.Kháiniệm:
Huyđộngvốnlà NHTMtiếp nhậntiền nhànrỗi từ cáctổ
chứckinhtế vàdâncưdướinhiềuhìnhthức khácnhau,nhằm
bổsungnguồnvốnchohoạtđộngkinhdoanhcủaNHTM.
2.Vaitròcủanghiệpvụhuyđộngvốn
ĐốivớiNHTM:
Tạonguồnvốnchủlực chohoạtđộngkinhdoanhcủaNgân
hàngthương mại
ĐốivớiKH:
- Cungcấpchokháchhàngmộtkênhđầutư vốnantoàn.
- Lànơiantoàn choviệctích luỹ nguồntiền tạm thời nhàn
rỗicủakháchhàngđểđápứngnhucầuchitiêutrong tươnglai.
35 trang |
Chia sẻ: nyanko | Lượt xem: 1138 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Bài giảng Chương II: Nghiệp vụ huy động vốn của ngân hàng thương mại, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Nghiệp vụ NHTM 1
Chương II
Nghiệp vụ NHTM 2
I. Những vấn đề chung về nghiệp vụ huy động vốn của
NHTM
1.Khái niệm:
Huy động vốn là NHTM tiếp nhận tiền nhàn rỗi từ các tổ
chức kinh tế và dân cư dưới nhiều hình thức khác nhau, nhằm
bổ sung nguồn vốn cho hoạt động kinh doanh của NHTM.
2. Vai trò của nghiệp vụ huy động vốn
Đối với NHTM:
Tạo nguồn vốn chủ lực cho hoạt động kinh doanh của Ngân
hàng thương mại
Đối với KH:
- Cung cấp cho khách hàng một kênh đầu tư vốn an toàn.
- Là nơi an toàn cho việc tích luỹ nguồn tiền tạm thời nhàn
rỗi của khách hàng để đáp ứng nhu cầu chi tiêu trong tương lai.
Nghiệp vụ NHTM 3
3. Các nhân tố ảnh hưởng đến huy động vốn
Các nhân tố bên ngoài :
Địa bàn hoạt động của ngân hàng.
Thu nhập bình quân và khả năng tiết kiệm của nền kinh tế
Tình hình chính trị, xã hội
Cạnh tranh của các kênh huy động vốn khác
Thói quen giao dịch qua ngân hàng của người dân .
Các nhân tố bên trong NH
Uy tín, thương hiệu của ngân hàng
Lãi suất, các quy định trong huy động vốn
Chất lượng dịch vụ của NH
Chiến lược phát triển và phương châm hoạt động của NH
Mạng lưới chi nhánh của NH, ATM
Nghiệp vụ NHTM 4
4. Nguyên tắc huy động vốn của NHTM
Thực hiện đúng các quy định của pháp luật và của ngân
hàng Nhà nước về huy động vốn:
- Hoàn trả đầy đủ vốn gốc và tiền lãi cho khách hàng
đúng hạn.
- Tham gia bảo hiểm tiền gửi theo quy định hiện hành.
- Giữ bí mật thông tin liên quan đến tài khoản tiền gửi
của khách hàng.
- Thực hiện đúng các quy định của pháp luật về chống
rửa tiền.
Nghiệp vụ NHTM 5
Đảm bảo tính hiệu quả trong huy động vốn:
- Lãi suất huy động phải hợp lý.
- Nguồn vốn đủ lớn
- Xác định động cơ của người gửi tiền để áp dụng hình
thức huy động phù hợp
Không để xảy ra sự sụt giảm đột ngột, bất thường của
nguồn vốn huy động
Nghiệp vụ NHTM 6
II. Các hình thức huy động vốn:
1. Huy động thường xuyên :
a. Tiền gửi không kỳ hạn :
Tiền gửi không kỳ hạn là loại tiền gửi mà người gửi
tiền được sử dụng khoản tiền này bất cứ lúc nào
Mục đích gửi tiền : nhằm đáp ứng cho nhu cầu thanh
toán chi trả bằng hình thức chuyển khoản qua ngân hàng.
Đối tượng gửi : tổ chức và cá nhân có nhu cầu thanh
toán qua ngân hàng.
