Bài giảng Chương 3: Cán cân thanh toán quốc tế - Đỗ Thị Thu Thủy

Ths. Do Thi Thu Thuy*Chương 3 CÁN CÂN THANH TOÁN QUỐC TẾThs. Do Thi Thu Thuy*NỘI DUNG CHÍNHTổng quan về cán cân thanh toán quốc tếNội dung của cán cân thanh toán quốc tếMột số phân tích cơ bản về cán cân thanh toán quốc tếCân bằng cán cân thanh toán quốc tế theo các quan điểm khác nhauCán cân thanh toán quốc tế của một số nước đang phát triển và Việt NamCâu hỏi nghiên cứu và thảo luậnThs. Do Thi Thu Thuy*Khái niệmPhân loạiVai trò của cán cân thanh toán quốc tếSố liệu được thu thập và phản ánhNguyên tắc hạch toán ghi sổ képTỔNG QUAN VỀ CCTTQTThs. Do Thi Thu Thuy*Khái niệm??? Balance of payment => BOPLà bảng cân đối, so sánh và đối chiếu giữa các khoản tiền thu được từ ở nước ngoài với các khoản tiền phải chi trả cho nước ngoài Là một biểu tổng hợp phản ánh tất cả các giao dịch dưới hình thức tiền tệ của một nước với các nước khác Là một bản báo cáo thống kê ghi chép và phản ánh các giao dịch kinh tế giữa những người cư trú với người không cư trú (IMF)LƯU Ý !!!!TỔNG QUAN VỀ CCTTQTThs. Do Thi Thu Thuy*TỔNG QUAN VỀ CCTTQTLưu ýBOP phản ánh các khoản thu chi bằng tiềnChỉ phản ánh những giao dịch giữa người cư trú và người không cư trúNgười cư trú và người không cư trú???Đồng tiền sử dụng Ths. Do Thi Thu Thuy*Phân loại cán cân thanh toán quốc tếCán cân thời điểm khác với cán cân thời kỳCán cân song phương khác với cán cân đa phươngCán cân thực tế và cán cân dự báoTỔNG QUAN VỀ CCTTQTThs. Do Thi Thu Thuy*Vai trò của cán cân thanh toán quốc tếPhản ánh tình hình kinh tế xã hội của 1 nước Phản ánh mức độ hội nhập và mở cửa nền kinh tếGiúp hoạch định chính sách kinh tế đối ngoại Kiểm soát sự di chuyển của các luồng vốnPhản ánh cung cầu ngoại tệ Điều hành chính sách tỷ giáTỔNG QUAN VỀ CCTTQTThs. Do Thi Thu Thuy*Số liệu được thu thập và phản ánhSố liệu được thu thập từ các cơ quan chức năng của Nhà nước và của các định chế tài chính quốc tế IMF, WB, ADB,Ghi chép và phản ánh:Các giao dịch phát sinh cung ngoại tệCác giao dịch làm phát sinh cầu ngoại tệNguyên tắc hạch toán ghi sổ kép: Mỗi giao dịch được phản ánh bằng 2 bút toán có giá trị tuyệt đối bằng nhau, ngược dấu???? Ai là người lập CCTTQTTỔNG QUAN VỀ CCTTQTThs. Do Thi Thu Thuy*Số liệu được thu thập và phản ánhBên thu: khoản thu từ người không cư trú được ghi “có” và biểu hiện bằng dấu “+”: phản ánh sự gia tăng của cung ngoại tệBên chi: Khoản chi cho người không cư trú được ghi “nợ” và biểu hiện bằng dấu “-”, phản ánh sự gia tăng về cầu ngoại tệ TỔNG QUAN VỀ CCTTQTCác gd làm phát sinh cung ngoại tệ (+)Các gd làm phát sinh cầu ngoại tệ (-)Xuất khẩu hàng hóaNhập khẩu hàng hóaXuất khẩu dịch vụNhập khẩu dịch vụThu thu nhậpChi thu