Chương 6 Các Vườn Quốc gia và Khu Bảo tồn thiên nhiên

Caùùc Vöôøøn Quoáác gia vaøø Khu Baûûo toààn thieân nhieânâ â Chöông 6 Noääi dung 1. Ñònh nghóa veàà caùùc vuøøng ñöôïïc baûûo veää 2. Cô sôûû phaùùp lyùù cho vieääc baûûo toààn thieân â nhieân vaâ øø taøøi nguyeân di truyeâ ààn ôûû Vieäät Nam 3. Ñònh nghóa veàà caùùc khu baûûo veää ôûû Vieäät Nam 1. Ñònh nghóa veàà caùùc vuøøng ñöôïïc baûûo veää Phân loại các Khu bảo tồn theo IUCN Hiệp hội Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN) đã xây dựng một hệ thống phân loại các khu bảo tồn, trong đó định rõ các mức độ sử dụng tài nguyên như sau: I. Khu bảo tồn thiên nhiên là những khu được bảo vệ nghiêm ngặt, chỉ dành cho các hoạt động nghiên cứu khoa học, đào tạo và quan trắc môi trường. Các khu bảo tồn thiên nhiên này cho phép gìn giữ các quần thể của các loài cũng như các quá trình của hệ sinh thái không hoặc ít bị nhiễu loạn. II. Vườn quốc gia là những khu vực rộng lớn có vẻ đẹp thiên nhiên (ở biển hay ở đất liền) được gìn giữ để bảo vệ một hoặc vài hệ sinh thái trong đó, đồng thời được dùng cho các mục đích giáo dục, nghiên cứu khoa học, nghỉ ngơi giải trí và tham quan du lịch. Tài nguyên ở đây thường không được phép khai thác cho mục đích thương mại. III. Khu dự trữ thiên nhiên là những công trình quốc gia, có diện tích hẹp hơn được thiết lập nhằm bảo tồn những đặc trưng về sinh học, địa lý, địa chất hay văn hoá của một địa phương nào đó. IV. Khu quản lý nơi cư trú của sinh vật hoang dã có những điểm tương tự với các khu bảo tồn nghiêm ngặt nhưng cho phép duy trì một số hoạt động để đảm bảo nhu cầu đặc thù của cộng đồng. V. Khu bảo tồn cảnh quan trên đất liền và trên biển được thành lập nhằm bảo tồn các cảnh quan. Ở đây cho phép khai thác, sử dụng tài nguyên theo cách cổ truyền, không có tính phá hủy, đặc biệt tại những nơi mà việc khai thác, sử dụng tài nguyên đã hình thành nên những đặc tính văn hóa, thẩm mỹ và sinh thái học đặc sắc. Những nơi này tạo nhiều cơ hội phát triển cho ngành du lịch và nghỉ ngơi giải trí. VI. Khu bảo vệ nguồn lợi được thành lập để bảo vệ tài nguyên thiên nhiên cho tương lai. Ở đây việc khai thác, sử dụng tài nguyên được kiểm soát phù hợp với các chính sách quốc gia. VII. Các khu bảo tồn sinh quyển và các khu dự trữ nhân chủng học được thành lập để bảo tồn nhưng vẫn cho phép các cộng đồng truyền thống được quyền duy trì cuộc sống của họ mà không có sự can thiệp từ bên ngoài. Thông thường, cộng đồng trong một chừng mực nhất