Hình thức huy động: Ngân hàng huy động nguồn tiền
này bằng cách mở tài khoản tiền gửi không kỳ hạn cho
khách hàng .
Nghiệp vụ NHTM 7
Thủ tục mở TK, theo dõi hạch toán, chi trả lãi
Thủ tục mở tài khoản:
Khách hàng cá nhân:
- Cung cấp thông tin về cá nhân và đăng ký chữ ký mẫu
cho NH bằng cách điền đầy đủ các thông tin vào mẫu đề
nghị mở tài khoản.
- Xuất trình các giấy tờ liên quan giúp cho NH kiểm tra
các thông tin đã được khách hàng cung cấp.
- NH mở TK cho KH và cung cấp cho KH số hiệu tài
khoản.
- KH nộp tiền vào tài khoản để đảm bảo tài khoản đang ở
trạng thái hoạt động.
Nghiệp vụ NHTM 8
Khách hàng doanh nghiệp :
- Cung cấp thông tin về doanh nghiệp, đăng ký chữ ký mẫu
của người đại điện cho NH bằng cách điền đầy đủ các
thông tin vào mẫu đề nghị mở TK.
- Xuất trình các giấy tờ liên quan đến tư cách pháp nhân
của doanh nghiệp giúp cho NH kiểm tra các thông tin đã
cung cấp.
- NH mở TK cho doanh nghiệp và cung cấp cho doanh
nghiệp số hiệu tài khoản.
- Nộp tiền vào tài khoản để đảm bảo tài khoản đang ở trạng
thái hoạt động.
Nghiệp vụ NHTM 9
Theo dõi hạch toán :
Khi KH gửi tiền vào (nộp tiền vào tài khoản, người
khác chuyển trả, ) thì NH sẽ ghi có vào tài khoản và tiến
hành báo có cho KH
Khi KH rút tiền (Lĩnh tiền mặt, chuyển trả cho người
khác , ) thì NH sẽ ghi nợ vào tài khoản và tiến hành báo
nợ cho KH
Nghiệp vụ NHTM 10
Tính và trả lãi cho tiền gửi không kỳ hạn :
NH trả lãi theo định kỳ hàng tháng vào ngày cuối tháng
bằng cách nhập vào vốn gốc (tài khoản tiền gửi cho khách
hàng, ghi có vào tài khoản) .
Tiền lãi được tính theo số dư thực tế trên tài khoản tiền
gửi vào thời điểm cuối ngày
Tiền lãi được tính bằng phương pháp tích số.
Công thức tính lãi :
Tiền lãi = Σ Di×Ni×r
i=1
n
Nghiệp vụ NHTM 11
Trong đó :
Di: Số dư thực tế trên tài khoản tiền gửi vào thời
điểm cuối ngày
Ni: Số ngày duy trì số dư Di trên tài khoản
r :Lãi suất tiền gửi không kỳ hạn (tính theo ngày )
Nghiệp vụ NHTM 12
Ví dụ: Tính lãi tiền gửi không kỳ hạn cho khách hàng
Thông tin TK tiền gửi của KH trong tháng 02/2007 như sau :
- Số dư đầu kỳ : 100.000
- Phát sinh trong kỳ :
Hãy tính lãi tiền gửi cho KH trong tháng 02. Biết rằng
lãi suất tiền gửi không kỳ hạn là 0,25% /tháng, ngày tính lãi
của NH là ngày 30 mỗi tháng
Ngày Ghi nợ Ghi có
05/02 500.000
16/02 500.000
25/02 400.000
Nghiệp vụ NHTM 13
Bảng phân tích tính lãi
Lãi tiền gửi tháng 02 :
19.800.000 *(0,25%/30) = 1.650
Ngày Số dư (Di)
Số ngày
(Ni)
Tích số
(Di*Ni)
31/01 -> 04/02 100.000 5 500.000
05/02 -> 15/02 600.000 11 6.600.000
16/02 -> 24/02 1.100.000 9 9.900.000
25/02 -> 28/02 700.000 4 2.800.000
Tổng 19.800.000
Nghiệp vụ NHTM 14
b. Tiền gửi có kỳ hạn:
Tiền gửi có kỳ hạn là loại tiền gửi mà người gửi tiền chỉ
được phép rút tiền sau một thời hạn nhất định.
