Địa lý kinh tế - Xã hội đại cương

1 ĐỊA LÝ KINH TẾ - XÃ HỘI ĐẠI CƯƠNG CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ĐỊA LÝ KINH TẾ - XÃ HỘI ............................. 5 I. Vị trí của Địa lý kinh tế - xã hội trong hệ thống khoa học Địa lý. ....................... 5 II. Đối tượng, nhiệm vụ nghiên cứu của Địa lý kinh tế - xã hội................................ 5 1. Đối tượng. ............................................................................................................... 5 2. Các nhiệm vụ nghiên cứu chủ yếu. ......................................................................... 6 III. Các quan điểm cơ bản và phương pháp chính trong nghiên cứu địa lý kinh tế - xã hội. ........................................................................................................................ 6 1. Quan điểm cơ bản. .................................................................................................. 6 2. Phương pháp nghiên cứu. ....................................................................................... 7 CHƯƠNG 2: VẤN ĐỀ CHỦNG TỘC.................................................................................. 8 I. Khái niệm, phân loại, nguồn gốc. ........................................................................... 8 1. Khái niệm................................................................................................................ 8 2. Phân loại.................................................................................................................. 8 a. Cơ sở phân loại: .................................................................................................. 8 b. Phân loại chủng tộc trên thế giới: ....................................................................... 8 c. Ý nghĩa của sự phân loại chủng tộc: ................................................................... 8 3. Nguồn gốc và nhân tố hình thành chủng tộc........................................................... 8 a. Nguồn gốc:........................................................................................................... 8 b. Nhân tố hình thành chủng tộc:............................................................................. 8 II. Các chủng tộc trên thế giới và sự phân bố của các chủng tộc. ............................ 9 III. Vấn đề chủng tộc ở Đông Nam Á và Việt Nam. .................................................. 10 1. Ở Đông Nam Á. .................................................................................................... 10 2. Ở Việt Nam. .......................................................................................................... 10 CHƯƠNG 3: VẤN ĐỀ NGÔN NGỮ.................................................................................. 11 I. Khái quát chung..................................................................................................... 11 1. Khái niệm.............................................................................................................. 11 2. Bản chất. ............................................................................................................... 11 3. Chức năng. ............................................................................................................ 11 4. Nguồn gốc và sự phát triển của ngôn ngữ. ........................................................... 11 a. Một số giả thuyết: .............................................................................................. 11 b. Sự phát triển của ngôn ngữ: .............................................................................. 11 II. Sự hình thành và phát triển các ngữ hệ trên thế giới - Phân loại ngữ hệ. ........ 12 1. Khái niệm, nguyên nhân ra đời các ngữ hệ........................................................... 12 2. Phân loại các ngôn ngữ trên thế giới..................................................................... 12 3. Chữ viết................................................................................................................. 12 4. Vấn đề đa ngôn ngữ và song ngữ.......................................................................... 13 III. Một số vấn đề ngôn ngữ trong khu vực Đông Nam Á. ....................................... 13 1. Bức tranh ngôn ngữ ở khu vực. ............................................................................ 13 2. Sự hình thành và phát triển chữ viết. .................................................................... 13 IV. Vấn đề ngôn ngữ các dân tộc Việt Nam............................................................... 14 1. Việt Nam là quốc gia đa dân tộc, đa ngôn ngữ và mang đặc trưng của khu vực Đông Nam Á. ........................................................................................................ 14 2. Ngôn ngữ các dân tộc Việt Nam hiện nay. ........................................................... 14 2 a. Ngữ hệ Nam Á (92,4%):..................................................................................... 14 b. Ngữ hệ Nam Đảo (1,1%): .................................................................................. 14 c. Ngữ hệ Hán – Tạng (1,5%): .............................................................................. 14 d. Ngữ hệ Thái – Kađai (5,0%): ............................................................................ 14 3. Vai trò xã hội của ngôn ngữ các dân tộc Việt Nam. ............................................. 15 a. Ngôn ngữ có vai trò là ngôn ngữ quốc gia:....................................................... 15 b. Ngôn ngữ có vai trò là ngôn ngữ vùng: ............................................................. 15 c. Những ngôn ngữ không có ảnh hưởng đến dân tộc khác trong vùng:............... 15 4. Chính sách ngôn ngữ Việt Nam............................................................................ 15 a. Nội dung: ........................................................................................................... 15 b. Tình hình, chính sách xây dựng và phổ cập chữ viết các dân tộc thiểu số ở Việt Nam:................................................................................................................... 15 CHƯƠNG 4: VẤN ĐỀ TÔN GIÁO.................................................................................... 16 I. Một số vấn đề chung về tôn giáo........................................................................... 16 1. Khái niệm.............................................................................................................. 16 2. Bản chất, nguồn gốc của tôn giáo. ........................................................................ 