Bệnh sinh sản ở gia súc cái

10/1/2013 1  Số con / Nái /Năm  Tỷ lệ đẻ  Số ngày nuôi “lãng phí)  Thời gian nuôi nái khô  Tuổi thành thục trễ  Sẩy thai => Hiệu quả kinh tế 1 Thiệt hại do bệnh sinh sản ở gia súc cái 2 BỆNH SINH SẢN Ở GIA SÚC CÁI  Bệnh trong thời gian mang thai: Sẩy thai, Rặn đẻ sớm, Âm đạo lộn ra ngoài  Bệnh trong khi đẻ: Rặn đẻ yếu, Đẻ khô, Đẻ khó, Hẹp xương chậu, Tử cung lộn bít tất, Sót nhau  Bệnh sau khi đẻ: Viêm âm đạo, tử cung  Bệnh vô sinh xảy ra ở buồng trứng: Thể vàng tồn tại, u nang buồng trứng  Bệnh ở tuyến vú: Bệnh viêm vú  Bệnh dinh dưỡng (trao đổi chất): Bại liệt trước và sau khi đẻ, Sốt sữa, Ketosis, acid dạ cỏ, lệch dạ múi khế 3 BỆNH SẨY THAI  Quá trình gia súc có thai bị gián đoạn, bị cắt quãng được gọi là hiện tượng sẩy thai. Phân loại: * Căn cứ theo triệu chứng lâm sàng: - Sẩy thai hoàn toàn - Sẩy thai không hoàn toàn 4 Phân loại dựa vào nguyên nhân bệnh  Sẩy thai có tính truyền nhiễm: - Do vi trùng: + Nguyên phát từ vi trùng Brucella, phẩy khuẩn vibrio foetus. + Thứ phát: bệnh lở mồm long móng, đóng dấu, dịch tả lợn, xoắn trùng. - Do kí sinh trùng: + Nguyên phát từ roi trùng Trichomonoisis foetus (kí sinh trùng đường sinh dục bò). + Thứ phát từ kí sinh trùng đường máu: Biên trùng, tiên mao trùng, sán lá gan... - Do nấm, động vật nguyên sinh 5  Các bệnh truyền nhiễm gây ra sẩy thai, viêm nội mạc tử cung, bọc mủ tử cung, vô sinh, thai chết lưu, sót nhau, v.v. Các trường hợp sẩy thai thường xảy ra ở một vài vùng vì vậy cần phải nghiên cứu loại bệnh truyền nhiễm này  Dấu hiệu lâm sàng là thời gian sẩy thai, sự bất thường của bào thai hoặc nhau thai, bất kỳ triệu chứng gì của con gia súc mang thai. Tuy nhiên, việc chẩn đoán các loại bệnh truyền nhiễm này không chỉ dựa vào các kết quả lâm sàng  Tốt nhất là nên gửi các mẫu bệnh đến phòng TN của một cq chẩn đoán  SẨY THAI TRUYỀN NHIỄM TRÊN BÒ 6 10/1/2013 2  Virus thöôøng gaëp  PRRS  Parvovirus  PRV (Aujeszky’s)  Dòch taû Heo  Vi khuaån  Brucella suis  Leptospira interrogans  Erysipelothrix rhusiopathiae 7 Virus vaø Bacteria lieân quan vôùi trieäu chöùng saûy thai ở lợn Virus hieám xaûy ra - SIV( Cuùm Heo) - Adenovirus - Reovirus - Dòch taû Heo Chaâu phi - Beänh gioäp nöôùc: FMD, Soát ban gioäp nöôùc  Taùc nhaân khaùc  Streptococcus spp.  Chlamydia  Toxoplasmosis  Eperythrozoonosis 8 Phân loại dựa vào nguyên nhân bệnh  Sẩy thai có tính truyền nhiễm  Sẩy thai không có tính truyền nhiễm: - Sẩy thai do nuôi dưỡng, quản lí, khai thác không tốt - - Sẩy thai do ngoại thương: ngã, chấn thương vùng bụng, quát dọa làm thần kinh căng thẳng, gây ra phản xạ tử cung co bóp... - - Sẩy thai do thói quen (3 lần trở lên) - - Sẩy thai do sử dụng thuốc không đúng chỉ định Những nguyên nhân không truyền