Nguyên lý kế toán

NGUYÊN LÝ KẾ TOÁN Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam 1. Thời lượng chương trình: 30 tiết 2. Tài liệu tham khảo: Giáo trình Nguyên lý kế toán, trường ðHKT, TP.HCM Bài giảng Nguyên lý kế toán Bài tập Nguyên lý kế toán, trường ðHKT, TP.HCM 3. Hình thức kiểm tra ñánh giá: ðiểm quá trình và giữa kỳ: 30% ðiểm cuối kỳ: 70% 4. Hình thức thi: Thi trắc nghiệm và tự luận Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam CHƯƠNG 1 ðỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP VÀ CÁC NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Mục tiêu Chương này nhằm giới thiệu: • Lịch sử ra ñời của kế toán • Các ñịnh nghĩa và phân loại kế toán • ðối tượng của kế toán • Các phương pháp kế toán • Các khái niệm và nguyên tắc kế toán • Nhiệm vụ của kế toán và ñạo ñức nghề nghiệp Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Hệ thống kế toán kép Hạch toán kế toán theo kiểu 1.1. Lịch sử ra ñời của kế toán Keá toaùn thöïc söï ra ñôøi vaø phaùt trieån Kế toán ra ñời cách ñây 6000 năm ghi ñơn. khi coù söï hình thaønh cuûa chöõ vieát vaø soá hoïc sô caáp. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam • Luca Pacioli và tác phẩm Summa de Arimethica Geomatria Proportioni et Proportionalità (1494) • Sự phát triển của nền kinh tế thế kỷ 19 dẫn Luca Paciloi (1445-1510) ñến sự phát triển các kỹ thuật kế toán tài chính và kế toán quản trị phục vụ cho nền kinh tế. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam 1.2.1. ðịnh nghĩa về kế toán 1.2.2. Phân loại kế toán 1.1.2. Các khái niệm về kế toán1.2. ðịnh nghĩa và phân loại kế toán Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Theo Luật kế toán Việt Nam: “Kế toán là việc thu thập, xử lý, kiểm tra, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế tài chính dưới hình thức giá trị, 1.1.2. Các khái niệm về kế toán. .1. ðịn nghĩa về kế toán hiện vật và thời gian lao ñộng”. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Ngaøy nay keá toaùn ñöôïc ñònh nghóa nhö laø moät heä thoáng thoâng tin duøng ñeå ño löôøng, xöû lyù vaø truyeàn ñaït nhöõng thoâng tin veà taøi chính cuûa moät ñôn vò kinh teá. 1.1.2. ðịnh nghĩa veà kế toán Người sử dụng thông tin Các quyết ñịnh ðầu tư chứng khoán Hệ thống thông tin Nhà ñầu tư Chủ nợ Ban quản trị Khách hàng Nhân viên Chính phủ Những thông tin ñược cung cấp Tình hình tài chính Kết quả kinh doanh Dòng tiền Chính sách thuế Phân phối các nguồn lực Quan hệ lao ñộng (người chủ và nhân viên) Quyết ñịnh tài trợ, vay mượn. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam 1.2.2.1. Phân loại theo tính chất và ñối tượng sử dụng thông tin 1.2.2. Phân loại kế toán 1.2.2.2. Phân loại theo lĩnh vực hoạt ñộng 1.2.2.3. Phân loại theo phương pháp ghi nhận Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Theo cách phân loại này kế toán ñược chia làm hai loại: 1.2.2.1. Phân loại theo tính chất và ñối tượng sử dụng thông tin
Kế toán tài chính
Kế toán quản trị. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Kế toán tài chính là việc thu thập xử lý kiểm tra phân tích và cung cấp
Kế toán tài chính thông tin kinh tế-tài chính bằng các báo cáo tài chính cho các ñối tượng có nhu cầu sử dụng thông tin kế toán của ñơn vị. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Kế toán quản trị là việc thu thập xử lý phân tích và cung cấp thông tin
Kế toán quản trị kinh tế tài chính theo yêu cầu quản trị và quyết ñịnh kinh tế tài chính trong nội bộ ñơn vị kế toán. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam
Cả hai ñều có liên hệ với hệ thống thông tin kế toán
Cả hai ñều liên quan ñến trách nhiệm và Những ñiểm giống nhau việc quản lý doanh nghiệp. Kế toán tài chính liên quan trách nhiệm quản lý toàn ñơn vị, kế toán quản trị liên quan trách nhiệm quản lý từng bộ phận. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam
Kế toán quản trị ñược sử dụng cho nhà quản trị.
