Ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen

THỰC HIỆN: GV PHẠM THỊ PHƯƠNG ANH TRƯỜNG THPT NGUYỄN DU ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA KIỂU GEN I- MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG Gen( ADN) mARN Polipeptit prôtêin tính trạng Mối quan hệ giữa gen và tính trạng Sự biểu hiện của gen qua nhiều bước nên chịu sự chi phối của môi trường( yếu tố bên trong và bên ngoài cơ thể) Tại sao tính trạng do gen quy định chị ảnh hưởng nhiều bởi yếu tố môi trường? ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA KIỂU GEN I- MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG II- SỰ TƯƠNG TÁC GIỮA KIỂU GEN VÀ MÔI TRƯỜNG ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA KIỂU GEN Ví dụ 1: Giống thỏ Himalaya Nghiên cứu ví dụ SGK trả lời các câu hỏi sau: - Đặc điểm của giống thỏ Himalaya? Giải thích? - Để chứng minh cho giải thích, người ta đã tiến hành làm thí nghiệm trên thỏ như thế nào? Kết quả? - Vậy màu lông thỏ chịu ảnh hưởng của những yếu tố nào? Cục nước đá Kết luận 1: Nhiệt độ cơ thể ( MT bên trong) đã ảnh hưởng đến sự tổng hợp sắc tố trên da hay nhiệt độ đã ảnh hưởng tới sự biểu hiện của kiểu gen thể hiện ra kiểu hình ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA KIỂU GEN Ví dụ 2: Hoa cẩm tú cầu Môi trường(độ pH) khác nhau Kết luận 2: độ pH trong đất ( MT bên ngoài) đã ảnh hưởng tới gen quy định tính trạng màu sắc hoa cẩm tú cầu Tại sao cùng là hoa cẩm tú cầu( cùng kiểu gen) lại cho các màu sắc khác nhau như vậy? ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA KIỂU GEN Ví dụ 3. Bệnh phêninkêtô niệu ở người Hậu quả: Gây thiểu năng trí tuệ và nhiều rối loạn khác ở trẻ( Kiểu hình) Nếu phát hiện sớm + ăn kiêng hợp lý thì trẻ có thể phát triển bình thường Nguyên nhân: Do gen lặn trên NST thường quy định Nghiên cứu VD3 SGK cho biết: - Nguyên nhân gây bệnh - Hậu quả của bệnh - Khi nào bị bệnh mà bệnh không biểu hiện Rối loạn chuyển hoá axitamin phêninalanin Kết luận 3: Chế độ dinh dưỡng( MT bên ngoài) đã ảnh hưởng tới sự biểu hiện bệnh của gen ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA KIỂU GEN I- MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG II- SỰ TƯƠNG TÁC GIỮA KIỂU GEN VÀ MÔI TRƯỜNG Kết luận : Kiểu hình là sự tương tác giữa kiểu gen với môi trường cụ thể Ví dụ 1: Giống thỏ Himalaya Ví dụ 2: Hoa cẩm tú cầu Ví dụ 3. Bệnh phêninkêtô niệu ở người ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA KIỂU GEN III- MỨC PHẢN ỨNG CỦA KIỂU GEN a. Khái niệm mức phản ứng I- MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG II- SỰ TƯƠNG TÁC GIỮA KIỂU GEN VÀ MÔI TRƯỜNG Giống lúa DR2 (KG) Giống lúa DR2 (KG) Nhà A Chăm sóc tốt( MT1) NS 3,5 tạ/ sào( KH1) Nhà B Chăm sóc bình thường ( MT2) NS 2,5 tạ/ sào( KH2) Nhà C Chăm sóc kém ( MT3) NS 1,5 tạ/ sào( KH3) ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA KIỂU GEN III- MỨC PHẢN ỨNG CỦA KIỂU GEN a. Khái niệm mức phản ứng * Mức phản ứng là tập hợp các kiểu hình của cùng một kiểu gen tương ứng với các môi trường khác nhau I- MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG II- SỰ TƯƠNG TÁC GIỮA KIỂU GEN VÀ MÔI TRƯỜNG Mức phản ứng là gì? Có mấy loại mức phản ứng? Phân biệt các loại mức phản ứng? Cho ví dụ Có 2 loại mức phản ứng: - Mức phản ứng rộng: là những tính trạng về số lượng ( năng suất, khối lượng, tốc độ sinh trưởng...) - Mức phản ứng hẹp: là những tính trạng về chất lượng( tỉ lệ bơ trong sữa, tỉ lệ nạc của thịt..) Môi trường 1 Kiểu hình 1 Môi trường 2 Kiểu hình 2 Môi trường 3 Kiểu hình 3 Môi trường n Kiểu hình n n môi trường n kiểu hình ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA KIỂU GEN III- MỨC PHẢN ỨNG CỦA KIỂU GEN a. Khái niệm mức phản ứng I- MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG II- SỰ TƯƠNG TÁC GIỮA KIỂU GEN VÀ MÔI TRƯỜNG b. Xác định mức phản ứng của một kiểu gen - Tạo ra được các cá thể có cùng một kiểu gen - Với cây sinh sản sinh dưỡng thì cắt các cành của cùng một cây đem trồng trong điều kiện môi trường khác nhau để theo dõi Làm thế nào để xác định mức phản ứng của một kiểu gen? Kiểu hình khác nhau nhiều Mức phản ứng rộng Kiểu hình khác nhau ít Mức phản ứng hẹp ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA KIỂU GEN III- MỨC PHẢN ỨNG CỦA KIỂU GEN a. Khái niệm mức phản ứng I- MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG II- SỰ TƯƠNG TÁC GIỮA KIỂU GEN VÀ MÔI TRƯỜNG b. Xác định mức phản ứng của một kiểu gen c. Tính mềm dẻo của kiểu hình( thường biến) Ở NƯỚC Ở CẠN Loài cáo Bắc cực, Nam cực Mùa hè Mùa đông Dừa nước “ phao” trắng, xốp, thân mềm nổi trên mặt nước Không có phao, thân thảo thích nghi với lối sống ở cạn Lông dày, trắng lẫn với màu tuyết Lông mỏng, nâu sẫm hoặc xám đen lẫn với màu đất, cát ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA KIỂU GEN III- MỨC PHẢN ỨNG CỦA KIỂU GEN a. Khái niệm mức phản ứng I- MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG II- SỰ TƯƠNG TÁC GIỮA KIỂU GEN VÀ MÔI TRƯỜNG b. Xác định mức phản ứng của một kiểu gen c. Tính mềm dẻo của kiểu hình( thường biến) - Sự mềm dẻo kiểu hình là hiện tượng 1 .........(1)..........có thể thay đổi ........(2)..........trước những điều kiện ...........(3).........khác nhau Nguyên nhân nào gây nên sự mềm dẻo kiểu hình?- Sự mềm dẻo kiểu hình là do sự tự điều chỉnh về sinh lí giúp sinh vật thích nghi với sự thay đổi của môi trường - Mức độ mềm dẻo kiểu hình phụ thuộc vào kiểu gen - Mức độ mềm dẻo kiểu hình phụ thuộc vào yếu tố nào? Củng cố 1. Sự mềm dẻo kiểu hình có nghĩa là A. một kiểu hình có thể do nhiều kiểu gen quy định B. một kiểu gen có thể biểu hiện thành nhiều kiểu hình trước các điều kiện môi trường khác nhau C. tính trạng có mức phản ứng rộng D. sự điều chỉnh kiểu hình theo sự biến đổi của kiểu gen 2. Phát biểu nào sau đây đúng với khái niệm kiểu hình A. kiểu hình liên tục thay đổi khi điều kiện môi trường thay đổi B. kiểu hình ổn định khi môi trường thay đổi C. kiểu hình được tạo thành do sự tương tác giữa kiểu gen và điều kiện môi trường D. kiểu hình khó thay đổi khi môi trường thay đổi So sánh mức phản ứng và sự mềm dẻo kiểu hình qua bảng sau: Chỉ tiêu so sánh Mức phản ứng Sự mềm dẻo KH Khái niệm Nguyên nhân Tính chất Ý nghĩa Tập hợp các kiểu hình của cùng một kiểu gen Thay đổi kiểu hình của cùng một kiểu gen Sự tự điều chỉnh về sinh lí Tương tác với môi trường Tuỳ từng tính trạng Di truyền được Đồng loạt, theo một hướng Không di truyền MPƯ càng rộng, sinh vật càng thích nghi tiến hoá Thích nghi với sự thay đổi của môi trường 3. Nói: Cô ấy được mẹ truyền cho tính trạng ” má lúm đồng tiền”có chính xác không? Nếu cần thì phải sửa lại câu nói này như thế nào? Về nhà So sánh mức phản ứng và sự mềm dẻo kiểu hình qua bảng sau: Chỉ tiêu so sánh Mức phản ứng Sự mềm dẻo KH Khái niệm Nguyên nhân Tính chất Ý nghĩa