định vẫn được phép khai thác các tài nguyên để đảm bảo cuộc sống của chính họ. Các phương thức canh tác truyền thống thường vẫn được áp dụng để sản xuất nông nghiệp. VIII. Các khu quản lý đa dụng cho phép sử dụng bền vững các nguồn tài nguyên thiên nhiên, trong đó có tài nguyên nước, động vật hoang dã, chăn nuôi gia súc, gỗ, du lịch và đánh bắt cá. Hoạt động bảo tồn các quần xã sinh học thường được thực hiện cùng với các hoạt động khai thác một cách hợp lý. Ñònh nghóa caùùc khu baûûo veää ƒ Khu baûûo toààn thieân nhieânâ ⠃ Vöôøøn quoáác gia ƒ Khu baûûo veää caûûnh quan ƒ Coâng vieân thieân nhieân nhieânâ â â â ⠃ Di tích thieân nhieânâ ⠃ Boää phaään caûûnh quan ñöôïïc baûûo veää ƒ Khu döïï tröõ sinh quyeõ åån Khu baûûo toààn thieân nhieânâ ⠃ Khu ñöôïïc luaäät phaùùp quy ñònh ñeåå baûûo veää nghieâm ngaâ ëët toaøøn theåå hay töøøng phaààn thieân nhieân vaâ â øø caûûnh quan do: ƒ Duy trì nhöõng quaõ ààn laïïc sinh vaäät vaøø biotop cuûûa nhöõng loaõ øøi ñoääng thöïïc vaäät nhaáát ñònh ƒ Muïïc ñích khoa hoïïc, lòch söûû thieân nhieân â â hoaëëc ñòa lyùù ƒ Hieáám, ñoääc ñaùùo vaøø ñeïïp Vöôøøn quoáác gia ƒ VQG laøø vuøøng ñöôïïc luaäät phaùùp quy ñònh baûûo veää coùù nhöõng tõ ính chaáát vaøø chöùùc naêng ê ñaëëc bieäät nhö: ƒ Dieään tích roääng, ñoääc ñaùùo ƒ Ñaùùp öùùng nhöõng õ ñieààu kieään cuûûa moäät khu BTTN ƒ Vuøøng ít bò aûûnh höôûûng do con ngöôøøi ƒ Baûûo veää ña daïïng sinh thaùùi, loaøøi ñoääng thöïïc vaäät baûûn ñòa Khu baûûo veää caûûnh quan ƒ Laøø vuøøng ñöôïïc luaäät phaùùp quy ñònh ñeåå baûûo veää thieân nhieân vaâ â øø caûûnh quan ƒ Ñeåå duy trì vaøø taùùi laääp laïïi naêng suaê áát cuûûa caûûnh quan vvì caààn giuõ nhõ öõng chõ öùùc naêng ê quan troïïng cuûûa noùù ƒ Do coùù tính ña daïïng, ñaëëc tröng vaøø thaååm myõ õ cuûûa caûûnh quan ƒ Giaùù trò ñaëëc bieäät cho söïï giaûûi trí, nghó döôõngõ Coâng vieân thieân nhieânâ â â ⠃ Laøø khu ñöôïïc chaêm soê ùùc vaøø phaùùt trieåån moäät caùùch thoááng nhaáát do khu naøøy ñaïït caùùc ñieààu kieään sau: ƒ Coùù dieään tích lôùùn ƒ Dieään tích khu baûûo veää caûûnh quan vaøø baûûo toààn thieân â nhieân chieâ áám ña soáá ƒ Tieâu chuaâ åån thaååm myõ caõ ûûnh quan ñeåå nghó ngôi vaøø giaûûi trí ƒ Laøø khu ñöôïïc quy hoaïïch laøø khu du lòch phuøø vôùùi quy hoaïïch toåång theåå. Di tích thieân nhieânâ ⠃ Laøø caùù theåå thieân nhieân â â ñöôïïc baûûo veää ñaëëc bieäät vaøø hôïïp phaùùp ƒ Vì lyùù do khoa hoïïc, lòch söûû thöïï nhieân hoaâ ëëc lòch söûû ñòa lyùù ƒ Söïï