Luận văn Đánh giá điều kiện tự nhiên phục vụ quy hoạch phát triển sản xuất nông lâm nghiệp vùng đồi núi tỉnh Thừa Thiên - Huế

LUẬN VĂN: Đánh giá điều kiện tự nhiên phục vụ quy hoạch phát triển sản xuất nông lâm nghiệp vùng đồi núi tỉnh Thừa Thiên - Huế Mở đầu 1. Tính cấp thiết của đề tài Sử dụng hợp lý, có hiệu quả và bền vững nguồn tài nguyên thiên nhiên đã và đang là vấn đề được quan tâm hàng đầu trong chiến lược phát triển sản xuất nông - lâm nghiệp của nhiều quốc gia trên thế giới, nhất là Việt Nam, một quốc gia có hơn 2/3 diện tích đất nông lâm nghiệp thuộc về dung du miền núi. Việc đánh giá chính xác nguồn tài nguyên tự nhiên sẽ chỉ ra được những ưu thế và hạn chế để thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội ở khu vực này. Vùng đồi núi Thừa Thiên - Huế với diện tích 365.538 ha, chiếm 72,92% diện tích tự nhiên của tỉnh. Đây là địa bàn cư trú của đồng bào dân tộc ít người (Tà ôi, Pakô, Cơ tu, Vân Kiều), là nơi chứa đựng tiềm năng kinh tế phong phú và đa dạng, đặc biệt là tiềm năng đất đai cho sản xuất nông nghiệp, thích hợp với nhiều loại cây trồng có năng suất cao. Đồng thời, đây cũng là khu vực thuộc về rừng phòng hộ đầu nguồn, thượng nguồn lưu vực của các sông lớn sông Hương, sông Hồng, sông Dâu, Truồi... đổ về đồng bằng ven biển. Do đó, việc tổ chức sản xuất nông lâm nghiệp phải được thực hiện có cơ sở khoa học dựa trên đặc điểm và chất lượng đất đai để bố trí các loại hình sử dụng trong nông nghiệp, quản lý bảovệ các loại rừng, trồng rừng không những có ý nghĩa lớn trong việc phát triển kinh tế - xã hội vùng đồi núi mà còn đảm bảo an toàn sinh thái cho toàn tỉnh Thừa Thiên - Huế. Do ảnh hưởng của bom đạn chiến tranh trước đây, đồng thời do việc khai thác bất hợp lý lâu dài dẫn đến diện tích rừng tự nhiên giảm sút, diện tích đất trống đồi núi trọc chiếm đến 175.000 ha (87%) diện tích đất nông lâm nghiệp của tỉnh). Độ dày tầng đất mỏng dần, tiềm năng dinh dưỡng của đất ngày càng nghèo kiệt. Hiện tượng lũ lụt, lũ quét xảy ra đã tàn phá nhiều vùng ở Thừa Thiên Huế, như đợt lũ lớn 11-1999, đây là biểu hiện mất cân bằng sinh thái. Hơn 89% cư dân vùng đồi núi Thừa Thiên - Huế hoạt động trong lĩnh vực sản xuất nông lâm nghiệp. Tuy nhiên, hoạt động của ngành này vẫn còn nhiều vướng mắc, việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế trong sản xuất nông lâm nghiệp còn chậm, đời sống người dân còn nghèo khó, công tác giao đất giao rừng còn gặp khó khăn vì thiếu địa chỉ cụ thể cho các nhà quản lý trong việc hoạch định chiến lược đầu tư cho các dự án bảo vệ và phát triển vốn rừng. Miền núi Thừa Thiên - Huế vẫn còn là vùng nghèo khó và chậm phát triển. Để thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội vùng đồi núi Thừa Thiên - Huế, ngoài việc đầu tư cơ sở hạ tầng, đầu tư con người... thì cần có bước đánh giá và phân hạng các điều kiện tự nhiên nhằm xác lập cơ sở khoa học cho việc quy hoạch và sử dụng hợp lý đất đai đặc biệt là vùng đất trống đồi trọc, trong sản xuất nông lâm nghiệp, góp phần ổn định và nâng cao đời sống nhân dân vùng đồi núi Thừa Thiên - Huế là một vấn đề cấp thiết. Từ thực tế trên, chúng tôi chọn đề tài "Đánh giá điều kiện tự nhiên phục vụ quy hoạch phát triển sản xuất nông lâm nghiệp vùng đồi núi tỉnh Thừa Thiên - Huế" nhằm góp phần khai thác tốt các tiềm năng tự nhiên phục vụ chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường khu vực nghiên cứu. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích - Đánh giá điều kiện tự nhiên nhằm xác định cơ sở khoa học cho việc quy hoạch sử dụng đất đai và bố trí một số cây trồngnông lâm nghiệp ở vùng đồi núi Thừa Thiên Huế. - Nghiên cứu, đề xuất các loại hình sử dụng đất đai trong sản xuất ở địa phương theo hướng phát triển lâu bền. 2.2. Nhiệm vụ - Tổng quan cơ sở lý luận về đánh giácác điều kiện tự nhiên phục vụ quy hoạch phát triển sản xuất nông lâm nghiệp. - Đánh giá tổng hợpcác điều kiện tự nhiên làm cơ sở để xác định khả năng sản xuất của đất đai trong sản xuất nông lâm nghiệp. - Đánh giá và phân hạng mức độ thích hợp tiềm năng sinh thái tự nhiên đối với cây trồng trong sản xuất nông lâm nghiệp cho vùng đồi núi Thừa Thiên - Huế. - Kiến nghị sử dụng hợp lý lãnh thổ trong sản xuất nông lâm nghiệp trên quan điểm sinh thái và phát triển lâu bền. 3. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 3.1. Lãnh thổ nghiên cứu Đề tài được thể iện chỉ trong phạm vi và đồi núi tỉnh Thừa Thiên Huế. Lãnh thổ vùng đồi núi của tỉnh Thừa Thiên - Huế gồm: 32 xã thuộc gai huyện miền núi Nam Đông, A Lưới và 14 xã vùng đồi của các huyện Phong điền, Hương Trà, Hương Thủy, Phú Lộc (theo quyết định 42 của Ban dân tộc miền núi) [ ], với diện tích tự nhiên 365.538ha, chiếm 72,92% diện tích tự nhiên của tỉnh Thừa Thiên - Huế. Ranh giới lãnh thổ nghiên cứu được xác định trên cơ sở bản đồ địa hình, bản đồ hành chính, trong đó ranh giới hành chính đã được điều chỉnh theo Nghị định 364 của Thủ tướng Chính phủ. Lãnh thổ nghiên cứu được thể hiện trên các bản đồ trong luận án. 3.2. Nội dung nghiên cứu - Đánh giá điều kiện tự nhiên phục vụ quy hoạch phát triển nông lâm nghiệp là xác định khả năng sử dụng đất trong sản xuất nông lâm nghiệp. Trong đó tập trung vào vùng đất trống đồi trọc. Các cây trồng được chọn đánh giá là các cây (thông nhựa, cây bạch đàn) là những cây trồng có hiệu quả và có tác dụng trong các chương trình trồng rừng phủ xanh đất trống đồi trọc ở địa phương. - Nội dung đề tài chỉ đánh giá tiềm năng sinh thái tự nhiên của khu vực nghiên cứu, chưa đánh giá về mặt hiệu quả kinh tế. - Nghiên cứu đánh giá tiềm năng các hệ địa sinh thái theo quan điểm địa lý, không đề cập đến những hoạt động kinh tế nông lâm nghiệp. 4. Cơ sở nguồn tài liệu Nguồn tài liệu sử dụng trong đề tài bao gồm: - Các tài liệu mang tính lý luận về đánh giá tổng hợp các điều kiện địa lý tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên, các đề tài, dự án đề án nghiên cứu trên địa bàn Thừa Thiên - Huế, các luận án và các công trình nghiên cứu khác có liên quan đến đề tài. - Các báo cáo của các đề tài độc lập cấp Nhà nước có liên quan đến nội dung nghiên cứu. - Số liệu, văn bản, báo cáo của UBND, Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Sở Khoa học công nghệ và môi trường tỉnh Thừa Thiên - Huế về các chủ trương phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Thừa Thiên - Huế từ năm 1991 - 2001. - Nguồn tư liệu thống kê của chi Cục thống kê Thừa Thiên - Huế từ 1992 đến năm 2001; số liệu điều tra cơ bản về khí tượng thủy văn của Trạm khí tượng - Thủy văn Thừa Thiên - Huế, của Viện Khí tượng - Thủy văn; số liệu báo cáo kiểm kê rừng và đất rừng của Ban chỉ đạo kiểm kê rừng tỉnh Thừa Thiên - Huế. - Bản đồ địa hình tỉnh Thừa Thiên - Huế tỷ lệ 1/100.000 do Cục Bản đồ - Bộ tổng tham mưu QĐNDVN in năm 1977; Bản đồ UTM tỷ lệ 1/50.000 do Cục đo đạc và bản đồ Nhà nước in năm 1992 (các mảnh: 6442 (I, II, III), 6341 (I), 6441 I (I, II, III, IV), 6542 (III), 6541 (I, II, III, IV), 6641 (III, IV). - Bản đồ Thổ nhưỡng BTT tỷ lệ 1/100.000 do Sở Nông nghiệp Thừa Thiên - Huế xây dựng năm 1985. - Bản đồ địa lý tổng hợp Thừa Thiên - Huế, năm 1991 tỷ lệ 1/150.000. - Bản đồ cảnh quan tỉnh Thừa Thiên - Huế (trong tập bản đồ địa lý địa phương của Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân văn Quốc gia - Chủ biên: Vũ Tự Lập). Năm 1996, tỷ lệ 1/1.000.000. - Các bản đồ gốc của tỉnh Thừa Thiên - Huế đã số hóa (1998) tỷ lệ 1:50.000 của Sở Khoa học công nghệ - Môi trường Thừa Thiên - Huế thực hiện dự án GIS. Bao gồm: bản đồ nền địa hình (đường đồng mức độ cao), bản đồ thổ nhưỡng, bản đồ thảm thực vật, bản đồ hiện trạng sử dụng đất, bản đồ phân vùng khí hậu, bản đồ mạng lưới thủy văn, bản đồ hành chính, giao thông, phân bố dân cư [ ]. 5. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu 5.1. Quan điểm nghiên cứu 5.1.1. Quan điểm hệ thống Cách tiếp cận hệ thống theo quan điểm cấu trúc, trong địa lý học đó là việc nghiên cứu cấu trúc thẳng đứng, cấu trúc ngang và cấu trúc chức năng của hệ thống lãnh thổ tự nhiên. Cấu trúc thẳng đứng là các thành phần cấu tạo như: địa hình, khí hậu, thủy văn, thổ nhưỡng, sinh vật và mối quan hệ giữa chúng. Đối với hệ địa sinh thái nông lâm nghiệp thì đó là địa hình, khí hậu, tính chất của đất đai và chế độ nước. Cấu trúc ngang là các đơn vị cấu tạo thể hiện ở sự phân hóa lãnh thổ nghiên cứu thành các hệ địa sinh thái nông lâm nghiệp và mối quan hệ giữa chúng. Như vậy, hệ thống có tính tổ chức. Sự tác động của con người vào một hợp phần hay bộ phận tự nhiên nào đó có thể gây ra những biến đổi lớn trong hoạt động của cả tổng thể, đồng thời do tính chất mở của các hệ địa lý và tính chất liên tục của tự nhiên mà những tác động có thể được truyền theo những kênh khác nhau, và hiệu quả lũy tích của chúng không chỉ giới hạn trong phạm vi mà hoạt động đó xảy ra. Tuy nhiên, quan điểm này không yêu cầu nhất thiết phải nghiên cứu tất cả các thành phần, mà có thể lựa chọn một số đại diện có vai trò chủ đạo, là những nhân tố có tính chất quyết định đến các thuộc tính cơ bản nhất của tổng thể. 5.1.2. Quan điểm kinh tế - sinh thái: Quan điểm này cho phép nghiên cứu và đề xuất các giải pháp để phát triển lâm, nông nghiệp bền vững, dựa vào các kết quả đánh giá tổng hợp môi trường sinh thái và hiện trạng sử dụng đất đai cũng như định hướng tổ chức sản xuất nông lâm nghiệp hợp lý ở vùng đồi núi Thừa Thiên - Huế. Các hệ thống sản xuất nông và lâm nghiệp là những hệ thống kinh tế - sinh thái. Yếu tố sinh thái của các hệ thống này biểu thị ở sự phù hợp giữa môi trường với các nhân tố sinh thái của cây trồng, vật nuôi là đối tượng của sản xuất nông, lâm nghiệp. Việc tiến hành đánh giá, phân hạch của đề tài nhằm phân bố sản xuất nông lâm nghiệp phải bắt đầu từ việc phân tích đánh giá các điều kiện tự nhiên. Nhiệm vụ của việc đánh giá phân tích này là xác định những vùng thích hợp nhất đối với mỗi loại cây trồng theo yêu cầu sinh thái để cho năng suất cây trồng cao và có tác dụng bảo vệ môi trường, góp phần vào sự phát triển bền vững. Điều đó có nghĩa