Kế toán quản trị ñặt trọng tâm cho tương lai.
Những ñiểm khác nhau
Kế toán quản trị cần số liệu thích hợp và linh ñộng.
Kế toán quản trị ít chú trọng ñến tính chính xác của số liệu mà chú trọng ñế thônng tin phi tiền tệ. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam
Kế toán quản trị chú trọng ñến từng bộ phận hơn là toàn doanh nghiệp
Kế toán quản trị xuất phát từ nhiều ngành
Những ñiểm khác nhau khác nhau
Kế toán quản trị không tuân thủ các nguyên tắc chung của kế toán tài chính nên không có tính pháp lệnh như kế toán tài chính Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam
Kế toán doanh nghiệp
Kế toán công trong các ñơn vị 1.2.2.2. Phân loại theo lĩnh vục hoạt ñộng hành chính sự nghiệp Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam
Kế toán dựa trên cơ sở tiền: Là việc ghi nhận nghiệp vụ dựa trên số tiền thực thu hay thực chi 1.2.2.3. Phân loại theo phương pháp ghi nhận
Kế toán dồn tích: Là việc ghi nhận nghiệp vụ không phụ thuộc vào số tiền trong nghiệp vụ ñã thực thu hay thực chi. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam 1.3.1. Nghiệp vụ kinh tế 1.3.2. Thước ño sử dụng trong kế toán 1.3. ðỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU CỦA KẾ TOÁN 1.3.3. ðối tượng kế toán Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Nh ng ho t ng s n xu t kinh doanh c a
ữ ạ ñộ ả ấ ủ doanh nghiệp laøm phaùt sinh caùc söï kieän maø laøm aûnh höôûng ñeán tình hình taøi chính cuûa doanh 1.3.1. Nghiệp vụ kinh tế nghieäp môùi ñöôïc goïi laø nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam meùt
Thước ño hiện vật: , lít, kg
Thước ñi lao ñộng: Ngày công, giờ công
Thước ño tiền tệ: Là thước ño chủ yếu do có 1.3.2. Thước ño của kế toán khả năng tổng hợp nhiều thông tin kinh tế khác nhau Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam ðối tượng của kế toán là tài sản của doanh nghiệp ñược biểu hiện bằng tiền. Kết cấu của tài sản cho biết tài sản gồm 1.3.3. ðối tượng của kế toán những gì và ñược phân bổ như thế nào và Nguồn hình thành nên tài sản cho biết tài sản do ñâu mà có. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Kế toán phân loại tài sản theo 2 mặt: a. Kết cấu của tài sản cho biết tài sản gồm những gì và ñược phân bổ như thế nào và 1.3.3. ðối tượng của kế toán b. Nguồn hình thành nên tài sản hay nguồn vốn cho biết tài sản do ñâu mà có. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Tài sản = Nguồn vốn Phương Trình Kế Toán Căn Bản Nợ phải trả Vốn chủ sở hữu= +Nguồn vốn Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu Nguồn vốn chủ sở hữu = Tài sản - Nợ phải trả. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Tài sản: Là một nguồn lực:
Doanh nghiệp kiểm soát ñược, và
Dự tính ñem lại lới ích kinh tế trong tương lai a. Phân loại tài sản theo kết cấu cho doanh nghiệp. Lợi ích kinh tế trong tương lai là tiềm năng làm tăng nguồn tiền và các khoản tương ñương tiền của doanh nghiệp hoặc làm giảm bớt khoản tiền doanh nghiệp chi ra Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam 13-26 a. Phân loại tài sản theo kết cấu: Tài sản ngắn hạn Tài sản dài hạn Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Laø nhöõng taøi saûn thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa DN, coù thôøi gian ñaàu tö, söû duïng vaø thu hoài vốn trong voøng moät naêm hoặc một chu Tài sản ngaén haïn kỳ kinh doanh. