Công nghệ thông tin và nền kinh tế mới

25/06/2014 1 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI THÁI THANH SƠN Hà nội – Tháng 5/2009 25/06/2014 2 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI …Lịch sử phát triển của nhân loại: Loài linh trưởng tiến bộ nhất đã chính thức trở thành NGƯỜI từ khi biết sử dụng LỬA, biết chế tạo CÔNG CỤ, tiếp đó từ cuộc sống SĂN BẮN – HÁI LƯỢM hoàn toàn phụ thuộc vào thiên nhiên, họ đã biết TRỒNG TRỌT- CHĂN NUÔI 25/06/2014 3 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI  Truyền thuyết lịch sử Trung quốc về Tam hoàng: TOẠI NHÂN tìm ra lửa (Toại: khoan gỗ toé ra lửa) phát minh vĩ đại nhất trong lịch sử loài người PHỤC HI và thời kỳ săn bắn và hái lượm buổi bình minh sơ khai của nhân loại … 25/06/2014 4  THẦN NÔNG – Viêm đế (Vua xứ nóng)- dạy dân nghề trồng trọt (truyền thuyết các dân tộc phía Nam)  Thời kỳ phát triển Nông nghiệp - Thủ công nghiệp, qua hàng nghìn năm trên toàn thế giới. CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI 25/06/2014 5 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI  Thế kỷ 17: – 1679 : DENIS PAPIN (Pháp :1647 -1712) phát minh ra nguyên lý hoạt động của động cơ hơi nước 25/06/2014 6 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI – Gần một thế kỷ sau JAMES WATT (Scotland : 1736 - 1819) sáng tạo ra mẫu động cơ hơi nước đầu tiên sử dụng trước hết cho tầu thuỷ… – Một thời kỳ mới mở ra trong lịch sử nhân loại: Kỷ nguyên cơ giới hoá và NỀN KINH TẾ CÔNG NGHIỆP 25/06/2014 7 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI Mô hình sản xuất Giá trị gia tăng trong nền Kinh tế công nghiệp Thiên nhiên, Nông, Lâm, Ngư… Nguyên liệu Sản xuất Sản phẩm(+ GTGT) Nguyên liệu Sản xuất Sản phẩm+GTGT 25/06/2014 8 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI CƠ GIỚI HOÁ có tác động: * Giải phóng (phần lớn) lao động cơ bắp nặng nhọc của con người (và vật nuôi để lao động) * Tăng năng suất và hiệu quả lao động * Tạo giá trị gia tăng lớn * Hệ quả: - Sự ra đời của NỀN KINH TẾ CÔNG NGHIỆP – CƠ GIỚI HOÁ - Thay thế nền kinh tế Nông nghiệp – Thủ công nghiệp trước đây 25/06/2014 9 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI  THAY THẾ không có nghĩa là phủ định!  Ý nghĩa của sự thay thế: – Tạo ra phần lớn GDP và giá trị gia tăng của từng quốc gia (>70%) – Thúc đẩy sự phát triển (về giá trị tuyệt đối) của mọi ngành kinh tế trong xã hội, bao gồm cả Nông, Lâm, Ngư nghiệp,… Thủ công nghiệp… và các dịch vụ khác – Biến đổi cơ bản diện mạo của toàn xã hội 25/06/2014 10 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI  Các công cụ tính toán đã ra đời khá sớm trong lịch sử: bàn tính TQ, máy tính quay ổ cam,… nhưng chỉ có chức năng hỗ trợ tính toán  Năm 1942 chiếc Máy tính điện tử đầu tiên ra đời tại IOWA do John Atanasoff sáng tạo 25/06/2014 11 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI * Từ chiếc máy tính điện tử đầu tiên, không còn là MÁY TÍNH (Calculator) nữa mà dần trở thành một công cụ “hỗ trợ tư duy - hỗ trợ ra quyết định” (Ordinator) ngày càng hoàn hảo hơn * Phát triển về số lượng: – 1977: Trên thế giới có khoảng 48,000 MTĐT – 2002: 500 triệu MTĐT – 06/2008: Thế giới đã sản xuất và bán