(Nếu khách hàng rút trước hạn thì tùy theo điều kiện cụ
thể mà ngân hàng sẽ có cách giải quyết hợp lý).
Khi đáo hạn khách hàng không đến rút tiền thì ngân
hàng sẽ tái tục cho khách hàng một kỳ hạn mới.
Tiền lãi được thanh toán định kỳ mỗi tháng hoặc một
lần vào ngày đáo hạn (ngày gửi vào là ngày tính lãi).
Mục đích gửi tiền : nhằm để an toàn về tài sản đáp ứng
được nhu cầu chi tiêu đã xác định sẳn trong tương lai, được
hưởng lãi.
Đối tượng gửi tiền : Cá nhân và doanh nghiệp.
Nghiệp vụ NHTM 15
c. Tiền gửi tiết kiệm :
Tiền gửi tiết kiệm là tiền gửi của các tầng lớp dân cư,
người gửi tiền gửi vào NH nhằm mục đích để dành, sinh lời
và an toàn tài sản.
Đối tượng: Các tầng lớp dân cư
Tiết kiệm không kỳ hạn :
Không thoả thuận trước với ngân hàng về thời điểm rút
tiền cụ thể.
Ngân hàng sẽ thanh toán tiền lãi cho khách hàng theo
định kỳ hàng tháng hoặc vào ngày rút hết số dư.
Tiền lãi được tính theo số tiền gửi thực tế của khách
hàng.
Nghiệp vụ NHTM 16
Tiết kiệm có kỳ hạn:
Thời điểm rút tiền được xác định trước dựa trên
2 yếu tố : ngày gửi và kỳ hạn.
Khách hàng chỉ được rút tiền khi đến hạn thanh
toán .
Tiền lãi được thanh toán định kỳ hàng tháng
theo hoặc thanh toán 1 lần vào thời điểm đáo hạn
cùng với vốn gốc.
Nghiệp vụ NHTM 17
Thủ tục gửi tiền và rút tiền
Khi gửi tiền:
- Cung cấp cho ngân hàng những thông tin cần thiết về
người gửi tiền và khoản tiền gửi bằng cách điền đầy đủ
các yêu cầu của mẫu giấy đề nghị gửi tiền
- Xuất trình giấy tờ pháp lý có liên quan để giúp Ngân
hàng kiểm tra các thông tin trên
- Nộp tiền vào tài khoản tiết kiệm
- Ngân hàng cấp sổ tiết kiệm cho khách hàng.
Nghiệp vụ NHTM 18
Khi rút tiền:
- Điền đầy đủ những thông tin vào giấy lĩnh tiền tiết
kiệm.
- Xuất trả sổ tiết kiệm cho ngân hàng.
- Xuất trình chứng từ pháp lý liên quan đến người rút
tiền.
- Ngân hàng kiểm tra tính hợp lệ của các chứng từ do
khách hàng cung cấp, trả tiền cho khách hàng và thu hồi
sổ tiết kiệm.
Nghiệp vụ NHTM 19
Rủi ro đối với tiền gửi tiết kiệm
Mất sổ tiết kiệm:
Người gửi tiền phải báo ngay cho ngân hàng nơi
gửi tiền đầy đủ các thông tin cần thiết liên quan đến khoản
tiền gửi.
Người gửi tiền chết, mất tích, mất năng lực hành vi dân
sự:
Ngân hàng sẽ thanh toán tiền lãi và gốc cho người
thừa kế theo di chúc hoặc người thừa kế theo pháp luật.
Nghiệp vụ NHTM 20
2. Huy động không thường xuyên:
Hình thức thực hiện :
Huy động không thường xuyên được thực hiện dưới hình
thức phát hành chứng từ có giá.
Chứng từ có giá ngắn hạn (Kỳ phiếu hoặc các loại chứng
chỉ tiền gửi-Thời hạn dưới 1 năm): NH phát hành loại
chứng từ này để bổ sung vốn huy động ngắn hạn.
