Cẩm nang ngành Lâm nghiệp - Chương: Hành chính và thể chế ngành lâm nghiệp

Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn Ch−ơng trình hỗ trợ ngành lâm nghiệp & Đối tác Cẩm Nang Ngành Lâm Nghiệp Ch−ơng Hành chính và thể chế ngành lâm nghiệp Năm 2004 Chủ biên Nguyễn Ngọc Bình - Cục tr−ởng Cục Lâm nghiệp; Giám đốc Văn phòng điều phối Ch−ơng trình Hỗ trợ ngành lâm nghiệp (FSSP) Biên soạn Nguyễn Văn Lân, Vụ Tổ chức cán bộ Nguyễn Văn Vũ, Vụ Tài chính và một số chuyên gia dự án REFAS Chỉnh lý KS. Ngô Đình Thọ, Phó Cục tr−ởng Cục Lâm nghiệp ThS. Nguyễn Văn Lân, Vụ Tổ chức cán bộ KS. Đỗ Nh− Khoa, Cục Kiểm lâm GS.TS. Lê Đình Khả, chuyên gia lâm nghiệp GS.TS. Đỗ Đình Sâm, chuyên gia lâm nghiệp ThS. Trần Văn Hùng, Viện Điều tra Quy hoạch rừng Hỗ trợ kỹ thuật và tài chính: Dự án GTZ-REFAS Giấy phép xuất bản số 41/XB-GT cấp ngày 18/11/2004, Nhà xuất bản GTVT Lời nói đầu Hành chính và thể chế ngành lâm nghiệp đ−ợc xem là bộ phận quan trọng thuộc kết cấu của Cẩm nang ngành lâm nghiệp, trong đó giới thiệu tổng thể các quy định của nhà n−ớc về tổ chức hệ thống của các cơ quan quản lý nhà n−ớc chuyên ngành lâm nghiệp từ trung −ơng đến cơ sở, về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan đó nhằm tăng c−ờng hiệu lực quản lý nhà n−ớc về rừng; những nhiệm vụ trọng tâm của cải cách hành chính ngành trong bối cảnh Ch−ơng trình tổng thể cải cách hành chính nhà n−ớc và Chiến l−ợc phát triển lâm nghiệp quốc gia giai đoạn 2001 - 2010 đã đ−ợc phê duyệt; những thủ tục hành chính về quản lý rừng và đất lâm nghiệp; quản lý tài chính lâm nghiệp. Để đáp ứng nhu cầu tìm hiểu quá trình phát triển tổ chức ngành lâm nghiệp và thực hiện theo những quy định của pháp luật đối với các cơ quan nhà n−ớc, các tổ chức, cá nhân; Dự án hỗ trợ cải cách hệ thống hành chính lâm nghiệp (REFAS) đ−ợc giao nhiệm vụ tổ chức biên soạn Ch−ơng Hành chính và Thể chế ngành lâm nghiệp. Tài liệu đ−ợc biên soạn gồm 6 phần với sự tham gia và cộng tác của các chuyên gia, cá nhân có nhiều kinh nghiệm trong ngành lâm nghiệp. Do tính chất phức tạp về vai trò, chức năng, thẩm quyền của bộ máy quản lý nhà n−ớc ngành lâm nghiệp, cũng nh− nội dung khoa học của tài liệu, mặc dù đã có nhiều cố gắng biên soạn nh−ng không thể tránh khỏi những thiếu sót. Xin trân trọng giới thiệu tài liệu này và mong nhận đ−ợc ý kiến đóng góp quý báu của bạn đọc để ngày càng hoàn thiện hơn. Mục lục Danh mục các chữ viết tắt......................................................................13 Phần 1. Hệ thống tổ chức ngành lâm nghiệp........................................16 1. Hệ thống tổ chức ngành lâm nghiệp .................................................17 1.1. Tóm tắt diễn biến tổ chức ngành lâm nghiệp từ 1945 đến 1995 ......................................................................................................18 1.1.1. Thời kỳ từ 1945 đến 1975 .....................................................18 1.1.2. Thời kỳ từ 1976 đến 1995 .....................................................18 1.1.3. Tổ chức bộ máy của cơ quan Bộ Lâm nghiệp ....................18 1.2. Tổ chức ngành lâm nghiệp từ 1995 đến nay..............................19 1.2.1. Tổ chức quản lý nhà n−ớc về lâm nghiệp ...........................20 1.2.2. ở Địa ph−ơng .........................................................................21 1.3. Các đơn vị sự nghiệp trực thuộc Bộ ...........................................25 1.3.1. Hệ thống nghiên cứu.............................................................25 1.3.2. Hệ thống đào tạo...................................................................25 1.3.3. Hệ thống sự nghiệp khác......................................................26 .........................................261.3.4. Các đơn vị sản xuất, kinh doanh 2. Chức năng, nhiệm vụ của hệ thống tổ chức quản lý nhà n−ớc chuyên ngành lâm nghiệp ......................................................................27 2.1. Tóm tắt nội dung quản lý nhà n−ớc về lâm nghiệp ..................27 2.2. Chức năng, nhiệm vụ của hệ thống tổ chức quản lý nhà n−ớc về chuyên ngành lâm nghiệp ....................................................28 2.2.1. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ..........................28 2.2.2. Cục Lâm nghiệp....................................................................30 2.2.3. Cục Kiểm lâm .......................................................................35 2.2.4. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn............................39 2.2.5. Chi cục Kiểm lâm (trực thuộc UBND Tỉnh) ......................44 2.2.6. Uỷ ban nhân dân cấp huyện ................................................48 2.2.7. Uỷ ban nhân dân cấp xã.......................................................52 Phần 2. Hiệp hội Lâm nghiệp ................................................................55 1. Hội khoa học kỹ thuật lâm nghiệp Việt Nam...................................55 1.1. Thành lập Hội ..............................................................................57 1.2. Mục đích của Hội.........................................................................57 1.3. Vị trí, phạm vi hoạt động ............................................................57 1.4. Nhiệm vụ của Hội ........................................................................58 1.5. Tổ chức Hội ..................................................................................59 2. Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam ...................................................59 2.1. Thành lập Hiệp hội ......................................................................59 2.2. Mục đích của Hiệp hội ................................................................59 2.3. Vị trí, phạm vi hoạt động ............................................................59 Hành chính và thể chế ngành lâm nghiệp - 2004 5 2.4. Nhiệm vụ của Hiệp hội ................................................................60 2.5. Tổ chức Hiệp hội ..........................................................................60 Phần 3. Ch−ơng trình tổng thể cải cách hành chính công-cơ sở.........62 1. Giới thiệu .............................................................................................62 2. Lộ trình cải cách hành chính ngành lâm nghiệp .............................64 3. Kế hoạch hành động thực hiện ch−ơng trình cải cách hành chính của Bộ NN và PTNT ....................................................................67 3.1. Mục tiêu chung ............................................................................67 3.2. Các mục tiêu cụ thể .....................................................................67 3.3. Kế hoạch cải cách hành chính công giai đoạn 2005-2010 ........67 4. Kế hoạch hành động thực hiện ch−ơng trình cải cách hành chính của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn đến năm 2005. .........................................................................................................68 Phần 4. Chiến l−ợc nguồn nhân lực, chuyên ngành lâm nghiệp và tổ chức thực hiện................................................................................69 1. Thực trạng lao động ở nông thôn, nguồn nhân lực và công tác đào tạo của ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn....................71 1.1. Thực trạng lao động nông, lâm nghiệp ở nông thôn.................72 1.1.1. Về số l−ợng ............................................................................72 1.1.2. Về chất l−ợng.........................................................................73 1.2 Đánh giá chung .............................................................................74 2. Tình hình nguồn nhân lực - Công tác đào tạo và bồi d−ỡng chuyên ngành Lâm nghiệp (CNLN)......................................................75 2.1. Thực trạng nguồn nhân lực của CNLN .....................................75 2.1.1. Cán bộ kỹ thuật và công nhân trong CNLN ......................76 2.1.2 Đánh gía và bình luận ..........................................................79 2.2. Thực trạng công tác đào tạo và bồi d−ỡng nguồn nhân lực lâm nghiệp ...........................................................................................84 2.2.1. Thể chế...................................................................................84 2.2.2. Công tác đào tạo ...................................................................85 2.2.3. Đánh giá chung về công tác đào tạo của CNLN ................93 3. Chiến l−ợc phát triển nguồn nhân lực chuyên ngành lâm nghiệp.......................................................................................................97 3.1. Ph−ơng h−ớng chung phát triển nguồn nhân lực của ngành NN và PTNT ............................................................................97 3.2. Mục tiêu........................................................................................98 3.2.1. Mục tiêu tổng quát và lâu dài ..............................................98 3.2.2. Mục tiêu tr−ớc mắt, đến năm 2010 .....................................98 3.3. Chiến l−ợc phát triển nguồn nhân lực chuyên ngành LN........98 3.3.1. Vấn đề đặt ra đối với lao động lâm nghiệp trong nông thôn ..................................................................................................98 6 Hành chính và thể chế ngành lâm nghiệp - 2004 3.3.2. Về đào tạo phát triển nguồn nhân lực chuyên ngành lâm nghiệp .......................................................................................99 4. Tổ chức thực hiện..............................................................................107 4.1. Công tác chỉ đạo........................................................................107 4.2. Sắp xếp, củng cố và tăng c−ờng hệ thống cơ sở đào tạo CNLN.................................................................................................109 4.2.1. Quy hoạch