Bài 7: Các phương pháp quy hoạch môi trường

VIỆN MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO CAO HỌC Quy hoạch môi trường (Bài 7: Các phương pháp quy hoạch môi trường) Cán bộ giảng dạy : PGS.TS. Phùng Chí Sỹ Các phương pháp quy hoạch môi trường Thoáng keâ vaø xöû lyù soá lieäu Phöông phaùp laäp baûng lieät keâ (Checklist) Phöông phaùp ma traän (Matrix) Phöông phaùp maïng löôùi (Network) Ñaùnh giaù nhanh (Rapid Assessment) Moâ hình hoaù (Environmental Modelling) Phöông phaùp chuyeân gia (Delphi) Phöông phaùp phaân tích lôïi ích chi phí (Cost Benefit Analysis) Phöông phaùp choàng gheùp baûn ñoà (Overmapping) (GIS) BAÛNG LIEÄT KEÂ (Check list) PHÖÔNG PHAÙP MA TRAÄN (MATRIX) Moâ taû moái quan heä cuûa hoaït ñoäng vôùi caùc taùc ñoäng moâi tröôøng (töï nhieân, kinh teá – xaõ hoäi) - Ma traän khoâng coù troïng soá : xem taát caû caùc yeáu toá coù cuøng troïng soá taùc ñoäng - Ma traän coù troïng soá (Weighted Matrix) PHÖÔNG PHAÙP MA TRAÄN (tt) * Ma traän loaïi 1 PHÖÔNG PHAÙP MA TRAÄN (tt) PHÖÔNG PHAÙP MA TRAÄN (tt) PHÖÔNG PHAÙP MA TRAÄN (tt) Caùc loaïi ma traän treân chæ xaùc ñònh laø hoaït ñoäng cuûa döï aùn coù gaây taùc ñoäng hay khoâng gaây taùc ñoäng Nhöôïc ñieåm: Khoâng xaùc ñònh ñöôïc lôïi hay haïi, möùc ñoä taùc ñoäng nhö theá naøo? Caû 3 ma traän ñeàu mang tính chuû quan (phuï thuoäc vaøo yù cuûa ngöôøi ñaùnh) Möùc ñoä taùc ñoäng: Ma traän 1 : +++ : coù lôïi nhieàu ++ : lôïi trung bình + : lôïi ít PHÖÔNG PHAÙP MA TRAÄN (tt) Ma traän 2 : --- : coù haïinhieàu -- : haïi trung bình - : haïi ít Ma traän 3 : + : coù lôïi - : coù haïi 0 : khoâng taùc ñoäng Ma traän 3 : khoâng ñònh löôïng ñöôïc (theá naøo laø taùc ñoäng nhieàu hay ít), khoâng so saùnh caùc taùc ñoäng ñöôïc vaø raát chuû quan Ñeå haïn cheá caùc nhöôïc ñieåm cuûa 3 ma traän treân  Ma traän 4 : ma traän cho ñieåm PHÖÔNG PHAÙP MA TRAÄN (tt) PHÖÔNG PHAÙP MA TRAÄN (tt) Chuù thích : +3, +2,+1 : taùc ñoäng coù lôïi -3, -2,-1 : taùc ñoäng coù haïi Öu ñieåm cuûa ma traän 4: - Ñaùnh giaù toång hôïp ñöôïc moät taùc ñoäng cuûa hoaït ñoäng leân caùc yeáu toá moâi tröôøng (theo haøng) - Cho pheùp toång hôïp caùc hoaït ñoäng taùc ñoäng leân moät yeáu toá moâi tröôøng (theo coät) - Cho pheùp ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa toaøn boä döï aùn - Cho pheùp löïa choïn caùc phöông aùn - Xaùc ñònh ñöôïc vaán ñeà öu tieân - Xaùc ñònh ñöôïc vaán ñeà caáp baùch PHÖÔNG PHAÙP MA TRAÄN (tt) VD : Choïn vò trí thích hôïp ñeå xaây döïng baõi raùc VT1  