nhiềm gây sẩy thai ở gia súc 9 10 Nguyên nhân gây chết phôi 11 12 Phòng bệnh - Định kỳ kiểm tra các bệnh gây sẩy thai - Thực hiện đúng quy trình chăm sóc nuôi dưỡng và sử dụng gia súc có chửa. - Thận trọng khi dùng các loại thuốc đối với gia súc có chửa. - Tách nhỏ đàn, không nuôi chung với gia súc đực. - Xem phim: Sẩy thai do Parvovirus 10/1/2013 3 13 BỆNH RẶN ĐẺ QÚA SỚM  Bệnh xuất hiện những cơn co bóp ở tử cung, những cơn rặn đẻ của con mẹ trước thời gian sinh đẻ bình thường một số tuần hay một vài tháng. Còn gọi là bệnh động thai. Bệnh thường gặp ở bò, ngựa, dê, cừu. 14 Nguyên nhân  Chấn thương ở thành bụng, do ngã, do húc nhau, khám thai ko đúng, thần kinh mẫn cảm  Do chăm sóc, nuôi dưỡng kém: thức ăn kém phẩm chất, lao tác  Rối loạn nội tiết, vd: chấm dứt thể vàng  Bệnh đường tiêu hóa: viêm dạ dày, ruột, ỉa chảy, táo bón, kế phát từ bệnh sa âm đạo => bào thai máy động, tử cung co bóp, con mẹ xuất hiện những cơn rặn 15 Triệu chứng và chẩn đoán Triệu chứng điển hình nhất là con mẹ xuất hiện các cơn co bóp, những cơn rặn lúc cơ thể mẹ chưa xuất hiện những triệu chứng điển hình của qúa trình sinh đẻ và chưa đến ngày sinh đẻ (qua kiểm tra sổ sách). 16 Điều trị Nguyên lý: Hạn chế đi đến cắt hoàn toàn những cơn rặn cho con mẹ. Tùy thuộc vào mức độ của bệnh và tùy thuộc vào bào thai còn sống hay chết để quyết định phương pháp điều trị.  Trường hợp thai chết: Bằng mọi biện pháp đưa bào thai ra khỏi cơ thể mẹ càng sớm càng tốt 17 Điều trị Trường hợp thai còn sống:  Hộ lý: giữ vật trong tình trạng yên tĩnh, đầu thấp  Ức chế rặn và co bóp tử cung bằng thuốc: Tiêm Atropin, Morfin Cho uống Chloranhydrat 10%  Đối với trâu bò, ngựa có thể cho uống rượu cồn 500-1000 ml, hoặc gây tê khum đuôi bằng Novocain 3%  Thuốc nam: bạc hà, ngải cứu, rễ cây gai, ngọn tía tô -> sắc nước  ATROPIN Chống co thắt giảm đau, giải độc THÀNH PHẦN: Atropin  CÔNG DỤNG: - Chống co thắt giảm đau, viêm loét dạ dày - ruột non. - Dùng trong trường hợp tiêu chảy quá nhiều. - Giải độc khi ngộ độc Pilocarpin, Arecolin, Dipterex, Morphin,...  CÁCH DÙNG: Tiêm dưới da Liều khuyến cáo : 2ml/ 10-15 g trọng lượng cơ thể Tùy từng trường hợp theo chỉ dẫn của Bác sĩ thú y. 18 10/1/2013 4 Số đăng ký: H02-080-01 Dạng bào chế: dung dịch tiêm Quy cách đóng gói: Hộp 100 ống x 2ml Công ty đăng ký: Công ty cổ phần dược phẩm Vĩnh Phúc Thành phần: Procaine hydrochloride: 3% Chỉ định: - Chỉ định khác: phòng và điều trị lão hoá và một số bệnh tim mạch: loạn nhịp tim, co thắt mạch, xơ cứng mạch, viêm mạch. Tác dụng ngoài ý: - Hạ huyết áp đột ngột. - Nhức đầu, chuột rút, co giật - Dị ứng. Liều lượng: Tiêm 0,3 - 1,0 gam tuỳ vùng và kỹ thuật gây tê. 19 20 BỆNH BẠI LIỆT TRƯỚC KHI ĐẺ Nguyên nhân  Chủ yếu của bệnh là do chế độ dinh dưỡng trong thời kỳ mang thai (thiếu Ca, P); thiếu ánh nắng  Do gia súc mẹ bị bệnh ở đường ruột dẫn đến việc hấp thu chất khoáng kém  Do tuyến phó giáp trạng hoạt động kém thì dẫn đến hiện tượng rối loạn trong việc hấp thu Ca, P  Thai to -> chèn ép, đám rối hông khum  Do axit Sulfuric và axit Oxalic trong thức ăn -> kết hợp với Ca -> ko phân hủy bởi men tiêu hóa 21 Điều trị  Dùng cái loại dược phẩm có chứa Ca như CaCl2, Gluconatcanxi, Canxi-C, Canxi-Fort tiêm cho gia súc.  Tăng cường cho gia súc ăn các thức ăn có chứa Ca và P.  Phải thường xuyên trở mình cho gia súc, xoa (1-2 lần/ngày bằng dầu nóng), không để chúng nằm trên nền chuồng bẩn, có nước.  Tiêm Strichnin, VTM B1, C  Tập cho gia súc vận động GLUCOSE 30%. THÀNH PHẦN Glucose.................... 30.000mg Canxi Gluconat...........5.000mg Vitamin C....................5.000mg Dung môi vđ...................100ml CHỈ ĐỊNH Tăng sức, tăng lực, bại liệt, dị ứng, nhiễm độc, sốc thuốc, Keton/Aceton ở bò sữa Cung cấp năng lượng trong điều trị bệnh tai xanh, sốt đỏ (PRRS) CÁCH DÙNG VÀ LIỀU LƯỢNG Tiêm tĩnh mạch, xoang bụng hoặc cho uống, liệu trình 3-5 ngày Đại gia súc: 1ml/15-20kg TT Heo, bê, nghé: 1ml/8-10kg TT Chó, mèo: 1ml/5-10kg TT BẢO QUẢN: Nơi khô, nhiệt độ dưới 300C, tránh ánh sáng 22  THÀNH PHẦN: -Calcium gluconate -Acid boric -Acid glutamic -Magnesium carbonate -Vitamin B12 -Dung môi vừa đủ CÔNG DỤNG: -Phòng và trị một số bệnh do thiếu calcium và magnesium ở gia súc thường xuất hiện trong các bệnh sau: • Bại liệt nhẹ, (paresis) do hạ canxi huyết trước, trong và sau khi đẻ, hay trong thời gian cho sữa (bại liệt hậu sản). • Chứng còi xương, mềm xương, rối loạn thần kinh chức năng, chứng co giật ở heo nái, liệt tử cung khi sinh đẻ. • Tình trạng xuống sức của trâu, bò, dê, cừu, heo Đặc biệt trong thời kỳ mang thai gây nên rối loạn cơ năng nội tiết. • Hỗ trợ canxi để tạo xương. • Giảm tính mẫn cảm trong phản ứng quá mẫn, nổi mề đay, phản ứng huyết thanh 23 24 NHỮNG BỆNH TRONG THỜI GIAN GIA SÚC SINH ĐẺ 10/1/2013 5 HIỆN TƯỢNG ĐẺ KHÓ Khái niệm:  Trong quá trình sinh đẻ của gia súc, thời gian sổ thai bị kéo dài nhưng bào thai không được đẩy ra khỏi cơ thể mẹ được gọi là hiện tượng đẻ khó. 25 NGUYÊN NHÂN ĐẺ KHÓ  Nguyên nhân do mẹ - Con mẹ được phối giống sớm (chưa trưởng thành) - Do con vật quá gầy yếu dẫn đến rặn đẻ yếu - Do các phần mềm cổ tử cung, âm đạo, âm hộ dãn nở không tốt - Do khung xương chậu hẹp hoặc méo, khớp bán động háng không bình thường - Do tử cung bị xoắn, vặn 26  Nguyên nhân do thai - Kích thước thai quá to (giống con bố, dinh dưỡng con mẹ, tính biệt) - Vị trí, tư thế, chiều hướng thai không bình thường - Do quái thai, đa thai 27 NGUYÊN NHÂN ĐẺ KHÓ CAN THIỆP ĐẺ KHÓ  Chú ý: Kiểm tra thai sống hay