Chăn nuôi trâu bò cày kéo

Ch¨n nu«i tr©u bß Cμy kÐo NỘI DUNG • C¬ së khoa häc cña sù co c¬ • §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng lao t¸c cña tr©u bß • Nh÷ng nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn søc lao t¸c • Nu«i d−ìng tr©u bß cµy kÐo • Ch¨m sãc tr©u bß cµy kÐo • Chän läc vµ sö dông tr©u bß cµy kÐo • BiÖn ph¸p n©ng cao søc kÐo vµ n¨ng suÊt cµy kÐo 3 c¬ së khoa häc cña sù co c¬ „ CÊu tróc c¬ b¶n cña c¬ v©n „ CÊu tróc ph©n tö vµ c¬ chÕ co c¬ „ N¨ng l−îng cho sù co c¬ Sợi cơ được bọc bởi mô liên kết Bó sợi cơ được bọc bởi mô liên kết Cơ được bọc bởi vỏ bọc mô liên kết Gân Màng xương Xương 4 CÊu tróc c¬ b¶n cña c¬ v©n Sợi cơ được bọc bởi mô liên kết Bó sợi cơ được bọc bởi mô liên kết Cơ được bọc bởi vỏ bọc mô liên kết Gân Màng xương Xương 5 CÊu tróc ph©n tö vµ c¬ chÕ co c¬ 6 N¨ng l−îng co c¬ C2 Fatty acids 7Mái c¬ vµ gi¶i lao << 8 §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng lao t¸c cña tr©u bß „ Thêi gian lµm viÖc „ Lùc kÐo „ C«ng lao t¸c „ Søc bÒn 9 Thêi gian lµm viÖc a. Thêi gian lμm viÖc trªn hiÖn tr−êng Lµ thêi gian tõ lóc b¾t ®Çu lµm viÖc ®Õn khi kÕt thóc (bao gåm c¶ thêi gian quay ®Çu, nghØ gi¶i lao hay nghØ ®Ó ®iÒu chØnh c«ng cô s¶n xuÊt). b. Thêi gian lμm viÖc thùc tÕ Lµ thêi gian thùc tÕ tr©u bß lµm viÖc, kh«ng tÝnh thêi gian nghØ. c. Tæng thêi gian lμm viÖc c¶ ngμy Bao gåm thêi gian lµm viÖc trªn hiÖn tr−êng céng víi thêi gian ®i vµ vÒ còng nh− thêi gian chuÈn bÞ c«ng cô s¶n xuÊt. 10 Lùc kÐo a. Lùc kÐo trung b×nh - X¸c ®Þnh b»ng lùc kÕ ®Æt nèi gi÷a gia sóc víi c«ng cô s¶n xuÊt. - Ph¶i ®o nhiÒu lÇn víi kho¶ng c¸ch ®o nh− nhau ®Ó tÝnh ra gi¸ trÞ trung b×nh. b. Lùc kÐo tèi ®a - §o b»ng lùc kÕ nh− ®o lùc kÐo trung b×nh. - Trªn ®o¹n ®−êng mµ gia sóc kÐo xe, xÕp dÇn träng l−îng lªn xe cho ®Õn khi gia sóc kh«ng thÓ ®i ®−îc n÷a. Ghi l¹i träng t¶i vµ søc kÐo lín nhÊt. c. Søc giËt tèi ®a X¸c ®Þnh b»ng c¸ch m¾c lùc kÕ vµo c«ng cô s¶n xuÊt, cho tr©u bß kÐo hÕt søc, kÐo nhiÒu lÇn vµ lÊy lÇn cã søc giËt cao nhÊt. 11 C«ng lao t¸c a. Tæng diÖn tÝch cμy bõa b. §é s©u cña r·nh cμy c. §é réng cña r·nh cμy d. Kho¶ng c¸ch di chuyÓn e. C«ng suÊt lμm viÖc lý thuyÕt CSLT (ha/giê) = [ TB ®é réng (m) x TB tèc ®é (m/s) x 360]/10.000 g. C«ng suÊt lμm viÖc thùc tÕ CSTT (ha/giê) = DiÖn tÝch t. tÕ/thêi gian lµm viÖc h. HiÖu qu¶ lμm viÖc thùc tÕ = CSTT/CSLT i. C«ng s¶n sinh ra C«ng = lùc kÐo x kho¶ng c¸ch di chuyÓn 12 Søc bÒn a. NhÞp tim - NhÞp tim thay ®æi nhanh chãng khi