Khổ mẫu marc 21 cho dữ liệu thư mục

Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - Khæ mÉu MARC 21 cho d÷ liÖu th− môc TËp 1 Biªn so¹n: Phßng Ph¸t triÓn m¹ng vµ ChuÈn MARC, Th− viÖn Quèc héi Hoa Kú Víi sù hîp t¸c cña: Phßng Tiªu chuÈn vµ Hç trî, Th− viÖn Quèc gia Cana®a Trung t©m Th«ng tin Khoa häc vµ C«ng nghÖ Quèc gia Hµ Néi, 2004 1 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - ChØ ®¹o xuÊt b¶n: TS. T¹ B¸ H−ng Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - Khæ mÉu MARC 21 cho d÷ liÖu th− môc H−íng dÉn ¸p dông ®Þnh danh néi dung TËp 1 MARC 21 Format for Bibliographic Data Including Guidelines for Content Designation Volume 1 Biªn so¹n: Phßng Ph¸t triÓn m¹ng vµ ChuÈn MARC, Th− viÖn Quèc héi Hoa Kú Víi sù hîp t¸c cña: Phßng Tiªu chuÈn vµ Hç trî, Th− viÖn Quèc gia Cana®a Ng−êi dÞch: TS. NguyÔn ViÕt NghÜa Ths. NguyÔn ThÞ §µo Ths. NguyÔn TiÕn §øc Ths. NguyÔn ThÞ H¹nh Ths. Cao Minh KiÓm Ths. TrÇn Thu Lan CN. NguyÔn Xu©n B×nh Trung t©m Th«ng tin Khoa häc vµ C«ng nghÖ Quèc gia Hµ Néi, 2004 1 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - MARC 21 Format for bibliographic data: Including guidelines for content designation. Prepared by Network Development and MARC Standards Office, Library of Congress, in cooperation with Standards and Support, National Library of Canada 1999 edition. Library of Congress Cataloguing Distribution Service, Washington National Library of Canada, Ottawa Copyright (c) 1999 by the Library of Congress except within the USA Copyright (c) Her Majesty the Queen in Right of Canada (1999) as presented by the National Library of Canada This publication may be reproduced without permision provided the source is fully acknowledged 3 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - Ban cè vÊn Th¹c sü NguyÔn ThÞ B¾c Gi¸m ®èc Th− viÖn Khoa häc Tæng hîp thµnh phè Hå ChÝ Minh Th¹c sü NguyÔn Huy Ch−¬ng Gi¸m ®èc Trung t©m Th«ng tin - Th− viÖn, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi «ng Ph¹m ThÕ Khang Gi¸m ®èc Th− viÖn Quèc gia ViÖt Nam «ng Vò V¨n S¬n Tæng th− ký Héi Th«ng tin - T− liÖu Khoa häc vµ C«ng nghÖ ViÖt Nam 4 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - Lêi nãi ®Çu ViÖc øng dông m¸y tÝnh ®iÖn tö vµo ho¹t ®éng th«ng tin- th− viÖn trªn thÕ giíi ®· dÉn ®Õn sù ra ®êi cña Biªn môc ®äc m¸y hay cßn gäi lµ MARC (viÕt t¾t tõ MAchine Readable Cataloguing). MARC lµ kÕt qu¶ tæng hîp cña sù tiÕn triÓn qua nhiÒu n¨m cña c¸c khæ mÉu, giao thøc, tiªu chuÈn, m· hiÖu, ch−¬ng tr×nh, hÖ thèng thiÕt bÞ..., kÝch thÝch sù ph¸t triÓn tù ®éng ho¸ th− viÖn vµ c¸c m¹ng th«ng tin. ViÖc tu©n thñ c¸c tiªu chuÈn MARC ®· lµm cho c¸c th− viÖn kh¸c nhau trªn thÕ giíi cã kh¶ n¨ng trao ®æi dÔ dµng biÓu ghi th− môc, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña tin häc ho¸ ho¹t ®éng th− viÖn. ë ViÖt Nam, tuy ho¹t ®éng tin häc ho¸ c«ng t¸c th«ng tin th− viÖn ®· b¾t ®Çu tõ gi÷a nh÷ng n¨m 1980 víi viÖc x©y dùng c¸c c¬ së d÷ liÖu th− môc nh−ng do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau nh− ch−a cã kinh nghiÖm, sù ph¸t triÓn mang tÝnh tù ph¸t, thiÕu sù phèi hîp, v.v.. nªn c¸c c¬ së d÷ liÖu th− môc ë ViÖt Nam cã cÊu tróc mang tÝnh côc bé, kh«ng thèng nhÊt, kh«ng tu©n thñ nh÷ng khæ mÉu quèc tÕ. V× thÕ ¶nh h−ëng kh«ng nhá ®Õn viÖc trao ®æi d÷ liÖu, ®Õn sù ph¸t triÓn ho¹t ®éng tiªu chuÈn ho¸ cña ngµnh