Chăn nuôi châu bò - Dinh dưỡng và thức ăn

1thức ăn (2) kỹ thuật chăn nuôi (6, 7, 8, 9) năng suất giống (1) sức khoẻsinh sản chuồng trại (3) Lợi nhuận quản lí sinh sản (4, 5) + ++ NỘI DUNG MÔN HỌC CHĂN NUÔI TRÂU BÒ Dinh d−ìng vμ thøc ¨n • §Æc ®iÓm tiªu ho¸ cña GSNL • Nhu cÇu dinh d−ìng cña tr©u bß • nguån thøc ¨n cho tr©u bß • KhÈu phÇn nu«i d−ìng tr©u bß 3 • Đặc điểm đường tiêu hoá • Hệ vi sinh vật dạ cỏ • Đặc thù của các quá trình tiêu hoá contents ĐẶC ĐIỂM TIÊU HOÁ CỦA GSNL 4 ®−êng tiªu ho¸ GSNL Ruột già Ruột non Tuyến nước bọt Dạ tổ ong Dạ cỏ Dạ múi khế Dạ lá sách 5 ¾ Nhai lại làm giảm kích thước các mẩu thức ăn⇒ tạo thuận lợi cho việc tấn công xơ của vi sinh vật và enzym của chúng. Miệng Miệng có chức năng lấy thức ăn, tiết nước bọt và nhai lại: ¾ Dung dịch đệm trong nước bọt (cacbonat và phốt phát) ⇒ trung hoà các AXBH ⇒ tạo thuận lợi cho sự phát triển của các vi sinh vật tiêu hoá xơ nhờ duy trì độ axít trung tính trong dạ cỏ ¾ Nước bọt đóng vai trò quan trọng trong việc làm mềm, tạo miếng thức ăn và cung cấp các yếu tố cần thiết cho VSV dạ cỏ (N, khoáng. 6 Ảnh hưởng của loại hình thức ăn đến lượng nước bọt tiết ra 7Dạ dày kép 8 Sù ph¸t triÓn cña d¹ dµy kÐp 9 Dạ cỏ và dạ tổ ong D¹ tæ ong D¹ cá D¹ l¸ s¸chD¹ mói khÕ 10 ¾ VSV lên men thức ăn sinh ra axít béo bay hơi và sinh khôi VSV giàu protéin ¾ Thùng để lên men (130 đến 180 lít) ở phần trước của ống tiêu hoá. Chức năng của dạ cỏ và dạ tổ ong Các phần tử dài chằng chịt Các phần tử nhỏ lơ lửng khí ¾Giữ lại các mẩu thức ăn có sợi dài kích thích nhai lại và tiết nước bọt ¾ Hấp thụ axít béo bay hơi để sử dụng như một nguồn năng lượng trong cơ thể cũng như tổng hợp lactoza, các protéin và chất béo trong sữa C ắt n ga ng 11 D¹ l¸ s¸ch Dạ lá sách có chức năng hấp thụ nước, natri, phốt pho và các axít béo bay hơi. 12 ¾ Tiết axít clohydric và nhiều enzym tiêu hoá tiêu hoá các protéin thoát qua. ¾ Tiêu hoá các protéin VSV sinh ra trong dạ cỏ (0,5- 2,5kg/ ngày) Dạ múi khế có chức năng tiêu hoá bằng dịch vị: Dạ múi khế 13 ¾ Tiết các enzym tiêu hoá qua thành ruột và tuyến tuỵ ¾ Tiêu hoá các hydrát cácbon, protéin và lipít nhờ các enzym ¾ Hấp thụ nước, khoáng và các sản phẩm tiêu hoá ở ruột (glucoza, axít amin và axít béo) Ruột non có chức năng tiêu hoá và hấp thu: Ruột non 14 Ruột già ¾ VSV lên men các sản phẩm đưa từ trên xuống ¾ Hấp thụ ABBH, nước và tạo phân ¾ Xác VSV