chết. Nếu thai chết thì phải can thiệp ngay, nếu thai sống thì có thể chờ một thời gian nữa để cho cổ tử cung mở hoàn toàn hoặc là kiểm tra sửa lại tư thế, chiều hướng của thai. 28 CAN THIỆP ĐẺ KHÓ 1. Dùng thuốc để can thiệp: Oxytocin 2. Phương pháp đỡ đẻ qua âm đạo: Phương pháp đỡ đẻ cho lợn + Chuẩn bị dụng cụ như đỡ đẻ thường + Vô trùng cqsd của lợn và phần sau, tay người can thiệp, bôi trơn tay định can thiệp + Cách đỡ: Đưa tay trực tiếp qua âm đạo, có thể vào tận trong tử cung đỡ từng con một. + Nếu đường sinh dục khô có thể bôi trơn + Thụt rửa tử cung sau khi đỡ xong hết 29 Can thiệp đẻ khó * Phương pháp đỡ đẻ cho trâu bò  Đỡ đẻ cho trâu bò như cho lợn nhưng chú ý là khi đỡ đẻ thì dùng tay kiểm tra, sửa lại chiều hướng và tư thế thai (có thể bằng dụng cụ sản khoa) cho bình thường rồi kéo thai ra theo nhịp rặn của mẹ.  Khi kéo thì vừa kéo vừa nâng nếu không mắc kẹt xương háng không ra được. 30 10/1/2013 6 31 32 33 Một số tư thế đẻ khó và cách buộc dây để kéo thai 34 Tay nắm chặt đầu móng, kéo thẳng ra trước 35 Dùng thừng kéo hàm dưới ở tư thế đầu nếu cổ bị nghẹo sang một bên Dùng cần đẩy biến thế xương ngồi ra trước thành thế khuỷu chân sau ra trước Tư thế khuỷu chân sau ra trước, dùng cần đẩy sản khoa để kéo thẳng chân sau 36 10/1/2013 7 3. Phương pháp mổ bụng lấy thai 37 a. Phương pháp mổ hông bên phải b. Phương pháp mổ bụng lấy thai Nếu gia súc đẻ khó, thai quá to và thai còn sống mà không thể lấy ra được thì biện pháp tốt nhất là mổ bụng lấy thai kịp thời, cứu cả mẹ và con. Các trường hợp sau được chỉ định MBLT:  Cổ tử cung hẹp, một phần màng thai đã vào âm đạo nhưng cổ tử cung không mở to và thai không ra được.  Tử cung bị xoắn không sờ vào thai được  Rặn đẻ yếu, tiêm thuốc kích thích không có hiệu quả  Thai quá to hoặc tư thế, hướng, vị trí thai không bình thường mà không thể xoay lấy thai ra được  Thai bị thủy thũng nặng  Nước thai quá nhiều, nguy hiểm đến tính mạng của bò cái mà không thể lấy thai ra được 38 Không MBLT trong trường hợp:  Thai đã chết lâu, thối. Nếu mổ bụng mẹ lấy thai sẽ gây viêm phúc mạc, nhiễm trùng huyết làm chết bò mẹ.  Bò mẹ đẻ kéo dài đã quá kiệt sức. 39 Yêu cầu cơ bản khi mổ bụng lấy thai  Phải tiến hành càng sớm càng tốt  Chuẩn bị dụng cụ, thuốc men đầy đủ  Thao tác nhanh, chính xác và hết sức tránh để ruột bò mẹ lòi ra ngoài.  Không được để nước chảy vào xoang bụng, vì như vậy sẽ gây viêm phúc mạc  Vết khâu tử cung phải thật kín.  