Huyền thoại chiến tranh Troy và những tiếng đồng vọng của nó

Huyền thoại chiến tranh Troy và những tiếng đồng vọng của nó Trong thế giới phương Tây, câu chuyện về một cuộc chiến tranh mười năm từng diễn ra ở một đô thị bên bờ biển phía tây Tiểu Á vào một thời kỳ xa xôi nào đó, từ rất lâu, đã trở nên hết sức quen thuộc đối với nhiều người: huyền thoại chiến tranh Troy. Cuộc chiến tranh vô cùng khốc liệt mà cũng hết sức lãng mạn ấy, trong cái vỏ hoang đường, thần thánh của nó, nhiều thế kỷ qua, đã gợi nên những nguồn cảm hứng lớn cho các nghệ sĩ ở mọi thời đại, mà trước hết là Homer, nhà thơ tiền bối của Hy-lạp, tác giả hai thiên anh hùng ca thuộc loại cổ điển: Iliad và Odyssey.Với hai sáng tạo nghệ thuật có một không hai ấy, Homer là người đầu tiên đã dựng nên một mô hình rõ nét, và hơn thế nữa, vô cùng sinh động, về một sự kiện từng in dấu chắc là khá đậm trong cuộc sống hoang sơ của người Hy-lạp thời cổ đại trên vùng biển phía đông Địa trung hải.Và từ sau cái mô hình “Troy-Homer” ấy, gắn liền với một hình ảnh sống động về một “thời đại anh hùng”, hay vẫn thường được gọi một cách ước lệ là “thời đại Homer”, đã xuất hiện hàng loạt các tác phẩm thuộc mọi thể loại, làm tái sinh các dữ kiện của biến cố Troy một cách đa dạng, nhiều màu sắc.Có thể hình dung huyền thoại Troy như một sinh thể, mà sự tồn tại của nó, khởi sự tưnhững khúc ca của những nghệ sĩ hát rong cổ đại, đã được duy trì trong suốt chiều dài đời sống văn hóa, văn học của nhân loại từ đó đến nay. Và những bài ca truyền khẩu- như từng được Biêlinxki gọi một cách hình tượng là “quặng thô” ấy-, sau khi được Homer nhào nặn, đã trở thành một hình hài thực sự, và có thể xem đó là đứa con của thế hệ đầu tiên, để rồi sau đó sẽ có cả một tộc hệ đông đảo nối tiếp.Chúng tôi muốn xem câu chuyện huyền thoại về chiến tranh Troy là một âm nguồn, từ đó sẽ lan tỏa đi với những hồi âm, những tiếng đồng vọng. Và ở đây, Iliad và Odyssey của Homer có thể xem là tiếng đồng vọng thứ nhất, gắn liền với những yếu tố khởi phát của nó. Nói cách khác, những sáng tạo sau Homer, nhìn chung, chủ yếu dựa trên sự khai thác các phương diện, các chất liệu của hai thiên trường ca này, nhưng tất nhiên, hình thành trên cơ sở cá tính sáng tạo của từng nghệ sĩ. Và lắng nghe chuỗi hợp âm được tạo nên bởi rất nhiều những tiếng đồng vọng kia, chúng ta sẽ nhận ra một sự kết hợp vừa nhất quán, vừa riêng biệt của các tác phẩm qua các thời kỳ văn hóa khác nhau, với những bản sắc cộng đồng khác nhau.Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi chỉ đề cập tới một số tác phẩm, trải ra trên một diện thời gian và không gian nhất định, chứ chưa có điều kiện khảo sát hết các thành tựu viết về huyền thoại chiến tranh Troy. Tuy vậy, qua đó, vẫn có thể nhìn thấy những nét chung, mà rõ nhất là sự châu tuần quanh các diễn tiến và hệ quả của nó, nhưng đồng thời cũng nhận ra những nét riêng, gắn liền với không khí văn hóa- xã hội và những vấn đề mang tính thời đại của mỗi giai đoạn lịch sử, cũng như những yếu tố tâm cảm- thẩm mỹ trong sáng tạo của từng tác giả. Phác họa bức tranh về dàn hợp âm ấy, chúng tôi hy vọng chỉ ra được đôi điều về những biểu hiện thú vị trong sáng tác văn học trên cơ sở miêu tả từ sự đối chiếu, so sánh những nét tương hợp và khác biệt, nguyên sinh và phái sinh, truyền thống và cách tân của các tác phẩm văn học cùng được sinh thành với một cảm hứng sâu sắc từ một hiện tượng văn hóa- lịch sử- văn học rất độc đáo là huyền thoại chiến tranh Troy.1. TỪ TRUYỀN THUYẾT QUẢ TÁO BẤT HÒA …Đó là câu chuyện xảy ra trong một không- thời gian còn đậm đặc màn sương mù huyền thoại, ở một xứ sở mà thần thánh và người phàm trần có thể chia sẻ với nhau mọi khó khăn trong cuộc sống. Và ở đó, từng có không ít những mối tình kết hợp những kẻ yêu nhau thuộc hai thế giới còn chưa cách trở ấy. Và nữ thần biển Thetis đã quyết định nhận lời cầu hôn của một người đàn ông xứng đáng là vua Peleus.Ngay sau đó, lễ cưới của họ đã được tổ chức rất tưng bừng, với sự tham dự hào hứng của người thân thuộc và bạn bè hai họ. Thế nhưng …*Sự phẫn nộ của thần chiến tranh- Quả là một lỗi lầm tai hại, bởi bối rối thế nào, họ đã quên không mời Ares, thần Chiến tranh. Và khi phát hiện ra thì đã muộn, quá muộn. Cái vị thần hắc ám như đêm tối ấy, với nào giáp trụ, nào lao dài, và một bộ mặt đằng đằng sát khí, đã nổi cơn thịnh nộ. Và thần muốn trừng phạt thật đích đáng những kẻ đã dám khinh thị, dám làm tổn thương lòng tự ái của thần. Thế là thần tìm ngay đến Eris, vị nữ thần lúc nào cũng có sẵn cả một kho mưu kế để gây ra những xích mích, tranh chấp. Và chẳng khó khăn gì, Eris đã hiến ngay cho Ares một kế hay, không chỉ nhằm cho đôi vợ chồng khinh suất kia một bài học nhớ đời, mà còn, biết đâu đấy, nhân cơ hội mà nhen nhóm lên ngọn lửa của một cuộc chiến tranh mới nào đó, vốn là sở thích của thần!*Quả táo xích mích và cuộc tranh giành chiếc vương miện hoa khôi- Kế hoạch của Eris được thực hiện ngay. Trong bữa tiệc vui hôm ấy, trong số khách khứa tới dự, thấy rực rỡ đến chói lọi ba vị nữ thần xinh đẹp: Hera, Athene và Aphrodite. Ai nấy đang trầm trồ về nhan sắc của họ, thì bất thần, chẳng biết từ đâu, một quả táo đỏ tươi rói rơi vào giữa bàn tiệc. Đang ngơ ngác vì sự việc xảy ra quá bất ngờ, thì mọi người lại càng kinh ngạc hơn nữa khi phát hiện một dòng chữ có vẻ bí ẩn trên quả táo ấy: “Tặng người đẹp nhất”. Nhưng rồi tất cả cũng hiểu ra một điều đơn giản: đó chính là phần thưởng dành cho người được xem là hoa khôi trong bữa tiệc.Thế là cả ba vị nữ thần đồng loạt tận dụng mọi quyền năng của mình, cố dành cho được quả táo danh dự kia. Cuộc cãi cọ, xô xát ầm ĩ ấy đã đến tai Zeus, vị thần chúa tể.Sau khi cân nhắc, Zeus hiểu rằng bản thân không đủ sức để phân xử vấn đề rắc rối này. Thần liền nghĩ đến Paris, chàng