16 3. Các giai đoạn phát triển của tôn giáo.................................................................... 16 4. Vai trò của tôn giáo............................................................................................... 17 a. Mặt tích cực: ...................................................................................................... 17 b. Mặt tiêu cực: ...................................................................................................... 17 II. Một số tôn giáo chính trên thế giới....................................................................... 18 1. Cơ Đốc giáo. ......................................................................................................... 18 a. Hoàn cảnh ra đời:.............................................................................................. 18 b. Lịch sử đạo Cơ Đốc:.......................................................................................... 19 c. Đặc điểm các giáo phái chính: .......................................................................... 19 2. Hồi giáo................................................................................................................. 20 a. Hoàn cảnh ra đời:.............................................................................................. 20 b. Vai trò của đạo Hồi trong lịch sử:..................................................................... 20 c. Đặc điểm giáo lý:............................................................................................... 21 d. Các giáo phái chủ yếu: ...................................................................................... 21 3. Phật giáo................................................................................................................ 21 a. Hoàn cảnh ra đời:.............................................................................................. 21 b. Lịch sử phát triển:.............................................................................................. 22 c. Giáo lý đạo Phật:............................................................................................... 22 d. Các giáo phái chủ yếu: ...................................................................................... 22 4. Ấn Độ giáo............................................................................................................ 22 a. Hoàn cảnh ra đời:.............................................................................................. 22 b. Lịch sử phát triển:.............................................................................................. 23 c. Tín ngưỡng cơ bản của đạo Ấn: ........................................................................ 23 d. Một số giáo phái chủ yếu:.................................................................................. 24 5. Do Thái giáo. ........................................................................................................ 24 a. Hoàn cảnh ra đời:.............................................................................................. 24 b. Giáo lý, lễ nghi: ................................................................................................. 25 c. Một số giáo phái chính: ..................................................................................... 25 III. Vấn đề tôn giáo ở Việt Nam. ................................................................................. 25 1. Đặc điểm chung. ................................................................................................... 25 3 2. Một số tôn giáo chính. .......................................................................................... 26 3. Chủ trương, chính sách tôn giáo của Đảng và Nhà Nước ta................................. 26 a. Đường lối, chủ trương: ...................................................................................... 26 b. Chính sách: ........................................................................................................ 27 CHƯƠNG 5: TỔ CHỨC LÃNH THỔ NÔNG NGHIỆP............................................... 28 I. Cơ sở lý luận về tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.................................................... 28 1. Tổ chức lãnh thổ. .................................................................................................. 28 2. Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp. ............................................................................. 28 a. Khái niệm:.......................................................................................................... 28 b. Đặc điểm:........................................................................................................... 28 c. Nhiệm vụ: ........................................................................................................... 28 d. Ý nghĩa:.............................................................................................................. 28 e. Các nhân tố ảnh hưởng đến TCLTNN:.............................................................. 29 II. Các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp....................................................... 29 1. Xí nghiệp nông nghiệp.......................................................................................... 30 a. Hộ gia đình: ....................................................................................................... 30 b. Trang trại:.......................................................................................................... 30 c. Hợp tác xã: ........................................................................................................ 30 d. Nông trường quốc doanh:.................................................................................. 31 2. Thể tổng hợp nông nghiệp. ................................................................................... 31 3. Vùng nông nghiệp................................................................................................. 31 4. Băng chuyền địa lý................................................................................................ 32 a. Khái niệm:.......................................................................................................... 32 b. Phân loại:........................................................................................................... 32 III. Các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp ở Việt Nam. ................................. 