trưởng chiều cao cây; tạo quả không hạt; tăng tốc độ phân giải tinh bột. Kích thích ra rễ ở cành giâm, cành chiết, tăng tỉ lệ thụ quả (cà chua), tạo quả không hạt, nuôi cấy mô ở tế bào thực vật, diệt cỏ Kích thích ra rễ ở cành giâ , cành chiết, tăng tỉ lệ thụ quả (cà chua), tạo quả không hạt, nuôi cấy ô ở tế bào thực vật, diệt cỏ Kích thích nảy mầm cho khoai tây; kích thích chiều cao sinh trưởng của cây lấy sợi; tạo quả nho không hạt; tăng tốc độ phân giải tinh bột để sản xuất mạch nha và sử dụng trong công nghiệp sản xuất đồ uống Kích thích nảy ầ cho khoai tây; kích thích chiều cao sinh trưởng của cây lấy sợi; tạo quả nho không hạt; tăng tốc độ phân giải tinh bột để sản xuất ạch nha và sử dụng trong công nghiệp sản xuất đồ uống Ở rễỞ rễ Kích thích sự phân chia TB làm chậm quá trình già của TB Kích thích sự phân chia TB là chậ quá trình già của TB Hoạt hoá sự phân hoá, phát sinh chồi thân trong nuôi cấy mô callus Sử dụng phổ biến trong công tác giống đểtrong công nghệ nuôi cấy mô và tế bào thực vật (giúp tạo rễ hoặc kích thích các chồi khi có mặt của Auxin); sử dụng bảo tồn giống cây quý Sử dụng phổ biến trong công tác giống đểtrong công nghệ nuôi cấy ô và tế bào thực vật (giúp tạo rễ hoặc kích thích các chồi khi có ặt của Auxin); sử dụng bảo tồn giống cây quý Lá già, hoa già, quả chín Ức chế phân chia tế bào, làm tăng quá trình già của tế bào. Ức chế sinh trưởng chiều dài nhưng lại tăng sinh trưởng bề ngang của thân cây. Khởi động tạo rễ lông hút ở cây mầm rau diếp xoắn, cảm ứng ra hoa ở cây họ Dứa và gây sự ứng động ở lá cà chua, thúc quả chín, tạo quả trái vụ Khởi động tạo rễ lông hút ở cây ầ rau diếp xoắn, cả ứng ra hoa ở cây họ Dứa và gây sự ứng động ở lá cà chua, thúc quả chín, tạo quả trái vụ Trong lá, chóp rễ hoặc các cơ quan đang hoá già Trong lá, chóp rễ hoặc các cơ quan đang hoá già Kích thích sự rụng lá, sự ngủ của hạt (rụng quả), chồi cây, (rụng cành). Tương quan AAB/ GA điều tiết trạng thái ngủ và hoạt động của hạt, chồi. Kích thích sự rụng lá, sự ngủ của hạt (rụng quả), chồi cây, (rụng cành). Tương quan AAB/ GA điều tiết trạng thái ngủ và hoạt động của hạt, chồi. HOANG NHAT LINH 23