nhậpThu chuyển giao 1 chiềuChi chuyển giao 1 chiềuNhập khẩu vốnXuất khẩu vốnGiảm dự trữ ngoại hốiTăng dự trữ ngoại hốiThs. Do Thi Thu Thuy*TỔNG QUAN VỀ CCTTQTNguyên tắc lập cán cân thanh toán1. Cán cân thanh toán phản ánh toàn bộ các chỉ tiêu về giao dịch kinh tế giữa Người cư trú và Người không cư trú2. Cán cân thanh toán được lập theo đơn vị tiền tệ thích hợp do Thống đốc Ngân hàng Nhà nước lựa chọn3. Số liệu về giao dịch kinh tế được thống kê tại thời điểm chuyển giao quyền sở hữu4. Giá trị các giao dịch kinh tế được tính theo giá thị trường và được quy đổi ra đơn vị tiền tệ thích hợp theo tỷ giá do Ngân hàng Nhà nước quy địnhThs. Do Thi Thu Thuy*Cán cân vãng lai – current account balance: Phản ánh các luồng thu nhập và chi tiêuCán cân thương mạiCán cân dịch vụCán cân thu nhập Cán cân chuyển giao vãng lai một chiềuCán cân di chuyển vốn – capital account balance: Phản ánh sự thay đổi về tài sản và nguồn vốnCán cân di chuyển vốn dài hạnCán cân di chuyển vốn ngắn hạnCán cân di chuyển vốn một chiều NỘI DUNG CỦA CCTTQTThs. Do Thi Thu Thuy*BPCC vãng laiCC thương mạiCC vốnChuyển giao VL 1 chiềuCC thu nhậpCC dịch vụCC vốn dài hạnCC vốn ngắn hạnChuyển giao vốn 1 chiềuThs. Do Thi Thu Thuy*Cán cân thương mại – Trade BalancePhản ánh các khoản thu và chi từ hoạt động xuất nhập khẩu của một nước với các nước khácKhi xuất khẩu hàng hóa => Thu (+)Khi nhập khẩu hàng hóa => chi (-)Nhân tố ảnh hưởng: Tỷ giá, lạm phát, giá cả hàng hoá, thu nhập, chính sách thương mại quốc tế, v.v...CÁN CÂN VÃNG LAIThs. Do Thi Thu Thuy*Cán cân dịch vụ - serviesPhản ánh các khoản thu chi từ hoạt động dịch vụ giữa người cư trú và người không cư trúDịch vụ: vận tải, tài chính, lao động Cung ứng dịch vụ => thu (+)Nhận cung ứng dịch vụ => chi (-) Cán cân dịch vụ của các nước có quy mô và tỷ trọng trong tổng giá trị cán cân thanh toán quốc tế ngày càng tăngGiá trị dịch vụ xuất nhập khẩu chịu ảnh hưởng bởi các nhân tố bao gồm: Thu nhập, tỷ giá, giá cả dịch vụ,và các yếu tố về tâm lý, chính trị, xã hội CÁN CÂN VÃNG LAIThs. Do Thi Thu Thuy*Cán cân thu nhập – IncomesBao gồm những khoản thu nhập của người lao động (tiền lương, thưởng), thu nhập từ đầu tư và tiền lãi của những người cư trú và không cư trúCác khoản thu nhập được trả bởi người không cư trú => thu (+)Các khoản thu nhập trả cho người không cư trú => chi (-) Các nhân tố ảnh hưởng đến cán cân thu nhập bao gồm quy mô thu nhập và các yếu tố thuộc môi trường kinh tế, chính trị, xã hội CÁN CÂN VÃNG LAIThs. Do Thi Thu Thuy*Cán cân chuyển giao vãng lai 1 chiều – current transfersBao gồm những khoản viện trợ không hoàn lại, giá trị của những khoản quà tặng và các chuyển giao khác bằng tiền và hiện vật cho mục đích tiêu dùng giữa