Bài giảng Quản trị rủi ro (tiếp theo)

Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 1 BÀI GIẢNG QUẢN TRỊ RỦI RO Hà Nội 2009 TÔI LÀ TÔI Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 2 MỤC ĐÍCH MÔN HỌC
Nâng cao lý thuyết và phương pháp phân tích và quản lý rủi ro trong kinh doanh và đầu tư
Vận dụng tính toán và đề xuất biện pháp quản lý rủi ro trong doanh nghiệp Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 3 BÀI1- Lý thuyÕt quyÕt ®Þnh VÀ RỦI RO C¸c quyÕt ®Þnh trong qu¶n lý:
Nhµ qu¶n lý th−êng chän nh÷ng quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu cña doanh nghiÖp
QuyÕt ®Þnh cã thÓ x¶y ra: - QuyÕt ®Þnh ®óng sinh lîi thµnh c«ng - QuyÕt ®Þnh sai rñi ro thÊt b¹i
Lý thuyÕt quyÕt ®Þnh: ph©n tÝch mét c¸ch cã hÖ thèng nh÷ng vÊn ®Ò trong qu¶n lý ®Ó t¹o ra c¸c quyÕt ®Þnh cã hiÖu qu¶
Ph−¬ng ph¸p ra quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn m« h×nh ra quyÕt ®Þnh Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 4 Qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh
ThiÕt lËp tiªu chuÈn vµ môc tiªu
§Ò xuÊt c¸c ph−¬ng ¸n trong kinh doanh hoÆc ®Çu t−
X©y dùng m« h×nh vµ c¸c th«ng sè cña qu¸ tr×nh
X¸c ®Þnh ph−¬ng ¸n tèi −u Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 5 m« h×nh quyÕt ®Þnh BiÕn ngoµi M« h×nh §iÒu kiÖn rµng buéc BiÕn quyÕt ®Þnh Hµm môc tiªu M« h×nh lµ tËp hîp c¸c quan hÖ gi÷a c¸c biÕn nh»m ®o hiÖu qu¶ ®¹t ®−îc vµ tho¶ m·n c¸c rµng buéc Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 6 Thµnh phÇn cña m« h×nh
BiÕn quyÕt ®Þnh (decision variables): lµ biÕn n»m trong ph¹m vi kiÓm so¸t cña nhµ qu¶n lý (s¶n l−îng, gi¸ b¸n, . . .)
BiÕn ngoµi (exogenouss variables): lµ biÕn n»m ngoµi ph¹m vi kiÓm so¸t cña nhµ qu¶n lý, phô thuéc vµo c¸c yÕu tè bªn ngoµi (nhu cÇu thÞ tr−êng, gi¸ nguyªn vËt liÖu, ®èi thñ c¹nh tranh, . . .)
§iÒu kiÖn rµng buéc (constraints): lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ c¸c quyÕt ®Þnh ph¶i tho¶ m·n (luËt ph¸p, giíi h¹n vÒ c«ng suÊt, vèn ®Çu t−, . . .)
§é ®o hiÖu qu¶ (measure of performance): lµ hµm môc tiªu, tiªu chuÈn quyÕt ®Þnh (lîi nhuËn, NPV, IRR, . . .)
BiÕn trung gian (intermediate variables): lµ biÕn dïng ®Ó biÓu diÔn c¸c biÕn quyÕt ®Þnh, th−êng lµ biÓu thøc trung gian tr−íc khi tÝnh hµm môc tiªu (doanh thu=gi¸ b¸n x s¶n l−îng th−¬ng phÇm) Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 7 Quan hÖ gi÷a c¸c biÕn vµ hµm môc tiªu Lîi nhuËn CP CP v.hµnh CP b¸n hµng §Þnh phÝ CP thiÕt bÞ CP phô liÖu CP nguyªn liÖu CP nh©n c«ng Doanh thu C«ng suÊt S¶n l−îng Nguyªn liÖu Sè giê c«ng Gi¸ b¸n C.suÊt thªm Nhu cÇu CP nguyªn liÖu NSL§ Giê c«ng Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 8 M«i tr−êng ra quyÕt ®Þnh  T×nh huèng x¸c ®Þnh  Th«ng tin ®Çu vµo hoµn toµn x¸c ®Þnh  KÕt qu¶ ®Çu ra lµ duy nhÊt, x¸c suÊt: 1  DÔ dµng, nhanh chãng ra quyÕt ®Þnh  T×nh huèng rñi ro  Th«ng tin ®Çu vµo cã nhiÒu gi¸ trÞ, cã ph©n bè s¸c xuÊt  KÕt qu¶ ®Çu ra còng vËy, tËp hîp c¸c kÕt qu¶ cã ph©n bè x¸c suÊt  ¸p dông lý thuyÕt x¸c suÊt ®Ó ra quyÕt ®Þnh  T×nh huèng bÊt ®Þnh  Th«ng tin ®Çu vµo kh«ng ch¾c ch¾n, kh«ng cã ph©n bè x¸c suÊt.  KÕt qu¶ ®Çu ra kh«ng x¸c ®Þnh, kh«ng cã ph©n bè x¸c suÊt  Khã kh¨n ®Ó ra quyÕt ®Þnh  Áp dụng lý thuyết trò chơi Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 9 X¸c suÊt kÕt qu¶ X¸c suÊt kÕt qu¶ X¸c suÊt kÕt qu¶ X¸c suÊt kÕt qu¶ kÕt qu¶ kÕt qu¶ kÕt qu¶ 1
X¸c ®Þnh Rñi ro BÊt ®Þnh Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 10 Kh¸i niÖm Rñi ro
Mét sè ®Þnh nghÜa chän läc: .Rñi ro lµ kh¶ n¨ng x¶y ra mét sù cè kh«ng may .Rñi ro lµ sù kÕt hîp cña nguy c¬ .Rñi ro lµ sù kh«ng thÓ ®oµn tr−íc ®−îc nguyªn nh©n dÉn ®Õn kÕt qu¶ thùc kh¸c víi kÕt qu¶ dù ®o¸n ..Rñi ro lµ kh¶ n¨ng x¶y ra tæn thÊt Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 11 Kh¸i niÖm vÒ Rñi ro
Sù thèng nhÊt gi÷a c¸c ®Þnh nghÜa: . §Ò cËp ®Õn sù kh«ng ch¾c ch¾n, ®−îc coi la mèi ngê vùc cña t−¬ng lai . Møc ®é rñi ro lµ kh¸c nhau . HËu qu¶ do mét hoÆc nhiÒu nguyªn nh©n Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 12 §Þnh nghÜa chung Rñi ro Rñi ro lµ sù kiÖn bÊt ngê x¶y ra g©y tæn thÊt cho con ng−êi C¸c ®Æc tr−ng cña rñi ro: . Rñi ro lµ sù kiÖn ngÉu nhiªn (bÊt ngê) . Rñi ro lµ sù cè g©y tæn thÊt . Rñi ro lµ sù kiÖn ngoµi mong muèn Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 13 HËu qu¶ Rñi ro Tæn thÊt rñi ro: con ng−êi vµ tµi s¶n Chi phÝ rñi ro: Phßng ngõa, h¹n chÕ vµ bæi th−êng Quan hÖ tÇn sè vµ møc ®é nghiªm träng rñi ro: 1 30 300 Th−¬ng tÝch nghiªm träng Th−¬ng tÝch Ýt nghiªm träng Kh«ng g©y th−¬ng tÝch Tam gi¸c Heinrich (t¹i n¹n lao ®éng) TÇn sè rñi ro Møc ®é nghiªn träng Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 14 Th¸i ®é con ng−êi víi Rñi ro . ThÝch rñi ro, m¹o hiÓm - ThÝch nh−ng t×m