Chứng từ có giá trung dài hạn (Trái phiếu, kỳ phiếu...,)
NH phát hành trái phiếu nhằm gia tăng vốn trung dài hạn.
Nghiệp vụ NHTM 21
Mệnh giá :
Là số tiền được ghi bằng số và bằng chữ trên chứng từ.
Mệnh giá cho thấy mức vốn gốc của người chủ sở hữu
gửi vào ngân hàng.
Thời hạn hiệu lực :
là khoản thời gian từ ngày phát hành cho đến ngày đáo
hạn.
Lãi suất phát hành :
là mức lãi suất mà ngân hàng dùng để tính lãi cho người
sở hữu chứng từ.
Nội dung chứng từ có giá
Nghiệp vụ NHTM 22
Thủ tục phát hành
Cân đối nguồn vốn với sử dụng vốn để xác định nhu cầu
phát hành
Lập kế hoạch phát hành
Xin phép NHNN
Phát hành ra công chúng
Theo dõi thanh toán khi chứng từ đáo hạn
Nghiệp vụ NHTM 23
Thanh toán chi trả :
Vốn gốc được thanh toán vào thời điểm đáo hạn của
chứng từ.
Tiền lãi sẽ được thanh toán theo quy định cụ thể của
chứng từ đó :
Trả lãi trước
Trả lãi sau: Trả lãi định kỳ hoặc khi đáo hạn
Nghiệp vụ NHTM 24
Trả lãi sau :
+ Trả 1 lần khi đáo hạn: Toàn bộ tiền lãi phát
sinh trong thời hạn hiệu lực được thanh toán một
lần vào thời điểm đáo hạn của chứng từ.
+ Trả lãi định kỳ :
Tiền lãi được thanh toán thành nhiều kỳ trong
suốt thời gian hiệu lực (thanh toán vào cuối mỗi kỳ
hạn
Tiền lãi = Mệnh giá * Thời hạn * Lãi suất phát hành
Tiền lãi = Mệnh giá * Lãi suất 1 kỳ hạn
Nghiệp vụ NHTM 25
Trả lãi trước :
Toàn bộ tiền lãi đươc thanh toán một lần vào thời
điểm phát hành chứng từ đó, bằng cách khấu trừ vào giá
mua.
Nghiệp vụ NHTM 26
III. NGUỒN VỐN TÖÏ COÙ
1. Khaùi nieäm
- Goùc ñoä kinh teá: laø voán rieâng cuûa ngaân haøng do caùc
chuû sôû höõu ñoùng goùp vaø noù coøn ñöôïc taïo ra vaø boå
sung lieân tuïc trong quùa trình kinh doanh döôùi daïng lôïi
nhuaän giöõ laïi vaø caùc quyõ cuûa NH.
- Goùc ñoä quaûn lyù:
Voán töï coù cô baûn ( Vốn cấp 1): Vốn điều lệ thöïc coù(vốn đã được
cấp, vốn đã góp),Quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ, Quỹ dự phòng
tài chính, Quỹ đầu tư phát triển nghiệp vụ, Lợi nhuận không chia.
Voán töï coù boå sung (Vốn cấp ):2 Phần giá trị tăng thêm của tài
sản cố định vaø của các loại chứng khoán đầu tư được định giá
lại, Trái phiếu chuyển đổi hoặc cổ phiếu ưu đãi do tổ chức tín
dụng phát hành coù thôøi haïn daøi.
Nghiệp vụ NHTM 27
THAØNH PHAÀN CUÛ A VOÁN TÖÏ COÙ
1. Ôû Vieät amN theo quyeát ñònh soá 457/ 2005/QÑ-NHNN ngaøy 19/ 4/ 2005 vaø
quyeát ñònh 03/ 2007/ QÑ-NHNN ngaøy //19 01 2007, voán töï coù cuûa ngaân haøng
bao goàm:
1.1. Vốn cấp 1 (Vốn tự coù cơ bản):
1.1.1. Vốn ñiều lệ (vốn ñaõ ñược cấp, vốn ñaõ goùp): Laø nguoàn
voán ban ñaàu ngaân haøng coù ñöôïc khi môùi hoaït ñoäng vaø
ñöôïc ghi vaøo baûng ñieàu leä hoaït ñoäng cuûa ngaân
haøng. Theo qui ñònh cuûa luaät phaùp, moät tổ chức tín dụng
ñeå ñöôïc pheùp hoaït ñoäng thì voán ñieàu leä thöïc teá
voán ñieàu leä toái thieåu (voán phaùp ñònh).