gia sóc b¾t ®Çu lµm viÖc vµ sau khi nghØ lµm. - NhÞp tim cã thÓ x¸c ®Þnh ë nhiÒu vÞ trÝ kh¸c nhau trªn c¬ thÓ. b. NhÞp thë - Quan s¸t nhÞp thë th«ng qua chôp mòi - ¢m cña nhÞp thë cã thÓ nghe ®−îc. - Sö dông thiÕt bÞ ®o nhÞp thë g¾n víi bé phËn sö lý sè liÖu. c. NhiÖt ®é trùc trμng vμ nhiÖt ®é ®a - Cã thÓ sö dông thiÕt bÞ hoµn chØnh hoÆc ®o trùc tiÕp b»ng nhiÖt kÕ. - NhiÖt ®é c¬ thÓ thay ®æi tõ tõ nªn cã thÓ ®o sau khi gia sóc nghØ lµm viÖc 1-2 phót mµ vÉn kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn ®é chÝnh x¸c cña sè liÖu. d. Thêi gian phôc håi - Lµ thêi gian tr©u bß phôc håi l¹i c¸c chøc n¨ng ho¹t ®éng sinh lý b×nh th−êng sau thêi gian lµm viÖc. - Th«ng th−êng sau khi gia sóc lµm viÖc kho¶ng 2-3 giê míi håi phôc ®−îc. << 13 Nh÷ng nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn søc kÐo 1. Gièng 2. C¸ thÓ 3. TÝnh biÖt vµ tuæi 4. Nu«i d−ìng ch¨m sãc 5. N«ng cô vµ tr×nh ®é sö dông 6. TÝnh chÊt cña ruéng vµ ®−êng << 14 Nu«i d−ìng tr©u bß cμy kÐo X¸c ®Þnh tiªu chuÈn ¨n NL dïng cho lµm viÖc = NL di chuyÓn c¬ thÓ + NL n©ng xe hµng + NL kÐo xe hµng + NL ®i lªn ®é cao. C«ng thøc nµy cã thÓ biÓu diÔn l−îng ho¸ nh− sau: E = AFM + BFL + W/C + 9,81 H (M +L) /D Trong ®ã: E: N¨ng l−îng sö dông cho lµm viÖc(kJ) F: Kho¶ng c¸ch di chuyÓn (km) (®é dµi) M: Khèi l−îng c¬ thÓ (kg) L: Khèi l−îng xe hµng (kg) (c¶ xe + hµng) W: C«ng sinh ra ®Ó kÐo xe (J) H: §é cao di chuyÓn h−íng th¼ng ®øng A: NL sö dông di chuyÓn 1 kg c¬ thÓ ®i 1 m theo ph−¬ng n»m ngang B: NL sö dông di chuyÓn 1 kg hµng ®i 1 m theo ph−¬ng n»m ngang C : HiÖu qu¶ sö dông n¨ng l−îng nhê c¬ giíi ho¸ c«ng cô D : HiÖu qu¶ sö dông n¨ng l−îng ®Ó n©ng c¬ thÓ vµ xe + hµng lªn cao 15 Thøc ¨n nu«i tr©u bß cµy kÐo - Cá xanh: Tr©u bß cã thÓ ®¹t møc 10-15 kg cá t−¬i/100 kg P. Chñ yÕu tËn thu ë c¸c bê vïng, bê thöa vµ ven ®ª trong c¸c th¸ng hÌ thu. - R¬m: Tr©u bß cã thÓ ¨n 2kg/100kgP. Chñ yÕu dïng vô ®«ng xu©n - C¸c phô phÈm n«ng nghiÖp kh¸c: c©y ng« sau thu b¾p, b· mÝa v.v. - Thøc ¨n tinh bæ sung: trong vô cµy kÐo (0,5kg/con/ngµy) << 16 ch¨m sãc tr©u bß cμy kÐo „ VÖ sinh - VÖ sinh c¬ thÓ - VÖ sinh chuång tr¹i - VÖ sinh ¨n uèng „ Phßng chèng ®ãi, rÐt „ Phßng chèng say n¾ng, c¶m nãng „ Phßng lao t¸c qu¸ søc „ Phßng chèng dÞch bÖnh 17 Phßng chèng ®ãi, rÐt vµ bÖnh tËt 1. Phßng thiÕu ¨n - ThiÕu cá vµo vô ®«ng xu©n - ChÊt l−îng thøc ¨n kÐm - BËn mïa vô 2. Phßng chèng gi¸ rÐt - Chuång nu«i kÝn giã mïa ®«ng - Lµm ¸o cho tr©u bß - Kh«ng ch¨n th¶ vµ lµm viÖc nh÷ng