th«ng tin-th− viÖn. NhËn thøc ®−îc vai trß cña c«ng t¸c chuÈn ho¸ khæ mÉu th− môc nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc trao ®æi d÷ liÖu th− môc gi÷a c¸c tæ chøc th«ng tin th− viÖn, Trung t©m Th«ng tin Th«ng tin Khoa häc vµ C«ng nghÖ Quèc gia ®Æt vÊn ®Ò nghiªn cøu ®¸nh gi¸ vµ quyÕt ®Þnh lùa chän khæ mÉu MARC 21 ®Ó sù dông vµ phæ biÕn cho c¸c tæ chøc th«ng tin vµ th− viÖn ë ViÖt Nam. Khæ mÉu MARC 21 lµ khæ mÉu næi tiÕng vµ ®−îc céng ®ång th− viÖn - th«ng tin sö dông réng r·i nhÊt trªn thÒ giíi. §Õn nay ®· cã h¬n 40 n−íc chÊp nhËn sö dông MARC 21, mét khèi l−îng khæng lå c¸c biÓu ghi theo MARC 21 hiÖn ®ang ®−îc l−u tr÷ trong c¸c môc lôc liªn hîp cña Hoa Kú(800 triÖu biÓu ghi), cña m¹ng OCLC (50 triÖu biÓu ghi), cña Th− viÖn Quèc héi Hoa Kú (20 triÖu biÓu ghi). HÇu hÕt c¸c hÖ thèng qu¶n trÞ th− viÖn lín vµ nhá trªn thÞ tr−êng ®Òu sö dông khæ mÉu MARC 21 nh− mét lùa chän chñ yÕu. T¹i mét sè héi th¶o vÒ hÖ thèng tiªu chuÈn cho th− viÖn ViÖt Nam, hÇu hÕt c¸c tæ chøc th− viÖn vµ th«ng tin cña ViÖt Nam ®Òu thèng nhÊt khuyÕn nghÞ sö dông khæ mÉu MARC 21 nh− mét trong nh÷ng tiªu chuÈn quan träng nhÊt viÖc x©y dùng c¸c c¬ së d÷ liÖu th− viÖn cña ViÖt Nam. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ë ViÖt Nam ch−a cã mét b¶n dÞch ®Çy ®ñ cña khæ mÉu MARC 21 ®Ó cung cÊp cho céng ®ång th− viÖn vµ th«ng tin nghiªn cøu vµ ¸p dông vµo ho¹t ®éng nghiÖp vô cña m×nh. ChÝnh v× lý do ®ã, Trung t©m Th«ng tin Khoa häc vµ C«ng nghÖ Quèc gia thuéc Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ, ®−îc sù tµi trî cña tæ chøc The Phylantrophic ®· tiÕn hµnh dÞch sang tiÕng ViÖt toµn bé b¶n " Khæ mÉu MARC 21 cho d÷ liÖu th− môc: H−íng dÉn ¸p dông ®Þnh danh néi dung" do Th− viÖn Quèc héi Hoa Kú vµ Th− viÖn Quèc gia Cana®a biªn so¹n. §Ó ®¶m b¶o chÊt l−îng dÞch thuËt, Trung t©m Th«ng tin Khoa häc vµ C«ng nghÖ Quèc gia ®· mêi mét sè chuyªn gia ®Çu ngµnh cña ViÖt Nam trong lÜnh vùc th− viÖn gåm: TiÕn sü T¹ B¸ H−ng, Gi¸m ®èc Trung t©m Th«ng tin Khoa häc vµ Cång nghÖ Quèc gia; TiÕn sü Ph¹m ThÕ Khang, Gi¸m ®èc Th− viÖn Quèc gia ViÖt Nam; Th¹c sü NguyÔn Huy Ch−¬ng, Gi¸m ®èc Trung t©m Th«ng tin vµ Th− viÖn, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi; TiÕn sü NguyÔn ThÞ B¾c, Gi¸m ®èc Th− viÖn Khoa häc Tæng hîp Thµnh phè Hå ChÝ Minh; «ng Vò V¨n S¬n, Tæng th− ký Héi Th«ng tin - T− liÖu Khoa häc vµ C«ng nghÖ ViÖt Nam, tham gia Ban cè vÊn ®Ó chØ ®¹o, t− vÊn vµ hiÖu ®Ýnh b¶n dÞch. Tham gia nhãm dÞch thuËt lµ nh÷ng chuyªn gia cã kinh nghiÖm trong c«ng t¸c biªn môc vµ khæ mÉu gåm: TiÕn sü NguyÔn ViÕt NghÜa, Th¹c sü NguyÔn ThÞ §µo, Th¹c sü 5 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - NguyÔn TiÕn §øc, Th¹c sü NguyÔn ThÞ H¹nh, Th¹c sü Cao Minh KiÓm, Th¹c sü TrÇn Thu Lan vµ bµ NguyÔn Xu©n B×nh. Nguyªn b¶n tiÕng Anh "Format for Bibliographic Data: Including Guidelines for Content Designation" ph¶n ¶nh thùc tiÔn biªn môc cña Hoa Kú vµ Cana®a, do ®ã c¸c thÝ dô cña nguyªn b¶n ®Òu sö dông ng«n ng÷ m« t¶ th− môc b»ng tiÕng Anh. Nh»m lµm cho b¶n dÞch nµy trë nªn dÔ hiÓu vµ dÔ ¸p dông trong thùc tÕ biªn môc cña ViÖt Nam, nhãm dÞch thuËt ®· chän ph−¬ng ¸nh dÞch hÇu hÕt c¸c phÇn phô chó, m« t¶ chñ ®Ò, sang tiÕng ViÖt kÕt hîp víi gi÷ nguyªn b¶n ë c¸c tr−êng liªn quan ®Õn th«ng tin m« t¶ th− môc (nh− c¸c nhãm tr−êng 1XX vµ 2XX). Ngoµi ra, ®Ó gióp ng−êi sö dông