không được tiêu hoá mà thải ra ngoài qua phân Manh tràng có chức năng lên men và trực tràng có chức năng tạo phân @ 15 HỆ VI SINH VẬT DẠ CỎ ¾ Các nhóm VSV dạ cỏ ¾ Môi trường dạ cỏ cần cho VSV ¾ Hoạt động của VSV dạ cỏ ¾ Vai trò của VSV dạ cỏ đối với vật chủ << 16 Vi khuÈn (Bacteria) - Sè l−îng: 109-1010 tÕ bµo/g chÊt chøa d¹ cá - Ho¹t ®éng: + Ph©n gi¶i x¬ (xenluloza vµhemixenluloza) + Ph©n gi¶i tinh bét vµ d−êng + Sö dông c¸c axit h÷u c¬ + Ph©n gi¶i vµ tæng hîp protein + T¹o mªtan + Tæng hîp vitamin nhãm B vµ vitamin K - 17 Vi khuÈn d¹ cá cã thÓ chia thμnh 10 nhãm dùa theo c¬ chÊt/s¶n phÈm cña chóng (1) ¾ VK ph©n gi¶i xeluloza vµ hemixenluloza Bacteroides, Ruminococcus, Butyrivibrio ¾ VK ph©n gi¶i pectin Butyrivibrio, Bacteroides, Lacnospira, Succinivibrio, Treponema, Strptococcus Bovis ¾ VK ph©n gi¶i tinh bét Bacteroides, Strp..bovis, Succinamonas, Bacteroides ¾ VK ph©n gi¶i urª Succinivibrio, Selenamonas, Bacteroides, Ruminococcus, Buyryvibrio, Treponem ¾ VK sinh mªtan Methanobrevibacter, Methanobacterium, Methanomicobium 18 Vi khuÈn d¹ cá cã thÓ chia thμnh 10 nhãm dùa theo c¬ chÊt/s¶n phÈm cña chóng (2) ¾ VK sö dông ®−êng Treponema, Lactobacillus, Streptococcus ¾ VK sö dông axit Megasphera, Selenamonas ¾ VK ph©n gi¶i protein Bacteroides, Butrivibrio, Streptococcus ¾ VK sinh am«niac Bacteroides, Megaspera, Selenomonas ¾ VK ph©n gi¶i mì Anaerovigrio, Butrivibrio, Treponema, Eubacterium, Fusocillus, Micrococcus 19 §éng vËt nguyªn sinh (Protozoa) ¾ Sè l−îng: 105-106 tÕ bµo/g chÊt chøa d¹ cá ¾ Ho¹t ®éng: + Tiªu ho¸ tinh bét vµ ®−êng. + XÐ r¸ch mµng mµng tÕ bµo thùc vËt. + TÝch luü polysaccarit. + B¶o tån m¹ch nèi ®«i cña c¸c axit bÐo kh«ng no. + Sö dung protein cña VK + Sö dông vitamin tõ thøc ¨n hay do vi khuÈn t¹o nªn. 20 NÊm (Fungi) ¾ NÊm trong d¹ cá thuéc lo¹i yÕm khÝ. ¾ Cã kho ¶ng trªn 100 tÕ bµo nÇm/g chÊt chøa d¹ cá. ¾ Nh÷ng loµi nÊm ®−îc ph©n lËp tõ d¹ cá cõu gåm: Neocallimastix frontalis, Piramonas communis vμ Sphaeromonas communis. ¾ Hoạt động: NÊm lµ vi sinh vËt ®Çu tiªn x©m nhËp vµ tiªu ho¸ thµnh phÇn cÊu tróc thùc vËt b¾t ®Çu tõ bªn trong: - Mäc chåi ph¸ vì cÊu tróc thµnh tÕ bµo thùc vËt - TiÕt men tiªu ho¸ x¬ < 21 • Dinh dưỡng (năng lượng, N, khoáng,) • Nhiệt độ (39,5 °C) • Yếm khí • Độ ẩm (80 – 85%) • pH 6 – 7 Vi sinh vật đòi hỏi cân bằng dinh dưỡng tốt nhất cũng như các điều kiện nhất định về môi trường