người cư trú và không cư trú=> Phản ánh sự phân phối lại thu nhập Các khoản thu (nhận) => thu (+)Các khoản cho (biếu) => chi (-)Quy mô và tình trạng cán cân chuyển giao vãng lai một chiều phụ thuộc chủ yếu vào các yếu tố thuộc về môi trường kinh tế, tâm lý, tình cảm, chính trị - xã hội và ngoại giao giữa các nước. CÁN CÂN VÃNG LAIThs. Do Thi Thu Thuy*Cán cân di chuyển vốn dài hạnBao gồm các khoản vốn đi ra hay đi vào của khu vực tư nhân và khu vực nhà nước dưới các hình thức đầu tư trực tiếp, gián tiếp và các hình thức đầu tư dài hạn khácLuồng vốn đi vào => thu (+)Luồng vốn đi ra => chi (-)Quy mô và tình trạng cán cân vốn dài hạn phụ thuộc vào các nhân tố như: Tỷ suất lợi nhuận kỳ vọng dài hạn, hiệu quả biên của vốn đầu tư (MEI hay ICOR) và các yếu tố thuộc về môi trường đầu tư, sự ổn định về chính trị, xã hội CÁN CÂN DI CHUYỂN VỐNThs. Do Thi Thu Thuy*Cán cân di chuyển vốn ngắn hạnCũng bao gồm các khoản vốn đi ra hay đi vào của khu vực tư nhân (chiếm tỷ trọng lớn) và khu vực nhà nước nhưng dưới rất nhiều các các hình thức khác nhau: Tín dụng thương mại, tín dụng ngân hàng, các hoạt động trên kinh doanh ngoại hối và giấy tờ có giá ngắn hạn kể cả các luồng vốn đầu cơLuồng vốn đi vào => thu (+)Luồng vốn đi ra => chi (-) Khác với cán cân vốn dài hạn, quy mô và tình trạng cán cân vốn ngắn hạn phụ thuộc vào các nhân tố như: Chênh lệch tỷ giá, tỷ suất lợi tức kỳ vọng ngắn hạn, lãi suất và các yếu tố thuộc về môi trường kinh tế, chính trị - xã hội CÁN CÂN DI CHUYỂN VỐNThs. Do Thi Thu Thuy*Cán cân chuyển giao vốn một chiềuBao gồm các khoản chuyển giao vốn một chiều như viện trợ không hoàn lại với mục đích đầu tư, các khoản nợ được xoáKhi được nhận các khoản viện trợ không hoàn lại và được xoá nợ => thu (+)Khi viện trợ hoặc xóa nợ => chi (-)Khác với các cán cân vốn trên đây, quy mô và tình trạng cán cân chuyển giao vốn một chiều phụ thuộc chủ yếu vào các mối quan hệ ngoại giao, hợp tác kinh tế - chính trị - xã hội giữa các nước có chung lợi ích và tình hữu nghị đặc biệt CÁN CÂN DI CHUYỂN VỐNThs. Do Thi Thu Thuy*Cán cân vãng lai = Cán cân hữu hình + cán cân vô hìnhCán cân cơ bản (BB) = Cán cân vãng lai + cán cân di chuyển vốn dài hạnCán cân tổng thể (OB) = Cán cân vãng lai + Cán cân di chuyển vốn + Sai sót (OM)Cán cân bù đắp chính thức (OFB) = - Cán cân tổng thể+ thay đổi dự trữ ngoại hối+ tín dụng với IMF và các NHTW khác+ các nguồn tài trợ khác!!! NHTW vừa là người cư trú vừa là người không cư trúMỘT SỐ PHÂN TÍCH CƠ BẢNThs. Do Thi Thu Thuy*Ths. Do Thi Thu Thuy*Nội dungThuChiCán cân bộ phậnCán cân tích luỹ(+)(-)- Xuất khẩu hàng hoá 150- Nhập khẩu hàng hoá 200Cán cân thương mại- Thu xuất khẩu dịch vụ 120- Chi nhập khẩu dịch vụ 160Cán cân dịch