Bài giảng Chương III: Kinh tế sản xuất lâm sản gỗ

CHƯƠNG III. KINH TẾ SẢN XUẤT LÂM SẢN GỖ (timber production economics) Mục tiêu tài chính trong sản xuất gỗ- (Rừng sản xuất) FINANCIAL OBJECTIVE FOR TIMBER PRODUCTION Trong SX lâm nghiệp, một câu hỏi quan trọng là khi nào thì thu hoạch sản phẩm. Thời gian - một yếu tố quan trọng cần cân nhắc trong SX lâm nghiệp. Việc xác định chu kỳ sản xuất (chu kỳ khai thác) là một vấn đề kinh tế. Trữ lượng cây đứng là vốn rừng. Câu hỏi trong kinh tế sản xuất lâm nghiệp (gỗ): cần phải đầu tư bao nhiêu; trong thời gian bao lâu? Yếu tố thời gian trong sản xuất lâm nghiệp Cố định các yếu tố đầu vào khác, sản lượng gỗ tăng theo thời gian. Hàm sản xuất sinh học của một loại cây gỗ thể hiện qua hình sau: Y T Total product (TP) Năng xuất trung bình (Average product - AP) AP = TP/T Trong lâm nghiệp là AP là lượng tăng trưởng trung bình hàng năm (mean annual increment - MAI). Năng xuất biên (Marginal product - MP) MP = ¶TP/¶T Trong lâm nghiệp là lượng tăng trưởng trong năm hiện tại (current annual increment - CAI). Mối quan hệ giữa TP, MP, AP: Y Y TP TP 0 T MP: thể hiện qua độ dốc đường tiếp tuyến tại một điểm trên đường TP 0 T AP: thể hiện qua góc của đường thẳng nối từ điểm 0 tới một điểm bất kỳ trên đường TP. Để quyết định khi nào khai thác cần phải cân nhắc giữa doanh thu và chi phí đối với rừng trồng tại độ tuổi (t) tương ứng. Doanh thu trên 1 ha dự kiến tại độ tuổi t: TR=P. Y TR: Tổng doanh thu; P: giá $/m3 ; Y: Năng xuất m3/ha Chi phí: Các khoản chi phí trực tiếp bao gồm chi phí trồng rừng, chăm sóc và các biện pháp lâm sinh, thu hoạch, bốc xếp, vận chuyển. Ngoai ra, yếu tố thời gian là một yếu tố đầu vào quan trọng trong sản xuất cây gỗ do đó nếu bỏ qua yếu tố này sẽ dẫn đến sai sót trong phân tích kinh tế đối với rừng sản xuất gỗ. Đối với rừng sản xuất gỗ, một số chi phí xuất hiện tại các thời điểm khác nhau. Tổng các khoản chi tích luỹ qua các năm (accumulated expenditure) chưa thể hiện toàn bộ các khoản chi phí do chưa chú ý đến yếu tố thời gian của các khoản chi phí này. Sự khác biệt giữa tổng chi phí và chi tích luỹ qua các năm (accumulated expenditure) thể hiện tổng mức lãi xuất (interest charges) như trong hình dưới đây. Cost, Total cost Revenue Total revenue (with interest charges) Interest charges Accumulated expenditure (total cost without interest charges) 0 Year Các phương pháp xác định độ tuổi khai thác (Rừng sản xuất) (Approaches for determining rotation age) Khác với trạng thái ổn định trong ngành ngư nghiệp, khi thu hoạch cây lấy gỗ sau một thời gian thì toàn bộ trữ lượng và lượng tăng thêm (tăng trưởng) trong năm đó đầu được thu hoạch chứ không chỉ thu hoạch lượng tăng thêm mà thôi. Chu trình sử dụng đất trồng rừng: tiếp diễn quá trình trồng rừng, chặt hạ, trồng lại rừng, chặt hạ,... Một số chỉ tiêu được sử dụng trong lâm nghiệp để xác định tuổi chặt hạ gồm: Net Present Worth (NPW) or Net Present Value (NPV) Soil expectation value (SeV) (giá trị kỳ vọng đối với đất đai) Internal Rate of Return (IRR) Forest rent (thặng dư từ rừng) Financial maturing (thành thục về tài chính). Net Present Worth (NPW). (hiện giá thuần) Trong đó: Rt: Doanh thu tại năm t. Ct: Chi phí xuất hiện tại năm t r: Rotation age i: Mức lãi xuất t: Thời gian tính theo số năm (với t=0 là năm hiện tại) Ghi chú: Công thức tính PNV tương đương với NPV đã học! PNV=NPV Trong đó t= thời gian (năm); r= suất chiết khấu. Soil (or land) expectation Value: (Giá trị đất kỳ vọng) Trong đó: Rt: Doanh thu tại năm t. Ct: Chi phí xuất hiện