cã thÓ so s¸nh thuËt ng÷ trong b¶n dÞch víi nguyªn b¶n, chóng t«i ®−a thªm B¶ng ®èi chiÕu thuËt ng÷ ViÖt - Anh vµ Anh ViÖt (Phô lôc G) cho mét sè thuËt ng÷ ®−îc sö dông nhiÒu trong tµi liÖu. Chóng t«i bµy tá sù c¶m ¬n s©u s¾c ®Õn tæ chøc The Philantropic ®· tµi trî vÒ vËt chÊt ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh c«ng t¸c dÞch thuËt vµ ®µo t¹o sö dông khæ mÉu MARC 21. Chóng t«i xin c¶m ¬n Th− viÖn Quèc héi Hoa kú, ®Æc biÖt bµ Sally McCallum, Tr−ëng phßng Ph¸t triÓn M¹ng vµ ChuÈn MARC, Th− viÖn Quèc héi Hoa Kú, ®· cung cÊp cho chóng t«i nguyªn b¶n tiÕng Anh "Format for Bibliographic Data: Including Guidelines for Content Designation" mµ thiÕu nã viÖc dÞch thuËt sÏ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc. C¸c dÞch gi¶, mÆc dï ®· nç lùc hÕt søc ®Ó ®¶m b¶o chÊt l−îng dÞch thuËt, nh−ng mét phÇn do cßn cã h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é, mét phÇn do tµi liÖu cã nhiÒu kh¸i niÖm vµ thuËt ng÷ míi vµ kh¸ xa l¹ víi thùc tiÔn biªn môc ë ViÖt Nam, nªn ch¾c ch¾n b¶n dÞch nµy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Chóng t«i rÊt mong nhËn ®−îc sù nhËn xÐt, gãp ý, phª b×nh cña ®éc gi¶ vµ c¸c ng−êi sö dông. Xin c¸c b¹n ®ång nghiÖp, b¹n ®äc göi c¸c nhËn xÐt, gãp ý vµ phª b×nh ®Õn: Trung t©m Th«ng tin Khoa häc vµ C«ng nghÖ Quèc gia 24 Lý Th−êng KiÖt Hµ Néi, ViÖt Nam §iÖn tho¹i: (84-4)-9349123 Fax.: (84-4)-9349127 Email: bhung@vista.gov.vn TS T¹ B¸ H−ng Gi¸m ®èc Trung t©m Th«ng tin Khoa häc vµ C«ng nghÖ Quèc gia 6 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - Danh môc mét sè tõ viÕt t¾t AACR 2 Quy t¾c biªn môc Anh - Mü Anglo-American Cataloguing Rule, Edition Two CAN/MARC Khæ mÉu MARC cña Cana®a DDC Ph©n lo¹i thËp ph©n Dewey Dewey Decimal Classification ISBD Quy t¾c m« t¶ th− môc quèc tÕ International Standard Book Description ISBN Sè s¸ch theo tiªu chuÈn quèc tÕ International Standard Book Number ISSN Sè Ên phÈm nhiÒu kú theo tiªu chuÈn quèc tÕ International Standard Serial Number LCC B¶ng ph©n lo¹i Th− viÖn Quèc héi Hoa Kú Library of Congress Classification LCSH §Ò môc chñ ®Ò Th− viÖn Quèc héi Hoa Kú Library of Congress Subject Headings MARC Biªn môc m¸y tÝnh ®äc ®−îc MAchine Readable Cataloguing UDC Ph©n lo¹i thËp ph©n b¸ch khoa Universal Decimal Classification URI §Þnh danh tµi nguyªn thèng nhÊt; §Þnh danh nguån tin thèng nhÊt Uniform Resource Identifier URL §Þnh vÞ nguyªn thèng nhÊt; §Þnh vÞ nguån tin thèng nhÊt Uniform Resource Locator USMARC Khæ mÉu MARC cña Hoa Kú GPO Côc in Ên ChÝnh phñ Hoa Kú Government Printing Office 7 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - Môc lôc Lêi nãi ®Çu .......................................................................................................................... 5 Danh môc mét sè tõ viÕt t¾t ................................................................................................ 7 Môc lôc ............................................................................................................................... 8 Giíi thiÖu............................................................................................................................. 11 §Çu biÓu (KL) ..................................................................................................................... 23 Danh môc (KL) ................................................................................................................... 37 00X C¸c tr−êng kiÓm so¸t - Th«ng tin chung ..................................................................... 39 001 Sè kiÓm so¸t (KL) ...................................................................................................... 40 003 M· c¬ quan g¸n Sè kiÓm so¸t (KL)............................................................................ 41 005 Ngµy vµ thêi gian giao dÞch lÇn cuèi víi biÓu ghi (KL)............................................. 42 006 YÕu tè d÷ liÖu cã ®é dµi cè ®Þnh - §Æc tr−ng tµi liÖu bæ sung (L) ............................. 43 007 Tr−êng m« t¶ vËt lý cã ®é dµi cè ®Þnh - Th«ng tin chung (L).................................... 48 007 B¶n ®å (L) .................................................................................................................. 57 007 TÖp tin (L) .................................................................................................................. 64 007 B¶n ®å h×nh cÇu (L).................................................................................................... 75 007 Tµi liÖu ch÷ næi (L) .................................................................................................... 80 007 §å ho¹ chiÕu h×nh (L) ................................................................................................ 87 007 Vi h×nh (L) ................................................................................................................. 97 007 §å ho¹ kh«ng chiÕu (L) ............................................................................................. 108 007 Phim ®iÖn ¶nh............................................................................................................. 117 007 Bé tµi liÖu (L) ............................................................................................................. 136 007 B¶n nh¹c cã chó gi¶i (L) ............................................................................................ 138 007 ¶nh viÔn th¸m (L)...................................................................................................... 140 007 Tµi liÖu ghi ©m (L) ..................................................................................................... 149 007 V¨n b¶n (L) ................................................................................................................ 165 007 Tµi liÖu ghi h×nh (L) ................................................................................................... 167 007 Tµi liÖu kh«ng x¸c ®Þnh d¹ng (L)............................................................................... 178 008 C¸c yÕu tè d÷ liÖu cã ®é dµi cè ®Þnh -Th«ng tin chung (KL) .................................... 180 008 TÊt c¶ c¸c lo¹i tµi liÖu (KL) ....................................................................................... 187 008 S¸ch (KL) ................................................................................................................... 206 008 TÖp tin (KL) ............................................................................................................... 223 008 B¶n ®å (KL) ............................................................................................................... 