c¸ch h¹n chÕ - ChÊp nhËn, phã mÆc, liÒu lÜnh . Bµng quan víi rñi ro . Sî rñi ro --> Hµnh vi con ng−êi víi rñi ro: cã ý thøc vµ v« thøc Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 15 Nguyªn nh©n Rñi ro Kinh doanh vµ ĐÇu t− . Nguyªn nh©n kh¸ch quan: - §iÒu kiÖn tù nhiªn: b·o lôt, ®éng ®Êt, biÕn ®æi khÝ hËu, - §iÒu kiÖn m«i tr−êng KD§T: ChÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, tµi chÝnh tiÒn tÖ, biÕn ®æi thÞ tr−êng, khñng ho¶ng kinh tÕ. . Nguyªn nh©n chñ quan: - Ho¹ch ®Þnh sai chiÕn l−îc - Ph−¬ng thøc KD, Nghiªm cøu thÞ tr−êng kh«ng ®Çy ®ñ - ThiÕu th«ng tin - ThiÕu kiÕn thøc - ThiÕu tr¸ch nhiÖm - Tham nhòng, chñ quan.. Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 16 Rủi ro Kinh doanh Đầu tư Rñi ro? Lµ toµn bé biÕn cè ngÉu nhiªn tiªu cùc t¸c ®éng lªn qu¸ tr×nh ®Çu t−, kinh doanh lµm thay ®æi kÕt qu¶ theo chiÒu h−íng bÊt lîi Lµ kh¶ n¨ng sai lÖch x¶y ra gi÷a gi¸ trÞ thùc tÕ vµ kú väng kÕt qu¶; sai lÖch cµng lín, rñi ro cµng nhiÒu Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 17 Ph©n Lo¹i rñi ro Ph©n lo¹i theo b¶n chÊt:  C¸c rñi ro tù nhiªn  C¸c rñi ro vÒ c«ng nghÖ vµ tæ chøc  C¸c rñi ro vÒ kinh tÕ-tµi chÝnh cÊp vi m« vµ vÜ m«  C¸c rñi ro vÒ chÝnh trÞ-x· héi  C¸c rñi ro vÒ th«ng tin khi ra quyÕt ®Þnh DA§T Ph©n lo¹i theo yÕu tè: Chñ quan vµ kh¸ch quan  Rñi ro kh¸ch quan thuÇn tuý  Rñi ro chñ quan cña ng−êi ra quyÕt ®Þnh Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 18 Ph©n Lo¹i rñi ro  Ph©n lo¹i theo n¬i ph¸t sinh  Rñi ro do b¶n th©n dù ¸n g©y ra  Rñi ro x¶y ra bªn ngoµi (m«i tr−êng) vµ t¸c ®éng xÊu ®Õn dù ¸n  Ph©n lo¹i theo møc ®é khèng chÕ rñi ro  Rñi ro kh«ng thÓ khèng chÕ ®−îc (bÊt kh¶ kh¸ng)  Rñi ro cã thÓ khèng chÕ ®−îc  Ph©n lo¹i theo giai ®o¹n ®Çu t−  Rñi ro giai ®o¹n chuÈn bÞ ®Çu t− (chñ yÕu do ra quyÕt ®Þnh)  Rñi ro giai ®o¹n thùc hiÖn ®Çu t−  Rñi ro giai ®o¹n khai th¸c dù ¸n Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 19 Mét sè quan ®iÓm vÒ rñi ro
Rñi ro kh«ng cã tÝnh ®èi xøng, chØ cã h¹i
Rñi ro cã tÝnh ®èi xøng, th¾ng hoÆc b¹i, ®−îc hoÆc thua
Rñi ro cã c¸c ®Æc tr−ng: - TÇn suÊt xuÊt hiÖn (nhiÒu, Ýt) - Biªn ®é thiÖt h¹i (lín, nhá) - C¸c rñi ro ®ång thêi, xem xÐt tæng thÓ c¸c rñi ro Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 20 Qu¶n lý rñi ro “Qu¶n lý rñi ro lµ dù kiÕn ng¨n ngõa vµ ®Ò xuÊt biÖn ph¸p kiÓm so¸t c¸c rñi ro nh»m lo¹i bá, gi¶m nhÑ hoÆc chuyÓn chóng sang mét t¸c nh©n kinh tÕ kh¸c, t¹o ®iÒu kiÖn sö dông tèi −u nguån lùc cña doanh nghiÖp” So s¸nh qu¶n lý rñi ro víi c«ng viÖc thÇy thuèc - Phßng bÖnh (con ng−êi, doanh nghiÖp): chÈn ®o¸n bÖnh (rñi ro), ¸p dông biÖn ph¸p phßng ngõa vµ b¶o vÖ - Ch÷a bÖnh, tiÕn hµnh ch¨m sãc bÖnh nh©n vµ chÈn trÞ bÖnh Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 21 C«ng ®o¹n qu¶n lý rñi ro