cho chính nó: Nếu thiếu các yếu tố trên ⇒ xẩy ra “rối loạn vi sinh vật” => rối loạn tiêu hoá hoặc chuyển hoá và/hoặc vi sinh vật gây bệnh Môi trường dạ cỏ cần cho VSV < 22 Dinh dưỡng cần cho tæng hîp VSV d¹ cá ¾ Vi khuÈn d¹ cá cã thÓ sö dung amoniac ®Ó tæng hîp protein ¾ Amoniac trong d¹ cá ®−îc hÊp thu rÊt nhanh ¾ Amoniac cÇn cã ë møc tèi thÝch cïng víi gluxit ®−îc ph©n gi¶i (®Ó cung cÊp ®ång thêi N vµ n¨ng l−îng) ¾ VSV d¹ cá cã nhu cÇu vÒ kho¸ng (S, P) ¾ VSV d¹ cá cÇn mét sè axit amin (m¹ch nh¸nh) nh− lµ nh÷ng yÕu tè sinh tr−ëng cÇn thiÕt. N Gluxit & Lipit N¨ng l−îng Vi sinh vËt d¹ cá NPN Protein Protein Kho¸ng Kho¸ng back 23 Cung cấp gluxít có thể lên men và protéin dễ phân giải cần phải: ⇒ Đủ cho tổng hợp và hoạt động của VSV – để động vật nhai lại thu được nhiều năng lượng và protéin. ⇒ Cân bằng – theo quy luật chung về yếu tố hạn chế – mức năng lượng hoặc protéin thiếu sẽ quyết định hiệu quả sử dụng và phần cung cấp lãng phí. ⇒ Đồng thời – các vi khuẩn cần đồng thời năng lượng và N vì chúng không có khả năng dự trữ. ⇒ Liên tục– hoạt động vi khuẩn ở mức cao, đều đặn và thường xuyên – rất hiệu quả. Phân bố thức ăn dần dần theo từng bữa nhỏ. 24 Phối hợp các loại thức ăn để cung cÊp ®ång thêi N vμ n¨ng l−îng cho VSV d¹ cá @@ Thức ăn giàu N Thức ăn giàu gluxit 25 ¶nh h−ëng cña pH d¹ cá ®Õn ho¹t lùc cña c¸c nhãm VSV Ho¹t lùc VSV VSV ph©n gi¶i x¬ VSV ph©n gi¶i tinh bét 5 6 7 pH 26 Thay ®æi pH d¹ cá phô thuéc vμo tÇn suÊt cung cÊp thøc ¨n tinh pH 6 Cho ¨n nhiÒu lÇn/ngµy Cho ¨n 2 lÇn/ngµy back 27 Hoạt động của VSV dạ cỏ CHC tiªu ho¸ VSV ChÊt trung gian Sinh khèi VSV(Axetat, Propionat Butyrat) ATP §−êng ph©n CO2 Methane NH3 S 2- Lªn men Tæng hîp ABBH Duy tr× Glucoza ADP NH3 Na, K, P, etc S - (A) (B) < 28 Mªtan Thøc ¨n Gluxit Protein (N) Kho¸ng: S, P, Co, Cu, ... C¸c chÊt lªn men trung gian Tæng hîp VSV TÕ bµo VSVAxit bÐo bay h¬i: acetic, propionic & butyric ATP NhiÖtNhiÖt Amoniac HÊp thu qua v¸ch d¹ cá Tiªu ho¸ trong ruét Lipit Hoạt động của VSV dạ cỏ 29 Vai trß cña vi sinh vËt d¹ cá ®èi víi vËt chñ 1. Cung cÊp n¨ng l−îng C¸c axit bÐo bay h¬i (axetic, propionic, butiric vµ mét l−îng nhá izobytyric, valeric, izovaleric) cung cÊp kho¶ng 70-80% tæng sè nhu cÇu n¨ng l−îng. 2. Cung cÊp protein C¸c hîp chÊt chøa nit¬ (kÓ c¶ NPN) ®−îc VSV sö dông ®Ó tæng hîp nªn sinh khèi protein cã chÊt l−îng cao vµ ®−îc tiªu ho¸ hÊp thu ë ruét