Điều trị chống nhiễm trùng toàn thân sau mổ 40  Phương pháp mổ: Ngoại khoa 41 42 BỆNH RẶN ĐẺ QUÁ YẾU  Cường độ co bóp tử cung yếu. Khoảng cách giữa 2 lần co bóp (tần số) quá dài. Sự co bóp của tử cung không liên tục. 10/1/2013 8 43 Nguyên nhân a. Nguyên phát + Khẩu phần ăn thiếu khoáng -> không đủ để kích thích hoạt động của thần kinh + Nuôi dưỡng, chăm sóc, sử dụng gia súc cái vào thời kì mang thai không đúng + Dịch thai quá nhiều, thai quá to + Dị hình ở cơ quan sinh dục con mẹ hoặc do kế phát từ bệnh phù thũng xoang bụng do tích nước quá nhiều hoặc do tích mỡ quá nhiều ở xoang bụng + Do rối loạn nội tiết 44 Nguyên nhân a. Nguyên phát b. Thứ phát + Do chiều hướng, tư thế của thai, vị trí không bình thường, không đúng + Do hẹp đường sinh dục hoặc là thai quá to + Bệnh sẩy ra ngoài ở động vật đa thai 45 Điều trị Đỡ đẻ trong trường hợp này cần căn cứ vào một số đặc điểm sau mà quyết định phương pháp đỡ đẻ:  Thời gian đẻ kéo dài, ngắn ra sao?  Cổ tử cung mở đến mức độ nào?  Thai sống hay chết?  Màng nhung, màng niệu, màng ối như thế nào? Màng thai đã rách chưa?  Xem chiều hướng, tư thế của thai đã đúng chưa? => Kéo thai, cưa thai, mổ bụng lấy thai  Dùng thuốc co bóp tử cung Oxytocin 46 SG.OXYTOCIN Hỗ trợ sinh đẻ, ngừa sót nhau THÀNH PHẦN Oxytocin CÔNG DỤNG Kích thích co thắt cơ trơn, giúp thú sinh đẻ dễ dàng, ngăn ngừa sót nhau, kích thích tiết sữa tốt hơn. LIỀU DÙNG - Heo: 3-5 ml/ con (sản khoa), 0,5-2 ml/ con (kích thích tiết sữa). - Bò: 7-10 ml/ con (sản khoa), 1-2,5 ml/ con (kích thích tiết sữa). - Chó: 0,5-2 ml/ con (sản khoa), 0,2-1 ml/ con (kích thích tiết sữa).  Chỉ định - Chữa liệt dạ con, làm co tử cung, thúc đẻ. - Phòng băng huyết, chảy máu dạ con khi đẻ. - Tống nhau và các dịch ứ ra nhanh. - Kích thích tiết sữa, chữa liệt ruột, bí đái. Cách dùng: Tiêm bắp thịt, dưới da hoặc tĩnh mạch. Tiêm các lần kế tiếp phải cách nhau 30 phút. Trâu, bò, ngựa: 3-5ml. Lợn: 2-4 ml. Dê, cừu: 1-2 ml. Chó, mèo: 0,5-1 ml. Hanvet Co. 47 48 BỆNH ĐẺ KHÔ  Do trong quá trình sinh đẻ, ở thời kỳ đầu, khi cổ tử cung đã mở hoàn toàn, các màng thai đã rách, dịch thai được thải ra ngoài, thời gian đẻ kéo dài, bào thai không được lọt ra được, quá trình sinh đẻ bị trở ngại  Thường gặp trong những ca đẻ khó 10/1/2013 9 49 Triệu chứng  Trong bọc thai không còn nước ối hoặc chỉ còn rất ít.  Đường sinh dục rất khô không đủ điều kiện để thai nhi lọt ra.  Con vật rặn mãi mà thai vẫn không lọt ra được.  Cổ tử cung mở hoàn toàn, kiểm tra qua âm đạo sờ thấy thai 50 Điều trị  Trước khi can thiệp nên đổ dầu Paraphin, vazơlin, dầu thực vật, hoặc là nước lọc của các loại lá có nhớt như dâm bụt, mồng tơi vào tử cung  Sửa lại thai cho đúng chiều hướng, tư thế rồi mới kéo thai.  Khi kéo thai nên phối hợp với cơn rặn của con mẹ để tránh xây xát, tổn thương đường sinh dục.  