khoảng 2 tỷ, hiện có hơn 1 tỷ MTĐT đang sử dụng * Phát triển về chất lượng: Tốc độ, dung lượng bộ nhớ, phần mềm ứng dụng … 25/06/2014 12 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI Để nâng cao hiệu quả sử dụng , người ta kết nối nhiều MT thành Mạng MT nhằm: – Sử dụng chung các thiết bị ngoại vi đắt tiền – Chia sẻ tài nguyên phần mềm – Hợp tác giải các bài toán cỡ lớn,yêu cầu kết quả nhanh – Đặc biệt, MMT là một mạng truyền thông: Đa phương tiện Giao tiếp hai/nhiều chiều Giao tiếp đồng bộ/không đồng bộ  Tốc độ nhanh Dung lượng lớn Chi phí rẻ 25/06/2014 13 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI  Để nâng cao hơn nữa hiệu suất sử dụng MMT, người ta kết nối những “liên mạng MT” ngày càng lớn  10/1969 Robert Taylor khởi xướng và xây dựng mạng nghiên cứu quốc phòng ARPANET (Advanced Research Project Agency Network) 25/06/2014 14 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI  Thoạt đầu ARPANET liên kết MMT của 3 trường ĐH: Uni of California-LA, Utah Uni, Uni of Cali- Santa Barbara và Stanford Research Institute  1972, kết nối với NORSAR – Na uy và 1973 với Uni College of London, sau đó mở rộng…  1980 : MILNET-mạng quốc phòng và NSFNet - mạng nghiên cứu khoa học quốc gia  1985 -90: Châu Âu : Mạng X 25…  Internet: Liên mạng toàn cầu ( lấy năm thành lập là 1969)- Xa lộ thông tin siêu tốc  12/1997: Việt Nam gia nhập Internet 25/06/2014 15 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI  Sự phát triển như vũ bão của máy tính điện tử, Mạng máy tính và Internet trong vòng 4 thập kỷ nay - từ những năm 80 của thế kỷ 20 đến nay – đã tạo nên một THỜI KỲ BÙNG NỔ CỦA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN 25/06/2014 16 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI Sự bùng nổ của CNTT có tác động: * Giải phóng (phần lớn) lao động tư duy của con người * Tăng năng suất và hiệu quả lao động * Tạo giá trị gia tăng rất lớn * Hệ quả: - Sự ra đời của một NỀN KINH TẾ MỚI - NỀN KINH TẾ THÔNG TIN, - Một lần nữa, thay thế nền kinh tế Công nghiệp–Cơ giới hoá 25/06/2014 17 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI  THAY THẾ không có nghĩa là phủ định!  Ý nghĩa của sự thay thế: – Tạo ra phần lớn GDP và giá trị gia tăng của từng quốc gia (>70%) – Thúc đẩy sự phát triển (về giá trị tuyệt đối) của mọi ngành kinh tế trong xã hội, bao gồm cả Công, Nông, Lâm, Ngư nghiệp,… Thủ công nghiệp… và các dịch vụ khác – Biến đổi cơ bản diện mạo của toàn xã hội 25/06/2014 18 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI ĐỘ BẤT ĐỊNH VÀ LƯỢNG THÔNG TIN * Thông tin là gì? Làm sao đo lượng thông tin? * Thông tin không thể đo bằng khối lượng vật chất của vật thể vật lý mang nó: - Độ dài một bản tin? - Thời gian của một bản báo cáo? * Ta thường nói : Thu được một lượng thông tin sau khi tiến hành một quan sát (đọc bài báo, nghe buổi phát thanh, xem trận bóng đá…) 25/06/2014 19 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI Xét một quan sát ngẫu nhiên có n kết cục có thể xẩy ra: S = với pi = P{si} là xác suất xuất hiện của si Ta gọi ĐỘ BẤT ĐỊNH hay ENTROPY của S là biểu thức: H(S) = p1loga1/p1 + p2loga1/p2 + …+ pnloga1/pn H(S) -> Max khi p1=p2= …= pn = 1/n H(S) = 0 