hy höõu, õ ñaëëc bieäät vaøø thaååm myõ rieângõ â Boää phaään caûûnh quan ñöôïïc baûûo veää ƒ Laøø nhöõng boõ ää phaààn cuûûa caûûnh quan vaøø boää phaään thieân nhieân â â ñöôïïc quy ñònh baûûo veää moäät caùùch hôïïp phaùùp ñeåå: ƒ Baûûo ñaûûm caân baâ èèng sinh thaùùi ƒ Linh ñoääng, boáá trí vaøø chaêm soê ùùc chaân dung â cuûûa caûûnh quan vaøø tính caùùch ñoääc ñaùùo cuûûa ñòa phöông ƒ Choááng laïïi caùùc taùùc ñoääng phaùù hoaïïi Khu döïï döïï tröõ sinh quyeõ åån (Biosphere reserve) ƒ Laøø caûûnh quan coùù khoâng gian roâ ääng raõi vôõ ùùi nhöõng heõ ää sinh thaùùi ñaëëc tröng vaøø nhöõng võ í duïï ñieåån hình cuûûa söïï söûû duïïng ñaáát ñai hoaøø hôïïp vôùùi moâi trâ öôøøng (thuoääc UNESCO trong chöông trình con ngöôøøi vaøø sinh quyeåån –Man And Biosphere ƒ Muïïc ñích cuûûa khu DTSQ ƒ Baûûo veää chaêm soê ùùc vaøø phaùùt trieåån caûûnh quan nhaân â vaên ê ñöôïïc hình thaøønh qua quùùa trình lòch söûû. ƒ Ñeàà cao söïï xöûû lyùù cuûûa con ngöôøøi vôùùi thieân nhieân â â moäät caùùch göông maãu vaã øø haøøi hoaøø vôùùi moâi trâ öôøøng ƒ Nghieân câ öùùu vaøø toáái öu hoaùù caùùc taùùc ñoääng töông hoåå giöõa caõ ùùc yeááu toáá sinh thaùùi, kinh teáá, xaõ hoõ ääi vaøø vaên ê hoaùù trong caûûnh quan nhaân vaên.â ê ƒ 368 khu DTSQ ôûû 91 Quoáác gia (tính ñeáán 4/2000) Caùùc vuøøng trong khu DTSQ ƒ Khu quan saùùt moâi trâ öôøøng sinh thaùùi ƒ Vuøøng nghó ngôi vaøø du lòch ƒ Traïïm nghieân câ öùùu ƒ Ñieååm giaùùo duïïc veàà moâi trâ öôøøng ƒ Khu daân câ ö ƒ Trung taâm thoâng tin vaâ â øø cô sôûû giaùùo duïïc MT Phaân vuâ øøng khu DTSQ VUØØNG LOÕIÕ VUØØNG ÑEÄÄM VUØØNG CHUYEÅÅN TIEÁÁP Theo doõiõ Giaùùo duïïc Nghieân câ öùùuDu lòch, giaûûi trí Du lòch, giaûûi trí Nghieân câ öùùu VUØØNG LOÕIÕ VUØØNG ÑEÄÄM VUØØNG CHUYEÅÅN TIEÁÁP Baûo toàn Nghieân cöùu & giaùm saùt Phaùt trieån ñòa phöông Caùc CQ ng/cöuù Luaät phaùpCQ quaûn lyù 2. Cô sôûû phaùùp lyùù cho vieääc baûûo toààn thieân nhieân vaâ â øø taøøi nguyeân â di truyeààn ôûû Vieäät Nam 2. Caùùc vaên baê ûûn cuûûa vieäät nam coùù lieân quan â ñeáán baûûo toààn ÑDSH ƒ VN ñaõ chuõ ùù troïïng coâng taâ ùùc naøøy töøø naêm 1962 ê khi xaây dâ öïïng Vöôøøn QG Cuùùc Phöông laøø khu BTTN ñaààu tieân cuâ ûûa VN. ƒ Coùù 2 boää luaäät quan troïïng coùù lieân quan laâ øø: ƒ Luaäät baûûo veää vaøø phaùùt trieåån röøøng (2004) ƒ Nghò ñònh 17-HÑBT ngaøøy 17/01/1992 cuûûa Hoääi ñoààng Boää tröôûûng veàà vieääc thi haøønh Luaäät baûûo veää vaøø phaùùt trieåån röøøng ƒ Nghò ñònh 18-HÑBT ngaøøy 