700 năm gốm Bát Tràng

700 năm gốm Bát Tràng Trong một chuyến tham quan miền Bắc, tôi có cuộc hành trình ngược đê sông Hồng, tận mắt chiêm ngưỡng vẻ đẹp tuyệt mỹ của nghệ thuật gốm sứ ở làng gốm Bát Tràng, một địa danh đã bay xa đến tận mọi nơi trên khắp thế giới. Bát Tràng gồm hai thôn Bát Tràng và Giang Cao thuộc H. Gia Lâm, Hà Nội. Chợ gốm là điểm đầu tiên dừng chân của bất cứ ai nao nức tìm đến để chiêm nghiệm vẻ đẹp của gốm... Chuyện kể, 700 năm trước, một số người dân ở làng Bố Bát, Yên Mô, Ninh Bình đã theo chân vua Lý Công Uẩn khi ông dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long. Những hộ dân này định cư tại vùng đất sét bồi trắng mịn ven sông Hồng cách Hà Nội hơn 10km để lập nghiệp. Người dân bắt đầu lập nên một phường làm gốm. Khi khởi đầu chỉ là làm gạch và các vật dụng gốm đơn giản, sau lần lần tinh hoa tụ lại, gốm Bát Tràng từ đó trở thành vật phẩm vô cùng quý giá cho khách phương xa chọn mua làm quà tặng... Bước chân vào chợ gốm Bát Tràng đã thấy muôn vẻ đẹp của gốm, mà không thể nào không dừng bước, nhìn ngắm, và chắc chắn sẽ phải mua một vài món làm kỷ niệm. Ngay cổng ra vào chợ gốm là những gian hàng tô tượng. Không chỉ trẻ em, mà cả người lớn vẫn có thể thoải mái chọn một bức tượng phù hợp cho mình, màu vẽ để sẵn, cứ thế mà tạo màu cho bức tượng theo ý mình. Bức tượng sau khi trở thành tác phẩm cá nhân sẽ được chủ cửa hàng gói lại cẩn thận giao cho khách. Một thú vị khác chính là vào khu vực học làm gốm ngay bãi giữ xe. Đất sét nhồi sẵn, bên những bàn xoay, các nghệ nhân hướng dẫn cho khách du lịch cách tạo hình sản phẩm gốm. Việc tô tượng và nặn gốm chủ yếu là giải trí và thử nét tài hoa của khách, nhiều người có thể lang thang trong hàng ngàn đồ gốm từ loại to như các độc bình, có cái cao tới 2 mét đến những vật nhỏ như ly, tách và các con thú xinh xinh để khám phá vẻ đẹp. Đó là những chiếc lọ cắm hoa, trang trí trong phòng làm việc, bình men sứ hài hòa màu sắc mà chỉ cần nhìn thôi cũng đã muốn sở hữu ngay. Cũng có thể mua đủ loại tượng từ chú Tễu cho tới tượng Phật, tượng ngư ông để làm một bộ sưu tập cho chuyến đi. Những bộ bình pha trà cách điệu, đa dạng giá chỉ hơn một trăm ngàn thu hút khách hơn cả. Trước chợ gốm có những hàng ăn chỉ bán đến 6 giờ chiều, chủ yếu phục vụ khách với các món ăn cũng rất Bát Tràng. Đó là để lò nấu than khói bay nghi ngút, bán món ăn rất riêng là bánh giò, trứng luộc, bắp nướng, xúc xích nướng. Dừng chân ở những quán liêu xiêu ấy ăn món ngon của chợ gốm rồi lại tiếp tục đến làng gốm. Một gian hàng gốm Bát Tràng Làng gốm cách chợ gốm khoảng 700 mét. Sau một thời gian im ắng do không có thị trường, đến năm 1986 làng gốm Bát Tràng phát triển mạnh. Khác là hiện nay gốm được nung bằng bếp gas hoặc bằng than đá chứ không nung bằng lò củi như xưa. Con đường vào làng gốm rất nhỏ, giống như đi vào một con hẻm cứ nhỏ lần, nhiều chỗ chỉ vừa vặn cho một người lách qua cứ loanh quanh như trong một trận đồ. Chính vì sự thâm u, nhiều ngõ ngách ấy đã tạo ra cho làng gốm nét độc đáo, bí ẩn riêng. Cũng bởi làng có nhiều ngã rẽ, nên nếu không tinh ý quan sát, bạn dễ dàng bị lạc đường. Trên con đường vào làng gốm thỉnh thoảng ta bắt gặp những bức tường dán mẫu bùn trộn than đá giống như mặt nạ đập lên trên đó phơi khô. Ở chót vót trên cao là những tấm bảng chỉ dẫn các nhà làm gốm. Trên những hành lang của các ngôi nhà là các mẫu gốm mới nặn xong phơi cho ráo nắng, cũng có thể ghé mắt vào một ngôi nhà nào đó xem tạo gốm, cũng có thể bước chân vào bất cứ một ngôi nhà nào... để học làm gốm. Người Bát Tràng tự hào vì thương hiệu gốm của mình, họ cũng rất rộng lòng mời khách vào nhà, sự hiếu khách ấy giúp cho tiếng lành đồn xa. Du khách thích thú với các tác phẩm gốm do mình tô màu Đi hết những con đường nho nhỏ là tới Đình làng gốm. Đình được xây dựng từ 300 năm trước. Năm 2005, đình được Bộ Văn hóa-Thông tin cấp bằng Di tích văn hóa kiến trúc nghệ thuật, đình hiện vẫn giữ nguyên không gian, kiến trúc cổ xưa như ban đầu. Đình có hàng cột gỗ lim vững chãi, nơi đây còn giữ hơn 50 đạo sắc phong cho Thành Hoàng qua các đời vua, chúa. Đình có cổng hướng ra sông Hồng, có cả một khoảng sân xi- măng rất rộng và bậc cấp xuống bờ sông, có ghế đá cho khách dừng chân ngắm cảnh. Hành trình đến làng gốm kết thúc khi ngồi ở trước đình làng, ngắm nhìn sông Hồng đang cuộn nước. Đi qua 700 năm, Bát Tràng vẫn miệt mài tạo ra những tuyệt tác gốm, mang dấu ấn Việt đến khắp mọi miền trên thế giới.