Nghiệp vụ NHTM 28
DANH MỤC Mức vốn pháp định của tổ chức tín dụng
( Ban haønh keøm theo Nghò ñònh soá 141/ 2006/NÑ-CP ngaøy 22 thaùng 11 naêm 2006 cuûa Chính phuû)
STT Loaï i hình toå chöùc tín duïng
Möù c voán phaùp ñònh aùp duïng cho ñeán naêm
2008 2010
I Ngaân haøng
1 Ngaân haøng thöông maïi
a Ngaân haøng thöông maïi Nhaø nöôùc 3. 000 tyû ñoàng 3. 000 tyû ñoàng
b Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn 1. 000 tyû ñoàng 3. 000 tyû ñoàng
c Ngaân haøng lieân doanh 1. 000 tyû ñoàng 3. 000 tyû ñoàng
d Ngaân haøng 100% voán nöôùc ngoaøi 1. 000 tyû ñoàng 3. 000 tyû ñoàng
ñ Chi nhaùnh Ngaân haøng nöôùc ngoaøi 15 trieäu USD 15 trieäu USD
2 Ngaân haøng chính saùch 5. 000 tyû ñoàng 5. 000 tyû ñoàng
3 Ngaân haøng ñaàu tö 3. 000 tyû ñoàng 3. 000 tyû ñoàng
4 Ngaân haøng phaùt trieån 5. 000 tyû ñoàng 5. 000 tyû ñoàng
5 Ngaân haøng hôïp taùc 1. 000 tyû ñoàng 3. 000 tyû ñoàng
6 Quyõ tín duïng nhaân daân
a Quyõ tín duïng nhaân daân TW 1. 000 tyû ñoàng 3. 000 tyû ñoàng
b Quyõ tín duïng nhaân daân cô sôû 0, 1 tyû ñoàng 0, 1 tyû ñoàng
Nghiệp vụ NHTM 29
Ñoái vôùi ngaân haøng thöông maïi quoác doanh, voán ñieàu leä
do ngaân saùch nhaø nöôùc caáp phaùt;
Ñoái vôùi ngaân haøng thöông maïi lieân doanh, voán ñieàu leä
do caùc beân lieân doanh tham gia ñoùng goùp;
Ñoái vôùi chi nhaùnh ngaân haøng thöông maïi nöôùc ngoaøi,
voán ñieàu leä do ngaân haøng meï ôû nöôùc ngoaøi boû ra ñeå
thaønh laäp.
Ñoái vôùi ngaân haøng thöông maïi coå phaàn, voán ñieàu leä
do caùc coå ñoâng ñoùng goùp; bao goàm:
– Voán coå phaàn thöôøng: Ñöôïc ño baèng meänh giaù cuûa
toång soá coå phieáu thöôøng hieän haønh vaø ñöôïc taïo laäp
khi ngaân haøng phaùt haønh caùc coå phieáu thöôøng (ngöôøi
mua thöôøng laø caùc coå ñoâng saùng laäp ngaân haøng). Coå
töùc cuûa coå phieáu naøy cao hay thaáp phuï thuoäc vaøo keát
quaû hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng.
Nghiệp vụ NHTM 30
– Voán coå phaàn öu ñaõi: Ñöôïc ño baèng meänh giaù cuûa
toång soá coå phieáu öu ñaõi hieän haønh, ñöôïc hình thaønh khi
ngaân haøng baùn ra caùc coå phieáu öu ñaõi. Coå töùc cuûa loaïi
coå phieáu naøy thöôøng khoâng phuï thuoäc vaøo keát quaû
kinh doanh cuûa ngaân haøng maø ñöôïc aán ñònh baèng moät
tæ leä coá ñònh tính treân meänh giaù cuûa coå phieáu. Coå
phieáu öu ñaõi coù theå laø vónh vieãn hoaëc chæ toàn taïi
trong moät thôøi gian nhaát ñònh.