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Taøi sản ngaén haïn của doanh nghiệp bao gồm: a. Tieàn b. Ñaàu tö taøi chính ngaén haïn c. Caùc khoaûn phaûi thu ngaén haïn d. Haøng toàn kho e. Taøi saûn ngaén haïn khaùc Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Laø nhöõng taøi saûn thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa DN coù thôøi gian söû duïng, luân chuyển vaø Tài sản dài haïn thu hoài treân 1 naêm Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Taøi sản daøi haïn Taøi saûn daøi haïn bao goàm: a. Taøi sản cố ñịnh hữu hình b. Taøi sản coá ñònh voâ hình c. Baát ñoäng saûn ñaàu tö d. Ñaàu tö vaøo coâng ty con e. Voán goùp lieân doanh f. Chi phí xaây döïng cô baûn dôû dang g. Kyù quyõ kyù cöôïc daøi haïn Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Taøi sản cố ñịnh höõu hình Laø nhöõng TSCÑ coù hình thaùi vaät chaát cuï theå, do DN nắm giữ ñể sử dụng cho hoạt ñộng sản xuất, kinh doanh phù hợp với tiêu chuẩn ghi nhận TSCð hữu hình, bao goàm: Nhaø cöûa Vaät kieán truùc Maùy moùc thieát bò Phöông tieän vaän taûi, truyeàn daån Thieát bò chuyeân duøng cho quaûn lyù Caây laâu naêm, suùc vaät laøm vieäc vaø cho saûn phaåm Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Taøi sản cố ñịnh höõu hình Boán tieâu chuaån ghi nhaän TSCÑHH: 1. Chaéc chaén thu ñöôïc lôïi ích kinh teá trong töông lai töø vieäc söû duïng taøi saûn ñoù 2. Nguyeân giaù phaûi ñöôïc xaùc ñònh moät caùch ñaùng tin caäy 3. Thôøi gian söû duïng öôùc tính treân 1 naêm 4. Coù ñuû tieâu chuaån giaù trò theo quy ñònh hieän haønh (nguyeân giaù khoâng nhoû hôn10tr) Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Taøi sản cố ñịnh voâ hình Laø nhöõng TSCÑ khoâng coù hình thaùi vaät chất nhưng xác ñịnh ñược giá trị và do DN nắm giữ, sử dụng trong sản xuất, kinh doanh, cung cấp dịch vụ hoặc cho các ñối tượng khác thuê phù hợp với tiêu chuẩn ghi nhận TSCð vô hình. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam bằng phát minh sáng chế quyền sử dụng ñất Nhaõn hieäu haøng hoaù Tài sản cố ñịnh vô hình Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam c. Baát ñoäng saûn ñaàu tö Laø baát ñoäng saûn goàm:Quyeàn söû duïng ñaát, nhaø hoaëc 1 phaàn cuûa nhaø hoaëc caû nhaø vaø ñaát, cô sôû haï taàng do ngöôøi chuû sôû höõu hoaëc ngöôøi ñi thueâ taøi saûn theo hôïp ñoàng thueâ . taøi chính naém giöõ töø muïc ñích thu lôïi töø vieäc cho thueâ hoaëc chôø taêng giaù maø khoâng phaûi ñeå söû duïng trong saûn xuaát, cung caáp haøng hoaù, dòch vuï hoaëc söû duïng cho muïc ñích quaûn lyù hoaëc ñeå baùn trong kyø hoaït ñoäng kinh doanh thoâng thöôøng. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam 13-36 b. Nguồn hình thành nên tài sản: Nguoàn voán Nợ phải trả Nguồn vốn chủ sở hữu Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam N ph i tr :ợ ả ả Là khoản nợ phát sinh trong quá trình hoạt ñộng sản xuất kinh doanh mà DN phải trả, phải thanh toán cho các chủ nợ bao gồm:Khoản nợ tiền vay, nợ phải trả Nợ phải trả cho người bán, nợ phải trả nhà nước, nợ phải trả cho công nhân viên và các khoản nợ phải trả khác Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam 13-38 Nợ phải trả bao gồm Nợ ngắn hạn Nợ dài hạn Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam N ng n h n: Laø kho n ti n maøợ ắ ạ ả ề doanh nghiệp coù nghóa vụ phải trả trong một chu kỳ kinh doanh bình thường hoặc trong voøng một năm. Ví duï: vay ngaén haïn, phaûi traû ngöôøi baùn, phaûi traû noäp ngaân saùch nhaø nöôùc, phaûi traû coâng nhaân vieân, caùc khoaûn nhaän kyù quõy kyù cöôïc ngaén haïn Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam N daøi h n: Laø caùc kho n n maø th iợ ạ ả ợ ờ gian trả nợ treân một năm hoaëc 1 chu kyø kinh doanh. Bao gồm: Vay daøi hạn, nôï daøi haïn veà thueâ taøi chính TSCÑ, caùc khoaûn nhaän kyù quõy kyù cöôïc daøi haïn, nôï do mua taøi saûn traû goùp daøi haïn Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Nguồn vốn chủ sở hữu: Là số vốn mà các nhà ñầu tư, các chủ sở hữu ñóng góp mà doanh nghiệp không cam kết phải thanh toán. Nguồn vốn chủ sở hữu do chủ doanh nghiệp hoặc các nhà ñầu tư góp vốn hoặc hình thành từ kết quả hoạt ñộng sản xuất kinh doanh, do ñó nguồn vốn chủ sở hữu không phải là một khoản nợ. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam 13-42 Nguồn vốn chủ sở hữu bao gồm Vốn của các chủ sở hữu Lợi nhuận chưa phân phối Nguồn vốn chủ sở hữu khác Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam 13-43 Vốn của các chủ sở hữu: Các nhà ñầu tư ñóng ñể thành lập hoặc mở rộng kinh doanh và ñược sử dụng vào mục ñích kinh doanh. Số vốn này có thể ñược bổ sung, tăng thêm hoặc rút bớt trong quá trình kinh doanh Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Lợi nhuận chưa phân phối: ðây là kết quả của toàn bộ quá trình hoạt ñộng sản xuất kinh doanh. Số lợi nhuận này trong khi chưa phân phối ñược sử dụng cho kinh doanh và coi như nguồn vốn chủ sở hữu Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Nguồn vốn chủ sở hữu khác: Là vốn chủ sở hữu có nguồn gốc từ lợi nhuận giữ lại bao gồm các quỹ xí nghiệp, các khoản dự trữ theo ñiều lệ, dự trữ theo luật ñịnh hoặc các khoản vốn khác như: xây dựng cơ bản, chênh lệch ñánh giá lại tài sản, chênh lệch tỷ giá chưa xử lý Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Kết luận chung về ñối tượng kế toán Thứ nhất: Luôn có tính hai mặt, ñộc lập với nhau nhưng cân bằng với nhau về lượng. Thứ hai: Luôn vận ñộng qua các giai ñoạn khác nhau nhưng theo một trật tự nhất ñịnh và khép kín trong một chu kỳ nhất ñịnh. Thứ 3: Luôn có tính ña dạng trong mỗi nội dung cụ thể. Thứ 4: Mỗi loại ñối tượng cụ thể của kế toán ñều gắn liền với lợi ích kinh tế, ñến quyền lợi và trách nhiệm của nhiều phiá khác nhau.Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam ðối tượng của kế toán còn là:
Chi phí
Doanh thu và thu nhập phát sinh trong quá trình sản xuất kinh doanh. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam 1.5. CÁC PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN • Lập chứng từ • Kiểm kê • Tính giá • Tài khoản • Ghi sổ kép • Tổng hợp và cân ñối. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Lập chứng từ kế toán
Là cơ sở ñầu tiên của công việc kế toán.
Là phương pháp của kế toán phản ánh các nghiệp vụ kinh tế phát sinh vào các tờ chứng từ theo mẫu quy ñịnh, theo thời gian và ñịa ñiểm phát sinh của các nghiệp vụ.