non. 3. ChuyÓn ho¸ lipit - Ph©n gi¶i triaxylglycerol vµ galactolipit cña thøc ¨n - No ho¸ vµ ®ång ph©n ho¸ c¸c axit bÐo kh«ng no. - Tæng hîp lipit cã chøa c¸c axit bÐo l¹. 4. Cung cÊp vitamin: nhãm B vµ K 5. Gi¶i ®éc << 30 ĐẶC THÙ CÁC QUÁ TRÌNH TIÊU HOÁ VÀ TRAO ĐỔI CHẤT ¾ Sự nhai lại ¾ Động thái phân giải thức ăn trong dạ cỏ ¾ Tiêu hoá gluxit ¾ Tiêu hoá protein ¾ Tiêu hoá lipit ¾ Chuyển hoá các chất dinh dưỡng << 31 ¾ Thức ăn bò ăn vào thường dưới dạng các mẩu thức ăn dài với kích cỡ quá to nên các vi khuẩn dạ cỏ khó có thể lên men hoàn toàn ¾ Bò ợ lên để nhai lại nhiều lần cho cho đến khi các mẩu thức ăn đủ nhỏ ¾ Bò nhai lại 6 đến 8 tiếng và tiết 160 đến 180 lít nước bọt mỗi ngày SỰ NHAI LẠI BACK 32 ĐỘNG THÁI PHÂN GIẢI THỨC ĂN TRONG DẠ CỎ ¾ Động thái phân giải thức ăn tinh ¾ Động thái phân giải thức ăn thô ¾ Sự lên men các loại thức ăn khác nhau trong dạ cỏ BACK 33 Động thái phân giải thức ăn tinh (protein) ở dạ cỏ b (a+b) c a P = a + b (1 - e-ct) i -20 0 20 40 60 80 100 0 20 40 60 80 100 Thời gian (h) Tỷ lệ ph ân g iả i( % ) 34 Động thái phân giải thức ăn thô ở dạ cỏ B (A+B) c A L a P = a + b (1 - e-ct) i Vách tế bào (NDF) Chất chứa TB -20 0 20 40 60 80 100 0 20 40 60 80 100 Thời gian (h) Tỷ lệ ph ân g iả i( % ) 35 NSC kh«ng ph©n gi¶i Gluxit phi cÊu tróc (NSC) Gluxit v¸ch tÕ bµo (CW) D¹ cá ABBH Sinh khèi VSV Lªn men D¹ cáLªn men Polysaccarit VSV CWkh«ng ph©n gi¶i Ruét non Ruét non Ruét giµ Ruét giµABBHSinh khèi VSV (vËt chñ kh«ng sö dông ®−îc) Lªn men Lªn men Glucoza Tiªu ho¸ Ph©n NSC kh«ng tiªu CW kh«ng tiªu TIÊU HOÁ GLUXIT Ở GSNL 36 Xenluloza Tinh bét §−êng Pectin Hemixenluloza Hexoza §−êng ph©n Pentoza Chu tr×nh pentoza PyruvatFocmat Axetyl CoA Acrylat Succinat Metan Acetat Butyrat Propionat Co2+H2 Lên men gluxit ở dạ cỏ 37 Acetic acid (C2) C 6 H12O6 + 2H2O 2 CH3COOH + 2CO2+ 4H2 Propionic acid (C3) C 6 H12O6 + 2H2 2 CH3CH2COOH +2H2O Butyric acid (C4) C 6 H12O6 CH3 CH2 CH2 COOH + 2CO2 + 2 H2 4H2 + CO2 CH4 + 2H2O Lên men đường sinh axit béo bay hơi 38 Thay ®æi tû lÖ c¸c ABBH phô thuéc vμo cÊu tróc khÈu phÇn 39 •Đường lên men nhanh chóng và gần như hoàn toàn • Tinh bột lên men khá nhanh, nhưng một phần có thể thoát qua dạ cỏ (sẽ được tiêu hoá trong ruột non nhờ enzym) • Xơ lên men chậm, bình quân 70 - 80% được lên men (biến đổi tuỳ theo mức độ trùng hợp cuả xenluloza và lignin hoá) Tốc độ lên men các loại gluxít ở