Bài giảng Chương IV: Ngân hàng trung ương và chính sách tiền tệ

Giảng viên VŨ QUANG KẾT 1 CHƯƠNG IV NGÂN HÀNG TRUNG ƯƠNG VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ Giảng viên VŨ QUANG KẾT 2 Hệ thống ngân hàng trong nền kinh tế thị trường Ngân hàng trung ương Ngân hàng trung gian: + Ngân hàng thương mại + Ngân hàng đặc biệt + Ngân hàng tiết kiệm Các tổ chức trung gian tín dụng khác Khái quát về NHTW Giảng viên VŨ QUANG KẾT 3 Khái quát về NHTW Lý do ra đời ngân hàng trung ương „ Các ngân hàng thương mại lạm dụng khả năng phát hành giấy bạc ngân hàng „ Các mẫu giấy bạc của các ngân hàng thương mại không đồng nhất, dẫn đến sự lộn xộn trong hoạt động lưu thông tiền tệ. Giảng viên VŨ QUANG KẾT 4 Ngân hàng trung ương là một định chế công cộng, thực hiện chức năng độc quyền phát hành tiền, là ngân hàng của các ngân hàng, ngân hàng của chính phủ và chịu trách nhiệm trong việc quản lý nhà Nước về các hoạt động về tiền tệ, tín dụng cho mục tiêu ổn định và phát triển đất nước Khái niệm ngân hàng trung ương Khái quát về NHTW Giảng viên VŨ QUANG KẾT 5 Các mô hình NHTW Ngân hàng trung ương thuộc với chính phủ: Khái quát về NHTW Chính phủ Hội đồng chính sách tiền tệ gồm: Thống đốc NHTW và các thành viên khác Ngân hàng trung ương Sơ đồ 4.1. Mô hình ngân hàng trung ương trực thuộc chính phủ Giảng viên VŨ QUANG KẾT 6 Ngân hàng trung ương biệt lập với chính phủ Khái quát về NHTW Quốc hội NHTW Chính phủ Sơ đồ 4.2. Mô hình ngân hàng trung ương độc lập với chính phủ Các mô hình NHTW Giảng viên VŨ QUANG KẾT 7 Bảng tổng kết tài sản NHTW Tài sản Có: + Chứng khoán + Cho vay chiết khấu + Tài khoản giấy chứng vàng và quyền rút vốn đặc biệt (SDR) + Tiền đúc + Hạng mục tiền mặt trong quá trình thu vào + Những tài sản có khác của ngân hàng trung ương Khái quát về NHTW Giảng viên VŨ QUANG KẾT 8 Bảng tổng kết tài sản NHTW Tài sản Nợ: + Tiền giấy đang lưu thông + Tiền gửi ngân hàng + Tiền gửi Kho bạc + Tiền gửi của nước ngoài và tiền gửi khác + Các hạng mục tiền mặt sẵn sàng trả sau Khái quát về NHTW Giảng viên VŨ QUANG KẾT 9 1.NHTW là ngân hàng của quốc gia Chức năng của NHTW a. NHTW là ngân hàng phát hành tiền Ngân hàng trung ương được giao trọng trách độc quyền phát hành tiền theo các qui định trong luật hoặc được chính phủ phê duyệt (về mệnh giá, loại tiền, mức phát hành...) nhằm đảm bảo thống nhất và an toàn cho hệ thống lưu thông tiền tệ của quốc gia. Đồng tiền do NHTW phát hành là đồng tiền lưu thông hợp pháp duy nhất, nó mang tính chất cưỡng chế lưu hành, vì vậy mọi người không có quyền từ chối nó trong thanh toán Giảng viên VŨ QUANG KẾT 10 1. NHTW là ngân hàng của quốc gia Chức năng của NHTW b. NHTW là ngân hàng của các ngân hàng - Mở tài khoản và hận tiền gửi và bảo quản tiền tệ cho ngân hàng trung gian và tổ chức tín dụng - Cung cấp vốn cho ngân hàng trung gian và các tổ chức tín dụng - Ngân hàng trung ương là người tổ chức và trở thành trung tâm thanh toán giữa các ngân hàng thương mại Giảng viên VŨ QUANG KẾT 11 c. NHTW là ngân hàng của Chính phủ - Làm thủ quỹ cho kho bạc nhà nước thông qua quản lý tài khoản của kho bạc - Quản lý dự trữ quốc gia - Cấp tín dụng cho chính phủ - Làm đại lý, đại diện và tư vấn cho chính phủ Chức năng của NHTW 1. NHTW là ngân hàng của quốc gia Giảng viên VŨ QUANG KẾT 12 - Xây dựng và thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia - Thanh tra, giám sát hoạt động của hệ thống ngân hàng + Đảm bảo sự ổn định của hệ thống ngân hàng + Bảo vệ khách hàng Chức năng của NHTW 2. Chức năng quản lý vĩ mô về tiền tệ, tín dụng và hoạt động ngân hàng Giảng viên VŨ QUANG KẾT 13 Khái niệm CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ Chính sách tiền tệ là hệ thống các quan điểm, các chủ trương và biện pháp của Nhà nước nhằm tác động và điều chỉnh các hoạt động về tiền tệ - tín dụng, ngân hàng, ngoại hối, tạo ra sự ổn định của lưu thông tiền tệ để thúc đẩy nền kinh tế quốc dân phát triển. Giảng viên VŨ QUANG KẾT 14 Mục tiêu của chính sách tiền tệ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ - Ổn định kinh tế: giá cả, tỷ giá, lãi suất, thị trường tài chính - Tăng trưởng kinh tế - Tạo công ăn