NhËn d¹ng rñi ro: danh môc rñi ro (kh¸ch quan, chñ quan) theo ph−¬ng ph¸p “TËp kÝch n·o”
Ph©n tÝch rñi ro ®· nhËn d¹ng vµ xö lý s¬ bé (møc ®é thiÖt h¹i, x¸c suÊt x¶y ra; kh¶ n¨ng phßng ngõa hoÆc gi¶m nhÑ)
Xö lý hµnh chÝnh c¸c rñi ro: - ChuyÓn rñi ro sang chñ thÓ kinh tÕ kh¸c - T×m nguån tµi trî ®Ó trang tr¶i - Giao cho c¸n bé (hoÆc bé phËn) chuyªn tr¸ch qu¶n lý rñi ro
KiÓm tra: - LËp kÕ ho¹ch phôc håi rñi ro (ho¶ ho¹n, b·i c«ng, . . ,) - Quy ®Þnh c¸c thñ tôc ph¸t hiÖn, phßng ngõa vµ th«ng b¸o rui ro - KiÓm tra ®Þnh kú c¸c thñ tôc, hîp ®ång - KiÓm tra ho¹t ®éng cña c¸n bé (hoÆc bé phËn) chuyªn tr¸ch qu¶n lý rñi ro Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 22 NhËn d¹ng rñi ro “PhiÕu ®iÒu tra” “TËp kÝch no” Rñi ro ® biÕt Rñi ro míi Møc ®é thiÖt h¹i tÇn sè x¶y ra Rñi ro cã lín kh«ng? Ph©n cÊp rñi ro Lo¹i trõ ®−îc kh«ng? Lo¹i trõ Cã gi¶m nhÑ ®−îc kh«ng? Gi¶m nhÑ §¸nh gi¸ c¸c rñi ro cßn l¹i vµ xö lý - TÇn sè - T¸c ®éng - Phßng ngõa - B¶o vÖ - LËp kÕ ho¹ch - §µo t¹o - Cung cÊp th«ng tin Buéc ph¶i gi÷ l¹i Tù nguyÖn gi÷ l¹i Di chuyÓn LËp riªng hoÆc tham gia b¶o hiÓm ngµnh - Ph−¬ng thøc xö lý - Ph©n vÒ c¸c bé phËn - Hîp ®ång - B¶o hiÓm - §¸nh gi¸ chi phÝ - Kinh phÝ - §¶m b¶o tµi chÝnh - Theo dâi C¸c ch−¬ng tr×nh kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ l¹i cã cã cã Kh«ng Kh«ng Kh«ng §¸nh gi¸ rñi ro S¬ ®å qu¶n lý rñi ro Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 23 KÕ ho¹ch khÈn cÊp Ch−¬ng tr×nh cøu gi÷ thÞ tr−êng Ch−¬ng tr×nh b¾t ®Çu s¶n xuÊt l¹i Qu¶n lý vµ kiÓm tra Cøu ho¶ C«ng an C¸c lùc l−îng cÊp cøu kh¸c C¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ChÝnh quyÒn ®¹i ph−¬ng C¸c hng b¶o hiÓm Nh©n viªn Kh¸ch hµng C¹nh tranh C¸c hng cung øng Nh÷ng n¬i cã thÓ vay Cæ ®«ng C¸c ®èi t¸c kinh tÕ chñ yÕu cã liªn quan C¸c giai ®o¹n cña kÕ ho¹ch phôc håi S¬ ®å t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c giai ®o¹n vµ ®èi t¸c Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 24 Bµi 2: ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch tÝnh to¸n dA§T 1. Ph−¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n ®Çu t− th«ng tin x¸c ®Þnh (ph−¬ng ph¸p th«ng th−êng) 2. Ph−¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n ®Çu t− rñi ro (¸p dông lý thuyÕt x¸c suÊt) 3. Ph−¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n ®Çu t− th«ng tin bÊt ®Þnh (¸p dông lý thuyÕt trß ch¬i) Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 25 