Chú ý đề phòng lộn tử cung. 51 BỆNH HẸP XƯƠNG CHẬU  Trong qúa trình sinh đẻ, khi cổ tử cung đã mở hoàn toàn, thể tích, vị trí, tư thế và chiều hướng của thai bình thường, sự co bóp của cơ quan sinh dục và sức rặn của con mẹ bình thường, nhưng bào thai không thể lọt qua xoang chậu được gọi là bệnh hẹp xoang chậu. 52 Nguyên nhân  Gia súc cái trong qúa trình trưởng thành, xương chậu không phát triển hay bị biến dạng là hẹp xương chậu bẩm sinh  Thời kỳ hậu bị, cơ thể chưa thành thục hoàn toàn, xương chậu bị hẹp là hiện tượng sinh lý  Xương chậu hẹp bệnh lý thường do gẫy xương, mẻ xương, mềm hay méo xương gây ra 53 Điều trị  Dùng dầu Paraffin, Vaseline, dầu thực vật, hoặc là nước lọc của các loại lá có nhớt thụt rửa trực tiếp vào tử cung.  Kéo thai ra khỏi cơ thể mẹ.  Nếu không có kết quả, tùy thuộc vào mức độ biến đổi của xương chậu, thai chết hay sống, có thể tiến hành phương pháp phá thai, cắt thai ra từng bộ phận nhỏ để đưa ra ngoài, hoặc mổ bụng lấy thai. 54 Tử cung lộn bít tất  Thành tử cung bị lộn trái lại và bị đẩy ra khỏi mép âm môn. Bệnh có thể xuất hiện ở một sừng tử cung (thường là sừng tử cung bên có thai) hay xảy ra từng phần của tử cung, hay toàn bộ tử cung bị đẩy ra ngoài. 10/1/2013 10 55 Nguyên nhân  Gia súc ít chăn thả, vận động và luôn được nhốt vào trong chuồng, con vật thường đứng nằm trên nền quá dốc về đuôi  Bào thai quá to, đa thai, dịch thai quá nhiều hoặc mắc bệnh phù thũng nhau thai làm cho thành tử cung quá dãn, cổ và cả tử cung quá nhão áp lực xoang bụng, xoang chậu quá cao.  Thức ăn qúa kém phẩm chất, kém dinh dưỡng -> con vật suy dinh dưỡng và không có sức khi sinh đẻ. 56 Nguyên nhân (tt)  Cơ tử cung quá nhão ở gia súc già và sinh đẻ quá nhiều lần  Trong quá trình đẻ do dịch thai ít, đường sinh dục quá khô mà lại rặn đẻ quá mạnh  Trong trường hợp đẻ khó khi can thiệp bằng kéo thai không đúng kĩ thuật hoặc phương pháp dùng thuốc kích đẻ không đúng liều lượng  Kế phát từ bệnh đẻ khó và bại liệt 57 Điều trị  Trường hợp tử cung lộn không hoàn toàn Sát trùng, làm trơn tay bằng dầu nhờn, đưa vào tử cung và cẩn thận đẩy sừng tử cung bị lồng về vị trí cũ. Sau đó rửa tử cung bằng các loại thuốc sát trùng, thụt hay đặt kháng sinh vào tử cung  Trường hợp tử cung lộn hoàn toàn Kịp thời tiến hành thủ thuật đưa tử cung về vị trí cũ. Nếu để lâu, tủ cung càng bị xây xát, tổn thương, nhiễm trùng Hộ lý  Cố định vật ở vị trí đầu thấp, đuôi cao. Buộc đuôi sang một bên  Ức chế hiện tượng rặn bằng phong bế lõm khum đuôi - novocain 3% 58 Gây tê ngoài máng cứng tủy sống 59  Tiến hành thủ thuật đưa tử cung về vị trí ban đầu  Chống hiện tượng nhiễm trùng tử cung và cơ thể Thụt rửa tử cung bằng các loại thuốc sát trùng nhẹ như là muối NaCl 3-5% Hoặc dùng các loại thuốc kháng sinh dạng mỡ hoặc bột, xoa khắp lên trên niêm mạc tử cung, trước khi đẩy tử cung vào vào xoang chậu. Nếu có triệu chứng toàn thân như nhiệt độ tăng, kém ăn, ủ rũ... -> tiêm thuốc kháng sinh Trợ lực bằng dd glucose, VTM, cafein...  