khi chỉ p1 = 1, còn pi = o với mọi i =/= 1 25/06/2014 20 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI  Trước khi tiến hành quan sát S, ta có độ bất định về S  Sau khi tiến hành quan sát S ta “thu được một lượng thông tin”: Lượng thông tin thu được sau quan sát làm giảm độ bất định ban đầu  Thông tin và độ bất định là 2 đại lượng khác nhau về bản chất, đối lập với nhau, thông tin dùng để khử độ bất định – nhưng độ lớn tỷ lệ thuận với nhau: có thể đo cùng bằng một loại đơn vị  So sánh như lực và trọng lực trong Vật lý học 25/06/2014 21 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI  Thông thường, chọn đơn vị đo thông tin (entropy) là thông tin do một quan sát nhị phân – quan sát có 2 kết cục đồng khả năng – mang lại : p1 = p2 = ½  Đơn vị đó gọi là đơn vị nhị phân – binary unit : bit  Bội số của bit: 23 bits = 1 Byte = 1 B 210 B = 1 KB = 1024 B 210 KB = 1 MB 210 MB = 1 GB 25/06/2014 22 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI NỀN KINH TẾ THÔNG TIN – INFORMATION ECONOMY Nền Kinh tế mới ngày nay thường gọi là nền KINH TẾ THÔNG TIN vì: 1/ Thông tin đã trở thành môt loại “hàng hoá có giá trị cụ thể” 2/ Trong xã hội có sự: - Thu thập - Xử lý THÔNG TIN - Tàng trữ - Mua bán trao đổi 3/ Việc thu thập-xử lý-tàng trữ-trao đổi THÔNG TIN đóng vai trò chủ đạo trong mọi hoạt động kinh tế - xã hội 25/06/2014 23 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI  Nền KINH TẾ MỚI cũng thường được gọi là” Nền KINH TẾ TRI THỨC – The Knowledge Economy Giữa Thông tin và Tri thức có quan hệ rất mật thiết và thường có thể hiểu lẫn lộn hai khái niệm đó. 25/06/2014 24 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI THÔNG TIN VÀ TRI THỨC Thông tin (đầu vào) được xử lý tạo thành Tri thức (đầu ra) 25/06/2014 25 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI So sánh Thông tin và Tri thức  Thông tin – Tồn tại trong toàn xã hội – Có tính khách quan – Giá trị không cao  Nhiều cá thể – Cùng tồn tại trong một môi trường thông tin chung  Tri thức – Tồn tại trong từng cá thể, tập thể nhỏ – Có tính chủ quan – Giá trị cao  Do khả năng tiếp thu, xử lý khác nhau – Tạo ra tri thức khác nhau – Có giá trị khác nhau 25/06/2014 26 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI NỀN KINH TẾ TRI THỨC – KNOWLEDGE ECONOMY BIỂU HIỆN CỦA TRI THỨC: * Nghiệp vụ * Tay nghề * Bí quyết nghề nghiệp * Sản phẩm trí tuệ… Gọi nền kinh tế mới là nền KINH TẾ TRI THỨC là vì: 1/ Hàng hoá thông tin trong nền kinh tế mới thực chất là hàng hoá tri thức 2/ Giá trị hàng hoá trong nền kinh tế mới chủ yếu phụ thuộc “hàm lượng tri thức” của hàng hoá đó 25/06/2014 27 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI Thí dụ (của Thomas Friedman): Để thu được 500 US$ : - Người công nhân khai thác phải bán 5 tấn than - Người nông dân bán 2 tấn lúa - Người Trung quốc bán 1 xe máy nặng 100kg - Người Nhât bản bán 1 ĐTDĐ nặng 100g - Hãng Intel bán 1 con chip điện tử nặng 0,5g - Người lập trình/anh nhạc sĩ bán một phần mềm/bản nhạc nặng 0g 25/06/2014 28 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI SO SÁNH CƠ CẤU LAO ĐỘNG XÃ HỘI: • Tháp lao động trong nền kinh tế trước đây: - Công trình sư & Nhà quản lý - Kỹ sư (trí thức) - Nhân viên kỹ thuật - Công nhân lành nghề - Lao động phổ thông 25/06/2014 29 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI Phân bố lao động trong Các Khu Công nghệ cao: - Công trình sư/Nhà quản lý - Lao động trí thức - Lao động phổ thông 25/06/2014 30 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI HỌC TẬP TRONG XÃ HỘI LOÀI NGƯỜI * Quá trình : Thu thập thông tin đầu vào - Xử lý - Tạo ra tri thức mới, chính là HỌC TẬP * Từ xa xưa Học tập đã gắn liền với xã hội loài người (kể cả loài vật cũng có quá trình học tập để tồn tại và phát triển) * Đặc điểm nổi bật của nền kinh tế mới - nền kinh tế thông tin - là khối lượng thông tin mới xuất hiện mỗi ngày lớn chưa từng có trong lịch sử. 25/06/2014 31 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI • Tri thức con người tích luỹ được qua một quá trình học tập, sau một thời gian chỉ còn khoảng 50% sử dụng được, 50% còn lại bị lạc hậu, không còn giá trị: Khoảng thòi gian đó gọi là CHU TRÌNH BÁN HUỶ của tri thức • Trong những thế kỷ trước thông tin đổi mới không quá nhanh, chu trình bán huỷ xấp xỉ bằng khoảng thời gian tham gia lao động của đời người (20 -30 năm) • Những năm gần đây,chu trình đó ngắn dần, thậm chí đối với một số lĩnh vực chuyên ngành, chỉ còn là vài ba năm… 25/06/2014 32 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI Trong tác phẩm HỌC TẬP – KHO TÀNG TIỀM ẨN ( Learning – The Treasure within), Cương lĩnh giáo dục Thế kỷ 21 của UNESCO do Jacques Delors chủ biên đã phân tích: * Trong xã hội cũ, có thể chia cuộc đời con người làm 3 giai đoạn khá rõ rệt - Tuổi ấu thơ và vị thành niên gắn liền với học tập - Tuổi trưởng thành (thanh niên & trung niên): Lao động - Tuổi già : nghỉ ngơi 25/06/2014 33 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI Trong kỷ nguyên công nghệ thông tin, tốc độ đổi mới thông tin chóng mặt, con người có nhu cầu cập nhật, đổi mới kiến thức cho mình trong mọi giai đoạn của cuộc đời: hình thành nhu cầu HỌC SUỐT ĐỜI (lifelong learning) để nâng đỡ toà nhà kiến thức của mỗi con người dưa trên 4 cột trụ: - Học để biết (Learning to Know) - Học để làm ( …to Do) Knowledge - Học dể tồn tại ( …to Be) - Học để chung sống (…to Live together) Lifelong Learning 25/06/2014 34 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI NỀN KINH TẾ HỌC TẬP – LEARNING ECONOMY Để nhấn mạnh nhu cầu Học tập suốt đời - thường xuyên đổi mới, cập nhật kiến thức của mọi con người trong toàn xã hội người ta cũng gọi nền kinh tế mới là NỀN KINH TẾ HỌC TẬP và xã hội ngày nay là XÃ HỘI HỌC TẬP 25/06/2014 35 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI NỀN KINH TẾ SỐ DIGITAL ECONOMY * Trong những năm gần đây người ta thường gắn Công nghệ Thông tin với Kỹ thuật Truyền thông thành một liên ngành: Công nghệ thông tin - truyền thông – ICT – (Information Communication Technology) * Chính ICT là động lực thúc đẩy sự bùng nổ công nghệ trong mấy mươi năm gần đây 25/06/2014 36 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI  Công nghệ truyền thông trong những năm gần đây có bước phát triển nhảy vọt thần kỳ là nhờ sự phát triển mạnh mẽ của Kỹ thuật số (Digital technology) hầu như đã thay thế trọn kỹ thuật tương tự (Analog) trước đây.  