Ph−¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n ®Çu t− th«ng tin x¸c ®Þnh 1. Gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn NPV 2 Tû sè lîi Ých/chi phÝ B/C 3 HÖ sè hoµn vèn néi t¹i IRR 4 Thêi gian hoµn vèn Thv Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 26 Ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n ®¬n gi¶n  Rót ng¾n tuæi thä dù ¸n  Tuæi thä dù ¸n ®−îc gi¶m a n¨m  TÝnh NPV øng víi (n-a) n¨m ∑ − = − − <+−= an t n t ttan NPViCBNPV 0 )1)(( NÕu  NPV(n-a) > 0 ChÊp nhËn  NPV(n-a) < 0 Lo¹i bá  NPV(n-a) = 0 Xem xÐt X¸c ®Þnh a phô thuéc vµo tõng lo¹i dù ¸n cô thÓ (møc ®é rñi ro, thêi gian thùc hiÖn dù ¸n) Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 27 Ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n ®¬n gi¶n  Gi¶m dßng l·i dù ¸n  Dßng l·i dù ¸n: NCFt hay At  Nh©n dßng l·I dù ¸n víi c¸c hÖ sè αt ≤ 1 α0 > α1 > α2 >> αn  Khi ®ã NPV víi dßng l·i ®· ®iÒu chØnh NPV α ∑ ∑ = = −− <+=+= n t n t t tt t tt NPViAiNCFNPV 0 0 )1()1( ααα NÕu  NPVα > 0 ChÊp nhËn  NPVα < 0 Lo¹i bá  NPVα = 0 Xem xÐt Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 28 Ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n ®¬n gi¶n  T¨ng hÖ sè chiÕt khÊu  HÖ sè chiÕt khÊu ph−¬ng ¸n c¬ së: i  HÖ sè chiÕt khÊu t¨ng thªm, cßn gäi lµ hÖ sè rñi ro: r  HÖ sè chiÕt khÊu cã tÝnh ®Õn rñi ro i’ = i + r  TÝnh NPV víi hÖ sè chiÕt khÊu i’ NPV’ ∑ = − <+−= n t i t tti NPViCBNPV 0 ' ' )1)(( NÕu  NPVi’ > 0 ChÊp nhËn  NPVi’ < 0 Lo¹i bá  NPVi’ = 0 Xem xÐt X¸c ®Þnh r phô thuéc tõng lo¹i dù ¸n (dù ¸n th¨m dß, khai th¸c,dù ¸n RD r cao nhÊt tõ 4-6%; dù ¸n ®Çu t− míi tõ 0-2%) Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 29 Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ®é nh¹y Chän c¸c th«ng sè ®Çu vµo mang tÝnh nh¹y c¶m Chän mét sè th«ng sè c¬ b¶n vµ x¸c ®Þnh miÒn biÕn thiªn TÝnh chØ tiªu hiÖu qu¶ theo c¸c th«ng sè theo miÒn lùa chän LËp b¶ng vµ vÏ ®å thÞ biÓu diÔn quan hÖ chØ tiªu kÕt qu¶ vµ c¸c th«ng sè Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ ®é an toµn vÒ kÕt qu¶ dù ¸n Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 30 IRR theo Vèn ®Çu t−, Tuæi thä, Chi phÝ khai th¸c vµ gi¸ b¸n IRR Vèn ®Çu t− Tuæi thä Chi phÝ vËn hµnh Gi¸ b¸n Dù ¸n C¬ së +10% -25% +10% +10% -10% A 12% 10% 9% 1% 18% 5% B 18% 15% 13% 8% 26% 14% Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 31 NPV theo tæ hîp Vèn ®Çu t− vµ gi¸ b¸n -41 -49 10% 39 B D C R-119 NPV Tû ®ång % R: Tæ hîp 2 nh©n tè Gi¸ b¸nVèn ®Çu t− -5% Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 32 Ph−¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n ®Çu t− tÝnh ®Õn rñi ro Lý thuyÕt c¬ b¶n vÒ x¸c suÊt 1. §¹i