Cố định và đề phòng hiện tượng tái phát 60 10/1/2013 11 61 62 63 BỆNH SÓT NHAU  Sau khi sinh đẻ sau một thời gian nhau thai phải được tống ra ngoài. Đối với ngựa thời gian sổ nhau: 20-30 phút; trâu bò: 4-6 giờ (tối đa không quá 12 giờ); lợn: 10-60 phút; dê cừu: 30-120 phút; ngựa 1 giờ sau đẻ.  Quá thời gian kể trên mà nhau thai vẫn nằm trong tử cung cơ thể mẹ gọi là hiện tượng sát nhau, bệnh sát nhau. Có thể chia làm hai dạng:  Hoàn toàn: Toàn bộ hệ nhau thai con còn dính ở niêm mạc tử cung, thường thấy một phần nhau treo lơ lửng ở mép âm môn.  Không hoàn toàn: - Đối với động vật đơn thai thì một phần màng nhau còn dính lại trong tử cung con mẹ. - Đối với động vật đa thai thì một số nhau đã ra ngoài, một số nhau còn sót lại trong tử cung con mẹ. 64 Nguyên nhân  Trong quá trình mang thai thiếu vận động.  Thiếu khoáng, đặc biệt là Ca  Con mẹ quá yếu hoặc quá gầy, quá béo  Dịch thai quá nhiều, thai quá to hoặc nhiều -> tử cung co dãn quá độ, giảm đàn hồi  Kế phát từ các bệnh rặn đẻ quá yếu, quá mạnh hoặc bệnh đẻ khó  Do mối quan hệ quá chặt chẽ giữa nhau mẹ và nhau con, đ.biệt đối ở đ.vật nhai lại hoặc con mẹ bị bệnh: sảy thai truyền nhiễm, xoắn khuẩn, viêm màng thai 65 Điều trị  Phương pháp bảo tồn: Thường ứng dụng nhiều trong thời kì bong nhau chậm  Buộc vật nhẹ  Tiêm Oxytocin  Chú ý: - P.pháp bảo tồn -> trước 24h - Uống nước ối - Đề phòng viêm nhiễm: thụt rửa kháng sinh 66 10/1/2013 12 Phương pháp bóc nhau  Khi p.pháp bảo tồn không có kết quả  Chuẩn bị: + Cố định gia súc ở nơi thoáng mát + Rửa sạch âm môn và hai bên gốc đươi bằng thuốc sát trùng + Thụt thẳng vào cơ quan sinh dục nước ấm pha muối 1% 2-3 lít để kích thích sự tách rời của núm nhau mẹ và con 67 Bóc nhau  Một tay nắm cuống nhau kéo nhẹ, tay còn lại đưa trực tiếp vào tử cung tìm núm nhau mẹ  Ngón tay trỏ và ngón giữa cố định núm nhau mẹ, ngón cái xoa nhẹ trên bề mặt núm nhau mẹ lật núm nhau con ra, tiến hành bóc từ ngoài vào trong, từ rên xuống dưới  Thụt rửa kháng sinh 68 Chú ý:  Cẩn thận tránh bóc nhầm núm nhau mẹ  Phân biệt núm nhau mẹ và núm nhau con - Núm nhau mẹ: Mọc từ niêm mạc tử cung dày có chân đế (có thể kẹp tay được) -Núm nhau con: Mọc từ màng thai, mỏng không kẹp tay được  Phân biệt chỗ bóc rồi và chỗ chưa bóc - Chỗ bóc rồi sở thấy bề mặt núm nhau mẹ cảm giác nháp như sờ vào râu - Chỗ chưa bóc sở thấy màng ối có cảm giác nhẵn bóng 69 70 71 Thuốc nam chữa bệnh sát nhau:  Lá hồng bì hoặc lá khế: 500g  Lá trầu không: 20g  Gĩa nát, ngâm trong 1 lít nước sôi, đợi nguội gặn nước cho trâu bò uống hay có thể dùng: 200g buồng cau non mới trổ giã nhỏ, trộn đều với một ít muối rồi đem ngâm vào nước lã sau nửa giờ vắt lấy nước cho uống.  Xem phim 72 BỆNH SINH SẢN Ở GIA SÚC