Tiểu luận Tình trạng thua lỗ của các doanh nghiệp Việt Nam và giải pháp

LêI Më §ÇU C«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ ë n­íc ta tõ §¹i héi §¶ng lÇn thø VI (1986) ®Õn nay ®· ®em l¹i nh÷ng thµnh qu¶ tèt ®Ñp,trong ®ã ®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp lµ mét trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n,träng t©m nhÊt khi nÒn kinh tÕ n­íc ta chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN. Sù ra ®êi cña c¬ chÕ kinh tÕ míi, mét mÆt t¹o ra tiÒn ®Ò tÝch cùc cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nh­ng mÆt kh¸c còng béc lé nh÷ng mÆt tr¸i cña kinh tÕ thÞ tr­êng.Do chÞu sù t¸c ®éng cña quy luËt c¹nh tranh ,quy luËt cung- cÇu,quy luËt gi¸ trÞ…,bªn c¹nh nh÷ng doanh nghiÖp ®øng v÷ng vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn th× mét bé phËn kh«ng nhá c¸c doanh nghiÖp do n¨ng lùc qu¶n lÝ kinh doanh kÐm vµ do nhiÒu lÝ do kh¸c n÷a ®· l©m vµo t×nh tr¹ng mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n c¸c kho¶n nî ®Õn h¹n,dÉn ®Õn ph¸ s¶n. NÕu coi nÒn kinh tÕ lµ mét c¬ thÓ thèng nhÊt ,th× mçi doanh nghiÖp sÏ lµ mét tÕ bµo cña nÒn kinh tÕ.V× vËy sù ph¸t triÓn hay tôt hËu cña c¸c doanh nghiÖp cã thÓ lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn hay yÕu kÐm.Do vai trß hÕt søc quan träng ®ã nªn viªc t×m ra nguyªn nh©n s©u xa cña t×nh tr¹ng thua lç vµ t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p kinh tÕ hîp lÝ cho c¸c doanh nghiÖp lµ rÊt bøc thiÕt vµ nãng báng.Víi sù cÇn thiÕt cña viÖc tim ra gi¶I ph¸p kinh tÕ cho c¸c doanh nghiÖp lam ¨n thua kç,cïng víi sù cho phÐp cña c¸c thÇy c«,nªn trong bµi tiÓu luËn nay em xin phÐp ®­îc tr×nh bµy ®Ò tµi “Gi¶i ph¸p kinh tÕ cho c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç”. Trong giíi h¹n cho phÐp cña ®Ò tµi ,em xin phÐp ®­îc tr×nh bµy mét c¸ch ng¾n gän vÒ c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ cho c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc lµm ¨n thua lç mµ em ®· tiÕp thu ®­îc tõ qu¸ tr×nh häc tËp vµ thu thËp tµI liÖu. Trong bµi tiÓu luËn nay, em xin phÐp ®­îc tr×nh bµy víi kÕt cÊu nh­ sau: PhÇn I:Ly luËn chung vÒ doanh nghiÖp vµ vÊn ®Ò thua lç cña doanh nghiÖp. PhÇnII:T×nh tr¹ng thua lç cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. PhÇn III:Gi¶I ph¸p kinh tÕ cho c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc lµm ¨n thua lç. Qua ®©y em còng xin ®­îc ch©n thµnh c¸m ¬n c« gi¸o vµ nhiÒu thÇy c« kh¸c trong bé m«n Kinh tÕ vi m« ®· gióp ®ì em hoan thµnh tiÓu luËn nµy.Do kiÕn thøc còng nh­ sù hiÓu biÕt con h¹n chÕ nªn trong bµI tiÓu luËn nµy ,sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sot.Em rÊt mong ®­îc c¸c thÇy c« th«ng c¶m vµ chØ b¶o thªm cho em. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! PhÇn I Lý LUËN CHUNG 1-Doanh nghiÖp vµ nh÷ng vÊn ®Ò thua lç cña doanh nghiÖp. 1.1.Doanh nghiÖp. 