hợp lý mạng l−ới tr−ờng và cơ sở đào tạo......109 4.2.2. Xây dựng đội ngũ cán bộ giảng dạy ..................................110 4.2.3. Đổi mới mục tiêu, nội dung, ph−ơng pháp đào tạo..........112 4.2.4. Tăng c−ờng phổ cập LN và khuyến lâm cho dân làm nghề rừng.......................................................................................112 4.3. Xây dựng chế độ, chính sách ....................................................113 4.3.1. Đối với đối t−ợng đ−ợc đào tạo ..........................................113 4.3.2. Đối với đội ngũ cán bộ, giáo viên các tr−ờng lâm nghiệp.............................................................................................113 4.3.3. Mở rộng hợp tác quốc tế ....................................................114 4.4. Xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật .............................................114 4.5. Hình thành mối liên kết giữa đào tạo nông, lâm nghiệp và khuyến nông, khuyến lâm................................................................115 4.5.1. Mối quan hệ giữa đào tạo nông, lâm nghiệp và khuyến nông, khuyến lâm............................................................115 4.5.2. Mối quan hệ giữa đào tạo lâm nghiệp và đào tạo nông nghiệp.............................................................................................116 4.5.3. Quan hệ giữa đào tạo công nhân lâm nghiệp với đào tạo nghề cho nông dân..................................................................117 4.6. Các ph−ơng án −u tiên cho đào tạo lâm nghiệp giai đoạn 2002-2010...........................................................................................119 4.7. Đổi mới cơ chế hoạt động cho Ch−ơng trình hỗ trợ đào tạo lâm nghiệp...................................................................................122 Phần 5. Thủ tục hành chính về quản lý rừng, đất lâm nghiệp và h−ớng dẫn thực hiện .............................................................................126 1. Thủ tục hành chính về quản lý rừng và đất lâm nghiệp ...............127 1.1. Nguyên tắc quản lý rừng tự nhiên............................................128 1.2. Những quy định chung về rừng tự nhiên................................128 1.3. Nguyên tắc tổ chức quản lý 3 loại rừng ...................................128 1.4. Thẩm quyền quy hoạch, thành lập 3 loại rừng .......................129 1.5. Một số mẫu biểu báo cáo công tác quản lý, bảo vệ rừng .......130 2. Quản lý rừng đặc dụng.....................................................................133 2.1. Phân loại .....................................................................................133 2.2. Phân cấp quản lý .......................................................................134 2.3 Tổ chức bộ máy...........................................................................135 Hành chính và thể chế ngành lâm nghiệp - 2004 7 3. Quản lý rừng phòng hộ ....................................................................137 3.1. Phân loại .....................................................................................137 3.2. Tổ chức bộ máy..........................................................................137 3.3. Quyền lợi của các hộ nhận khoán và tham gia đầu t− xây dựng rừng phòng hộ .........................................................................139 4. Quản lý rừng sản xuất là rừng tự nhiên .........................................139 4.1. Phân loại rừng sản xuất là rừng tự nhiên ................................139 4.2. Tổ chức quản lý..........................................................................139 4.3. Trách nhiệm và quyền lợi của lâm tr−ờng quốc doanh đối với việc quản lý rừng sản xuất là rừng tự nhiên.............................140 4.3.1. Trách nhiệm ........................................................................140 4.3.2. Quyền lợi..............................................................................140 4.4. Trách nhiệm và quyền lợi của các chủ rừng khác đối với việc quản lý, kinh doanh rừng sản xuất là rừng tự nhiên .............141 4.4.1. Trách nhiệm ........................................................................141 4.4.2. Quyền lợi..............................................................................141 5. Quản lý diễn biến tài nguyên rừng và đất lâm nghiệp ..................142 5.1. Trách nhiệm của Bộ NN và PTNT...........................................142 5.2. Trách nhiệm của các cơ quan trực thuộc Bộ NN và PTNT ...142 6. Quản lý bảo vệ động vật, thực vật rừng quý hiếm.........................145 6.1. Danh mục thực vật, động vật hoang dã quý hiếm ..................145 6.2. Phân cấp quản lý .......................................................................145 6.3. Chế độ quản lý, bảo vệ .............................................................146 6.3.1. Thống kê theo dõi ...............................................................146 6.3.2. Chế độ quản lý, bảo vệ động, thực vật rừng quý hiếm hoang dã nhóm I (IA,IB)..............................................................146 6.3.3. Khai thác, sử dụng động, thực vật rừng quý hiếm hoang dã thuộc nhóm II (IIA, IIB)..............................................147 6.3.4. Khai thác, sử dụng động, thực vật rừng quý, hiếm thuộc nhóm I, nhóm II do tổ chức, cá nhân tự bỏ vốn nuôi trồng...............................................................................................148 6.3.5. Tr−ờng hợp thú rừng thuộc loại quý, hiếm phá hoại sản xuất hoặc đe dọa tính mạng con ng−ời.................................149 7. Một số thủ tục hỗ trợ khác trong quản lý, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.............................................................................................150 8. H−ớng dẫn thực hiện thủ tục hành chính về quản lý rừng và đất lâm nghiệp.......................................................................................150 8.1. Quy hoạch 3 loại rừng ...............................................................150 8.1.1. Những đặc điểm tự nhiên và kinh tế xã hội của tỉnh.......151 8.1.2. Hiện trạng tài nguyên rừng và đất lâm nghiệp................151 8.1.3. Những nội dung chính quy hoạch 3 loại rừng..................151 8 Hành chính và thể chế ngành lâm nghiệp - 2004 8.1.4. Các giải pháp thực hiện......................................................152 8.2. Xác định ranh giới và cắm mốc các loại rừng .........................153 8.2.1. Những quy định chung.......................................................153 8.2.2. Nội dung xác định ranh giới và cắm mốc các loại rừng ..154 8.2.3. Tổ chức thực hiện và quản lý bảo vệ hệ thống mốc giới ..................................................................................................157 8.2.4. Trình tự thực hiện...............................................................159 8.2.5. Cắm mốc ở thực địa ...........................................................166 8.2.6. Một số mẫu biểu xác định ranh giới và cắm mốc các khu rừng ........................................................................................166 9. Thực hiện các thủ tục quản lý khai thác rừng tự nhiên ................172 9.1. Quy định chung..........................................................................172 9.2. Xây dựng ph−ơng án điều chế rừng .........................................172 9.3. Thiết kế khai thác, khai thác gỗ, tre nứa, lâm sản trong rừng sản xuất, rừng phòng hộ kết hợp rừng sản xuất ( sau đây gọi chung là rừng sản xuất)..............................................................175 9.3.1. Thiết kế khai thác và khai thác chính gỗ rừng tự nhiên (gọi tắt là khai thác gỗ rừng tự nhiên)..............................175 9.3.2. Khai thác tận dụng .............................................................186 9.3.3. Khai thác tận dụng gỗ, lâm sản ngoài gỗ trong rừng phòng hộ ........................................................................................192 9.3.4. Nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan quản lý Nhà n−ớc các cấp............................................................................................195 9.4. Thực hiện các thủ tục theo dõi diến biến tài nguyên rừng.....199 10. Trách nhiệm theo dõi, kiểm tra việc quản lý rừng và đất lâm nghiệp.....................................................................................................203 10.1. Trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà n−ớc về lâm nghiệp các cấp ...................................................................................203 10.1.1. Cấp Trung −ơng................................................................203 10.1.2. Địa ph−ơng ........................................................................204 10.2. Trách nhiệm theo dõi, kiểm tra theo từng chuyên đề ..........206 10.2.1. Đối với rừng tự nhiên........................................................206 10.2.2. Đối với việc cắm mốc giới .................................................206 10.2.3. Đối với việc khai thác gỗ và lâm sản ...............................206 10.2.4. Đối với việc giao rừng và đất lâm nghiệp .......................206 10.2.5. Đối với những dự án lớn nh− Dự án trồng mới 5 triệu ha rừng...............................................................................207 10.2.6. Đối với các tr−ờng hợp khẩn cấp.....................................207 Phần 6. Quản lý Tài chính lâm nghiệp ...............................................208 1. Quản lý các khoản thu chi Ngân sách Nhà n−ớc cho các hoạt động quản lý và phát triển Lâm nghiệp .............................................209 Hành chính và thể chế ngành lâm nghiệp - 2004 9 1.1. Hệ thống ngân sách nhà n−ớc...................................................211 1.1.1. Tổng quan............................................................................211 1.1.2. Lập dự toán ngân sách ...