dạ cỏ §−êng (NSC) Tinh bét (NSC) X¬ (CW) 40 Cỏ : được nhai thành từng đoạn dài, thấm nhiều nước bọt, lên men chậm ⇒ giải phóng dần dần axít béo bay hơi – được trung hoà tốt và dễ dàng hấp thụ dần Thức ăn tinh : lên men quá dễ⇒ ăn vào nhanh và tiết ít nước bọt ⇒ sản xuất nhanh và nhiều axít béo bay hơi ⇒ tích tụ gây ra sự giảm mạnh pH dạ cỏ Tốc độ lên men của các loại thức ăn BACK 41 Protein thøc ¨n NPN Protein kh«ng ph©n gi¶i Protein ph©n gi¶i Protein VSV NH3 Urea D¹ cá Ruét non Axit aminTiªu ho¸ Protein NH3 Urea kh«ng tiªu ho¸ Protein Protein kh«ng tiªu VSV Ruét giμ Ph©n TIÊU ho¸ PROTEIN ë GSNL 42 Tiêu ho¸ protein (N) ë GSNL Protein th« (N) thøc ¨n N−íc Protein Protein bät ph©n gi¶i kh«ng ph©n gi¶i Protein Protein ph©n gi¶i nhanh ph©n gi¶i chËm d¹ cá Urª NH3 A. amin Peptit N−íc tiÓu Protein VSV D¹ khÕ vμ Ph©n ruét non Ph© Protein VSV Protein tho¸t qua tiªu ho¸ ®−îc tiªu ho¸ ®−îc A. amin Protein m« bµo (Gan) 43 ChuyÓn ho¸ N ë gia sóc 44 Sự tổng hợp protéin VSV dạ cỏ đảm bảo cung cấp các axít amin cần thiết cho vật chủ • Thiếu N – tăng sinh và hoạt động của VSV không tốt • Thừa N => nhiễm độc amoniac với những hậu quả như vô sinh, ngộ độc nitơ thức ăn, ... Tổng hợp protein VSV BACK 45 •Thuû ph©n triaxylglycerol vµ galactolipit cña thøc ¨n • Làm no ho¸ vµ ®ång ph©n ho¸ c¸c axit bÐo kh«ng no. •Tæng hîp lipit cã chøa c¸c axit bÐo l¹. Lipit thøc ¨n (LCFA) D¹ cá Ruét non Ruét giµ Lipit VSV Lipit hÊp thu Sinh khèi VSV Ph©n LCFA không tiêu LCFA không tiêu CHUYỂN HOÁ LIPIT Ở GSNL BACK 46 CHUYỂN HOÁ DINH DƯỠNG Ở GSNL Lªn men d¹ cá Dinh d−ìng tho¸t qua Protein Lipit C2 C4 C3 VSV Tinh bét Protein Lipit GlucozaAcetic C2 C6 Axit amin AA Lipit Dù tru c¬ thÓ Glycerol 47 48 tỉ lệ bơ Đường hoà tan và pectin Tinh bột Xenluloza dạ cỏ ruột non ruột già AXBH + năng lượng khí nhiệt glucoza AXBH tỉ lệ protéin axit axetic (C2) (45 - 70%) axit propionic (C3) (15 - 25%) axit butyric(C4) (5 à-15%) Tiêu hoá gluxít và thành phần sữa BACK 49 HỆ THỐNG DINH DƯỠNG NUÔI GSNL •Khái niệm •Hệ thống dinh dưỡng năng lượng •Hệ thống dinh dưỡng protein contents 50 HỆ THỐNG DINH DƯỠNG NHU CẦU VỀ DINH DƯỠNG CỦA GIA SÚC THÀNH PHẦN VÀ GIÁ TRỊ DINH DƯỠNG CỦA THỨC ĂN << 51 HỆ THỐNG DINH DƯỠNG NĂNG LƯỢNG NL ph©n NL n−íc tiÓu NL khÝ NL gia nhiÖt NL s¶n xuÊt NL tiªu ho¸ (DE) NL th« (GE) NL trao ®æi (ME) NL thuÇn (NE) NL duy tr× 52 ¨n 10kg 7kg ®−îc sö dông 3kg trong