32 1. Xí nghiệp nông nghiệp.......................................................................................... 32 a. Hộ gia đình: ....................................................................................................... 32 b. Hợp tác xã: ........................................................................................................ 32 c. Trang trại:.......................................................................................................... 32 d. Nông trường quốc doanh:.................................................................................. 33 2. Thể tổng hợp nông nghiệp. ................................................................................... 33 3. Vùng nông nghiệp................................................................................................. 33 CHƯƠNG 6: TỔ CHỨC LÃNH THỔ CÔNG NGHIỆP............................................... 35 I. Cơ sở lý luận của TCLT công nghiệp................................................................... 35 1. TCLT công nghiệp................................................................................................ 35 a. Khái niệm:.......................................................................................................... 35 b. Đặc điểm:........................................................................................................... 35 2. Các nhân tố ảnh hưởng đến TCLT công nghiệp. .................................................. 35 3. Các hình thức TCLTCN........................................................................................ 36 a. Điểm công nghiệp:............................................................................................. 36 b. Cụm công nghiệp: .............................................................................................. 36 c. Trung tâm công nghiệp:..................................................................................... 36 d. Khu công nghiệp:............................................................................................... 37 e. Dải công nghiệp:................................................................................................ 37 f. Vùng công nghiệp: ............................................................................................. 37 II. TCLT công nghiệp một số nước trên thế giới. .................................................... 37 4 1. Đài Loan................................................................................................................ 37 2. Trung Quốc. .......................................................................................................... 37 3. Hàn Quốc. ............................................................................................................. 38 4. Nhật Bản. .............................................................................................................. 38 III. Các hình thức TCLTCN ở Việt Nam. .................................................................. 38 1. Điểm công nghiệp. ................................................................................................ 38 2. Cụm công nghiệp. ................................................................................................. 38 3. Khu công nghiệp (đầu thập niên 90)..................................................................... 39 4. Trung tâm công nghiệp. ........................................................................................ 40 5. Dải công nghiệp. ................................................................................................... 40 6. Vùng công nghiệp. ................................................................................................ 41 CHƯƠNG 7: TỔ CHỨC LÃNH THỔ DU LỊCH........................................................... 42 I. Cơ sở lý luận. .......................................................................................................... 42 1. Du lịch và vai trò của du lịch. ............................................................................... 42 2. Tổ chức lãnh thổ du lịch. ...................................................................................... 42 a. Khái niệm:.......................................................................................................... 42 b. Vai trò: ............................................................................................................... 42 c. Mục tiêu: ............................................................................................................ 43 d. Các nhân tố ảnh hưởng đến TCLTDL: .............................................................. 43 3. Các hình thức tổ chức lãnh thổ du lịch. ................................................................ 43 a. Điểm du lịch:...................................................................................................... 43 b. Trung tâm du lịch: ............................................................................................. 44 c. Tiểu vùng du lịch: .............................................................................................. 44 d. Á vùng du lịch: ................................................................................................... 44 e. Vùng du lịch:...................................................................................................... 44 II. Các vùng du lịch Việt Nam. .................................................................................. 45 1. Vùng du lịch Bắc Bộ............................................................................................. 45 a. Đặc điểm chung: ................................................................................................ 45 b. Tiềm năng du lịch: ............................................................................................. 45 c. Sản phẩm du lịch đặc trưng:.............................................................................. 45 d. Phân vùng du lịch: ............................................................................................. 45 2. Vùng du lịch Bắc Trung Bộ. ................................................................................. 46 a. Đặc điểm chung: ................................................................................................ 46 b. Tài nguyên du lịch: ............................................................................................ 46 c. Tổ chức lãnh thổ du lịch: ................................................................................... 46 3. Vùng du lịch N