17/01/1992 cuûûa Hoääi ñoààng Boää tröôûûng quy ñònh danh muïïc thöïïc vaäät röøøng, ñoääng vaäät röøøng quùùy, hieáám vaøø cheáá ñoää quaûûn lyùù, baûûo veää. ƒ Coâng vaên soâ ê áá 687/KGVX ngaøøy 31/12/1993 thoâng baâ ùùo cuûûa Chính phuûû ta chính thöùùc gia nhaääp CITES. ƒ Luaäät baûûo veää moâi trâ öôøøng (27/12/1993) ƒ Quyeáát ñònh 845/TTg ban haøønh ngaøøy 22/12/1995 cuûûa Thuûû töôùùng Chính phuûû veàà vieääc pheâ duyeâ äät keáá hoaïïch haøønh ñoääng baûûo veää ÑDSH cuûûa VN ƒ Quyeáát ñònh soáá 08/2001/QÑ-TTg ngaøøy 11/01/2001 cuûûa Thuûû töôùùng Chính phuûû veàà vieääc ban haøønh quy cheáá quaûûn lyùù röøøng ñaëëc duïïng, röøøng phoøøng hoää vaøø röøøng saûûn xuaáát laøø röøøng töïï nhieân⠃ QuyÕt ®Þnh sè 58/2001/Q§-BNN ngµy 23 th¸ng 05 n¨m 2001 cña Bé truëng Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n V/v Ban hµnh Danh môc gièng c©y trång, gièng vËt nu«i quý hiÕm cÊm xuÊt khÈu, Danh môc gièng c©y trång, gièng vËt nu«i ®uîc nhËp khÈu. ƒ Quyeáát ñònh soáá 192/2003/QÑ-TTg ngaøøy 17/9/2003 cuûûa Thuûû töôùùng Chính phuûû veàà vieääc pheâ duyeâ äät chieáán löôïïc quaûûn lyùù heää thoááng Khu baûûo toààn thieân nhieân Vieâ â äät Nam ñeáán naêm 2010ê ƒ Nghị định của Chính phủ số 109/2003/NĐ-CP ngày 23 tháng 9 năm 2003 về bảo tồn và khai thác bền vững các vùng đất ngập nước. ƒ Phaùùp leäänh gioááng caây troâ ààng soùù ââ5/2004/PL-UBTVQH11 ngaøøy 24/3/2004 cuûûa UB Thöôøøng vuïï Quoáác hoääi Quyeáát ñònh soáá 192/2003/QÑ-TTg ngaøøy 17/9/2003 cuûûa Thuûû töôùùng Chính phuûû veàà vieääc pheâ duyeâ äät chieáán löôïïc quaûûn lyùù heää thoááng Khu baûûo toààn thieân nhieân Vieâ â äät Nam ñeáán naêm 2010ê Caùùc haøønh ñoääng cuûûa chieáán löôïïc 1. Quy hoaïïch heää thoááng khu baûûo toààn thieân nhieânâ â 2. Xaây dâ öïïng khung phaùùp lyùù veàà quaûûn lyùù heää thoááng khu baûûo toààn thieân â nhieânâ 3. Taêng cê öôøøng quaûûn lyùù taøøi nguyeân thieân nhieân vaâ â â øø baûûo toààn ña daïïng sinh hoïïc 4. Ñoååi môùùi toåå chöùùc quaûûn lyùù caùùc khu baûûo toàà thieân nhieânâ â 5. Ñoååi môùùi cô cheáá thieáát laääp, ñaààu tö vaøø cung caááp taøøi chaùùnh cho caùùc khu BTTN 6. Ñaøøo taïïo phaùùt trieåån nguoààn nhaân lâ öïïc, naâng cao kieâ áán thöùùc vaøø kyõ naêng õ ê baûûo toààn 7. Ñaååy maïïnh coâng taâ ùùc Thoâng tin â – Giaùùo duïïc – Tuyeân truyeâ ààn vaøø thu huùùt coääng ñoààng tham gia vaøøo coâng taâ ùùc baûûo toààn ña daïïng sinh hoïïc 8. Taêng cê öôøøng hôïïp taùùc quoáác teáá 9. Caùùc öu tieân cuâ ûûa chieáùáùn löôïïc ( XD môùùi luaäät Baûûo toààn thieân thieân â â …) 3. Ñònh nghóa veàà caùùc khu baûûo veää ôûû Vieäät Nam Phân chia các loại rừng để quản lý của VN + Rừng sản xuất : chủ yếu để kinh doanh gỗ, mây tre và các lâm sản khác, nuôi các loài động vật . + Rừng phòng hộ : sử dụng chủ yếu bảo vệ nguồn nước, bảo vệ đất, chống xói mòn, góp phần bảo vệ môi trường . + Rừng đặc dụng : chủ yếu để bảo tồn thiên nhiên, các hệ sinh thái quan trọng của quốc gia, bảo vệ nguồn gen sinh vật quý hiếm, nghiên cứu khoa học, du lịch, bảo vệ di tích lịch sử, văn hóa và danh thắng. Ðược chia ra : vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên, khu rừng văn hóa - xã hội, khu nghiên cứu thí nghiệm . C¸c v−ên quèc gia vµ khu BTTN • Rõng ®Æc dông ®−îc x¸c ®Þnh nh»m môc ®Ých b¶o tån thiªn nhiªn, mÉu chuÈn hÖ sinh th¸i rõng cña quèc gia, nguån gen thùc vËt vµ ®éng vËt rõng, nghiªn cøu khoa häc, b¶o vÖ di tÝch lÞ ch sö, v¨n hãa vµ danh lam th¾ng c¶nh, phôc vô nghØ ng¬i, du lÞ ch. • Rõng ®Æc dông ®−îc chia thµnh 3 lo¹i nh− sau: 1. V−ên quèc gia 2. Khu b¶o tån thiªn nhiªn 3. Khu rõng v¨n hãa - lÞch sö - m«i tr−êng Quyeát ñònh soá 08/2001/QÑ-TTg ngaøy 11/01/2001 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà vieäc ban haønh quy cheá quaûn lyù röøng ñaëc duïng, röøng phoøng hoä vaø röøng saûn xuaát laø röøng töï nhieân 1. V−ên quèc gia V−ên quèc gia lµ vïng ®Êt tù nhiªn ®−îc thµnh lËp ®Ó b¶o vÖ l©u dµi mét hay nhiÒu hÖ sinh th¸i, b¶o ®¶m c¸c yªu cÇu c¬ b¶n sau: a) Vïng ®Êt tù nhiªn bao gåm mÉu chuÈn cña c¸c hÖ sinh th¸i c¬ b¶n (cßn nguyªn vÑn hoÆc Ýt bÞ t¸c ®éng cña con ng−êi); c¸c nÐt ®Æc tr−ng vÒ sinh c¶nh cña c¸c loµi ®éng, thùc vËt; c¸c khu rõng cã gi¸ trÞ cao vÒ mÆt khoa häc, gi¸o dôc vµ du lÞch. b) Vïng ®Êt tù nhiªn ®ñ réng ®Ó chøa ®ùng ®−îc mét hay nhiÒu hÖ sinh th¸i vµ kh«ng bÞ thay ®æi bëi nh÷ng t¸c ®éng xÊu cña con ngêi; tû lÖ diÖn tÝch hÖ sinh th¸i tù nhiªn cÇn b¶o tån ph¶i ®¹t tõ 70% trë lªn. c) §iÒu kiÖn vÒ giao th«ng t−¬ng ®èi thuËn lîi. 2. Khu b¶o tån thiªn nhiªn Khu b¶o tån thiªn nhiªn lµ vïng ®Êt tù nhiªn ®−îc thµnh lËp nh»m ®¶m b¶o diÔn thÕ tù nhiªn vµ chia thµnh hai lo¹i sau: a) Khu dù tr÷ thiªn nhiªn lµ vïng ®Êt tù nhiªn, cã dù tr÷ tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ tÝnh ®a d¹ng sinh häc cao, ®−îc thµnh lËp, qu¶n lý, b¶o vÖ nh»m b¶o ®¶m diÔn thÕ tù nhiªn, phôc vô cho b¶o tån, nghiªn cøu khoa häc vµ lµ vïng ®Êt tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau: - Cã hÖ sinh