231 8 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - 008 B¶n nh¹c (KL)............................................................................................................ 244 008 XuÊt b¶n phÈm nhiÒu kú (KL) ................................................................................... 258 008 Tµi liÖu nh×n (KL) ....................................................................................................... 283 008 Tµi liÖu hçn hîp (KL) ................................................................................................. 298 01X-09X C¸c tr−êng sè vµ m· - Th«ng tin chung ............................................................ 301 010 Sè kiÓm so¸t cña Th− viÖn Quèc héi Hoa Kú (KL) ................................................... 304 013 Sè s¸ng chÕ (KL)....................................................................................................... 313 015 Sè th− môc quèc gia (KL) .......................................................................................... 316 016 Sè kiÓm so¸t cña c¬ quan th− môc quèc gia (L) ....................................................... 318 017 Sè ®¨ng ký b¶n quyÒn (L) .......................................................................................... 321 018 M· phÝ b¶n quyÒn cho bµi trÝch (KL)......................................................................... 323 020 Sè s¸ch tiªu chuÈn quèc tÕ (L) ................................................................................... 325 022 Sè xuÊt b¶n phÈm nhiÒu kú tiªu chuÈn quèc tÕ (L) .................................................... 328 024 C¸c sè nhËn d¹ng chuÈn kh¸c (L) ............................................................................ 331 025 Sè bæ sung quèc tÕ (L) ............................................................................................... 337 027 Sè b¸o c¸o kü thuËt chuÈn (L).................................................................................... 339 028 Sè cña nhµ xuÊt b¶n (L).............................................................................................. 341 030 CODEN (L) ................................................................................................................ 345 032 Sè ®¨ng ký dÞch vô b−u ®iÖn (L) ................................................................................ 347 033 Ngµy th¸ng/thêi gian vµ ®Þa ®iÓm cña sù kiÖn (L) .................................................... 349 034 D÷ liÖu to¸n häc d¹ng b¶n ®å m· ho¸ (L).................................................................. 355 035 Sè kiÓm so¸t hÖ thèng (L) .......................................................................................... 360 036 Sè tra cøu chÝnh trong c¸c tÖp d÷ liÖu m¸y tÝnh (KL) ................................................ 362 037 Nguån bæ sung (L) ..................................................................................................... 364 040 C¬ quan t¹o biÓu ghi biªn môc gèc (KL)................................................................... 368 041 M· ng«n ng÷ (KL) ..................................................................................................... 372 042 M· thÈm ®Þnh (KL) .................................................................................................... 