vụ- Thu từ thu nhập 20- Chi trả thu nhập 10 Thu nhập- Thu chuyển giao vãng lai 30- Chi chuyển giao vãng lai 20Chuyển giao vãng lai- Vốn dài hạn chảy vào 140- Vốn dài hạn chảy ra 50Cán cân vốn dài hạn- Vốn ngắn hạn chảy vào 20- Vốn ngắn hạn chảy ra 55Cán cân vốn ngắn hạn- NHTW bán ngoại hối 100- NHTW mua ngoại hối 85Dự trữ ngoại hốiTỔNG THU (+), CHI (-)Ths. Do Thi Thu Thuy*Nội dungThuChiCán cân bộ phậnCán cân tích luỹ(+)(-)- Xuất khẩu hàng hoá+150   - Nhập khẩu hàng hoá -200  Cán cân thương mại -50-50- Thu xuất khẩu dịch vụ+120   - Chi nhập khẩu dịch vụ -160  Cán cân dịch vụ  -40-90- Thu từ thu nhập+20  - Chi trả thu nhập -10  Thu nhập +10-80- Thu chuyển giao vãng lai+30   - Chi chuyển giao vãng lai -20  Chuyển giao vãng lai  +10-70- Vốn dài hạn chảy vào+140  - Vốn dài hạn chảy ra -50  Cán cân vốn dài hạn +9020- Vốn ngắn hạn chảy vào+20   - Vốn ngắn hạn chảy ra -55  Cán cân vốn ngắn hạn  -35-15- NHTW bán ngoại hối+100  - NHTW mua ngoại hối -85  Dự trữ ngoại hối +150TỔNG THU (+), CHI (-)+580-58000Ths. Do Thi Thu Thuy*Hạch toán vào BP của Việt namThs. Do Thi Thu Thuy* 1. VN xuất khẩu gạo sang Mỹ trị giá 100 tr $, đồng thời nhập khẩu từ Mỹ máy tính trị giá 100 tr $.2.VN xuất khẩu gạo sang Mỹ trị giá 100tr $, được thanh toán qua TK tiền gửi của VN mở tại NH Mỹ (TK Nostro)3. NHNN Việt nam mua trái phiếu KB Mỹ trị giá 100tr $, thanh toán qua TK tiền gửi của NHNN VN tại KB Mỹ4. CP Mỹ quyết định tặng cho VN hàng hóa trị giá 100tr $ nhằm trợ giúp đồng bào bị thiên tai5. VN thanh toán tiền lãi trái phiếu và cổ tức cho nhà đầu tư nước ngoài 100tr $ qua TK của nhà đầu tư nước ngoài mở tại NH VN (TK Vostro)Ths. Do Thi Thu Thuy*1. CCTM – Xuất khẩu: + 100 CCTM - Nhập khẩu: - 100 2. CCTM – Xuất khẩu: + 100 CC Vốn ngắn hạn: - 1003. CC Vốn ngắn hạn: + 100 CC Vốn dài hạn : - 100Ths. Do Thi Thu Thuy*Thặng dư Cung ngoại tệ > Cầu ngoại tệTỷ giá giảmBất lợi cho XKThâm hụtCung ngoại tệ 0: quốc gia là chủ nợCA0 => không chịu rủi ro thanh khoảnThâm hụt BB chưa chắc là điều xấuThặng dư BB chưa chắc là điều tốtCác chính sách thu hút vốn đầu tư, nhất là đầu tư trực tiếp là giải pháp cơ bản cho vấn đề này.THẶNG DƯ VÀ THÂM HỤT CCTTQTThs. Do Thi Thu Thuy*Khi cán cân thanh toán quốc tế ở tình trạng thặng dưKhi cán cân thanh toán ở tình trạng thâm hụt CÂN BẰNG CCTTQTThs. Do Thi Thu Thuy*Khi cán cân thanh toán quốc tế ở tình trạng thặng dưTăng nhập khẩuGiảm xuất khẩuTăng xuất khẩu vốn ra nước ngoàiTăng dự trữ quốc tế, mua lại các khoản nợCÂN BẰNG CCTTQTThs. Do Thi Thu Thuy*Khi cán cân thanh toán ở tình trạng thâm hụt Vận hành chính sách thương mại quốc tếVận hành chính sách tài khoá Vận hành chính sách tiền tệ theo hướng thắt chặt mức cung tiền tệPhá giá tiền tệ để