việc làm cho người lao động Giảng viên VŨ QUANG KẾT 15 CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ Phương thức điều tiết kinh tế vĩ mô thông qua chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương Công cụ Chính sách Tiền tệ của NHTƯ Cung ứng tiền: M1, M2, M3, L Lãi suất, Dự trữ, Tỷ giá hối đoái Đầu tư, tiêu dùng, sản lượng, việc làm, giá cả Hoạt động điều tiết Mục tiêu trung gian Mục tiêu điều tiết Giảng viên VŨ QUANG KẾT 16 Các công cụ của chính sách tiền tệ Các công cụ gián tiếp 1. Nghiệp vụ thị trường mở NHTƯ sử dụng các nghiệp vụ mua bán chứng khoán trên thị trường tiền tệ để thay đổi cơ số tiền, từ đó tác động tới lượng tiền cung ứng và mức lãi suất trên thị trường Giảng viên VŨ QUANG KẾT 17 Các công cụ gián tiếp 1. Nghiệp vụ thị trường mở Cơ chế tác động: - Mua (bán) chứng khoán=> dự trữ NH Trung gian tăng (giảm)=> Vốn khả dụng tăng (giảm)=> cung tiền (tăng giảm) - Vốn khả dụng tăng (giảm) => Cung trên thị trường liên ngân hàng tăng (giảm)=> Lãi suất liên ngân hàng giảm (tăng). - Giá cả chứng khoán thay đổi => mức sinh lời thay đổi => lãi suất thay đổi Công cụ này có ưu nhược điểm gì? Các công cụ của chính sách tiền tệ Giảng viên VŨ QUANG KẾT 18 2. Chính sách tái chiết khấu Chính sách tái chiết khấu bao gồm các quy định về việc cho vay của NHTW đối với các NHTG, chủ yếu dưới hình thức chiết khấu lại các giấy tờ có giá ngắn hạn Các công cụ gián tiếp Các công cụ của chính sách tiền tệ Giảng viên VŨ QUANG KẾT 19 Công cụ này có ưu nhược điểm gì? Các công cụ gián tiếp Các công cụ của chính sách tiền tệ 2. Chính sách tái chiết khấu Cơ chế tác động: Điều chỉnh các qui định về hạn mức tái chiết khấu, lãi suất tái chiết khấu và các điều kiện tái chiết khấu => Vốn khả dụng của NHTM thay đổi=> cung tiền thay đổi, lãi suất trên thị trường liên ngân hàng thay đổi Giảng viên VŨ QUANG KẾT 20 Các công cụ gián tiếp 3. Dự trữ bắt buộc Dự trữ bắt buộc là số tiền mà NHTW buộc phải duy trì trên tài khoản tiền gửi không kỳ hạn tại NHTW. Cơ chế tác động: Thay đổi tỷ lệ dự trữ bắt buộc => Vốn khả dụng của NHTM thay đổi => cung tiền thay đổi, lãi suất trên thị trường liên ngân hàng thay đổi Các công cụ của chính sách tiền tệ Công cụ này có ưu nhược điểm gì? Giảng viên VŨ QUANG KẾT 21 Các công cụ gián tiếp 4. Chính sách tỷ giá hối đoái Sự can thiệp của NHTW vào tỷ giá (mua, bán ngoại tệ) => cung tiền thay đổi, lãi suất trên thị trường liên ngân hàng thay đổi. Các công cụ của chính sách tiền tệ Công cụ này có ưu nhược điểm gì? Giảng viên VŨ QUANG KẾT 22 Các công cụ trực tiếp 1. Hạn mức tín dụng Là mức dư nợ tín dụng tối đa mà NHTW buộc các tổ chức tín dụng phải tuân thủ khi cấp tín dụng cho nền kinh tế. sự thay đổi hạn mức tín dụng sẽ làm thay đổi khả năng cung ứng tiền của các NHTM 2. Khung lãi suất 3. Biên độ dao động của tỷ giá mua bán ngoại tệ ư 4. Chính sách quản lý ngoại hối (Tự do hay quản lý chặt ngoại hối) Các công cụ của chính sách tiền tệ Giảng viên VŨ QUANG KẾT 23 Hệ thống mục tiêu chính sách tiền tệ một số nước -Ổn định giá cả - Tăng trưởng Kế TOÁN - Cân bằng BOP M2+ CD Lãi suất thị trường liên ngân hàng - Dự trữ bắt buộc - Chính sách tái chiết khấu - NV thị trường mở Nhật - Ổn định giá cả M3 Lãi suất thị trường liên ngân hàng - Dự trữ bắt buộc - Chính sách tái chiết khấu - Nghiệp vụ thị trường mở Đức - Ổn định giá cả M3 Tỷ giá Lãi suất thị trường liên ngân hàng - Dự trữ bắt buộc - Tín dụng theo lãi suất thả nổi Pháp Mục tiêu chính sách Mục tiêu trung gian Mục tiêu hoạt động Công cụ của CSTTNước Giảng viên VŨ QUANG KẾT 24 Hệ thống mục tiêu chính sách tiền tệ một số nước -Ổn định giá cả - Tăng trưởng Kế TOÁN - Ổn định hệ thống tín dụng M2 Dự trữ của các ngân hàng thương mại - Dự trữ bắt buộc, tỷ giá - Chính sách tái chiết khấu - Nghiệp vụ thị trường mở - Hạn mức tín dụng Việt Nam - Ổn định giá cảLãi suất thị trường liên ngân hàng - Dự trữ bắt buộc - Chính sách tái chiết khấu - Nghiệp vụ thị trường mở Anh -Ổn định giá cả - Việc làm - Ổn định LS dài hạn M2. M3 Lãi suất thị trường liên ngân hàng - Dự trữ bắt buộc - NV thị trường mở Mỹ Mục tiêu chính sách Mục tiêu trung gian Mục tiêu hoạt động Công cụ của CSTTNước