Bài giảng Chương I Đại cương về Tài chính và Tiền Tệ

TÀI LIỆU THAM KHẢO • TS Sử Đình Thành, Nhập môn tài chính- tiền tệ, NXB Thống Kê, 2008 • TS Nguyễn Minh Kiều,Tiền tệ ngân hàng, NXB Thống kê,2008 • TS Nguyễn Minh Kiều, 2007, Bài tập và bài giải nghiệp vụ ngân hàng, NXB Lao động xã hội Nội dung môn học Chương 1: Đại cương về tài chính – tiền tệ Chương 2: Cung – cầu tiền tệ và lạm phát Chương 3:Tài chính doanh nghiệp Chương 4: Thị trường tài chính và tín dụng Chương 5: Hệ thống ngân hàng trong nền kinh tế Chương 6: NHTW và chính sách tiền tệ quốc gia Chương 7: Chính sách tài chính quốc gia Chương 8: Tài chính công và chính sách tài khoá LOGO www.themegallery.com Chương I Đại cương về Tài chính và Tiền Tệ Vấn đề thảo luận Phần 1: Đại cương về tiền tệ Vai trò và chức năng của tiền tệ Các hình thái tiền tệ Các chế độ tiền tệ Hệ thống tiền tệ quốc tế Bài tập: Các vấn đề tiền tệ hiện nay Vai trò của tiền tệ • Sẽ thế nào nếu không có tiền tệ? • Sự phát triển của tiền tệ Sản xuất phát triển Tiền tệ ra đời Chế độ sở hữu tư nhân Vai trò của tiền tệ Hàng hóa làm tiền tệ: gạo, vải, chè Tiền giấy bản vị vàng Tiền giấy bất khả hoán (tiền giấy pháp định) Kim loại làm tiền tệ:  sắt, thiếc, kẽm, đồng  Bạc và vàng 1 2 4 3 Bản chất của tiền tệ • Là hàng hóa đặc biệt, độc quyền giữ vai trò là vật ngang giá chung để phục vụ cho quá trình trao đổi và lưu thông hàng hóa – Giá trị : hao phí lao động XH cần thiết kết tinh trong tiền tệ – Giá trị sử dụng: khả năng trao đổi hàng hóa • Tiền tệ phải: có tính ổn định giá trị, dễ phân chia, lâu bền, dễ vận chuyển, thuần nhất Hình thái tiền tệ • Căn cứ giá trị: tiền thực và dấu hiệu giá trị – Tiền thực: lưu thông nhờ giá trị nội tại – Dấu hiệu giá trị: lưu thông nhờ sự tín nhiệm, quy ước của xã hội • Căn cứ vào tính vật chất: tiền mặt và bút tệ – Tiền mặt: tiền vật chất – Bút tệ: phi vật chất, tiền ghi sổ Hình thái tiền tệ • Căn cứ giá trị: tiền thực và dấu hiệu giá trị – Tiền thực: lưu thông nhờ giá trị nội tại – Dấu hiệu giá trị: lưu thông nhờ sự tín nhiệm, quy ước của xã hội • Căn cứ vào tính vật chất: tiền mặt và bút tệ – Tiền mặt: tiền vật chất – Bút tệ: phi vật chất, tiền ghi sổ - Nhà nước qui định thước đo - Tiền tệ được xác định: tên gọi, hàm lượng kim loại - Để làm được tốt chức năng phải: + Có giá trị nội tại, sự tín nhiệm theo quy ước của XH + Sức mua ổn định hoặc ít thay đổi Chức năng của tiền tệ - Công thức H-T-H’ - Để thực hiện tốt phải + Sức mua ổn định or không suy giảm nhiều + Số lượng tiền tệ phải được cung ứng đủ nhu cầu + Cơ cấu tiền tệ hợp lý Chức năng của tiền tệ Savings=Income-expenses Ưu điểm của tích lũy bằng tiền so với hiện vật: dễ cất giữ và bảo quản Gửi vào ngân hàng có sinh lợi dễ huy động vào thanh toán Yêu cầu Sức mua ổn định Chức năng của tiền tệ Thanh toán các khoản vay ngân hàng Khoản nợ khách hàng, nhà cung cấp Giảm lưu thông tiền mặt nếu thanh toán qua ngân hàng Chức năng của tiền tệ - Thanh toán giữa các nước - Di chuyển tài sản từ nước này sang nước khác: viện trợ, cho vay, bồi thường Chức năng của tiền tệ Khái niệm tiền tệ 1. Đo lường giá trị 2. Trao đổi 3. Thanh tóan 4. Tích lũy 5. Tiền tệ thế giới Là hàng hoá có 5 chức năng sau: 1. Thúc đẩy tính hiệu quả - Hạch toán đo lường hiệu quả kinh doanh - Giảm chi phí giao dịch - Chuyên môn hóa và phân công lao động - Hình thành hoạt động tài chính tín dụng 30 50 