thúc đẩy lượng xuất khẩu đồng thời giảm lượng nhập khẩuGiảm dự trữ quốc tế thông qua bán các giấy tờ có giá và xuất khẩu vàng Vay nợ nước ngoài để thanh toán các khoản chi trả và đến hạn trả: đảo nợ và sự gia tăng nợ (thâm hụt) trong dài hạnCÂN BẰNG CCTTQTThs. Do Thi Thu Thuy*Giai đoạn 2002-2006Đơn vị tính: triệu USDNguồn: IMFThs. Do Thi Thu Thuy*Khoản mục20022003200420052006I. Cán cân vãng lai-676-1935-1565-497-1641. Cán cân thương mại-1054-2582-2287-2439-27762. CC dịch vụ-749-778-872-219-83. CC thu nhập-794-814-891-1219-14294. Chuyển tiền ròng+1921+2239+2485+3380+4049II. CC vốn+1071+4086+2447+2628+44861. FDI (ròng)+1609+1304+1342+1430+17572. Vốn trung-dài hạn (ròng)+458+974+1396+1360+11393. Vốn ngắn hạn (ròng)-996+1808-291-1027+2774. Đầu tư vào GTCG-------------------------+865+1313CC tổng thể+395+2151+883+2131+4322Ths. Do Thi Thu Thuy*Ths. Do Thi Thu Thuy*Ths. Do Thi Thu Thuy*Cán cân thương mại, cán cân vãng laicán cân thanh toán giai đoạn 2000 - 2010 Ths. Do Thi Thu Thuy*Câu hỏi nghiên cứu và thảo luận Phân tích vai trò của cán cân thương mại, cán cân di chuyển vốn ngắn hạn và dài hạn đối với sự phát triển kinh tế của các nước Phân tích xu thế phát triển của cơ cấu cán cân dịch vụ trong cán cân thanh toán quốc tế và ý nghĩa của vấn đề nghiên cứuPhân tích những tác động của việc cân bằng cán cân thanh toán quốc tế theo những quan điểm khác nhau và ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu.Thực trạng cán cân thanh toán quốc tế của Việt Nam 2000 -2010 và quan điểm cá nhân về các biện pháp để khắc phục.Ths. Do Thi Thu Thuy*1. VN xuất hàng sang EU trị giá 100tr$, đồng thời nhập hàng từ EU trị giá 50tr$, số còn lại dùng trả nợ cho Mỹ.2. TCTy Dầu khí VN phát hành trái phiếu quốc tế trị giá 50tr$. Số tiền được dùng để nhập thiết bị là 30tr$. Số còn lại gửi tại NH Hongkong.3. VN nhận kiều hối hàng năm 100tr$. Số này được NHNN VN mua hết dưới hình thức phát hành trái phiếu ngoại tệ.4. Công ty Hải Hà mua trái phiếu có mệnh giá bằng đồng Euro của 1 công ty của Đức, trị giá 1tr EUR.Ths. Do Thi Thu Thuy*5. Chính phủ VN trả lương cho nhân viên người nước ngoài làm việc cho ĐSQ VN tại Singapore, 36000$/năm, qua Tk TG của VN tại NH Singapore.6. TCTy XD Sông Đà đầu tư XD nhà máy điện tại Lào trị giá 100 tỷ VND bằng thiết bị máy móc.7. Công ty Toyota VN dùng tiền lãi mua trái phiếu kho bạc VN, trị giá 50 tr $.8. Lưu HS VN nộp tiền học phí cho các trường ĐH Australia 100 tr AUDThs. Do Thi Thu Thuy*9. Chính phủ VN trả lương cho nhân viên người VN làm việc cho ĐSQ VN tại Iraq, 45000$/năm.10. NHNN VN bán ngoại tệ trị giá 50tr$ để hút bớt VND từ lưu thông.11. VCB gửi ngoại tệ trị giá 10tr$ tại NHNN VN.12. VCB bán ngoại tệ 100tr$ cho NHNNVN.