trai vừa lịch lãm, vừa chân chất, con vua Priam xứ Troy, ở bên kia biển Aegean …*Sự phân xử của Paris- Hermes, thần liên lạc được Zeus cử làm người hướng đạo, đưa ba vị nữ thần đến chân núi Ida, nơi chàng Paris đang chăn thả đàn gia súc của mình.Choáng ngợp trước đồng thời cả ba tấm nhan sắc ấy, Paris đã đề nghị được tiếp cận riêng từng vị để sự thẩm định được công bằng hơn. Và chàng đã vô cùng kinh ngạc được nghe mỗi vị hứa hẹn những món quà hậu hĩnh nhất: Hera, là quyền được cai quản toàn cõi châu Á; Athene, là niềm vinh quang bách chiến bách thắng trong các cuộc chiến đấu. Còn Aphrodite? Vị nữ thần tình yêu và nhan sắc này tỏ ra rất nhạy cảm: nàng cam đoan sẽ tìm cho chàng một người phụ nữ đẹp nhất phương Tây làm bạn trăm năm. Món quà thứ ba này đã làm chàng trai hào hoa nhất, đa cảm nhất phương Đông xiêu lòng, và chàng vui vẻ trao cho Aphrodite quả táo – chiếc vương miện hoa khôi.*Vụ bắt cóc nàng Helen- Thực hiện lời hứa, Aphrodite dùng quyền năng của mình đưa Paris đến Sparta, một thành bang lớn của Hy-lạp,nơi Helen đang cùng chồng là Menelaus sống hạnh phúc. Chiếc thắt lưng màu nhiệm của nữ thần đã làm nên điều kỳ diệu: Paris và Helen đã phải lòng nhau tức thì; và lợi dụng lúc Menelaus vắng nhà, Helen đã cùng Paris vượt biển sang Troy, không quên mang theo các thứ của hồi môn quí giá của mình. Và nàng đã nghiễm nhiên trở thành vợ Paris, trở thành cô gái của đô thị Troy.*Cuộc đổ bộ của quân Hy-lạp trừng phạt kẻ xúc phạm-Phát hiện vụ việc, Menelaus lập tức gặp gỡ các anh em mình, cũng như những người trước đây đã từng cầu hôn Helen. Họ vốn đã giao ước, rằng bất cứ khi nào xảy ra chuyện gì bất trắc đối với Helen, tất cả sẽ cùng chung sức giúp đỡ. Và thế là, chỉ trong một thời gian ngắn, một đội quân đông đảo với hàng ngàn chiến thuyền đã sẵn sàng rời vịnh Olide ra khơi, trực chỉ Troy, với quyết tâm đoạt lại nàng Helen, san bằng cái đô thị ngạo mạn kia để phục hồi danh dự bị tổn thương của người Hy-lạp.*Cuộc chiến tranh – Agamemnon, vua xứ Mycene giàu có, được cử làm thủ lĩnh của đạo quân rầm rộ ấy. Và với sự có mặt của các vị anh hùng tài giỏi, thiện chiến, người Hy-lạp đã làm mưa, làm gió trên đất Troy suốt mười năm trời. Cuộc giao tranh diễn ra với sự tham chiến của cả các vị thần, và có vẻ như sẽ kéo dài mãi tình thế bất phân thắng bại.Cuối cùng, nhờ mưu kế của Ulysses, một anh hùng “muôn vàn trí xảo”, quân Hy-lạp đã đột nhập vào bên trong tường thành Troy với con ngựa gỗ khổng lồ rỗng ruột, ẩn nấp trong đó các vị anh hùng Hy-lạp xuất sắc nhất, chờ đến nửa đêm, chui ra khỏi bụng ngựa, nổ lửa đốt thành, tàn sát quân đối phương.