là phải xác định địa điểm phân bố cây trồng, vật nuôi đúng vị trí của nó trong môi trường sao cho đạt năng suất cao, phát triển ổn định và bảo vệ môi trường. Yếu tố kinh tế của hệ thống nằm trong mục tiêu của sản xuất nông, lâm nghiệp. Trong các hệ sản xuất nông, lâm nghiệp, các yếu tố: khí hậu, đất, nước là các nhân tố sinh thái quan trọng nhất, trong đó nhân tố khí hậu là khó cải tạo ở tầm vĩ mô nên phải thích nghi; nhân tố đất, nước có thể cải tạo được bằng các biện pháp kỹ thuật (xới, bón phân, tăng ẩm, thủy lợi, các biện pháp giữ đất, giữ nước...), nhưng thực tế không phải nơi nào cũng làm được thủy lợi nên ở Thừa Thiên - Huế, việc sản xuất phần lớn vẫn phụ thuộc vào nước trời. Sự khẳng định "khả năng tái sinh theo hướng lặp lại rừng nguyên thủy (cao đỉnh) là rất mạnh và đã thành công ở nhiều nơi nếu không bị lặp lại việc làm nương rẫy hay cháy rừng nhiều lần" [45, tr. 102] và "cần công nhận vai trò sống còn của rừng đối với các hệ sinh thái mong manh, các lưu vực..." [1, tr. 25] đã củng cố thêm quan điểm nghiên cứu sinh thái và xác định biện pháp gia số sinh học (có sự giúp đỡ của thực vật) là biện pháp giữ đất, giữ nước, bảo vệ môi trường quan trọng nhất ở vùng đồi núi. 5.1.3. Quan điểm lãnh thổ Mỗi một công trình nghiên cứu ĐLTN nói riêng cũng như nghiên cứu địa lý nói chung đều được gắn với một lãnh thổ cụ thể. Các thành phần tự nhiên ngoài có sự thay đổi theo thời gian còn có sự phân hóa theo không gian. Vì vậy, khi nghiên cứu một khu vực cần xác định sự phân hóa theo lãnh thổ và đánh giá phải được gắn liền trên một lãnh thổ cụ thể các lãnh thổ được phân chia. Lưu sông cấp 2 là đơn vị trung tâm thể hiện cấu trúc Nga, các đơn vị cơ sở. Trong luận án, đơn vị là các đơn vị đất đai được xây dựng bằng phương pháp chồng xếp trên máy vi tính. Đây là những đơn vị tổng hợp tự nhiên được dùng làm cơ sở cho việc đánh giá phân hạng tiềm năng đất đai nông lâm nghiệp ở khu vực nghiên cứu. 5.1.4. Quan điểm thực tiễn Các nghiên cứu muốn có đóng góp thì phải xuất phát từ thực tiễn, giải quyết các vấn đề do thực tiễn đặt ra. Quan điểm thực tiễn được vận dụng trong đề tài nhằm đánh giá phân hạng các hệ địa sinh thái và đề xuất các mô hình sử dụng hợp lý tự nhiên phù hợp với điều kiện cụ thể của vùng đồi núi Thừa Thiên - Huế. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả sử dụng các phương pháp cổ truyền cũng như các phương pháp mới trong nghiên cứu địa lý tự nhiên sau: - Phương pháp thu thập tài liệu Thu thập, kế thừa các tư liệu, số liệu phân tích, các bản đồ đơn tính, bản đồ chuyên đề về các điều kiện tự nhiên (địa chất, địa hình, khí hậu, thủy văn, thổ nhưỡng, sinh vật) có liên quan đến đề tài; các tài liệu thuộc các chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội miền núi. Tất cả các nguồn số liệu, tài liệu có liên quan đến đối tượng và lãnh thổ nghiên cứu đã được chúng tôi kế thừa, tiếp cận và vận dụng trong nghiên cứu đề tài (được trình bày ở danh mục tài liệu tham khảo và các chú dẫn). - Phương pháp phân tích hệ thống: Được sử dụng để xác định những đặc điểm của những hợp phần tự nhiên cùng những quy luật quan hệ tương tác giữa các hợp phần tham gia vào thành thạo và phân hóa lãnh thổ thành các đơn vị đất đai phân hóa trong từng lãnh thổ của các lưu vực. - Phương pháp nghiên cứu địa lý tự nhiên ứng dụng: được áp dụng trong việc