Voán ñieàu leä ñöôïc söû duïng nhö sau:
Xaây döïng truï sôû ngaân haøng, chi nhaùnh...
Mua saém caùc trang thieát bò phuïc vuï hoaït ñoäng kinh doanh.
Huøn voán, mua coå phaàn, cho vay trung-daøi haïn, ñaàu tö
chöùng khoaùn ñeå kieám lôøi.
Thaønh laäp caùc coâng ty tröïc thuoäc (Baûo hieåm, cho thueâ taøi
chính, coâng ty chöùng khoaùn)
Nghiệp vụ NHTM 31
1.1.2. Quỹ dự trữ vaø dự phoøng:
Caùc quó naøy coù chöùc naêng:
- Cuûng coá vaø gia taêng naêng löïc baûo veä cuûa voán töï coù
cuûa ngaân haøng.
- Buø ñaép nhöõng thaát thoaùt trong hoaït ñoäng tín duïng.
- Choáng ñôõ thieät haïi khi ruûi ro phaùt sinh.
1.1.2.1. Quó döï tröõ boå sung voán ñieàu leä
Quó naøy ñöôïc hình thaønh nhaèm muïc ñích boå sung voán
ñieàu leä cuûa ngaân haøng khi caàn thieát ñeå ñaùp öùng yeâu
caàu môû roäng qui moâ hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Hieän
nay ôû Vieät Nam caùc ngaân haøng ñöôïc trích theo tæ leä 5%
tính treân laõi roøng haøng naêm, möùc toái ña cuûa quó naøy
khoâng ñöôïc vöôït quaù möùc voán ñieàu leä thöïc coù cuûa
ngaân haøng.
Nghiệp vụ NHTM 32
1.1.2.2. Caùc quó döï phoøng
a) Quó döï phoøng taøi chính: tæ leä trích baèng 10% laõi roøng
haøng naêm cuûa ngaân haøng, soá dö cuûa quó khoâng ñöôïc
pheùp vöôït quaù 25% voán ñieàu leä cuûa ngaân haøng. Quó
naøy ñöôïc duøng ñeå buø ñaép phaàn coøn laïi cuûa nhöõng
toån thaát, thieät haïi veà taøi saûn xaûy ra trong quaù trình
kinh doanh sau khi ñaõ ñöôïc buø ñaép baèng tieàn boài
thöôøng cuûa caùc toå chöùc, caù nhaân gaây ra toån thaát,
cuûa toå chöùc baûo hieåm vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû
lyù ruûi ro trích laäp trong chi phí.
b) Döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro: (khaéc phuïc ñöôïc nhöõng
haïn cheá cuûa quó döï tröõ ñaëc bieät) ñöôïc hình thaønh
baèng caùch trích laäp döï phoøng treân töøng nhoùm taøi
saûn coù cuûa ngaân haøng, bao goàm nhoùm hoaït ñoäng
caáp tín duïng, caùc dòch vuï thanh toaùn ñoái vôùi khaùch
haøng, vaø ñöôïc tính vaøo chi phí kinh doanh cuûa ngaân
haøng.
Nghiệp vụ NHTM 33
IV. Nợ phải trả:
1. Vay qua ñeâm.
2. Vay taùi caáp voán:
+ Taùi CK thöông phieáu vaø .GTCG
+ Taùi Ccoá thöông phieáu vaø .GTCG
+ Cho vay laïi qua hoà sô .TD
Nghiệp vụ NHTM 34
3. Vay ngaén haïn qua hôïp ñoàng mua laïi ( epurchaseR
agreement - )RP
Chi phí traû
laõi theo RP
Soá
tieàn
vay
=
Laõi suaát
hieän haønh
cuûa RP
Soá ngaøy
vay theo
hôïp
ñoàng
Nghiệp vụ NHTM 35
4. Baùn nôï ( oanL sales) vaø chöùng khoaùn hoùa
caùc khoaûn cho vay (ecuritization)S
5. Vay thò tröôøng ñoâ-la Chaâu AÂu
6. Voán khaùc (voán ñieàu chuyeån noäi boä, vốn
ủy thác, voán chieám duïng)