*Thành Troy sụp đổ- Mọi chuyện thế là đã được quyết định vào cái đêm kinh hoàng ấy đối với người Troy. Cả một đô thị giàu có, với thành quách, lâu đài tráng lệ bị thiêu rụi, để chỉ còn là một đống đổ nát. Tất cả trai tráng trong hoàng tộc cũng như dân chúng, lớp bị giết hại, lớp bị bắt đưa đi xa. Phụ nữ già, trẻ bị bắt làm nô lệ. Những kẻ sống sót thì cấp tập rời khỏi thành, tìm cách trốn thoát khỏi sự truy đuổi của quân Hy-lạp. Và rồi đến lượt mình, những người chiến thắng cũng thu xếp để trở về quê hương sau những năm dài chinh chiến. Cuối cùng, chỉ còn im lìm bên bờ biển một vùng đất hoang tàn, trơ lạnh, như một chứng tích còn sót lại sau những tháng ngày náo động …2. ĐẾN NHỮNG TIẾNG ĐỒNG VỌNG2.1. Tiếng đồng vọng thứ nhấtNhư một tổng thuật với khoảng cách cả về thời gian lẫn không gian gần nhất so với các tác phẩm sau này, Iliad và Odyssey của Homer không khác gì những bức tranh hiện thực sắc nét, giản dị, mà lại thể hiện được một cách trung thực cái chất nguyên sơ, hồn nhiên của thời đại. Ta có thể nhìn thấy ở đó những đường nét chân phương, thậm chí thô sơ về một thế giới ở buổi rạng đông của quá trình phát triển văn hóa của loài người. Các nhân vật tự phô bày mình một cách cường tráng, bồng bột, đầy sức trẻ; mỗi con người đều muốn lao vào cuộc sống với một nhiệt tình sôi sục, một cách thế vồ vập hết sức đáng yêu, với những biểu hiện nhiều khi còn hoang dại.@ Iliad, một bức tranh hoành tráng về chiến tranh*Một nếp sinh hoạt hoang dã và một kiểu quan hệ hoang dã- Không khó để nhận ra rằng, những chi tiết mà Homer đưa vào Iliad qua việc thuật lại những diễn biến trong khoảng thời gian năm mươi ngày ở giai đoạn cuối của cuộc chiến tranh Troy không phải là một hiện tượng đặc biệt, mà là một hình ảnh quen thuộc của thời đại. Chính vì vậy, Iliad, với những cảnh tượng bi thảm, lênh láng máu chảy, nước mắt rơi, náo loạn những pha chém giết, với những con người đầy nộ khí và sát khí kia đơn giản chỉ là một góc của cuộc sống bình thường. Và điều đó giúp lý giải vì sao các mối quan hệ với đồng loại ở đây lại còn rất mông muội. Một Agamemnon “ vua của các vua” rất hồn nhiên dành giật chiến lợi phẩm- một cô gái- với Achilles; một Thersite chỉ vì dám chỉ trích thủ lĩnh mà bị trừng phạt dã man; một Achilles kéo xác Hector bê bết trong bụi đất … Và đây đó, nhan nhản những cảnh giết chóc, rượt đuổi, trừng phạt, trả thù … man rợ. Mà suy cho cùng, hiện thực chiến tranh không thể tách rời cái ác, cái phi nhân, và Homer đã thể hiện trung thực điều đó.*Một phương tiện để tìm kiếm vinh quang, tự khẳng định cái tôi, cái taCon người thời cổ đại ý thức rất rõ về thân phận đoản mệnh của mình; và hơn thế nữa, cái chết cũng luôn là một nỗi đe dọa thường trực. Thế nên, trong bối cảnh một cuộc sống thường xuyên diễn ra các cuộc chiến tranh, với một khát vọng tự khẳng định, mỗi cá nhân đều muốn tìm cho mình một vị thế xứng đáng trên chiến trường, đồng thời, mang chiến thắng về cho bộ tộc mình, cộng đồng mình. Và như thế, chỉ có một con đường, hoặc “xông lên hàng đầu để đoạt lấy vinh quang, hoặc để vinh quang lại cho kẻ khác”. Cái lý tưởng tìm kiếm vinh quang và thắng lợi trong chiến trận ấy cũng là một trong những cảm hứng xuyên suốt tác phẩm.