1.1.1. Kh¸i niÖm. Theo kinh tÕ vi m«:doanh nghiÖp lµ mét ®¬n vÞ kinh doanh hµng ho¸,dÞch vô theo nhu cÇu thÞ tr­êng vµ x· héi ®Ó ®¹t lîi nhuËn tèi ®a vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao nhÊt. Theo luËt doanh nghiÖp :doanh nghiÖp lµ mét ®¬n vÞ kinh doanh ®­îc thµnh lËp hîp ph¸p nh»m thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh vµ lÊy ho¹t ®«ng kinh doanh lµm nghÒ nghiÖp chÝnh. §èi víi mét c¬ së s¶n xuÊt,kinh doanh,®Ó ®­îc coi lµ doanh nghiÖp, ph¶i tho¶ m·n cac ®iÒu kiÖn sau: *Doanh nghiÖp ph¶i lµ mét chñ thÓ hîp ph¸p,cã tªn gäi riªng. *Tªn doanh nghiÖp ph¶i ®­îc ®¨ng ký vµo danh b¹ th­¬ng m¹i. *Ph¶i ghi chÐp liªn tôc qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh,hµng n¨m ph¶i tæng kÕt ho¹t ®éng nµy trong mét b¶ng c©n ®èi vµ trong b¸o c¸o tµi chÝnh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. *Doanh nghiÖp ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh ph¸p lý ®Æc biÖt- luËt kinh doanh,tøc lµ mäi quan hÖ ph¸t sinh trong ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®Òu ph¶i xö lý theo luËt kinh doanh. 1.1.2Ph©n lo¹i doanh nghiÖp. Cã thÓ ph©n lo¹i doanh nghiÖp theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau: Theo h×nh thøc së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt,ta cã ®a h×nh thøc tæ chøc kinh doanh - Doanh nghiÖp nhµ n­íc :®©y lµ lo¹i doanh nghiÖp ®­îc nhµ n­íc ®Çu t­ vèn ®Ó thµnh lËp vµ qu¶n lý víi t­ c¸ch lµ chñ së h÷u. - Doanh nghiÖp t­ b¶n t­ nh©n:lµ doanh nghiÖp do t­ nh©n trong vµ ngoµi n­íc bá vèn thµnh lËp vµ tæ chøc kinh doanh. - Doanh nghiÖp t­ b¶n nhµ n­íc:®©y lµ doanh ngiÖp cã h×nh thøc liªn doanh gi÷a nhµ n­íc víi t­ b¶n n­íc ngoµi cïng gãp vèn thµnh lËp c«ng ty vµ ®ång së h÷u nã. - Doanh nghiÖp cæ phÇn:lµ doanh nghiÖp do nhiÒu ng­êi gãp vèn vµ lîi nhuËn ®­îc ph©n chia theo nguån vèn ®ãng gãp. Theo quy m« s¶n xuÊt: doanh nghiÖp cã quy m« lín,doanh nghiÖp cã quy m« võa vµ nhá. Theo cÊp qu¶n lý cã doanh nghiÖp do trung ­¬ng qu¶n lý,doanh nghiÖp do ®Þa ph­¬ng qu¶n lý. Theo ngµnh kinh tÕ kü thuËt:cã doanh nghiÖp c«ng nghiÖp,x©y dùng,doanh nghiÖp n«ng nghiÖp,l©m nghiÖp,ng­ nghiÖp,doanh nghiÖp th­¬ng nghiÖp,doanh nghiÖp vËn t¶i,kinh doanh du lÞchv.v… Theo tr×nh ®é kü thuËt:cã doanh nghiÖp sö dông lao ®éng thñ c«ng,doanh nghiÖp nöa c¬ khÝ,c¬ khÝ ho¸ vµ tù ®éng ho¸. C¸c doanh nghiÖp cã quyÒn b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËtcña nhµ n­íc.Vµ dï lµ doanh nghiÖp nµo th× còng ®Òu ®­îc thµnh lËp,ho¹t ®éng,gi¶i thÓ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt,ph¶i lÊy hiÖu qu¶ kinh doanh lµ môc tiªu quan träng cho sù tån t¹i cña doanh nghiÖp. 1.1.3 Ba vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n cña doanh nghiÖp. Thùc tÕ ph¸t triÓn ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam ®· cho chóng ta thÊy r»ng: mäi doanh nghiÖp muèn ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao trong kinh doanh,tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc trong c¹nh tranh ®Òu ph¶i gi¶i quyÕt tèt ®­îc ba vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n.