Kỹ thuật số đã làm tăng vọt năng lực truyền thông về các mặt: – Tốc độ cao – Dung lượng rất lớn – Số hoá truyền thông đa phương tiện – Đa kênh hoá – Chi phí rất thấp 25/06/2014 37 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI * Trên cơ sở kỹ thuật số hoá, một loại hàng hoá xuất hiện, ngày càng phát triển về số lượng, chủng loại và chiếm tỷ trọng ngày càng lớn trong rổ hàng hoá: HÀNG HOÁ SỐ * Hàng hoá số là những hàng hoá “phi vật thể” có thể số hoá để chuyển giao các phiên bản mềm – soft copy - qua mạng máy tính hoặc ghi thành các phiên bản cứng - hard copy - sử dụng băng từ, thẻ nhớ, đĩa mềm, CD, VCD, USB để chuyển giao theo phương thức giao dịch truyền thống 25/06/2014 38 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI  Các loại hàng hoá số chính: – Thông tin dữ liệu – Sách báo điện tử – Phần mềm công nghệ – Phần mềm giải trí: ca nhạc, phim ảnh, trò chơi… – Dịch vụ: * Giáo dục trực tuyến và tư liệu giáo dục * Tư vấn pháp lý quốc gia, quốc tế * Tư vấn, chẩn đoán và hỗ trợ điều trị y tế trực tuyến * Du lịch : đặt chỗ khách sạn, tour, vé phương tiện đi lại.. 25/06/2014 39 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI NỀN KINH TẾ SỐ DIGITAL ECONOMY Là tên gọi ưa chuộng của các nhà kỹ thuật và công nghệ nhằm nêu bật vị trí và vai trò của Kỹ thuật số đối với nền kinh tế mới Thời đại hiện nay cũng được gọi là Thời đại số hay là Kỷ nguyên số ( The Digital Era) 25/06/2014 40 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI TIÊU CHÍ CỦA MỘT NỀN KINH TẾ MỚI 1/ Tỷ trọng GDP > 70% do công nghệ cao mang lại 2/ >70% giá trị gia tăng do tri thức tạo ra 3/ >70% lao động là lao động tri thức, lao động có kỹ năng cao 4/ >70% tư bản là tư bản con người 25/06/2014 41 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI Đặc điểm của Nền Kinh tế mới: - Áp dụng mạnh mẽ ICT - Doanh nghiệp tri thức và khu công nghệ cao - Toàn cầu hoá - Thúc đẩy dân chủ hoá thông tin 25/06/2014 42 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI ẢO • Thương mại điện tử, E-commerce, giảm thiểu chi phí, tạo thuận lợi cho toàn xã hội • Đào tạo điện tử, E-training, phục vụ nhu cầu Học suốt đời • Dịch vụ hành chính công điện tử, E- government, gắn kết người dân với cơ quan quản lý công quyền 25/06/2014 43 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI  Nền kinh tế toàn cầu hoá: Thách thức và cơ hội : THOMAS FRIEDMAN – THE LEXUS and THE OLIVE TREE.  Toàn cầu hoá : hội nhập không hoà tan  Thế giới phẳng – THE WORLD IS FLAT  Cư dân mạng - NETIZEN : Khoảng cách văn hoá – văn minh và sự huỷ diệt ngọt ngào 25/06/2014 44 CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ NỀN KINH TẾ MỚI Dù còn rất nhiều khó khăn trở ngại, về vật chất không nhỏ mà về tinh thần còn lớn hơn…nhưng NỀN KINH TẾ MỚI – KINH TẾ THÔNG TIN là mục tiêu và là bước phát triển tất yếu của toàn thể nhân loại trong thế kỷ 21 Với Việt Nam chúng ta hiện nay, mục tiêu đó còn khá xa Nhưng nhất thiết cũng phải là mục tiêu tất yếu và hiện thực cần hướng tới và nhanh chóng đạt đến trên con đường hội nhập toàn cầu hoá với những tổn thất nhỏ nhất! 25/06/2014 45 CHÂN THÀNH CẢM ƠN SỰ CHÚ Ý CỦA QUÝ VỊ! THÁI THANH SƠN AIRDI