*Một ấn tượng bi thảm, một tiếng thở dài đau xót- Iliad của Homer có lẽ sẽ không là một tác phẩm lớn, nếu đàng sau cái bức tranh đẫm máu, man rợ kia không là một cảm xúc sâu sắc, đầy nhân bản, nhưng không nói ra lời của người viết. Các sự kiện và hành động được miêu tả đến từng chi tiết và thậm chí, hết sức sống động, nhưng ta vẫn nhận ra ẩn khuất trong đó là nỗi ngậm ngùi của một tâm hồn vì con người, và vì niềm vui, hạnh phúc của nhân loại. Không phải ngẫu nhiên mà Zeus, vị chúa tể của muôn loài đã phải thốt lên: “Trong tất cả những vật biết thở, biết bò trong lòng mẹ đất, thì loài người là sinh vật khốn khổ hơn cả!”. Và vị thần mang cung bạc Apollo cũng xót xa: “Đời người khốn khổ như đám lá cây, đang xanh tốt nhờ sự nuôi dưỡng của mẹ đất, phút chốc đã héo tàn, và rơi vào cõi hư vô!”. Ay chẳng phải là nỗi bất hạnh của kiếp người, lại là kiếp người trong chiến tranh, mà người nghệ sĩ Homer đã dụng công thể hiện qua hình ảnh trung thực của chiến trường Troy?@ Odyssey, bài ca của khát vọng trở về*Những con người sống sót-Với Iliad, Homer chỉ thuật lại một phần câu chuyện về các diễn biến của cuộc chiến. Nhưng sau đó thì thành Troy bị thiêu hủy, và quân Hy-lạp, những kẻ chiến thắng, cuối cùng cũng lên đường trở lại những nơi họ đã ra đi mười năm về trước. Dành được thắng lợi, nhưng họ cũng kẻ còn, người mất; và thực sự thì chiến tranh đã cướp đi khá nhiều những gì họ từng có được. Homer không trực tả hoàn cảnh những người sống sót, nhưng có thể hình dung tâm cảnh họ qua việc ai cũng rất nóng lòng về lại quê hương, vàmỗi người đều phải đối phó với vô vàn thử thách trong chuyến trở về, đó là chưa kể bao nhiêu bất trắc chờ đợi họ ở quê nhà nữa.*Nỗi lòng tha hương-Ulysses, người anh hùng mưu trí, đã được Homer chọn làm nhân vật trung tâm để miêu tả trong cuộc hành trình trở về ấy. Nỗi khát khao được về lại mái ấm của mình với những người thân yêu luôn đau đáu trong tâm hồn chàng. Khó mà quên được hình ảnh người đàn ông mạnh mẽ ấy cứ chiều đến lại ra bờ biển ngồi trông vềphía hòn đảo Itache thân yêu mà nước mắt đầm đìa. Trong lúc ấy thì cả một cuộc sống thần tiên cùng với nữ thần Calypsous kiều diễm vẫn ngày ngày mời mọc chàng trong suốt bảy năm trời. Nỗi nhớ nhà ấy như phủ lên hình tượng người anh hùng một thứ ánh sáng nhân bản dịu dàng, mềm mại.*Cuộc hành trình gian truân -Chuyến vượt biển của Ulysses đã phải kéo dài cả mười năm trời bởi bao nhiêu là trắc trở, vừa do sự tranh chấp của các vị thần, vừa là đủ loại bất trắc trên đường đi. Và người anh hùng ấy lại một lần nữa phải lao vào những cuộc chiến đấu mới, để dành lấy thắng lợi về mình, cũng để hiện thực hóa ước mơ trở lại quê hương. Với các khả năng vượt trội, cuối cùng, Ulysses đã có được cái giây phút vui mừng đặt chân lên mảnh đất thân yêu của quê nhà.