lựa chọn xây dựng các chỉ tiêu đánh giá và phân hạng các đơn vị lãnh thổ tự nhiên phục vụ cho mục đích sản xuất nông lâm nghiệp. - Phương pháp bản đồ: Bản đồ vừa là nội dung vừa để thể hiện kết quả nghiên cứu luận án đã tiến hành xây dựng mới các bản đồ dạng đất đai trên cơ sở tổ hợp của bản đồ sinh khí hậu. Quy hoạch sử dụng đất đai, bản đồ kiến nghị sử dụng hợp lý lãnh thổ trong sản xuất nông lâm nghiệp.. Các bản đồ này được xây dựng trên cơ sở sử dụng công nghệ thông tin địa lý GIS, chồng xếp và tổ hợp từng bước trên máy theo lưới Picel. - Phương pháp phân hạng thích nghi theo FAO. - Phương pháp này nhằm đánh giá mức độ thích hợp của các cây trồng nông lâm nghiệp với điều kiện sinh thái tự nhiên trong từng đơn vị lãnh thổ. - Phương pháp thực địa: Được áp dụng để nông lâm nghiệp ở địa phương thu thập tài liệu, tìm hiểu hiện trạng sản xuất, kiểm tra đối chiếu các tài liệu tự nhiên và kinh tế - xã hội ở khu vực nghiên cứu. Quá trình nghiên cứu thực địa được tiến hành dựa trên phương pháp khảo sát theo tuyến và theo điểm theo các mục đích, yêu cầu và nội dung đề tài đặt ra. Chúng tôi đã tiến hành khảo sát thực địa trên 6 tuyến ở các huyện A Lưới, Nam Đông, Phong Điền, Hương Trà, Hương Thủy và Phú Lộc với 35 điểm khảo sát chi tiết. Trong quá trình thực địa, chúng tôi phối hợp điều tra phỏng vấn hộ nông dân theo phương pháp đánh giá nhanh nông thôn (PRA) nhằm thu thập thông tin của cư dân địa phương trong việc phát hiện những mâu thuẫn nảy sinh trong sử dụng tài nguyên thiên nhiên khu vực. Những ý tưởng của họ có thể giúp cho việc xác định những thuận lợi và khó khăn trong việc đề xuất các cây trồng và mô hình sản xuất nông lâm nghiệp sát với đối tượng nghiên cứu. 6. Những luận điểm cần bảo vệ - Trong việc sử dụng hợp lý vùng đồi núi trong sản xuất nông lâm nghiệp trước hết cần phải có bước quy hoạch sử dụng đất đai. Trên cơ sở đó tiến hành bố trí cây trồng phù hợp với điều kiện sinh thái và lập địa từng khu vực. - Các thành phần hình thành nên các thể tổng hợp tự nhiên không phải có giá trị ngang nhau mà luôn luôn có những thành phần và yếu tố trội có tác dụng quyết định. Việc lựa chọn một số lượng hạn chế các chỉ tiêu địa hình, độ dốc, loại đất, tầng dày để xác định các dạng đất đai và tổ hợp của 4 yếu tố khí hậu chính (nhiệt độ trung bình năm, tầng lượng mưa năm, đặc điểm mùa lạnh, độ dài mùa khô) trong xây dựng bản đồ sinh khí hậu nhằm đánh giá tiềm năng sử dụng đất và sự thích nghi cây trồng ở khu vực nghiên cứu là có thể chấp nhận được. - Việc đánh giá quy hoạch sử dụng đất và bô trí cây trồng phải đảm bảo sự bền vững về sinh thái, kinh tế và xã hội. Vì vậy, khi đề xuất quy hoạch sử dụng đất đai trong sản xuất nông lâm nghiệp không chỉ căn cứ vào đặc điểm tự nhiên của lãnh thổ mà còn căn cứ vào hiện tượng sản xuất nông lâm nghiệp, mức sống dân cư và các đặc điểm kinh tế - xã hội khác của khu vực như tập quán canh tác truyền thống, tác động thị trường. 