§ã lµ:quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt c¸i g×,quyÕt ®inh s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo,quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt cho ai. QuyÕt ®Þnh s¶n xuÊt c¸i g×? ViÖc lùa chän ®Ó quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt c¸i g× chÝnh lµ quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt nh÷ng lo¹i hµng ho¸,dÞch vô nµo,sè l­îng bao nhiªu,chÊt l­îng nh­ thÕ nµo,khi nµo cÇn s¶n xuÊt vµ cung øng.Cung cÇu,c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng t¸c ®éng qua l¹i víi nhau ®Ó cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn viÖc x¸c ®Þnh gi¸ c¶ thÞ tr­êng vµ sè l­îng hµng ho¸ cÇn cung cÊp trªn mét thÞ tr­êng.VËy tr­íc khi quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt c¸i g× doanh nghiÖp cÇn ph¶i t×m hiÓu kÜ thÞ tr­êng,n¾m b¾t kÞp thêi c¸c th«ng tin thÞ tr­êng.Mét ph­¬ng tiÖn gióp gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy lµ gi¸ c¶ thÞ tr­êng,gi¸ c¶ thÞ tr­êng lµ th«ng tin cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc lùa chän s¶n xuÊt vµ cung øng nh÷ng hµnh ho¸ cã lîi nhÊt cho c¶ cung vµ cÇu trªn thÞ tr­êng. QuyÕt ®Þnh s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo? QuyÕt ®Þnh s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo nghÜa lµ do ai vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn nµo víi h×nh thøc c«ng nghÖ nµo,ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt nµo? Sau khi ®· lùa chän ®­îc cÇn s¶n xuÊt c¸i g×,c¸c doanh nghiÖp ph¶i xem xÐt vµ lùa chän viÖc s¶n xuÊt nh÷ng dÞch vô,hµng ho¸ ®ã nh­ thÕ nµo ®Ó ®¹t lîi nhuËn tèi ®a vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao nhÊt.Lîi nhuËn chÝnh lµ ®éng c¬ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp t×m kiÕm,lùa chän c¸c ®Çu vµo tèt nhÊt víi chi phÝ thÊp nhÊt,c¸c ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ nhÊt,c¹nh tranh th¾ng lîi trªn thÞ tr­êng ®Ó cã lîi nhuËn cao nhÊt.Nãi mét c¸ch cô thÓ lµ giao cho ai,s¶n xuÊt hµng ho¸ dÞch vô nµy b»ng nguyªn vËt liÖu g× ,thiÕt bÞ dông cô nµo,c«ng nghÖ s¶n xuÊt ra sao®Ó tèi thiÓu ho¸ chi phÝ s¶n xuÊt,tèi ®a ho¸ lîi nhuËn mµ vÉn ®¶m b¶o ®­îc chÊt l­îng còng nh­ sè l­îng s¶n phÈm.Muèn vËy, c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n ®æi míi kü thuËt vµ c«ng nghÖ,n©ng cao tr×nh ®é c«ng nh©n vµ lao ®éng qu¶n lý nh»m t¨ng l­îng chÊt x¸m trong hµng ho¸ vµ dÞch vô . QuyÕt ®Þnh s¶n xuÊt cho ai? QuyÕt ®Þnh s¶n xuÊt cho ai ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh râ ai sÏ ®­îc h­ëng vµ ®­îc lîi tõ nh÷ng hµng ho¸ vµ dÞch vô cña ®Êt n­íc. VÊn ®Ò mÊu chèt ë ®©y cÇn gi¶i quyÕt lµ nh÷ng hµng ho¸ vµ dÞch vô s¶n xuÊt ph©n phèi cho ai ®Ó võa kÝch thÝch m¹nh mÏ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cã hiÖu qu¶ cao,võa ®¶m b¶o sù c«ng b»ng x· héi.Nãi mét c¸ch cô thÓ lµ s¶n phÈm quèc d©n thu nhËp thuÇn tuý cña doanh nghiÖp sÏ ®­îc ph©n phèi cho x· héi ,cho tËp thÓ ,cho c¸ nh©n nh­ thÕ nµo ®Ó kÝch thÝch cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu c«ng céng vµ c¸c nhu cÇu x· héi kh¸c.