ph©n Tû lÖ tiªu ho¸ 70% Trao ®æi n¨ng l−îng ë GSNL NL th« (GE = 18,4 MJ/kgVCK) NL ph©n (10-80%) NL tiªu ho¸ (DE) NL n−íc tiÓu (5-10%) NL khÝ mªtan (6-12%) NL trao ®æi (ME) NL gia nhiÖt (HI) NL thuÇn (NE) 53 Sö dông n¨ng l−îng trao ®æi NL trao ®æi = NL thuÇn + NL gia nhiÖt (ME) (NE) (HI) ME duy tr× = NE duy tr× + HI duy tr× ME lao t¸c = NE lao t¸c + HI lao t¸c ME nu«i thai = NE nu«i thai + HI nu«i thai ME t¹o s÷a = NE t¹o s÷a + HI t¹o s÷a ME t¨ng träng = NE t¨ng träng + HI t¨ng träng NhiÖt > 54 Nång ®é vµ hiÖu suÊt sö dông ME Nång ®é ME qm = = HiÖu suÊt sö dông ME k = = ME GE ME (MJ/kg VCK) 18,4 NE ME ME - HI ME 55 HiÖu suÊt sö dông n¨ng l−îng ME HÖ sè k Môc ®Ých (c«ng thøc) ¦íc tÝnh (theo ARC) km Duy tr× (NEm/MEm) = 0.35qm + 0.053 kg T¨ng träng (NEg/MEg) = 0.78qm + 0.006 kl TiÕt s÷a (NEl/MEl) = 0.35qm + 0.420 kw Lao t¸c (NEw/MEw) = 0.35qm + 0.053 56 VÝ dô tÝnh gi¸ trÞ n¨ng l−îng thøc ¨n Mét con bß (180kg) ®−îc nu«i ë møc duy tr×, mçi ngµy ¨n mét l−îng thøc ¨n chøa 45 MJ, th¶i ra 15 MJ theo ph©n, 3 MJ theo n−íc tiÓu, 3 MJ theo khÝ mªtan (î h¬i) vµ 24 MJ d−íi d¹ng nhiÖt (17,3MJ NE duy tri + 6,7MJ HI duy tr×). TÝnh l−îng thu nhËn theo DE, ME vµ NE. Gi¶i: Thu nhËn (GE): 45 MJ/ngµy Th¶i ra: 24 + 15 + 3 + 3 = 45 MJ/ngµy S¶n xuÊt: 0 MJ/ngµy DE = 45 - 15 = 30 MJ/ngµy ME= 45 - 15 -3 -3 = 24 MJ/ngµy NE = 17,3 MJ/ngµy 57 VÝ dô tÝnh n¨ng l−îng thøc ¨n Mét con cõu (35 kg) mçi ngµy ¨n mét l−îng thøc ¨n (1,1kg cá kh«) chøa 18,4 MJ, th¶i ra 6,0 MJ theo ph©n, 0,9 MJ theo n−íc tiÓu, 1,5 MJ theo khÝ mªtan (î h¬i) vµ 7,5 MJ d−íi d¹ng nhiÖt (gåm 4,3 MJ NE duy tri + 1,9 MJ HI duy tr× + 1,3 MJ HI s¶n xuÊt). Cõu t¨ng träng 140 g/ngµy (2,5 MJ). TÝnh l−îng thu nhËn theo DE, ME, MEm, MEg , NE, NEm, NEg . Tinh qm, k, km , kg ? 58 VÝ dô tÝnh n¨ng l−îng thøc ¨n Gi¶i: Thu nhËn (GE): 18,4 MJ/ngµy Th¶i ra: 6,0 + 0,9 + 1,5 + 7,5 = 15,9MJ/ngµy S¶n xuÊt (NEp): 2,5 MJ/ngµy DE = 18,4 - 6,0 = 12,4MJ/ngµy ME = 12,4 - (0,9 + 1,5) = 10,0MJ/ngµy MEm = 4,3 + 1,9 = 6,2 MJ/ngµy MEg = 10 - 6,2 = 3,8 MJ/ngµy NE = 10 - (1,9 + 1,3) = 6,8MJ/ngµy NEm = 4,3 NEg = 3,8 - 1,3 = 2,5 MJ/ngµy qm = ME/GE = 10/18,4 = k = NE/ME = 6,8/10 = km = NEm/MEm = 4,3/ 6,2 = kg = NEg/MEg = 2,5/ 3,8 = 59 C¸c hÖ thèng n¨ng l−îng nu«i GSNL 1. C¸c hÖ thèng cò D−¬ng l−îng tinh bét (Kellner, 1900) §¬n vÞ yÕn m¹ch N¨ng l−îng thuÇn cña Armsby (1900) TDN (tæng c¸c chÊt dinh d−ìng tiªu ho¸ ®−îc) 