th¸i tù nhiªn tiªu biÓu, cßn gi÷ ®ùîc c¸c ®Æc tr−ng c¬ b¶n cña tù nhiªn, Ýt bÞ t¸c ®éng cã h¹i cña con ng−êi; cã hÖ ®éng, thùc vËt ®a d¹ng; - Cã c¸c ®Æc tÝnh ®Þa sinh häc, ®Þa chÊt häc vµ sinh th¸i häc quan träng hay c¸c ®Æc tÝnh kh¸c cã gi¸ trÞ khoa häc, gi¸o dôc, c¶nh quan vµ du lÞch; - Cã c¸c loµi ®éng, thùc vËt ®Æc h÷u ®ang sinh sèng hoÆc c¸c loµi ®ang cã nguy c¬ bÞ tiªu diÖt; - Ph¶i ®ñ réng nh»m ®¶m b¶o sù nguyªn vÑn cña hÖ sinh th¸i, tû lÖ diÖn tÝch hÖ sinh th¸i tù nhiªn cÇn b¶o tån ®¹t tõ 70% trë lªn; - §¶m b¶o tr¸nh ®−îc sù t¸c ®éng trùc tiÕp cã h¹i cña con ngưêi; b) Khu b¶o tån loµi hoÆc sinh c¶nh lµ vïng ®Êt tù nhiªn ®−îc qu¶n lý, b¶o vÖ nh»m ®¶m b¶o sinh c¶nh (vïng sèng) cho mét hoÆc nhiÒu loµi ®éng, thùc vËt ®Æc h÷u hoÆc loµi quý hiÕm vµ lµ vïng ®Êt ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau; - §ãng vai trß quan träng trong viÖc b¶o tån thiªn nhiªn, duy tr× cuéc sèng vµ ph¸t triÓn cña c¸c loµi, lµ vïng sinh s¶n, n¬i kiÕm ¨n, vïng ho¹t ®éng hoÆc n¬i nghØ, Èn n¸u cña ®éng vËt; - Cã c¸c loµi thùc vËt quý hiÕm, hay lµ n¬i c− tró hoÆc di tró cña c¸c loµi ®éng vËt hoang d· quý hiÕm; - Cã kh¶ n¨ng b¶o tån nh÷ng sinh c¶nh vµ c¸c loµi dùa vµo sù b¶o vÖ cña con ng−êi, khi cÇn thiÕt th× th«ng qua sù t¸c ®éng cña con ng−êi vµo sinh c¶nh; - DiÖn tÝch cña khu vùc tïy thuéc vµo nhu cÇu vÒ sinh c¶nh cña c¸c loµi cÇn b¶o vÖ; 3. Khu rõng v¨n hãa - lÞch sö - m«i tr−êng Khu rõng v¨n hãa - lÞch sö - m«i tr−êng (khu rõng b¶o vÖ c¶nh quan) lµ khu vùc bao gåm mét hay nhiÒu c¶nh quan cã gi¸ trÞ thÈm mü tiªu biÓu vµ cã gi¸ trÞ v¨n hãa, lÞch sö, nh»m phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸, du lÞch hoÆc ®Ó nghiªn cøu thÝ nghiÖm, bao gåm : a) Khu vùc cã c¸c th¾ng c¶nh trªn ®Êt liÒn, ven biÓn hay h¶i ®¶o; b) Khu vùc cã c¸c di tÝch lÞch sö - v¨n hãa ®· ®−îc xÕp h¹ng hoÆc cã c¸c c¶nh quan nh− th¸c n−íc, hang ®éng, nham th¹ch, c¶nh quan biÓn, c¸c di chØ kh¶o cæ hoÆc khu vùc riªng mang tÝnh lÞch sö truyÒn thèng cña d©n ®Þa ph−¬ng; c) Khu vùc dµnh cho nghiªn cøu thÝ nghiÖm; §èi víi c¸c khu rõng ®Æc dông lµ vïng h¶i ®¶o cã thÓ bao gåm c¶ hÖ sinh th¸i rõng vµ hÖ sinh th¸i biÓn; §èi víi V−ên quèc gia hoÆc Khu b¶o tån thiªn nhiªn lµ vïng ®Êt ngËp n−íc, bao gåm toµn bé tµi nguyªn tù nhiªn cña hÖ sinh th¸i ®Êt ngËp n−íc vµ c¶ sinh vËt thuû sinh. Ph©n khu chøc n¨ng cña V−ên quèc gia vµ Khu b¶o tån thiªn nhiªn - Ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt: lµ khu vùc ®−îc b¶o toµn nguyªn vÑn, ®−îc qu¶n lý