Bài giảng Cơ sở tự nhiên và cơ sở xã hội của tâm lý

CƠ SỞ TỰ NHIÊN VÀ CƠ SỞ XÃ HỘI CỦA TÂM LÝ CHƯƠNG 2I- Cơ sở tự nhiên của TL con người1- Não và tâm lý:Sơ lược cấu tạo của hệ thần kinh ngườiHệ thần kinh ngườiPhần TW (Não bộ- Tuỷ sống)Phần ngoại biên (các giác quan, dây thần kinh)Tâm lý là chức năng của não, não chính là nơi sinh ra tâm lý.Não của mỗi cá nhân có đặc điểm riêng về hình dạng, tính năng, vì vậy mỗi người có trình độ phản ánh tâm lý khác nhau. Não là tiền đề vật chất của tâm lý.1- Não và tâm lý (tt):Tái tạo ở trẻ emDI TRUYỀNTruyền lại từ cha mẹ đến con cáiĐặc điểm, phẩm chất, thuộc tính sinh học ghi trong gien2- Di truyền và tâm lý Đặc điểm bẩm sinh di truyền là tiền đề của sự phát triển tâm lý và chi phối sự phát triển tâm lý. Tiền đề, bẩm sinh di truyền của loài nào thì phát triển tâm lý tương ứng của loài đó. Bẩm sinh di truyền có ảnh hưởng đến sự phát triển tâm lý.2- Di truyền và tâm lý3- Phản xạ có điều kiện và tâm lý Tất cả các hiện tượng tâm lý đều có cơ sở sinh lý là phản xạ có điều kiện.Các loại phản xạPhản xạ không điều kiện: là phản xạ bẩm sinh được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, nó tồn tại mãi cùng sự tồn tại của loài người.Các loại phản xạ (tt): Phản xạ có điều kiện: là phản ứng tự tạo của cơ thể với tác động của thế giới bên ngoài, phản ứng được thực hiện nhờ sự tham gia của vỏ não.Đặc điểm của phản xạPhản xạ không điều kiệnPhản xạ có điều kiệnCó sẵn trong hệ TK trung ương, tính ổn định caoTự tạo trong đời sống, nhằm thích ứng với môi trường luôn thay đổiHạn chế về số lượng, mang tính đặc trưng cho loàiKhông hạn chế về số lượngMang tính bẩm sinh di truyền, không cần tập luyện cũng cóMuốn có phản xạ phải luyện tậpMuốn có phản xạ không ĐK, các kích thích phải tác động vào các vùng nhất định trên cơ thểĐược thành lập với kích thích bất kìTrung tâm của các phản xạ không ĐK nằm ở phần dưới vỏ nãoĐược thực hiện nhờ vỏ não4- Hệ thống tín hiệu thứ hai và TLTín hiệu thứ nhấtLà cơ sở, tiền đề ra đời hệ thống tín hiệu thứ haiQuan hệ biện chứngTín hiệu thứ hai Giúp con người nhận rõ hơn bản chất của sự vật, hiện tượngTín hiệu thứ nhất: Là .. cụ thể bằng sự vật hiện tượng và các thuộc tính của chúng (kể cả hình ảnh của chúng). Hệ thống tín hiệu một là của hoạt động , trực tiếp, tư duy cụ thể, xúc cảm nó có cả ở người và ở động vật.Tín hiệu thứ hai: Đó là các . (tiếng nói, chữ viết) nó thay cho các sự vật hiện tượng cụ thể. Hệ thống tín hiệu thứ hai là . của tư duy ngôn ngữ, ý thức, tình cảm và .4.1- Khái niệmĐặc điểm của hệ thống tín hiệu thứ hai Hình thành sau tín hiệu một, trên cơ sở tín hiệu một theo cơ chế phản xạ có điều kiện. Nó có khả năng khái quát, trừu tượng hoá, thay thế cho tín hiệu một. Tín hiệu hai (ngôn ngữ) là tác nhân kích thích chỉ có ở người. 4.2- Hệ thống tín hiệu thứ hai và TLCon người dùng ngôn ngữđể diễn đạt tâm lý, cho nên ngôn ngữ luôn đi liền với tâm lý. Quan hệ của tín hiệu hai và tâm lý là quan hệ nội dung và hình thức. Tâm lý là nội dung, nó gồm ý và nghĩa. Còn ngôn ngữ là hình thức biểu đạt của ý và nghĩa.II- Cơ sở xã hội của tâm lý1.1- Quan hệ XH và TL:Quan hệ XH là tập hợp .: quan hệ sản xuất, quan hệ đạo đức, quan hệ pháp quyền, tình cảm, huyết thốngQuan hệ XH tạo nên .. Quan hệ xã hội là điều kiện cần cho sự phát triển tâm lý. Bản chất con người là sự tổng hoà các (Các-Mác).Có những quan hệ xã hội chỉ ảnh hưởng đến tâm lý nhưng cũng có quan hệ xã hội qui định bản chất tâm lý con người.1- Quan hệ XH, nền văn hóa XH & TL 1.2- Nền văn hóa XH & TL:Nền văn hoá là tổng hợp các sản phẩm vật chất và tinh thần của hoạt động tích cực và hoạt động sáng tạo của con người. Nền văn hoá là nguồn gốc của sự phát triển tâm lý. Nền văn hoá khác nhau sẽ ảnh hưởng và tạo ra tâm lý khác nhau. Nền văn hoá được lưu truyền lại cho thế hệ sau bằng con đường di sản. 1- Quan hệ XH, nền văn hóa XH & TL (tt) 2.1- Khái niệm:Hoạt động là quá trình tác động qua lại giữa con người và thế giới để tạo ra sản phẩm cả về phía con người và thế giới nhằm thỏa mãn nhu cầu của con người.2- Hoạt động và tâm lýTrong quá trình hoạt động, có 2 quá trình diễn ra đồng thời với nhau và bổ sung cho nhau:Quá trình đối tượng hoáQuá trình chủ thể hóa Như vậy, tâm lý, ý thức, nhân cách được bộc lộ, hình thành và phát triển trong hoạt động 2.1- Khái niệm (tt):2.2- Đặc điểm của hoạt động:1- Hoạt động của con người mang tính tích cực2- Hoạt động bao giờ cũng có đối tượng3- Hoạt động bao giờ cũng có chủ thể 4- Hoạt động vận hành theo nguyên tắc gián tiếp 2.4. Phân loại hoạt động Xét theo quá trình phát triển cá thể, con người có các hoạt động:1- Hoạt động vui chơi2- Hoạt động học tập3- Hoạt động lao động 4- Hoạt động xã hội 2.4. Phân loại hoạt động (tt) Xét về phương diện sản phẩm của hoạt động, người ta có hoạt động :Hoạt động biến đổi là những hoạt động làm thay đổi hiện thực (tự nhiên, xã hội, con người).Hoạt động nhận thứcHoạt động định hướng giá trịHoạt động giao lưu