379 043 M· khu vùc ®Þa lý (KL).............................................................................................. 385 044 M· n−íc xuÊt b¶n/s¶n xuÊt (KL) ............................................................................... 387 045 Thêi kú cña néi dung (KL) ........................................................................................ 389 046 N¨m th¸ng ®Æc biÖt m· ho¸ (KL)............................................................................... 395 047 M· thÓ lo¹i s¸ng t¸c nh¹c (KL).................................................................................. 399 048 M· sè l−îng nh¹c cô hoÆc giäng ca (L) ..................................................................... 400 9 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - 050 Ký hiÖu xÕp gi¸ theo Khung ph©n lo¹i Th− viÖn Quèc héi Hoa Kú (L) .................... 404 051 Th«ng tin vÒ b¶n, sè vµ b¶n in thªm cña Th− viÖn Quèc héi Hoa Kú (L) ................. 409 052 Ph©n lo¹i ®Þa lý (L)..................................................................................................... 411 055 Ký hiÖu xÕp gi¸/ Ký hiÖu ph©n lo¹i t¹o lËp ë Cana®a (L) .......................................... 414 060 Ký hiÖu xÕp gi¸ theo Khung ph©n lo¹i cña Th− viÖn Y häc Quèc gia Hoa Kú (L) ... 419 061 Th«ng tin vÒ b¶n cña Th− viÖn Y häc quèc gia Hoa Kú (L) ...................................... 423 066 Bé ký tù sö dông trong biÓu ghi (KL) ........................................................................ 425 070 Ký hiÖu xÕp gi¸ theo Khung ph©n lo¹i Th− viÖn n«ng nghiÖp quèc gia Hoa Kú (L). 427 071 Th«ng tin vÒ b¶n cña Th− viÖn n«ng nghiÖp quèc gia Hoa Kú (L)............................ 429 072 M· líp chñ ®Ò (L)....................................................................................................... 431 074 Sè tµi liÖu do Côc Ên lo¸t ChÝnh phñ Hoa Kú cÊp (L)................................................ 433 080 Ký hiÖu Ph©n lo¹i ThËp ph©n B¸ch khoa (L) ............................................................. 436 082 Ký hiÖu xÕp gi¸ theo Ph©n lo¹i thËp ph©n Dewey (L).................................................. 438 084 Ký hiÖu xÕp gi¸ theo khung ph©n lo¹i kh¸c (L) ......................................................... 442 086 Ký hiÖu xÕp gi¸ tµi liÖu chÝnh phñ (L) ....................................................................... 444 088 M· sè b¸o c¸o (L) ...................................................................................................... 448 09X Ký hiÖu xÕp gi¸ côc bé.............................................................................................. 451 10 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - Giíi thiÖu N¨m khæ mÉu trao ®æi MARC 21, bao gåm Khæ mÉu MARC 21 cho d÷ liÖu th− môc, Khæ mÉu MARC 21 cho d÷ liÖu vÒ s−u tËp, Khæ mÉu MARC 21 cho d÷ liÖu ph©n lo¹i vµ Khæ mÉu MARC 21 cho th«ng tin céng ®ång, lµ nh÷ng chuÈn ®−îc sö dông réng r·i cho viÖc tr×nh bµy vµ trao ®æi d÷ liÖu th− môc, kiÓm so¸t tÝnh nhÊt qu¸n, bé s−u tËp, ph©n lo¹i vµ th«ng tin céng ®ång ë d¹ng m¸y tÝnh ®äc ®−îc. Mét biÓu ghi MARC bao gåm 3 yÕu tè: cÊu tróc biÓu ghi, m· ®Þnh danh néi dung vµ néi dung d÷ liÖu cña biÓu ghi. CÊu tróc biÓu ghi lµ mét triÓn khai øng dông tiªu chuÈn quèc tÕ ISO 2709 - Khæ mÉu