l−îng ngÉu nhiªn (biÕn ngÉu nhiªn) Ký hiÖu: X, Y, Z, . . . X rêi r¹c, cã c¸c gi¸ trÞ x1, x2, . . ., xn c¸c x¸c suÊt p1, p2, . . ., pn 2. Kú väng to¸n ∑ = = n i ii pxXE 1 )( x liªn tôc ∫ +∞ ∞− = dxxxfXE )()( TÝnh chÊt: 1) E(C) = C 2) E(CX) = C.E(X) 3) E(X+Y) = E(X) + E(Y) 4) E(XY) = E(X) . E(Y) ý nghÜa: Kú väng to¸n cña ®¹i l−îng ngÉu nhiªn chÝnh lµ gi¸ trÞ trung b×nh cña ®¹ l−îng ngÉu nhiªn ®ã Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 33 Lý thuyÕt c¬ b¶n vÒ x¸c suÊt 3.Ph−¬ng sai Ph−¬ng sai cña ®¹i l−îng ngÉu nhiªn X lµ: [ ]2)()( XEXEXVar −= NÕu X rêi r¹c X liªn tôc Trong thùc tÕ tÝnh [ ] i n i i pXExXVar ∑ = −= 1 2)()( [ ]∫ +∞ ∞− −= dxXEXXVar 2)()( ( ) [ ]22 )()( XEXEXVar −= TÝnh chÊt ph−¬ng sai .) Var(C) = 0 .) Var(CX) = C2 Var(X) .) Var(X.Y) = Var(X) + Var(Y) Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 34 Lý thuyÕt c¬ b¶n vÒ x¸c suÊt 4. §é lÖch chuÈn )()( XVarX =σ ý nghÜa: - Ph−¬ng sai lµ kú väng to¸n cña b×nh ph−¬ng c¸c sai lÖch, lµ sai lÖch b×nh ph−¬ng cña trung b×nh - Ph−¬ng sai (®é lÖch chuÈn) ph¶n ¸nh møc ®é ph©n t¸n c¸c gi¸ trÞ ®¹i l−îng ngÉu nhiªn xung quanh gi¸ trÞ trung b×nh - §é lÖch chuÈn cã cïng ®¬n vÞ víi ®¹i l−îng ngÉu nhiªn 5. HÖ sè biÕn ®æi lµ tû sè gi÷a ®é lÖch chuÈn vµ kú väng NPV cña dù ¸n; nãi lªn møc ®é rñi ro trªn mét ®¬n vÞ kú väng •Dù ¸n cã CV cµng nhá cµng tèt vµ ng−îc l¹i )( )( NPVE NPVCV σ= Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 35 Ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n rủi ro Dự án đầu tư C¸c kh¸i niÖm cã liªn quan  Ph©n bè x¸c suÊt  Kú väng  Ph−¬ng sai, ®é lÖch chuÈn  HÖ sè biÕn ®æi §Ó tÝnh to¸n rñi ro dù ¸n ®Çu t−:  Sö dông tiªu chuÈn ®¸nh gi¸: NPV; IRR, Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 36 TÍNH THEO GIÁ TRN HiỆN TẠI THUẦN NPV Ký hiÖu  E(NPV) Kú väng cña NPV  m Sè sù kiÖn (tr¹ng th¸i)  Pj x¸c suÊt cña sù kiÖn j (pj =0,1)  NPVj Gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn s− kiÖn j Kú väng gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn cña dù ¸n ∑ = = m j jj NPVpNPVE 1 .)( Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 37 Ph−¬ng sai cña NPV [ ]∑ = −= m j jj NPVENPVpNPV 1 22 )()(σ §é lÖch cña NPV [ ] 2 1 )()( ∑ = −= m j jj NPVENPVpNPVσ • Kú väng E(NPV) cña dù ¸n cµng lín cµng tèt • §é lÖch chuÈn (NPV) cµng lín, sù ph©n t¸n th«ng tin cµng nhiÒu, rñi ro dù ¸n cµng cao Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 38 Hệ số biến đổi • HÖ sè biÕn ®æi lµ tû sè gi÷a ®é lÖch chuÈn vµ kú väng NPV cña dù ¸n; nãi lªn møc ®é rñi ro trªn mét ®¬n vÞ kú väng • Dù ¸n cã CV cµng nhá cµng tèt vµ ng−îc l¹i Chú ý: Tương tự, ta có thể tính