Bài 6. Internet là gì?

Giới thiệu về công nghệ thông tin và truyền thông Bài 6. Internet là gì? Đặt vấn đề Internet là mạng thông tin toàn cầu. Cán bộ thư viện phải hiểu được cơ chế hoạt động của Internet và sử dụng Internet để truy cập, tổ chức, xuất bản và cung cấp thông tin Phạm vi Internet là gì? Những công cụ Internet nào sẵn có? World Wide Web là gì? Thư điện tử (e-mail), FTP, Chat là gì? Các nguồn tin trực tuyến là gì? Tại sao Internet lại quan trọng đối với các thư viện? Những vấn đề nào nảy sinh trong việc sử dụng Internet? Mục tiêu Kết thúc bài học, học viên sẽ có khả năng: Định nghĩa Internet và các khái niệm và thuật ngữ liên quan khác. Mô tả các công cụ và dịch vụ Internet. Xác định các nguồn tin trên Internet cho thư viện. Sử dụng nguồn tin trực tuyến trên Internet. Nhận thức được tầm quan trọng của Internet đối với thư viện. Thảo luận một số vấn đề và mối quan tâm liên quan đến việc sử dụng Internet trong các thư viện. Internet là gì? Internet là một mạng toàn cầu bao gồm các máy tính liên kết với nhau theo một bộ quy tắc, thường được gọi là Transmission Control Protocol/Internet Protocol (TCP/IP). Internet không phải là một địa điểm, một công ty hay dịch vụ cụ thể, mặc dù các địa điểm, công ty và dịch vụ có thể được truy cập thông qua Internet. Internet không thuộc sở hữu của riêng một ai. Nó còn được gọi là Web. Internet Internet không chỉ đơn thuần là một mạng cụ thể gồm các máy tính được kết nối với nhau. Mà nó còn là một mạng kết nối mọi người và các nguồn tin Kết nối Internet như thế nào? Để truy cập vào Internet, bạn cần: 01 máy tính cá nhân có card mạng 01 modem 01 đường điện thoại, hoặc DSL, hoặc cáp 01 nhà cung cấp dịch vụ Internet Các thành phần của Web Máy chủ Web (Web servers) Trình duyệt Web (Web Browsers) Máy tìm kiếm (Search Engines) Giao thức truyền siêu văn bản (Hypertext Transfer Protocol) Ngôn ngữ đánh dấu siêu văn bản (Hypertext Markup Language) Địa chỉ URL (Định vị tài nguyên thống nhất -URL) và trang Web Các nguồn tin Trình duyệt Web và Máy chủ 2. Trình duyệt Web dịch yêu cầu của người dùng và gửi chúng tới máy chủ thích hợp. 3. Máy chủ chấp nhận và xử lý yêu cầu từ trình duyệt. 4. Máy chủ gửi tệp tin được yêu cầu tới trình duyệt đề biên dịch. 5. Người dùng nhận tệp tin HTTP và HTML Máy chủ và trình duyệt Web sử dụng Giao thức truyền siêu văn bản (HTTP), một giao thức chuẩn Internet, để thực hiện việc truyền văn bản và các tệp tin khác giữa các máy tính khác nhau. HTTP “xác định cách thức các thông điệp (messages) được định dạng và truyền tải, và những hành động mà máy chủ và trình duyệt Web cần phải tiến hành để thực hiện các lệnh khác nhau”. HTML xác định cách thức các trang Web được định dạng và hiển thị bằng trình duyệt Web. World Wide Web World Wide Web (WWW) là tên chung chỉ tất cả các tệp tin máy tính trên thế giới mà có thể được truy cập thông qua các máy chủ Internet. Các tệp tin có thể truy cập được thông qua việc sử dụng Giao thức truyền siêu văn bản (HTTP), Ngôn ngữ đánh dấu siêu văn bản (HTML), trình duyệt, và địa chỉ URL. Hệ thống tên miền (DNS) Hệ thống tên miền chuyển đổi tên của các máy chủ (Web server) và các tên miền thành địa chỉ IP trên Internet hoặc trên các mạng nội bộ sử dụng giao thức TCP/IP.Ví dụ về DNS: mail.cslib.upd.edu.ph địa chỉ IP: 165.220.19.30 Liên kết siêu văn bản giữa các nguồn tin trên Web Siêu liên kết là những mã HTML đặc biệt được đưa vào các trang Web để kết nối tới các nguồn tin trên Web, hướng dẫn trình duyệt tìm đến một nguồn tin, chạy một ứng dụng hay chuyển sang một site khác. Siêu liên kết bao gồm các thành phần sau: Thẻ HTML – Hướng dẫn trình duyệt và máy chủ Web lấy tệp tin hay chạy chương trình nào, bao gồm địa chỉ URL’s và / hoặc chỉ tới các chương trình hay tệp tin để chạy. Điểm đánh dấu (Anchor) – đoạn văn bản hoặc hình ảnh dùng để đặt một siêu liên kết, là một đối tượng có thể nhấp chuột để kích hoạt siêu liên kết Địa chỉ URL – Địa chỉ của nguồn tin Web Định vị tài nguyên thống nhất Định vị tài nguyên thống nhất (URL) được sử dụng để định vị nguồn tin trên Internet. Nó bao gồm: http:// -- chỉ giao thức truyền siêu văn bản, có thể được tiếp theo bằng www Tên miền Và địa chỉ của tệp tin hoặc nguồn tin trong máy tính. Ví dụ – Các cách thức để định vị thông tin Duyệt Net Máy tìm tin Các công cụ siêu tìm kiếm (meta-search) Mục lục chủ đề Thư viện ảo Newsgroups Mailing lists (Listservs) Mục lục thư viện CSDL trực tuyến Tạp chí điện tử Các tổ chức Các dịch vụ khác Các dạng tài liệu mang tin Văn bản Âm thanh Hình ảnh Video Hình động Tài liệu toàn văn Dữ liệu thống kê Tóm tắt/Chỉ mục Phần mềm Mục lục thư viện Tin tức v.v… Các website có tài liệu thông tin miễn phí Các tài liệu tham khảo chung Bách khoa toàn thư Từ điển và từ điển từ chuẩn Niêm giám Tài liệu khác Sách Tạp chí Tài liệu chuyên ngành Toán Ngôn ngữ và ngữ pháp Văn học KH&CN Lịch sử Khoa học thư viện Bạn có thể làm gì trên Internet? Gửi tin nhắn qua thư điện tử Nói chuyện/Chat Truy cập thông tin qua World Wide Web Truyền tệp (FTP) Các việc khác Vấn đề Tính chính xác của tài liệu Thông tin tác giả của tài liệu Tính cập nhật của thông tin Hạn chế của công nghệ Uy tín của site nơi đăng tài liệu (tên miền) Quyền tác giả và sở hữu trí tuệ Bất cứ người nào biết cách xuất bản trên Net. Tại sao Internet lại quan trọng đối với các thư viện? Nhiều nguồn tin có thể truy cập thông qua Internet: Mục lục thư viện trực tuyến Tài liệu dưới nhiều định dạng khác nhau Cơ sở dữ liệu Các dịch vụ giáo dục và thông tin Có thể gửi tài liệu qua Internet. Ví dụ: thư điện tử, FTP, chia sẻ tệp tin (file-sharing) Cán bộ thư viện có thể liên lạc với mọi người thông qua thư điện tử, chat, newsgroups v.v…