2. HÖ thèng n¨ng l−îng trao ®æi (ME) N¨ng l−îng cña thøc ¨n ®−îc tÝnh theo ®¬n vÞ ME t−¬ng øng víi c¸c lo¹i gia sóc kh¸c nhau Gi¸ trÞ ME cña khÈu phÇn ®−îc tÝnh b»ng c¸ch céng gép ME cña c¸c thøc ¨n cã trong khÈu phÇn. Nhu cÇu n¨ng l−îng cña gia sóc ®−îc thÓ hiÖn b»ng NE hoÆc ME trªn c¬ së nhu cÇu duy tr× vµ c¸c nhu cÇu s¶n xuÊt kh¸c nhau. Cã thÓ chuyÓn ®æi NE = k ME. 60 C¸c hÖ thèng n¨ng l−îng nu«i GSNL 3. HÖ thèng n¨ng l−îng thuÇn (NE) N¨ng l−îng cña thøc ¨n ®−îc tÝnh b»ng NE: cã c¸c gi¸ trÞ NE kh¸c nhau cho c¸c môc ®Ých sö dông kh¸c nhau ë c¸c lo¹i gia sóc kh¸c nhau Gi¸ trÞ NE cña khÈu phÇn ®−îc tÝnh b»ng c¸ch céng gép NE cña c¸c thøc ¨n cã trong khÈu phÇn. Nhu cÇu n¨ng l−îng cña gia sóc ®−îc thÓ hiÖn b»ng NE trªn c¬ së nhu cÇu NE cho duy tr× vµ s¶n xuÊt. << 61 HỆ THỐNG DINH DƯỠNG PROTEIN Nit¬ Kho¸ng Gluxit N¨ng l−îng Vi sinh vËt Protein Protein NPN 62 C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng protein thøc ¨n cña GSNL 1. Kh¶ n¨ng ph©n gi¶i cña protein ë d¹ cá => P = a + b (1 - e-ct) Trong ®ã: P: tû lÖ ph©n gi¶i t¹i sau thêi gian t a: tû lÖ ph©n gi¶i tøc th× b: phÇn kh«ng hoµ tan nh−ng cã thÓ lªn men c: tèc ®é ph©n gi¶i cña b * Tû lÖ ph©n gi¶i h÷u hiÖu: P = a + bc/(c + r) Trong ®ã: r lµ tèc ®é chuyÓn dêi cña thøc ¨n qua d¹ cá 63 C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng protein thøc ¨n cña GSNL 2. HiÖu suÊt lîi dông ni-t¬ trong d¹ cá cña VS Phô thuéc: - Tèc ®é ph©n gi¶i protein cña thøc ¨n: ph©n gi¶i chËm => hiÖu suÊt sö dông cao - N¨ng l−îng dÔ lªn men cung cÊp kÞp thêi cho qu¸ tr×nh tæng hîp protein VSV - C¸c yÕu tè kh¸c: kho¸ng (S, P), iso-axit, axit amin 64 C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng protein thøc ¨n cña GSNL 3. N¨ng suÊt protein VSV - Phô thuéc vµo l−îng protein (N) cña thøc ¨n nÕu n¨ng l−îng kh«ng bÞ h¹n chÕ - Phô thuéc vµo l−îng chÊt h÷u c¬ hay n¨ng l−¬ng cña thøc ¨n cã kh¶ n¨ng lªn men trong d¹ cá nÕu protein (N) kh«ng bÞ h¹n chÕ - Thay ®æi theo l−îng thu nhËn vµ tèc ®é chuyÓn dêi thøc ¨n qua d¹ cá: thu nhËn t¨ng => n¨ng suÊt protein VSV t¨ng 65 C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng protein thøc ¨n cña GSNL 4. Tû lÖ tiªu ho¸ cña protein VSV vμ protein tho¸t qua -Tû lÖ protein thùc trong protein th« cña VSV dao ®éng trong kho¶ng 0.6-0.8. - Tû lÖ tiªu ho¸ cña protein vi khuÈn (0.75) thÊp h¬n protein protozoa (0.9). - Tû lÖ tiªu ho¸ protein tho¸t qua phô thuéc vµo lo¹i thøc ¨n vµ tû lÖ nghÞch víi phÇn N liªn kÕt víi x¬ kh«ng hoµ tan. 66 C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng protein thøc ¨n cña GSNL 5. HiÖu suÊt sö dông axit amin hÊp thu - Phô thuéc thµnh phÇn hçn hîp axit amin ®−îc hÊp thu vµ thµnh phÇn cña protein ®−îc tæng hîp - Phô thuéc vµo gi¸ trÞ sinh häc cña protein VSV (cao vµ æn ®Þnh) vµ cña protein tho¸t qua ®−îc tiªu ho¸ (thay ®æi). - Phô thuéc vµo môc ®Ých mµ c¸c axit amin hÊp thu ®−îc sö dông 67 HÖ thèng ®¸nh gi¸ protein ARC (1992) CP thøc ¨n a bc/(c + r) 1 - a - bc/(c + r) QDP SDP UDP 0.8 1.0 0.9(UDP-6.25ADIN) FME (MJ/ngµy) 0.1UDP/6.25 ADIN 8-11g MCP/MJ MCP < ERDP (Protein VSV) 0.75 0.25MCP 6.25 MTP 0.85 0.15 MTP 6.25 NP km DMTP + DUP = MP (Protein trao ®æi) (1-km)/6.25 BEN N n−íc tiÓu N ph©n GHI CHó: a, b, c, r : c¸c hÖ sè ®éng th¸i ph©n gi¶i protein (in-vitro) CP: Protein th« QDP: Protein ph©n gi¶i nhanh SDP: Protein ph©n gi¶i chËm UDP: Protein kh«ng ph©n gi¶i FME: ME dÔ lªn men ERDP: Protein ph©n gi¶i thùc sù ADIN: Acid detergent insoluble N MCP: Protein VSV MTP: Protein thùc cña VSV NP: Protein thuÇn DMTP: Protein tiªu ho¸ cña VSV DUP: Protein (tiªu ho¸) tho¸t qua MP: Protein trao ®æi BEN: Nit¬ néi sinh 68 ThÝ dô vÒ c¸ch ®¸nh gi¸ protein Gia sóc: Bß v¾t s÷a (y = 11g MCP/MJ FME) Hçn hîp thøc ¨n tinh chøa: CP (g/kg VCK) = 550 DÉn suÊt kh«ng N (g/kg VCK) = 20 ME (MJ/kg VCK) = 12,5 a = 0,20 b = 0,65 c = 0,06 r = 0,05 ADIN (g/kg VCK) = 0,20 69 ThÝ dô vÒ c¸ch ®¸nh gi¸ protein (tiÕp) ERDP (g/kg DM) = 550(0,8x0,2 + 0,65x0,06/(0,06 + 0,05)) = 283 FME (MJ/kg VCK) = 12,5 - (35x0,02) = 11,8 ERDP/FME= 283/11,8 = 23,98 > y => ME bÞ h¹n chÕ VËy: DMP (g) = 11,8 x 11 x 0,75 x 0,85 = 82,7 DUP (g/kg VCK) = 0,9 ((550(1-0,2-0,65/(0,06 + 0,05)) - 6,25 x 0,02) = 219,4 MP (g/kg) = DMP + DUP = 82,7 + 219,4 = 302,1 VËy: ERDP = 283 g/kg VCK DUP = 219 g/kg VCK MP = 302 g/kg VCK 70 HÖ thèng PDI (ProtÐines Digestibles dans l’Intestine) Trong ®ã: - PDIM: PhÇn protein cña VSV tiªu ho¸ ë ruét (ProtÐines Digestibles dans l’Intestine d’orgigine Microbienne) - PDIA: PhÇn protein cña khÈu phÇn kh«ng bÞ ph©n gi¶i ë d¹ cá nh−ng ®−îc tiªu ho¸ ë ruét (ProtÐines Digestibles dans l’Intestine d’orgigine Alimantaire) Gi¸ trÞ protein cña mét thøc ¨n lµ tæng l−îng protein ®−îc tiªu ho¸ ë ruét (PDI): PDI = PDIA + PDIM PDI NH3 AA NL NPN Protein thøc ¨n Protei