ngµy qu¸ l¹nh - Cho ¨n uèng ®Çy ®ñ 3. Phßng chèng bÖnh tËt - Cung cÊp ®Çy ®ñ thøc ¨n - VÖ sinh c¬ thÓ vµ chuång nu«i s¹ch sÏ - Tiªm phßng vµ ®iÒu trÞ bÖnh kÞp thêi - Phßng chèng say n¾ng và c¶m nãng - Kh«ng ®Ó lao t¸c qu¸ søc 18 << 19 Chän läc, huÊn luyªn vμ sö dông tr©u bß cμy kÐo „ Chän läc tr©u bß cµy kÐo „ HuÊn luyÖn tr©u bß cµy „ HuÊn luyÖn tr©u bß kÐo „ C¸ch mÆc vai „ Sö dông tr©u bß cµy kÐo ®«i 20 Chän läc tr©u bß cµy kÐo + Toµn th©n ph¸t triÓn c©n ®èi, kh«ng cã khuyÕt tËt. + Da bãng, l«ng mäc ®Òu, tr¬n m−ît. + TÇm vãc cµng to cµng tèt, søc khoÎ tèt. + §Çu vµ cæ kÕt hîp tèt, ch¾c khoÎ. + Sõng cong h×nh b¸n nguyÖt ®iÓn h×nh + Vai v¹m vì, hÖ c¬ ph¸t triÓn. + Ngùc në, s©u, réng. + L−ng dµi, h«ng réng, th¼ng, ph¼ng. + M«ng dµi, réng, Ýt dèc. + Bông gän, thon, kh«ng sÖ. + Ch©n khoÎ, ph¸t triÓn c©n ®èi, ®i kh«ng ch¹m khoeo. + Mãng trßn, khÝt. 21 HuÊn luyÖn (vùc) tr©u bß cµy - §Êt dïng ®Ó luyÖn nªn chän ®Êt c¸t pha, ®· cµy vì. - Lóc ®Çu luyÖn vµo lóc m¸t, sau chuyÓn sang luyÖn lóc n¾ng. - Thêi gian ®Çu nªn dïng bõa ®Ó luyÖn, sau chuyÓn sang luyÖn cµy. - C¸ch tiÕn hµnh: buéc hai thõng, ng−êi vùc cÇm thõng mòi tr¸i, ng−êi d¾t tr©u bß cÇm thõng bªn ph¶i. Vai khi bõa cÇn buéc ch¾c ch¾n ®Æc biÖt chó ý phßng vì vai. Ng−êi d¾t cÇn chó ý d¾t bß theo khÈu lÖnh cña ng−êi vùc (cÇm cµy hoÆc bõa). KhÈu lÖnh cÇn h« to râ rµng, døt kho¸t. Sau mét vµi ngµy cã thÓ kh«ng cÇn d¾t n÷a. Ng−êi vùc cÇm c¶ hai thõng ®Ó sai khiÕn. MiÖng h«, tay ®iÒu khiÓn thõng. 22 HuÊn luyÖn tr©u bß kÐo „ Thêi gian ®Çu tËp cho quen vai nªn cho kÐo c©y gç trªn ®−êng hoÆc trªn b·i. „ TËp cho quen tiÕng h«, quen víi tiÕng ®éng cña xe cé ®i l¹i trªn ®−êng sau míi kÐo xe. „ Khi bß ch−a quen ®· cho kÐo xe cã thÓ nguy hiÓm cho c¶ tr©u bß vµ ng−êi. „ Khi vùc cÇn chó ý kh«ng g©y nªn thãi quen hÔ thÊy nÆng th× lïi l¹i hoÆc n»m xuèng, tr−a ®Õn th× ph¸ kÐo c¶ xe ch¹y vÒ chuång. 23 C¸ch m¾c vai Tuú theo vÞ trÝ ®Æt vai ng−êi ta chia thµnh c¸c lo¹i sau: vai s−ên, vai cæ, vai vai vµ vai hçn hîp. Cã 3 c¸ch m¾c vai hçn hîp: - Vai-s−ên-ngùc: Ph−¬ng ph¸p nµy chñ yÕu phßng yªn tuét vÒ sau. - Vai-s−ên-vai: Võa kÐo khoÎ, tèc ®é nhanh, ngùa kÐo th−êng dïng lo¹i vai nµy. - Vai-s−ên-cæ: Bß cµy hoÆc kÐo ®Òu cã thÓ dïng c¸ch m¾c nµy. 24 Sö dông tr©u bß ®«i trong cµy kÐo << 25 BiÖn ph¸p n©ng cao søc kÐo vμ n¨ng suÊt cμy kÐo 1. C¶i tiÕn chÊt l−îng gièng 2. C¶i tiÕn c«ng cô lµm viÖc 3. Nu«i d−ìng vµ ch¨m sãc tèt 4. §Èy m¹nh sinh s¶n 5. N©ng cao tr×nh ®é ng−êi sö dông <<