với tiêu chu n:IRR )( )( NPVE NPVCV σ= Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 39 ¸p dông 1  Mét doanh nghiÖp cã 2 dù ¸n lo¹i trõ nhau, thùc hiÖn trong mét thêi kú (n¨m). Ph©n bè dßng tiÒn mçi dù ¸n nh− sau: Dù ¸n A Vèn ®Çu t−: 60.000 USD X¸c suÊt dßng tiÒn (t=1) 0,1 65.000 USD 0,2 70.000 USD 0,3 75.000 USD 0,3 80.000 USD 0,1 100.000 USD Dù ¸n B Vèn ®Çu t−: 25.000 USD X¸c suÊt dßng tiÒn (t=1) 0,2 25.000 USD 0,6 40.000 USD 0,2 60.000 USD HÖ sè chiÕt khÊu i=11% a. TÝnh E(NPV) vµ σ(NPV) tõng dù ¸n b. Doanh nghiÖp sÏ chän dù ¸n A hay B Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 40 TÍNH THEO DÒNG TIỀN NCFt Kú väng E(NPV) ∑ = −+= n t t t iNCFENPVE 0 )1)(()( §é lÖch chuÈn σ(NPV) ∑ = −+= n ot tiNCFNPV 22 )1)(()( σσ Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 41 ¸p dông 2  Mét doanh nghiÖp ®Ò xuÊt mét dù ¸n, vèn ®Çu t−: 25.000 USD; n = 2 n¨m; dßng tiÒn ®éc lËp vµ cã ph©n bè nh− sau biÕt i=10% N¨m t1 X¸c suÊt Dßng tiÒn 0,2 16.000 USD 0,6 20.000 USD 0,2 24.000 USD N¨m t2 X¸c suÊt Dßng tiÒn 0,3 13.000 USD 0,4 15.000 USD 0,3 17.000 USD a. TÝnh E(NPV) vµ σ(NPV) cña dù ¸n b. Dù ¸n cã chÊp nhËn? Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 42 Áp dụng 3  Mét doanh nghiÖp ®Ò xuÊt mét dù ¸n, vèn ®Çu t−: 25.000 USD; n = 2 n¨m; hÖ sè i=10%, dßng tiÒn nh− sau: N¨m t1 X¸c suÊt NCF1 0,2 10.000 0,6 20.000 0,2 30.000 N¨m t2 NÕu NCF1=10.000 20000 30.000 X¸c suÊt NCF2 X¸c suÊt NCF2 X¸c suÊt NCF2 06 10.000 0,3 15000 0,5 20000 0,3 15.000 0,7 20000 0,4 15000 0,1 20.000 0,1 10000 a. VÏ c©y quyÕt ®Þnh b. TÝnh E(NPV); σ(NPV) vµ CV c. §¸p sè E(NPV) = 7232 USD σ(NPV) = 7447 USD CV = 1,03 Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 43 §¹i l−îng ngÉu nhiªn 2 chiÒu • §¹i l−îng ngÉu nhiªn X vµ Y ®−îc xÐt ®ång thêi t¹o nªn ®¹i l−îng ngÉu nhiªn 2 chiÒu lµ (X,Y) • B¶ng ph©n phèi x¸c suÊt cña ®¹i l−îng ngÉu nhiªn 2 chiÒu 1pmp2p1py pnpnmpn2pn1xn .. p2p2mp22p21x2 p1p1mp12p11x1 pxymy2y1X Y Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 44 Tham sè ®Æc tr−ng cña ®¹i l−îng ngÉu nhiªn 2 chiÒu HiÖp ph−¬ng sai cña 2 ®¹i l−îng ngÉu nhiªn X vµ Y Phương sai [ ][ ]{ })()(),( YEYXEXEYXCOV −−= )()()( YEXEXYE −= )()(),( 1 1 YEXEpyxYXCOV n i m j ijji −= ∑ ∑ = = NÕu cov(X,Y) = 0 X vµ Y kh«ng t−¬ng quan (®éc lËp) NÕu cov(X,Y) ‡ 0 X vµ Y t−¬ng quan HÖ sè t−¬ng quan YX XY YXCOV σσ β ),( = ),cov(2)()(),( 222 YXYXYX ++= σσσ Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 45 VÝ Dô Mét DN dang thùc hiÖn dù ¸n hiÖn hµnh E(b¶ng 1), vµ dù kiÕn bæ sung 1 trong 3 dù ¸n míi X, Y, Z (b¶ng 2). H·y t− vÊn cho DN nªn chän dù ¸n X, Y hay Z dùa trªn quan ®iÓm tæng hîp lîi Ých vµ rñi ro ®èi víi DN ? 