§Ó biÕt ®­îc s¶n xuÊt cho ai phô thuéc vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ c¸c gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt , phô thuéc vµo l­îng hµng ho¸ vµ gi¸ c¶ cña c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô. KÕt luËn:Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi n­íc ,mçi ngµnh ,mçi ®Þa ph­¬ng vµ mçi doanh nghiÖp chÝnh lµ qu¸ tr×nh lùa chän ®Ó quyÕt ®Þnh tèi ­u ba vÊn ®Ò c¬ b¶n nãi trªn.Nh­ng viÖc lùa chän ®Ó quyÕt ®Þnh tèi ­u ba vÊn ®Ò Êy l¹i phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi , kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn,phô thuéc vµo viÖc lùa chän hÖ thèng kinh tÕ ®Ó ph¸t triÓn ,phô thuéc vµo vai trß , tr×nh ®é vµ sù can thiÖp cña c¸c chÝnh phñ ,phô thuéc vµo chÕ ®é chÝnh trÞ – x· héi cña mçi n­íc. 1.2.VÊn ®Ò thua lç cña doanh nghiÖp. Mét doanh nghiÖp ®­îc coi lµ thua lç khi tæng doanh thu cña doanh nghiÖp (TR) nhá h¬n tæng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp (TC). Doanh nghiÖp cã thÓ lÊy nguån vèn sµn ®Ó bï ®¾p lç.Nh­ng nÕu t×nh tr¹ng thua lç kÐo dµi vµ trÇm träng h¬n th× doanh nghiÖp sÏ suy yÕu dÉn ®Õn ph¸ s¶n.Cô thÓ ta sÏ ph©n tÝch t×nh tr¹ng thua lç ,xem xÐt th¸i ®é øng xö cña doanh nghiÖp trong ng¾n h¹n vµ trong dµi h¹n. 1.2.1VÊn ®Ò thua lç cña doanh nghiÖp trong ng¾n h¹n. §å thÞ d­íi ®©y thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a doanh thu cËn biªn (MR),chi phÝ cËn biªn (MC) vµ chi phÝ b×nh qu©n(AC) CÇn chó ý mét ®iÓm quan träng trong phÇn ph©n tÝch d­íi ®©y: doanh thu cËn biªn võa b»ng gi¸ c¶ tiªu thô s¶n phÈm. Møc s¶n l­îng tèi ­u(®Ó tèi ®a ho¸ lîi nhuËn )lµm møc s¶n l­îng mµ t¹i ®ã MR=MC. Tr­êng hîp thø nhÊt:nÕu gi¸ thÞ tr­êng chÊp nhËn P1,®­êng cÇu vµ doanh thu cËn biªn lµ D1 vµ MR1.S¶n l­îng tèi ­u lµ Q1 ®¬n vÞ hµng ho¸,t­¬ng øng víi ®iÓm A n¬i gÆp nhau cña hai ®­êng MR1 vµ MC.lîi nhuËn cña doanh nghiÖp Õ1=TR-TC=P1.Q1-AC.Q1=Q1(P1-AC)>0 v× P1>AC. VËy doanh ngiÖp lµm ¨n cã l·i,nªn tiÕp tôc s¶n suÊt vµ phÊn ®Êu ®Ó ®¹t ®­îc nhiÒu lîi nhuËn h¬n. Tr­êng hîp thø hai:khi gi¸ c¶ gi¶m xuèng møc P2,MC vµ MR2 gÆp nhau t¹i ®iÓm B lµ ®iÓm tèi thiÓu cña AC ,t­¬ng øng møc s¶n l­îng tèi ­u Q2.Lóc Êy lîi nhuËn cña doanh nghiÖp:Õ2=TR-TC=Q2.(P2-ACmin)=0 do P2=ACmin. Doanh nghiÖp hoµ vèn,nªn quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt ,t×m c¸ch h¹ thÊp chi phÝ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ®Èy m¹nh l­îng b¸n ra ®Ó t¨ng doanh thu,t×m kiÕm lîi nhuËn. Tr­îng hîp thø 3:nÕu gi¸ c¶ tiÕp tôc gi¶m xuèng møc P3 ,MC vµ MR3 sÏ gÆp nhau t¹i diÓm C t­¬ng øng møc s¶n l­îng tèi ­u Q3 .Do AC>P3 nªn lîi nhuËn cña doanh nghiÖp sÏ <0 tøc lµ tæng doanh thu kh«ng ®ñ ®Ó bï ®¾p tæng chi phÝ.Doanh nghiÖp bÞ lç vèn.Khi ®ã cã hai gi¶ ®Þnh: NÕu doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh ®ãng cöa th× doanh nghiÖp sÏ vÉn ph¶i chÞu chi phÝ cè ®Þnh(trong ng¾n h¹n).VËy phÇn lç ®óng b»ng FC. NÕu doanh nghiÖp tiÕp tôc s¶n xuÊt:Õ=TR-TC=P3.Q3-Q3.AVC-FC=Q3.(P3-AVC)-FC.Do AVC<P3<AC nªn doanh nghiÖp sÏ bï ®¾p ®­îc chi phÝ biÕn ®æi ngoµi ra cßn d«i ra mét l­îng tiÒn dïng ®Ó bï ®¾p vµo chi phÝ cè ®Þnh.VËy phÇn lç <FC. QuyÕt ®Þnh cña doanh nghiÖp lóc nµy lµ tiÕp tôc tiÕn hµnh s¶n xuÊt ®ång thêi t×m gi¶i ph¸p ®Ó lµm ¨n cã hiÖu qu¶ h¬n. Tr­êng hîp thø 4:nÕu gi¸ c¶ gi¶m xuèng tíi møc P4,®­êng MR4 gÆp ®­êng MC t¹i J,doanh nghiÖp gi¶m møc s¶n l­îng tíi møc Q4.NÕu tiÕp tôc s¶n xuÊt th× phÇn lç sÏ lín h¬n c¶ FC v× P4<AVCmin.QuyÕt ®Þnh kh«n ngoan nhÊt cña doanh nghiÖp lµ ngõng s¶n xuÊt. Trong ng¾n h¹n: Tãm + Doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç khi P<ACmin. + Doanh nghiÖp cã nguy c¬ ph¸ s¶n khi AVCmin<P<ACmin. + Doanh nghiÖp ®ãng cöa s¶n xuÊt khi P<AVCmin. 1.2.2 VÊn ®Ò thua lç cña doanh nghiÖp trong dµi h¹n. H×nh2:C¸c ®­êng chÝ phÝ trong dµi h¹n gåm cã chi phÝ cËn biªn dµi h¹n LMC,chi phÝ b×nh qu©n dµi h¹n LAC. Víi møc gi¸ P=P1,ta cã lîi nhuËn cña doanh nghiÖp:Õ=TR-TC=P.Q-LAC.Q=0.T¹i ®ã danh nghiÖp thu trong dµi h¹n võa ®ñ ®Ó bï d¾p chi phÝ trong dµi h¹n. Víi møc gi¸ P<P1:doanh nghiÖp s¶n xuÊt thua lç,tæng doanh thu trong dµi h¹n kh«ng ®ñ ®Ó bï ®¾p tæng chi phÝ trong dµi h¹n.Do ®ã t¹i møc gi¸ nµy doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh thua lç vµ ph¶i ®ãng cöa. VËy trong dµi h¹n,®iÓm ®ãng cöa cña doanh nghiÖp lµ P<LACmin.Cã nghÜa lµ trong ®iÒu kiÖn dµi h¹n th× kh«ng cho phÐp doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç. 2.Nguyªn nh©n t×nh tr¹ng thua lç cña doanh nghiÖp. 2.1.Nguyªn nh©n kh¸ch quan. 2.1.1Do ¶nh h­ëng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. Trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung bao cÊp mäi quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt c¸i g×,nh­ thÕ nµo,cho ai cña doanh nghiÖp ®Òu ®­îc nhµ n­íc,cô thÓ lµ bé chñ qu¶n kÕ ho¹ch quy ®Þnh mét c¸ch chñ quan.Môc ®Ých ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ lµm sao ®¸p øng d­îc yªu cÇu mµ bé chñ qu¶n vµ uû ban kÕ ho¹ch nhµ n­íc ®· th«ng qua trong kÕ ho¹ch.NÕu bÞ thua lç do hµng ho¸ theo gi¸ kÕ hoach th× doanh nghiÖp ®­îc bï ®¾p lç b»ng c¸c kho¶n trî cÊp.Doanh nghiÖp trë nªn thô ®éng vµ û l¹i vµo nhµ n­íc. Tr¸i ng­îc hoµn toµn,doanh nghiÖp trong c¬ chÕ thÞ tr­êng cã tÝnh tù chñ rÊt cao.Hä ®­îc tù do thiÕt kÕ s¶n phÈm,t×m kiÕm nguån cung øng vËt t­ vµ kh¸ch hµng,thuª m­ín vµ sa th¶i nh©n c«ng,quyÕt ®Þnh sö dông trang thiÕt bÞ c¬ b¶n nµo, t×m nguån tµi chÝnh vµ Ên ®Þnh gi¸ c¶.Môc tiªu kinh tÕ cña doanh nghiÖp chÝnh lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn trong m«i tr­êng c¹nh tranh. Do ®o c¸c doanh nghiÖp trong c¬ chÕ thÞ tr­êng cÇn ph¶i n¨ng ®éng h¬n rÊt nhiÒu.Trong qu¸ tr×nh chuyÓn tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng tù do c¹nh tranh cã sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc,kh«ng ph¶i bÊt cø doanh nghiÖp nµo còng n¾m b¾p kÞp víi xu thÕ vËn ®éng cña thÞ tr­êng,c¸c gÝam ®èc doanh nghiÖp thêi bao cÊp kh«ng cã kinh nghiÖm qu¶n lÝ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng bÞ mÊt ph­¬ng h­íng g©y nªn t×nh tr¹ng thua lç ®Æc biÖt x¶y ra lµ trong doanh nghiÖp nhµ n­íc. MÆt kh¸c trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× gi¸ c¶ vµ s¶n l­îng hµng ho¸ ®Òu do thÞ tr­êng quyÕt ®Þnh.V× vËy doanh nghiÖp nµo kh«ng n¾m b¾t vµ xö lÝ kÞp thêi th«ng tin thÞ tr­êng sÏ rÊt dÔ bÞ thua lç dÉn tíi ph¸ s¶n.NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cßn ®­îc coi nh­ mét s©n ch¬i ®ång nhÊt mµ ë ®ã c¸c doanh nghiÖp ®Òu ra søc c¹nh tranh chÌn Ðp lÉn nhau v× môc tiªu lîi nhuËn.DÉn tíi nhiÒu doanh nghiÖp bÞ thua lç do kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh vµ tham gia vµo cuéc ch¬i Êy. 2.1.2.Do chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ cßn nhiÒu tån t¹i vµ bÊt cËp. NÒn kinh tÕ n­íc ta vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng d­íi sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc.C¸c chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ cã vai trß quan träng trong viÖc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.Bëi ®ã lµ c«ng cô ®Ó chÝnh phñ ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ,t¹o ra m«i tr­êng c¹nh tranh c«ng b»ng vµ æn ®Þnh,h¹n chÕ nh÷ng nh­îc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng.Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i bÊt cø chÝnh s¸ch kinh tÕ, tµi chÝnh nµo cña chÝnh phñ ®Òu cã t¸c ®éng tÝch cùc tíi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp mµ vÉn cßn nh÷ng chÝnh s¸ch g©y nªn t×nh tr¹ng thua lç cña doanh nghiÖp.Cã thÓ kÓ ®Õn bÊt cËp lín nhÊt trong chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ ®ã lµ thñ tôc hµnh chÝnh r­êm rµ,c¸c kh©u xÐt duyÖt thñ tôc ®Òu chËm,t¹o nªn nhiÒu r¾c rèi cho doanh nghiÖp trong viÖc xin giÊy phÐp kinh doanh,giÊy phÐp xuÊt nhËp kh©ñ,sù thay dæi mÆt hµng kinh doanh,gia t¨ng quy m« hay chuyÓn ®Þa ®iÓm míi còng cÇn cã giÊy phÐp míi….§iÒu ®ã ®· lµm cho ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty kÐm linh ho¹t.ThËm chÝ cã thÓ lµm mÊt thêi c¬ cña doanh nghiÖp mµ mét trong nh÷ng bÝ quyÕt quan träng ®Ó ®i ®Õn thµnh c«ng lµ doanh nghiÖp ph¶i biÕt tËn dông c¬ héi,chíp thêi c¬ kÞp thêi.Ngoµi ra nh÷ng thay ®æi ®ét xuÊt trong chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ vÊn ®Ò c­ìng chÕ, c¬ chÕ nhiÒu tÇng trong vÊn ®Ò thùc hiÖn chÝnh s¸ch,sù kh«ng thèng nhÊt vµ thiÕu ®ång bé trong c¬ chÕ q¶n lÝ còng nh­ viÖc ®­a ra nh÷ng chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ(“tiÒn hËu bÊt nhÊt”)®Òu cã ¶nh h­ëng xÊu tíi viÖc kinh doanh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.Sù can thiÖp cña chÝnh phñ víi c¸c chÝnh s¸ch thuÕ cã thÓ lµm mét sè doanh nghiÑp bÞ thua lç.V× thuÕ lµm t¨ng gi¸ thµnh s¶n phÈm,gi¶m cung,lµm doanh nghiÖp b¸n ®­îc Ýt hµng ho¸ h¬n. 2.1.3.Do ¶nh h­ëng cña m«i tr­êng quèc tÕ vµ m«i tr­êng trong n­íc. C¶ thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÞ tr­êng quèc tÕ ®Òu ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. ThÞ tr­êng ngµy nay cã nhiÒu biÕn ®éng lín,nguyªn nh©n do chiÕn tranh,hay do khñng ho¶ng kinh tÕ t¹o nªn sî khñng ho¶ng tµi chÝnh,t¸c ®éng tíi cung,cÇu,gi¸ c¶…lµm kh«ng Ýt doanh nghiÖp bÞ thua lç. VD:khñng ho¶ng tiÒn tÖ ë Th¸i Lan t¹o nªn khñng ho¶ng tµi chÝnh lín ë khu vùc vµ ¶nh h­ëng ®Õn nhiÒu doanh nghiÖp n­íc ta.Hay sù kiÖn khñng bè ngµy 11-9-2001 ®· lµm cho thu nhËp cña ngµnh hµng kh«ng du lÞch thÕ giíi sôt gi¶m. Ngoµi ra cã thÓ kÓ ®Õn t×nh tr¹ng bu«n lËu,hµng gi¶ kÐm chÊt l­îng trµn lan trªn thÞ tr­êng cã ¶nh h­ëng rÊt nghiªm träng ®èi víi s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Sai lÇm khi ph©n tÝch c¸c yÕu tè tù nhiªn nh­:tµi nguyªn kho¸ng s¶n,vÞ trÝ ®Þa lÝ vµ sù ph©n bè ®Þa lÝ cña vïng kinh tÕ trong n­íc cñng g©y hËu qu¶ khñng ho¶ng cho doanh nghiÖp.Sù ph¸t triÓn v­ît bËc cña khoa häc c«ng nghÖ thÕ giíi lµm cho céng nghÖ hiÖn t¹i cña doanh nghiÖp trë nªn l¹c hËu. Lµm mÊt kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô trªn thÞ tr­êng… 2.2 .Nguyªn nh©n chñ quan cña doanh nghiÖp. Muèn ph¸t triÓn,mäi doanh nghiÖp ®Òu ph¶i gi¶i quyÕt tèt ®­îc ba vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n:s¶n xuÊt c¸i g×,s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo,s¶n xuÊt cho ai.Tuy nhiªn kh«ng ph¶i doanh nghiÖp nµo còng lµm ®­îc ®iÒu ®ã.ViÖc kh«ng t×m ®­îc lêi gi¶i tèi ­u cho ba bµi to¸n c¬ b¶n Êy lµ nguyªn nh©n chñ quan lµm cho c¸c doanh nghiÖp bÞ thua lç. *Tr­íc hÕt lµ sai lÇm trong lùa chän s¶n phÈm:khi doanh nghiÖp b­íc ®Çu x©m nhËp thÞ tr­êng cÇn ph¶i n¾m gi÷ ®­îc c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn mäi thµnh tè cña thÞ tr­êng tõ ®ã ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc,chÝnh s¸ch,kÕ ho¹ch kinh doanh,lùa chän s¶n phÈm phï hîp víi nhu cÇu thÞ tr­êng.ViÖc lùa chän s¶n phÈm sai lÇm nh­ s¶n phÈm cã biÕn ®éng lín vÒ gi¶ c¶,cung lín h¬n cÇu,lçi thêi lµm cho s¶n phÈm cña doanh nghiÖp khã b¸n dÉn tíi t×nh tr¹ng thua lç. *Ph­¬ng thøc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp kÐm hiÖu qu¶,trang thiÕt bÞ, tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ thÊp, nhËp nh÷ng c«ng nghÖ l¹c hËu cña thÕ giíi do thiÕu th«ng tin,kh«ng t×m ra nh÷ng ph­¬ng ¸n gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt,kh¶ n¨ng c¹nh tranh kÐm