70 120 Vai trò của tiền tệ trong nền kinh tế 2. Công cụ tích lũy, tập trung vốn cho XH: Tiền mặt, bút tệ, công cụ tài chính tập trung vốn cho nền kinh tế 3. Phát triển các quan hệ kinh tế quốc tế - Điều hành chính sách kinh tế đối ngoại - Đo lường hiệu quả hoạt động: tỷ giá, tín dụng, đầu tư, thanh tóan quốc tế 2007 50 70 120 Vai trò của tiền tệ trong nền kinh tế 4. Công cụ quản lý KT vĩ mô: - Chính sách kinh tế vĩ mô : chính sách tài chính, thu nhập, chính sách tiền tệ, chính sách kinh tế đối ngoại - hệ thống chỉ tiêu kiểm sóat về mặt giá trị hàng hóa thực hiện chức năng của tiền tệ - Hóa tệ không phải kim loại - Hóa tệ kim loại: + Bền, dễ bảo quản + Chia nhỏ + dễ vận chuyển • Vàng, bạc được ưu tiên do có giá trị cao, tính đồng nhất • Không phù hợp khi mua bán khối lượng lớn, phạm vi mua bán rộng Các hình thái tiền tệ Tiền tệ được lưu thông và sử dụng nhờ vào sự tín nhiệm - Tín tệ kim loại: + Tiết kiệm vàng bạc + Giảm căng thẳng do thiếu vàng bạc - Tiền giấy: + Xuất phát từ giấy chứng nhận ký gửi vàng bạc + Tiền giấy khả hoán: có thể đổi lại vàng + Tiền giấy bất khả hoán: không hoán đổi, được sử dụng từ 1930 đến nay Các hình thái tiền tệ Số dư tài khoản tiền gửi không kỳ hạn Các hình thái tiền tệ Thẻ tín dụng và thẻ thanh toán Các chế độ tiền tệ • Hình thức tổ chức lưu thông tiền tệ của một quốc gia được xác định dựa trên bản vị tiền tệ – Phương tiện tiền tệ: tiền đúc, tiền giấy, bút tệ – Đơn vị tiền tệ: tiêu chuẩn giá cả của đồng tiền VD: đơn vị tiền tệ VN: đồng, Mỹ: Dollar Các chế độ tiền tệ • Chế độ đơn bản vị bạc và vàng • Đơn vị tiền tệ theo bạc, vàng • tự do đổi bạc, vàng lấy tiền lưu hành và ngược lại • Bạc vàng tự do lưu thông trong và ngoài nước • Giá trị ghi trên bề mặt của đồng tiền bằng giá trị kim loại đúc thành tiền • Chế độ song bản vị: cả tiền vàng và bạc cùng tồn tại “tiền xấu đuổi tiền tốt ra khỏi lưu thông” Các chế độ tiền tệ • Chế độ bản vị ngoại tệ • Tiền tệ được định nghĩa theo một ngoại tệ mạnh – dễ dẫn đến kết quả: • Sử dụng ngoại tệ trong thanh toán quốc tế thay cho vàng • Hình thành các khu vực tiền tệ (để tăng tính cạnh tranh trong thương mại) – Dự trữ ngoại hối của các nước thành viên tập trung vào ngân hàng của nước cầm đầu – Quan hệ theo tỷ giá hối đoái cố định – Thanh toán phần lớn bằng tiền của nước cầm đầu Các chế độ tiền tệ • Chế độ bản vị đô la Mỹ – Mỹ tổ chức Hội nghị Bretton Woods(1944): • tỷ giá ổn định, giao động 1% • Thành lập IMF • tỷ giá cố định được tính qua bản vị vàng thế giới • Đô la Mỹ được công nhận là phương tiện dự trữ và thanh toán quốc tế với tiêu chuẩn USD = 0.888671gr vàng, 35USD=1ounce vàng • Mỹ và IMF cam kết đổi tiền ra vàng cho ngân hàng TW • Mỹ ổn định giá vàng, Mỹ độc quyền phát hành tiền – Bretton Woods sụp đổ 1971 Các chế độ tiền tệ • Ích lợi của EURO: – Giao dịch tài chính đơn giản, dễ dàng, hối đoái ổn định – Tiết kiệm thời gian – So sánh dễ dàng giữa các loại hàng hóa – Cung cấp một lựa chọn chắc chắn bên cạnh USD và Yen Nhật Các chế độ tiền tệ • Chế độ tiền tệ tập thể – SDR: special drawing right: trao đổi trong IMF, đồng tiền ghi sổ, rổ tiền tệ mạnh – ECU, EURO: • ECU: đồng tiền ghi sổ, xác định tỷ trong cho thành viên dựa vào GNP và thị phần mậu dịch • 12/1995 Hội đồng châu Âu nhất trí tên đơn vị tiền tệ là EURO • 5/1998 11 nước tham gia khu vực đồng EURO • 6/1998 Hệ thống ngân hàng TW châu Âu hình