b¶o vÖ chÆt chÏ ®Ó theo dâi diÔn biÕn tù nhiªn; nghiªm cÊm mäi hµnh vi lµm thay ®æi c¶nh quan tù nhiªn cña khu rõng; - Ph©n khu phôc håi sinh th¸i : Lµ khu vùc ®−îc qu¶n lý, b¶o vÖ chÆt chÏ ®Ó rõng phôc håi, t¸i sinh tù nhiªn; nghiªm cÊm viÖc du nhËp nh÷ng loµi ®éng vËt, thùc vËt kh«ng cã nguån gèc t¹i khu rõng. - Ph©n khu dÞch vô - hµnh chÝnh : Lµ khu vùc ®Ó x©y dùng c¸c c«ng tr×nh lµm viÖc vµ sinh ho¹t cña Ban qu¶n lý, c¸c c¬ së nghiªn cøu – thÝ nghiÖm, dÞch vô du lÞch, vui ch¬i gi¶i trÝ . Trong V−ên quèc gia, Khu b¶o tån thiªn nhiªn cã thÓ x©y dùng nhiÒu ®iÓm, tuyÕn du lÞch dÞch vô, nhng ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh trong dù ¸n kh¶ thi ®−îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt. Vïng ®Öm ®èi víi V−ên quèc gia vµ Khu b¶o tån thiªn nhiªn §Ó ng¨n chÆn nh÷ng t¸c ®éng cã h¹i ®èi víi V−ên quèc gia vµ Khu b¶o tån thiªn nhiªn ph¶i cã c¸c vïng ®Öm. 1. Vïng ®Öm lµ vïng rõng, vïng ®Êt hoÆc vïng ®Êt cã mÆt n−íc n»m s¸t ranh giíi víi c¸c V−ên quèc gia vµ Khu b¶o tån thiªn nhiªn; cã t¸c ®éng ng¨n chÆn hoÆc gi¶m nhÑ sù x©m ph¹m khu rõng ®Æc dông. Mäi ho¹t ®éng trong vïng ®Öm ph¶i nh»m môc ®Ých hç trî cho c«ng t¸c b¶o tån, qu¶n lý vµ b¶o vÖ khu rõng ®Æc dông; h¹n chÕ di d©n tõ bªn ngoµi vµo vïng ®Öm; cÊm s¨n b¾n, bÉy b¾t c¸c loµi ®éng vËt vµ chÆt ph¸ c¸c loµi thùc vËt hoang d· lµ ®èi t−îng b¶o vÖ. 2. DiÖn tÝch cña vïng ®Öm kh«ng tÝnh vµo diÖn tÝch cña khu rõng ®Æc dông; Dù ¸n ®Çu t− x©y dùng vµ ph¸t triÓn vïng ®Öm ®−îc phª duyÖt cïng víi dù ¸n ®Çu t− cña khu rõng ®Æc dông. Vì sao cần xây dựng những khu bảo vệ tự nhiên? • Hiện nay trên thế giới hầu như nước nào cũng quy hoạch xây dựng các khu bảo vệ tự nhiên bao gồm các phong cảnh thiên nhiên độc đáo, các hệ thống sinh thái điển hình, rừng nguyên thủy, khu bảo tồn các sinh vật quí hiếm,... Các khu vực bảo vệ tự nhiên vừa là nơi bảo vệ hệ thống sinh thái tự nhiên vừa là thư viện sống về các loài sinh vật hoang dã. • Mục đích xây dựng các khu bảo vệ tự nhiên là nhằm bảo vệ một số hệ sinh thái tự nhiên tiêu biểu, động thực vật quí hiếm, cảnh quan tự nhiên kỳ thú và các di tích lịch sử nổi tiếng, tránh sự phá hoại của con người, giúp các nhà khoa học có điều kiện nghiên cứu khoa học và là nơi dạy học, thực tập lý tưởng cho các nhà khoa học trẻ tuổi. • Các khu bảo vệ tự nhiên còn là nơi tham quan giải trí cho dân chúng và khách du lịch, đồng thời trên cơ sở không ảnh hưởng tới mục đích bảo vệ, con người có thể khai thác từng phần nguồn tài nguyên