tại năm t r: Rotation age i: Mức lãi xuất t: Thời gian tính theo số năm (với t=0 là năm hiện tại) Internal Rate of Return (IRR): Internal rate of return is the rate which will result to a PNW=0. Trong đó: Rt : Doanh thu tại năm t. Ct : Chi phí xuất hiện tại năm t R : Rotation age IRR : Tỷ xuất nội hoàn T : Thời gian tính theo số năm (với t=0 là năm hiện tại) Forest Rent (FR): (lợi tức từ rừng) Lợi tức từ rừng (forest rent) thể hiện giá trị lợi ích ròng bình quân hàng năm (average annual net revenue) với lới ích ròng bằng tổng doanh thu trừ tổng chi phí (chi phí này không tính chi phí lãi xuất). Lấy lợi ích ròng này chia cho số năm tương ứng ta có lợi ích ròng bình quân hàng năm hay được gọi là lợi tức từ rừng (forest rent: FR). FR = Average annual net revenue = Net revenue Age Cost, Total cost Revenue Total revenue Net revenue (excluding interest charges) Accumulated expenditure (total cost without interest charges) 0 Year Tuổi khai thác cho lợi tức từ rừng (forest rent) đạt tối da được xác định qua điểm A. Cost, Revenue Total revenue A Net revenue (excluding interest charges) 0 T Year Chỉ tiêu thành thục về tài chính (Financial Maturity): Chỉ tiêu này được sử dụng để xác định năm nào thì cây gỗ thành thục về mặt tài chính. Một lâm phần được gọi là thành thục vềmặt tài chính nếu mức lợi từ lâm phần này bằng mức lãi của vốn đầu tư (chi phí cơ hội của vốn đầu tư). Mức lợi từ lâm phần (rate of return from the stand) được tính bằng cách lấy giá trị tăng lên trong chu kỳ chia cho giá trị đầu chu kỳ, sau đó thường quy về mức hàng năm. Rate of return = Expected change in the market value during the selected period from the stand Value at the beginning of the period Rate of return (%) Rate of return from the stand. Alternative rate of return (%) 0 t* Age Mức dùng để so sánh là chi phí cơ hội của vốn đầu tư. Nếu bỏ tiền vào ngân hàng là phương án khác tốt nhất đối với chủ rừng thì lãi xuất ngân hàng được sử dụng là chi phí cơ hội đối với vốn đầu tư vào rừng sản xuất. Theo chỉ tiêu này, chi phí thực tế trong quá trình sản xuất cây gỗ không được dưa vào trong phân tích. So sánh giữa các chỉ tiêu xác định chu kỳ khai thác: PNW và SeV: Giá trị đất kỳ vọng (SeV) đơn giản là giá trị PNW hay NPV của chuỗi thu nhập các kỳ sản xuất liên tiếp vô hạn. PNW hay NPV được tính dựa vào chỉ một chu kỳ khai thác (chu kỳ từ khi trồng đến khi thu hoach rừng) trong khi đó SeV được tính từ các giá trị thu nhập của các kỳ sản xuất liên tiếp vô hạn. SeV và chỉ tiêu thành thục về tài chính: Trong chỉ tiêu thành thục về mặt tài chính, các khoản chi phí không được đưa vào trong phân tích. Chỉ tiêu này khác so với chỉ tiêu SeV do không tính đến hai khoản là chi phí hàng năm và giá trị của các chu kỳ tiếp theo. Forest rent: Chỉ tiêu lợi tức từ rừng cho cùng kết quả như chỉ tiêu SeV nếu mức lãi xuất bằng không. Chỉ tiêu lợi tức từ rừng (forest rent) cho thấy không phù hợp trong phân tích đối với nghành lâm nghiệp hiện đại. Các mục tiêu tối đa SeV, NPV hay NPW, IRR hiện thường được áp dụng là mục tiêu trong các quyết định trong ngành lâm nghiệp. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHU KỲ KHAI THÁC Yếu tố tăng trưởng (growth factors) Thay đổi giá sản phẩm Dạng lập địa (sites) Yếu tố lâm sinh/điều chế rừnf (Silviculture imputs) Mức lãi xuất Thuế Yếu tố rủi ro không chắc chắn Tác động của yếu tố tăng trưởng (impact of growth factors) Growth factors: such as site, spacing, species, etc. In timber production, diferent species have different growth curves and therefore different rotation lengths. TC Cost, TR2 Revenue TR1 0 Year $ NR2 NR1 0 Age (Years) $ PNW2 PNW1 0 t1 t2 Age (Years) One possible effect on optimum imvestment time of sustituting a faster growing species or strain. Optimal rotation age of Species 2 (With higher growth rate) is longer than species 1. Ảnh hưởng của sự thay đổi giá sản phẩm (Effect of changing product prices) The increase in product price will shift the total revenue curve upward. With trees the value per unit of volume usually increases as tree diameter increases. Under given cost situation, each unit value increase tends to lengthern the desirable investment period. TR3 Cost, Revenue TR2 TR1 0 Year Ảnh hưởng của yếu tố lập địa ( Sites) Different sites give different production function If price is constant, total revenue increased with higher yield from beter sites. Assuming costs do not vary with site, improved site will usually lenthern the rotation age. TR3 Cost, Revenue TR2 TR1 0 Year Quality of site 3>2>1. Note: if an increase in silviculture inputs costs, one can no longer be sure that the lenghs of rotation age will be lengthern on beter sites for (other things being equal) increasing costs lead to shorter rotation length. Ảnh hưởng của các yếu tố đầu vào khâu lâm sinh (Silviculture inputs) Many sivicultural activities in timber production can affect either the amount or the timming of revenues and costs. Does the change in discounted revenues produced by silvicultural measures more than offset the change in discounted cost? Since such operations can affect either costs or revenues or both, the length of the investment period may also be affected. Example: thinning. May lengthern or shorten rotation age. Ảnh hưởng của sự thay đổi mức lãi xuất (Changing interest rate) The effect of increasing interest rates is best seen from the curves of discounted cost and revenue. With increasing interest rates, total cost rise faster and discounted revenue moves to the left. Hence higher interest rates lead to shorter rotation age. Cost, Revenue TR (at i=3%) TR (at i= 6%) TC (at i=6%) TC (at i=3%) 0 Year Tác động của thuế (Effect of taxes) Thuế tài sản (The property taxes): With property tax, the rotation age will be shorter as compared with no property tax. The discounted total cost curve vill rise more rapidly with an increase in the tax level. Since the tax effect is always to increase the slop of the cost curve, rotation age will be shortened. Cost, Revenue TR (discounted) TC (High property tax) TC (medium propertuy tax) TC (No property tax) 0 Year Thuế sản lượng (Yield tax): A yield tax usually reduces total revenue by some constant percentage. Since the slope of the revenue curve is reduced (with a yield tax), while costs are unchanged, the yield tax tend to shorthern the rotation age. Ảnh hưởng của yếu tố không chắc chắn (Effect of uncertainty) The most important effect of time on timber production comes through the uncertainty that is associated with future happening. The calculation of optimal rotation age is based on forecast of future costs, timber prices and yield. The accuracy in the determination of rotation age is therefore depends on the accuracy of the forecast of future costs, timber prices and yield. There are uncertainty in the prediction of the level of costs, timber prices and yield in the future. This would result in the 'band' of possible yields, revenue and cost. Revenue, Costs($) Yield Revenue Yield Costs 0 Years (Source: john m. hartwick and nancy d okewiler.)