lµm cho doanh nghiÖp thua lç. Do nguån nh©n lùc:l·nh ®¹o kh«ng cã ®ñ tr×nh ®é n¨ng lùc qu¶n lÝ, kh«ng ®¸nh gi¸ ®óng t×nh h×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp nh­ thÕ nµo cho hîp lÝ nhÊt lùa chän nhÇm b¹n hµng ®èi t¸c.Tr×nh ®é c«ng nh©n th× yÕu kÐm,kh«ng thÓ vËn hµnh tèi ®a hiÖu qu¶ nhÊt cña d©y chuyÒn s¶n xuÊt dÉn tíi n¨ng suÊt thÊp.Doanh nghiÖp kh«ng ®ñ doanh thu ®Ó hoµn l¹i vèn dÉn ®Õn thua lç.VÝ dô:Mét c«ng ty l¾p r¸p «t« mµ thuª lao ®éng kh«ng qua tr­êng líp ®µo t¹o th× lao ®éng ®ã kh«ng ®ñ tr×ng ®é ®Ó cã thÓ lµm viÖc cã hiÖu qu¶ cao,n¨ng suÊt thÊp,tÊt yÕu doanh nghiÖp sÏ bÞ thua lç. *Do sai lÇm trong viÖc lùa chän thÞ tr­êng tiªu thô,n¬i cÇn nhiÒu hµng ho¸ th× kh«ng b¸n,trong khi l¹i tiªu thô ë nh÷ng n¬i s¶n phÈm b¸n ra kh«ng ®­îc ­a chuéng dÉn tíi Õ thõa.VÝ dô:Hµng xa xØ cao cÊp nh­ n­íc hoa…ph¶i tiªu thô ë c¸c thµnh phè lín ®êi s«ng d©n c­ sung tóc.NÕu doanh nghiÖp kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc vÊn ®Ò nµy sÏ tÊt yÕu thua lç. *Do doanh nghiÖp kh¸c cè t×nh b¸n gi¸ thÊp lµm gi¶m kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp,buéc doanh nghiÖp ph¶i h¹ gi¸ theo, doanh thu gi¶m,cã thÓ lµm doanh nghiÖp thua lç.Hay doanh nghiÖp chñ ®éng ch¹y theo môc tiªu kh¸c nh­ chiÕm lÜnh thÞ phÇn,lo¹i bá ®èi thñ c¹nh tranh do ®ã b¸n gi¸ thÊp chÊp nhËn thua lç trong ng¾n h¹n ®Ó lo¹i ®èi thñ c¹nh tranh. *Do ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè tù nhiªn:b·o,lôt….  PhÇn II T×nh tr¹ng thua lç cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam Nh­ phÇn më bµi ®· tr×nh bµy ,do vèn kiÕn thøc còng nh­ tr×nh ®é hiÓu biÕt cßn h¹n chÕ ,cho nªn em chØ xin ®­îc ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò thua lç cña doanh nghiÖp nhµ n­íc.Vµ trong suèt ®Ò tµi nµy em chØ nªu t×nh h×nh thua lç cña doanh nghiÖp nhµ n­íc(DNNN). 1- Kh¸i qu¸t t×nh tr¹ng thua lç cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay. Ngay tõ khi h×nh thµnh,kh«ng Ýt doanh nghiÖp thiÕu c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ vèn,c«ng nghÖ,trang thiÕt bÞ kÜ thuËt,vÒ c¸n bé vµ c«ng nh©n kÜ thuËt.C¬ quan chøc n¨ng,c¬ quan hµnh chÝnh bu«ng láng vai trß qu¶n lÝ nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp.ë doanh nghiÖp th× ch­a lµm râ ®­îc c¬ chÕ ®¶m b¶o quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm qu¶n lÝ,xö dông tµi s¶n nhµ n­íc ch­a thËt sù chuyÓn sang kinh doanh. Quy m« doanh nghiÖp cßn nhá bÐ,hiÖu qu¶ kinh doanh ch­a cao,kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp thÊp, chi phÝ s¶n xuÊt,gi¸ thµnh cao.Sè l­îng doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç qu¸ nhiÒu.§ã lµ mét thùc tr¹ng ®¸ng quan t©m.Theo sè liÖu ®iÒu tra hiÖn nay,t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nh­ sau: Tt ChØ tiªu §¬n vÞ 2002 2003 1 Doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo luËt doanh nghiÖp -Sè l­îng doanh nghiÖp