Chứng từ là cơ sở ghi chép và bằng chứng pháp lý của kế toán. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Kiểm kê Kieåm keâ laø phương phaùp cuûa keá toaùn nhaèm kieåm tra taïi choã taøi saûn cuûa ñôn vò baèng caùc phöông phaùp caân, ño, ñong, ñeám, ñeå xaùc ñònh soá löôïng, chaát löôïng thöïc teá taøi saûn cuûa ñôn vò nhaèm ñoái chieáu vôùi soá lieäu treân caùc soå saùch cuûa ñôn vò, kòp thôøi ñieàu chænh nhöõng sai soùt, maát maùt taøi saûn. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam :Tính giá Tính giaù laø moät phöông phaùp keá toaùn bieåu hieän caùc ñoái töïông keá toaùn baèng tieàn theo nhöõng nguyeân taéc vaø yeâu caàu nhaát ñònh. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Tài khoản là phương pháp kế toán phân loại các nghiệp vụ kinh tế phát sinh ñể phản ánh số hiện có và tình hình biến ñộng của từng ñối tượng kế toán cụ thể và hệ thống hóa thông tin cho từng ñối tượng kế toán ñó Taøi khoaûn keá toaùn trong quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp . Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam 13-53 Ghi soå keùp Ghi soå keùp laø moät phöông phaùp ñöôïc duøng ñeå ghi soá tieàn cuûa caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh vaøo caùc taøi khoaûn coù lieân quan theo ñuùng caùc noäi dung kinh teá cuûa caùc nghieäp vuï vaø moái quan heä giöõa caùc ñoái töôïng keá toaùn vôùi nhau. Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam 13-54 Tổng hợp và cân ñối
Tổng hợp và cân ñối là phương pháp kế toán ñược thực hiện thông qua việc lập báo cáo kế toán.
Báo cáo kế toán ñược lập từ số liệu của sổ kế toán.
Báo cáo kế toán cung cấp thông tin về tình hình tài chính, tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Môi trường kinh tế 1.5. MÔI TRƯỜNG KẾ TOÁN Môi trường pháp lý Môi trường xã hội Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam 1.5.1. Moâi tröôøng kinh teá
Nền kinh tế và cơ chế quản lý
Các loại hình doanh nghiệp
ðặc ñiểm ngành sản xuất kinh doanh
Giá cả
Thuế
TTCK
Lạm phát Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Luật kế toán (01/01/2004) 1.5.2. Môi trường pháp lý t Nam (26 CM) Chuẩn mực kế toán Việ Chế ñộ kế toán (Qð 15, 48, 19) Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam 1.6. CÁC KHÁI NIỆM VÀ CÁC NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam 1.7. CÁC KHÁI NIỆM VÀ CÁC NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN CHUNG ðƯỢC THỪA NHẬN. 1. Khaùi nieäm ñôn vò keá toaùn (thöïc theå kinh doanh) 2. Khaùi nieäm kyø keá toaùn 3. Khaùi nieäm thöôùc ño baèng tieàn Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam 1.7. CÁC KHÁI NIỆM VÀ CÁC NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN CHUNG ðƯỢC THỪA NHẬN. 1. Nguyeân taéc hoaït ñoäng lieân tuïc 2. Nguyeân taéc cô sôû doàn tích 3. Nguyeân taéc giaù goác 4. Nguyeân taéc phuø hôïp 5. Nguyeân taéc thaän troïng 6. Nguyeân taéc nhaát quaùn 7. Nguyeân taéc troïng yeáu Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Trung thực Kịp thời ðầy ñủ Khách quan 1.8. CÁC YÊU CẦU CƠ BẢN CỦA KẾ TOÁN Dể hiểuCó thể so sánh ñược Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam 1.9. ðạo ñức nghề nghiệp Có năng lực Tính cẩn thận Tính chính tröïc Tính khách quan Tính bảo mật ðạo ñức trong tư vấn thuế và khai thuế Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam 1.10. CÁC ðỐI TƯỢNG SỬ DỤNG THÔNG TIN KẾ TOÁN ðối tượng bên trong DN ðốI tượng bên ngoài DN Ban Qtrị Các phòng ban Kiểm toán nội bộ Coå ñoâng Chuû nôï Khaùch haøng Cô quan thueáTổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam Tổng hợp bởi Nguyễn Kim Nam