laäp ma traän taùc ñoäng 1 (VD : toång ñieåm ñaùnh giaù laø +10) VT2  laäp ma traän taùc ñoäng 2 (+5) VT3  laäp ma traän taùc ñoäng 3 (-3) ==> vaán ñeà öu tieân : VT1 ñöôïc choïn öu tieân1, VT2 öu tieân 2, VT3 khoâng ñöôïc chaáp nhaän vì döï aùn seõ gaây taùc ñoäng coù haï cho moâi tröôøng. Do doù VT1 ñöôïc choïn ñeå xaây döïng baõi choân laáp. Töông töï vôùi : löïa choïn coâng ngheä xöû lyù raùc, löïa choïn thieát bò, löïa choïn caùc giaûi phaùp… PHÖÔNG PHAÙP MA TRAÄN (tt) VD: Vaán ñeà 1 (VÑ1) : ñeå giaûi quyeát VÑ1  Ñeà xuaát 10 döï aùn Vaán ñeà 2 (VÑ2) : ñeå giaûi quyeát VÑ2  Ñeà xuaát 15 döï aùn Vaán ñeà 3 (VÑ3) : ñeå giaûi quyeát VÑ3  Ñeà xuaát 5 döï aùn Vaán ñeà 10 (VÑ10) : ñeå giaûi quyeát VÑ1  Ñeà xuaát 7 döï aùn Toång coäng:10 vaán ñeà : 150 döï aùn PHÖÔNG PHAÙP MA TRAÄN (tt) Tieâu chí choïn vaán ñeà öu tieân : TC1 – Tính caáp baùch TC2 – Khaû naêng huy ñoäng voán TC3 – Khaû naêng thu hoài voán TC4 – Phaïm vi hoaït ñoäng cuûa döï aùn TC5 – Giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm PHÖÔNG PHAÙP MA TRAÄN (tt) Cho ñieåm moãi tieâu chí nhö sau: 1, 2, 3 Ñieåm toái ña : 15 ñieåm Ñieåm toái thieåu : 5 ñieåm Öu tieân 1 : Caùc döï aùn coù toång ñieåm töø 12 ÷ 15 ñieåm (2005 – 2007) Öu tieân 2 : Caùc döï aùn coù toång ñieåm töø 9 ÷< 12 ñieåm (2007 – 2012) Öu tieân 3 : Caùc döï aùn coù toång ñieåm töø 5 ÷< 9ñieåm (2012 – 2015) Ma traän 5: Thieát laäp ma traän ñeå choïn vaán ñeà öu tieân PHÖÔNG PHAÙP MA TRAÄN (tt) PHÖÔNG PHAÙP MA TRAÄN (tt) Caùc loaïi ma traän cho ñieåm vaãn mang tính chuû quan. Ñeå giaûm bôùt tính chuû quan treân, khi tieán haønh laäp ma traän taùc ñoäng caàn laáy yù kieán cuûa nhieàu ngöôøi (ñöôïc thöïc hieän moät caùch ngaãu nhieân). (VD : trong 1000 nhaø khoa hoïc thì choïn ngaãu nhieân 50 nhaø khoa hoïc ñeå tieán haønh ñaùnh giaù thì möùc ñoä ñaùnh giaù seõ khaùch quan hôn vaø nhö vaäy seõ giaûm bôùt ñöôïc tính chuû quan cuûa ngöôøi ñaùnh). PHÖÔNG PHAÙP MA TRAÄN (tt) Cho troïng soá 1 2 3 1 2 PHÖÔNG PHAÙP MA TRAÄN (tt) 1 3 1 2  PHÖÔNG PHAÙP MA TRAÄN (tt) 3 1 2 1 1 2 3 1 2 Mạng lưới Phương pháp mạng lưới nhằm kết hợp các nguyên nhân và hậu quả của tác động bằng cách xác định mối quan hệ tương hổ giữa nguồn tác động và các yếu tố môi trường bị tác động ở mức sơ cấp (tác động trực tiếp) và thứ cấp (tác động gián tiếp). Phương pháp này thường được thể hiện qua sơ đồ chuỗi nối tiếp. Hình đính kèm cho thấy các hậu quả môi trường của một dự án nạo vét lòng sông. Mạng lưới (tt) XIN CÁM ƠN !