7. Những đóng góp của đề tài - Hệ thống hóa, vận dụng có chọn lọc những cơ sở lý luận, phương pháp đánh giá tổng hợp điều kiện tự nhiên phục vụ sản xuất nông lâm nghiệp vào điều kiện cụ thể của lãnh thổ đồi núi tỉnh Thừa Thiên - Huế. - Trên cơ sở quan điểm địa lý ứng dụng, đề tài đã xây dựng bản đồ đất đai, bản đồ sinh khí hậu làm cơ sở phục vụ cho việc đánh giá tiềm năng đất đai và bố trí cây trồng trong sản xuất nông lâm nghiệp vùng đối núi Thừa Thiên - Huế. - Đánh giá được tiềm năng đất đai cho phát triển nông và lâm nghiệp bằng một hệ thống chỉ tiêu tổng hợp theo quy định của các ngành nông lâm nghiệp. - Đề tài đã đề xuất được phương án sử dụng đất hợp lý qua chọn cho các cây trồng nông lâm nghiệp phù hợp góp phần vào sử dụng hợp lý vùng đất trống đồi trọc ở lãnh thổ nghiên cứu. 8. Cấu trúc của luận văn Cấu trúc của luận văn bao gồm 3 phần: Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung luận văn gồm 3 chương: Chương 1/Cơ sở khoa học và thực tiễn của việc đánh giá điều kiện tự nhiên phục vụ sản xuất nông lâm nghiệp. Chương 2: Đánh giá các điều kiện tự nhiên vùng đồi núi tỉnh Thừa Thiên - Huế định hướng cho phát triển sản xuất nông - lâm nghiệp. Chương 3: Vận dụng kết quả đánh giá các điều kiện tự nhiên định hướng cho sản xuất nông - lâm nghiệp vùng đồi núi Thừa Thiên - Huế. Luận văn dài 150 trang, kèm theo 10 bản đồ, 3 sơ đồ, 15 bảng, 5 mô hình, 15 ảnh chụp minh họa, 170 tài liệu tham khảo. Chương 1 Cơ sở khoa học và thực tiễn của việc đánh giá điều kiện tự nhiên phục vụ sản xuất nông lâm nghiệp 1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu, đánh giá điều kiện tự nhiên phục vụ sản xuất nông lâm nghiệp trên thế giới và Việt Nam Địa lý học đã phát triển qua các giai đoạn: Giai đoạn mô tả; Giai đoạn phân vùng và phân loại; Giai đoạn nghiên cứu cơ chế, đánh giá tổng hợp tiến tới sử dụng hợp lý lãnh thổ. Xã hội ngày càng phát triển thì chức năng ứng dụng của địa lý cũng ngày càng mở rộng. Chức năng ứng dụng của địa lý được hiểu một cách tổng quát là: Các nghiên cứu cơ bản, lý thuyết của địa lý đang trở thành cơ sở, nền tảng cho việc khai thác và sử dụng các điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên phục vụ cho sự phát triển kinh tế - xã hội một cách tốt nhất theo hướng lâu bền và mang lại lợi ích cao nhất cho con người. Tổng hợp từ các tài liệu [ ], [ ], [ ], [ ],... cho thấy việc nghiên cứu, đánh giá tổng hợp các điều kiện tự nhiên phục vụ cho sử dụng hợp lý lãnh thổ đã trải qua một thời gian khá dài với nội dung phong phú với nhiều công trình nghiên cứu của các tác giả trong và ngoài nước. 1.1.1. Các công trình nghiên cứu theo hướng đánh giá tổng hợp điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên Trên quan điểm muốn sử dụng tối ưu hóa môi trường tự nhiên thì cần phải hiểu toàn diện và cơ bản các hệ địa lý. Vì vậy, quan điểm đánh giá nghiên cứu lấy học thuyết về cảnh quan làm cơ sở đánh giá tổng hợp và quy hoạch lãnh thổ nhằm sử dụng tối ưu các đặc điểm sinh thái của cảnh quan và thiết lập các quan hệ hài hòa giữa sự sử dụng lãnh thổ, con người và môi trường. Từ giữa thế kỷ XX trường phái này phát triển mạnh trong những năm 60 - 70 ở Liên Xô (cũ) và Đức, cho rằng cần đánh giá và quy hoạch trên cơ sở xây dựng bản đồ cảnh quan. ở đây quan niệm về cảnh quan được hiểu như "là một đơn vị phân loại trong hệ thống phân vị tổng thể tự nhiên, trong đó cảnh quan là đơn vị chủ yếu được xem xét đến những biến đổi do tác động của con người (quan niệm kiểu loại) hoặc cảnh quan để chỉ một phần lãnh thổ nào đó riêng biệt của lớp vỏ địa lý trong đó có những đặc tính chung nhất (quan niệm cá thể). Đại biểu của trường phái cảnh quan: Berg L.X I.P. Gherasimov, B.X. Preobrajenxki, D.L Armand (1975), A.G Isatse