*Tìm lại một nơi chốn bình yên- Có thể nói, một trong những cảnh tượng gây xúc động trong Odyssey là cái khoảnh khắc Ulysses cúi xuống hôn bờ cát hòn đảo quê hương khi thuyền vừa cập bến. Cái con người đã mấy mươi năm đằng đẵng phải xông pha nơi gươm giáo, luôn phải đối mặt với bao hiểm nguy ấy ắt hẳn đang chùng lòng xuống để đón nhận cái cảm xúc bình yên khi lại được hít thở bầu không khí thân thuộc đã từ lâu xa cách. Và Penelop, người vợ hiền, đã thủy chung chờ đợi chồng suốt chừng ấy năm, yêu thương và ân cần đón chàng trong vòng tay, sau khi đã thận trọng chất vấn chàng về chiếc giường cưới có chân là gốc cây cảm lãm. Và rồi khi bọn cầu hôn từng gây náo loạn trong nhà chàng bao năm qua bị trừng trị bởi chính tay chàng và con trai, thì mọi thứ lại đâu vào đấy. Và cuộc sống lại tiếp tục trôi, êm đềm như ngày nào.Iliad và Odyssey thực sự là những tiếng vọng đầu tiên của huyền thoại chiến tranh Troy, một mô hình đầy chất sơ khai về cuộc đấu tranh để tồn sinh của con người thời cổ đại. Ở đó, có thể nhìn thấy những biểu hiện thô sơ nhất về thực tế tranh dành của cải, quyền lợi, và dành giật cuộc sống trong bối cảnh một thế giới còn bị đe dọa bởi mọi thứ hiểm họa. Nhưng qua đó, cũng có thể nhận ra những khao khát đầy nhân bản của họ: mơ ước có sức mạnh, có tài năng để trở thành những cá thể vượt trội (vừa về thỏa mãn nhu cầu tinh thần, nhưng đồng thời cũng để có thể tồn tại một cách vững vàng trong đời sống tự nhiên và cộng đồng luôn có nhiều bất trắc), mong muốn bảo toàn được danh dự, phẩm giá bản thân, mong được đáp ứng thỏa đáng những đòi hỏi về tinh thần, tình cảm ... Nhìn chung, có thể tìm thấy ở đó những biểu hiện của một cuộc sống đang từng bước vươn ra khỏi cái tối tăm, mờ mịt của quá khứ, để tìm đến một hiện tồn tốt đẹp, hoàn thiện hơn. Và tất cả những chuyển động đó đã được Homer diễn giải một cách đẹp đẽ qua Iliad và Odyssey.2.2. Tiếng đồng vọng thứ hai:Euripides (496-406BC), Ovid (43BC-17AD) và Lucian (125-200AD) cùng là các tác giả thời cổ đại, dù có cách nhau vài ba trăm năm. Euripides, nhà thơ Hy-lạp cổ đại, vẫn thường được xem là nhà triết lý trên sân khấu, với đặc điểm trong sáng tạo là “miêu tả những con người vốn là như vậy”. Trong số các tác phẩm còn giữ lại được của ông, chùm bi kịch khai thác đề tài chiến tranh Troy chiếm một số lượng đáng kể. Qua hàng loạt các vở bi kịch đặc sắc, ông đã dựng lại những bức tranh hiện thực vô cùng sống động, trên cái nền là những trầm tư sâu sắc về những hệ quả của chiến tranh, đặc biệt, khi những nỗi bất hạnh lại gắn liền với thân phận người phụ nữ. Từ đó, có thể nhận ra một cách nhìn mới của nhà thơ về các vấn đề cuộc sống, nhất là được suy gẫm trong bối cảnh chiến tranh. Cũng chính vì những nét riêng trong quan niệm nhân sinh-thẩm mỹ ấy của Euripides, chúng tôi muốn nối kết các vở bi kịch của ông với tác phẩm của Lucian và Ovid, các tác giả La-mã cổ đại.Trong Cuộc đối thoại giữa các vị