quí báu của thiên nhiên để phát triển sản xuất. Qua đó chúng ta có thể thấy việc xây dựng các khu bảo vệ tự nhiên có ý nghĩa rất quan trọng đối với việc phát triển khoa học, văn hoá, bảo vệ môi trường và thúc đẩy sản xuất. Bảo tồn các quần xã sinh vật ƒ Bảo tồn các quần xã sinh vật nguyên vẹn là cách bảo tồn có hiệu quả nhất toàn bộ tính đa dạng sinh học. Có ba cách bảo tồn: ƒ Xây dựng các khu bảo tồn; ƒ Thực hiện các biện pháp bảo tồn bên ngoài các khu bảo tồn; ƒ Phục hồi các quần xã sinh vật tại các nơi cư trú bị suy thoái. ƒ Khi một khu bảo tồn được thành lập cần phải có sự hòa hợp giữa việc bảo tồn đa dạng sinh học và chức năng của các hệ sinh thái với việc thỏa mãn các nhu cầu trước mắt cũng như lâu dài của cộng đồng dân cư địa phương và của Chính phủ đối với các nguồn tài nguyên đó. Taøøi lieääu tham khaûûo - Andrew Young, David Boshier, Timothy Boyle (2000), Forest Conservation Genetics, Principles and Practice, CSIRO PUBLISHING, 366 pages. - Daniel Plat (2004), Taøøi lieääu taääp huaáán veàà söûû duïïng nguoààn gen caây râ öøøng (Choïïn gioááng caây râ öøøng), 18-23/10/2004 taïïi Xuyeân â Moääc, Khoa Sinh – Ñaïïi hoïïc Khoa hoïïc Töïï nhieân TP HCM vaâ øø AUNP. - FAO, IPGRR (1994), Genbank Standards, Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome, International Plant Genetic Resource Institute, Rome, 14 pp. - G.V. Gulyaev, V.V. Mal Chenco (1975), Töøø ñieåån di truyeààn hoïïc, teáá baøøo hoïïc, choïïn gioááng, nhaân gioâ ááng vaøø gioááng caây troâ ààng do Trònh baùù Höõu, Leâ õ â Ñình Löông, Leâ Duy Thaâ øønh vaøø Taïï Toaøøn dòch, Nhaøø Xuaáát baûûn KH vaøø KT, Haøø Noääi 1981, 379 tr. - Lars Graudal, Erik Kjaer, Agnete Thomsen and Allan Breum Larsen (1997), Planning national programmes for conservation of forest genetic resources, Technical Note No. 48 - December 1997, Danida Forest Seed Centre, 53 pp. - Michael J. Benton, (2003), Patterns and rates of species evolution, Encyclopedia of Life Support Systems, Eolss Publishers. - Nguyeãn Hoaã øøng Nghóa (1997), Baûûo toààn nguoààn gen caây â röøøng (1988 – 1995, Nhaøø xuaáát baûûn Noâng nghieâ ääp, 104 tr. - Phaùùp leäänh gioááng caây troâ ààng (2004), Nhaøø Xuaáá ât baâ ûûn Chính trò Quoáác gia, 48 tr. - Peter J. Bryant, (2002), Biodiversity and Conservation: A Hypertext Book by School of Biological Sciences, University of California, Irvine, CA 92697, USA. A Project of the Interdisciplinary Minor in Global Sustainability - Richard B. Primack (1999),