200000.2XÊu 350000.6B×nh th−êng 500000.2Tèt NPV ($)X¸c suÊtTr¹ng th¸i kinh tÕ Dù ¸n míiDù ¸n hiÖn hµnh Tr¹ng th¸i kinh tÕ X¸c suÊt NPV ($) Dù ¸n X Dù ¸n Y Dù ¸n Z Tèt 0.2 3000 4000 6000 Binh th−êng 0.6 5000 2500 4500 XÊu 0.2 8000 500 2000 Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 46 TÝnh NPV vµ c¸c tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ rñi ro 1. XÐt trªn quan ®iÓm tõng dù ¸n X, Y, Z ®éc lËp Dù ¸n X: E(NPVX) = (0.2)(3000) + (0.6)(5000) + (0.20)(8000) = 5200$ 2560000)52008000(2.0)52005000(6.0)52003000(2.0)( 2222 =−+−+−=XNPVσ $1600)( =XNPVσ 3077.0 5200 1600 )( )( === X X X NPVE NPVCV σ 0.29950.46420.3077 1288$1114$1600$ 4300$2400$5200$E(NPVi) Dù ¸n ZDù ¸n YDù ¸n X )( iNPVσ )(/)( ii NPVENPVσ NhËn xÐt: XÐt tõng dù ¸n ®éc lËp, sÏ thÊy dù ¸n Z tèi −u nhÊt v× CVZ<CVX<CVY Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 47 TÝnh NPV vµ c¸c tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ rñi ro 2. XÐt trªn quan ®iÓm tæng hîp tõng dù ¸n X, Y, Z víi dù ¸n hiÖn hµnh E. - Dù ¸n hiÖn hµnh trong doanh nghiÖp: E(NPVE) = (0.2)(50000) + ((0.6)(35000) + (0.2)(20000) = 35000 $ 90000000)3500020000(2.0)3500035000(6.0)3500050000(2.0)( 2222 =−+−+−=ENPVσ $9487)( =ENPVσ 271.0 35000 9487 )( )( === E E E NPVE NPVCV σ - TÝnh cho tõng tæ hîp: + Dù ¸n X víi dù ¸n hiÖn hµnh E E(NPVE + NPVX) = E(NPVE) + E(NPVX) = 35000+5200 = 40200$ ),(2)()()( 222 XEXEXE NPVNPVCovNPVNPVNPVNPV ++=+ σσσ Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 48 TÝnh NPV vµ c¸c tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ rñi ro Cov(NPVE,NPVX) = 0.2 (50000 - 35000) (3000 - 5200) + 0.6 (35000 - 35000) (5000 - 5200) + 0.2 (20000 - 35000) (8000 - 5200) = -15 000 000 62563169)15000000)(2()1600()9487()( 222 =−++=+ XE NPVNPVσ $7910)( =+ XE NPVNPVσ 1968.0 40200 7910 , ==XECV 99.0)1600)(9487( 15000000 , −= − =XEρ Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 49 B¶ng kú väng vµ rñi ro cña 3 tæ hîp 1200000010500000-15000000Cov(E,i) 0.980.99-0.99 0.27370.28330.1968CVE,i 10755$10595$7910$ 39300$37400$402000$E(NPVE+NPVi) Dù ¸n E vµ ZDù ¸n E vµ YDù ¸n E vµ X )( iE NPVNPV +σ iE ,ρ Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 50 NhËn xÐt Trªn quan ®iÓm tËp hîp gåm dù ¸n hiÖn hµnh vµ dù ¸n míi, ta thÊy: tæ hîp dù ¸n hiÖn hµnh vµ dù ¸n míi X cã tæng kú väng lín nhÊt vµ rñi ro trªn mét ®¬n vÞ kú väng bÐ nhÊt. Do ®ã, chän dù ¸n míi lµ X (kh¸c víi quan ®iÓm xÐt ®éc lËp tõng dù ¸n X,Y,Z,E) Đặng Khánh Hào – H@oISO – Haoiso@gmail.com 51 Ph−¬ng ph¸p m« pháng Monte Carlo Môc ®Ých:  X©y dùng ph©n bè x¸c suÊt chØ tiªu hiÖu qu¶ (NPV) dùa theo ph©n