thần, Lucian đã tái hiện các màn kịch độc đáo, trong đó, các vị thần, bị đặt trong những tình huống có vấn đề, thường bộc lộ bản chất, chân tướng mình một cách ngoạn mục, và qua đó, có thể nhận ra những “tham, sân, si” nơi họ còn vô độ hơn cả ở con người! Còn với Biến dạng, Ovid cũng qua việc thuật lại các câu chuyện thần thoại, với kết cục là những biến hóa đột ngột của các sinh thể, đã cho thấy cái thực chất vô thường của cuộc sống, cái lẽ biến dịch không cùng của sự tồn tại của mọi tạo vật. Trong mối liên hệ với huyền thoại chiến tranh Troy, chúng tôi chọn Cuộc phân xử của Paris của Lucian, và Cái chết của Achilles của Ovid, đều trích từ hai tác phẩm trên; còn với Euripides, là vở bi kịchNhững người đàn bà Troy.@ Cuộc phân xử của Paris- Lucian: Chiến tranh- hệ quả tất yếu của những dục vọng, tham vọng ngông cuồng của con người. Sự dàn dựng tài tình của Lucian qua một màn đối thoại đầy kịch tính đã làm các nhân vật huyền thoại bỗng trở nên hết sức sinh động vàsống thực. Nhà tư tưởng, nhà triết học, nhà văn châm biếm, tác giả của những tác phẩm văn xuôi được viết dưới dạng dialogue độc đáo, đã trưng ra cho chúng ta thấy những uẩn khúc, những ngóc ngách u ám trong tâm hồn con người, gắn liền với các dục vọng thuộc đủ mọi kiểu loại và cung bậc.Khi chọn Paris làm người thẩm định nhan sắc của ba vị nữ thần, Zeus đã nhận định “Chàng trai trẻ xứ Phrygia mà các người đang tìm đến kia mang huyết thống hoàng tộc ( … ) và đồng thời còn là một dân quê giản dị; vì thế, chúng ta có thể tin tưởng vào con mắt của chàng, mà không phải băn khoăn gì”. Và trong lúc trao đổi với Aphrodite, thần liên lạc Hermes cũng ca ngợi “… đấy là một chàng trai quyến rũ, một tay đại hào hoa phong nhã, và một người thẩm định nhan sắc đáng ngưỡng mộ. Dựa trên những cơ sở đó, người mà chàng chọn để trao giải thưởng sẽ là rất xứng đáng”. Lucian đã khéo léo cho thấy cái thực chất hai mặt của con người và cuộc sống, qua việc đẩy tới quá trình diễn biến của cuộc tuyển chọn sắc đẹp kia. Rõ ràng là, cả Paris, vị giám khảo được Zeus hết lòng tin cậy, cùng với ba vị nữ thần đầy quyền lực và hết sức thiêng liêng trong con mắt người trần kia, rốt cuộc, chỉ là những con rối làm trò, với sự giật dây của dục vọng, tham vọng cá nhân. Khi nghe nói về những phẩm chất của trọng tài Paris, Aphrodite đã lấp lửng: “Ta vui mừng được biết những điều đó; ta chẳng đòi hỏi gì hơn là một vị trọng tài chính trực – à, chàng đã có vợ, hay còn độc thân, hở Hermes?”. Và rồi, trong quá trình cuộc thi được tiến hành, đã lộ ra cái mặt trái thường tình của sự thể.Đây là vài trích đoạn đối thoại giữa Paris và các vị thần:Hera: (…) chàng thấy món quà ta tặng chàng thế nào- Paris, hãy trao cho ta giải thưởng sắc đẹp ấy, chàng sẽ là vua toàn châu Á.Paris: Tôi không nhận quà cáp. Người lui ra đi. Tôi chỉ thẩm định theo công tâm …Athene: (…) Này, Paris, nếu chàng tuyên bố ta l