thành • 1/1999 Liên minh tiền tệ châu Âu hoạt động • 2002 có tiền mặt Các chế độ tiền tệ ở Việt Nam Description of the contents Tiền tài chính, tín phiếu Từ năm 1945 Đồng ngân hàng quốc gia VN Từ năm 1951 ngân hàng 2 cấp, NHNN Việt nam phát hành tiền tiền giấy và tiền kim loại, bây giờ là tiền polymer và kim loại. Từ năm 1988 Giấy bạc ngân hàng Đông Dương Thuộc địa Pháp Tiền kim loại Thời kỳ phong kiến 1945 1951 1988 Phần 2: Đại cương về tài chính Bản chất của tài chính Chức năng của tài chính Hệ thống tài chính Bản chất tài chính -Tài chính biểu hiện là các phương thức chu chuyển tiền tệ giữa cá nhân, doanh nghiệp và Chính phủ với nhau. Tài chính được sử dụng bởi các cá nhân: tài chính cá nhân Tài chính được sử dụng bởi các doanh nghiệp: tài chính doanh nghiệp Tài chính được sử dụng bởi Chính phủ: tài chính công Bản chất tài chính Nghĩa hẹp Nghĩa rộng -Khối tiền tệ để thực hiện một giao dịch tài chính: nguồn tài chính Là khối lượng tiền tệ có tính lỏng cao và tính lỏng thấp Là khối lượng tiền tệ có tính lỏng cao Chức năng của tài chính • Huy động nguồn tài chính Thể hiện khả năng tổ chức, khai thác các nguồn tài chính nhằm tạo lập nguồn lực, đáp ứng nhu cầu phát triển của nền kinh tế Chức năng của tài chính Yếu tố Chủ thể cần vốn Môi trường Tài chính và kinh tế Các nhà đầu tư Hệ thống tài chính Chức năng của tài chính Phân bổ nguồn tài chính Biểu hiện thông qua thiết lập kế hoạch sử dụng nguồn lực sẵn có để đạt được các mục tiêu phát triển trong ngắn hạn và dài hạn của các chủ thể kinh tế xã hội Chức năng của tài chính Kiểm tra tài chính Phản ánh hoạt động thu nhập và đánh giá những bằng chứng về thông tin liên quan đến quá trình huy động và phân bổ các nguồn tài chính với mục đích đảm bảo tính đúng đắn, hiệu quả và hiệu lực của việc tạo lập, sử dụng các quỹ tiền tệ Khái niệm & cơ cấu hệ thống tài chính Thị trường tài chính Các chủ thể tài chính Cơ sở hạ tầng tài chính Là 1 hệ thống gồm có thị trường và các chủ thể tài chính thực hiện chức năng gắn kết cung – cầu về vốn lại với nhau [Image Info] www.wizdata.co.kr - Note to customers : This image has been licensed to be used within this PowerPoint template only. You may not extract the image for any other use. Hệ thống tài chính Các chủ thể thừa vốn Cá nhân, Hộ gia đình Các chủ thể thiếu vốn Cá nhân, Hộ gia đình Chính phủ Doanh nghiệp Chính phủ Doanh nghiệp Các định chế tài chính Thị trường tài chính Vốn Vốn Thị trường tài chính Hệ thống thị trường tài chính Thị trường vốn “ThemeGallery is a Design Digital Content & Contents mall developed by Guild Design Inc.” Thị trường tiền tệ Hệ thống tài chính Tài chính cá nhân, hộ gia đình Tài chính công Các định chế tài chính Tài chính doanh nghiệp Các thành phần của cơ sở hạ tầng AHệ thống luật pháp & quản lý nhà nước BHệ thống thông tin C Hệ thống giám sát Hệ thống thanh toán Cơ sở hạ tầng EHệ thống dịch vụ chứng khoán F Nguồn nhân lực D Hệ thống tài chính Cơ sở hạ tầng tài chính Là những nền tảng để qua đó các doanh nghiệp, nhà đầu tư, cá nhân lập kế hoạch và thực hiện các giao dịch tài chính với các định chế tài chính và thị trường tài chính . Câu hỏi thảo luận 1 2 Tại sao trong lịch sử phát triển của tiền tệ, vàng đã từng được coi là hàng hóa lý tưởng phù hợp với vai trò tiền tệ? Vai trò của tiền tệ đối với nền kinh tế? LOGO www.themegallery.com Your company slogan in here