Bài giảng Kinh tế công cộng - Giảng viên: Th.s Nguyễn Thi Hoa

Bài giảng Kinh tế công cộng*MÔN HỌCKINH TẾ CÔNG CỘNGGiảng viên: Th.s Nguyễn Thi Hoa Bài giảng Kinh tế công cộng*THÔNG TIN CƠ BẢNTên học phần: Kinh tế Công cộng Số đơn vị học trình: 04 Trình độ: Cho sinh viên năm thứ 2Phân bổ thời gian:Giảng trên lớp: 40 tiếtThảo luận/làm bài tập: 18 tiếtKiểm tra: 2 tiếtTổng cộng: 60 tiếtĐiều kiện tiên quyết: Đã học xong học phần Kinh tế vi mô và Kinh tế vĩ mô Bài giảng Kinh tế công cộng*Mục tiêu học phầnlý giải về vai trò và phạm vi can thiệp của chính phủ trong nền kinh tế thị trườngphân tích cơ chế ra quyết định trong khu vực công và các công cụ chính sách để chính phủ can thiệp vào nền kinh tế thị trường.Bài giảng Kinh tế công cộng*TÓM TẮT NỘI DUNG HỌC PHẦNChương I: lý giải chính phủ phải can thiệp vào nền kinh tế thị trường; các vai trò cơ bản của chính phủ; những hạn chế của chính phủ khi can thiệp và giới thiệu khái quát về học phần.Các chương tiếp theo (II, III và IV) lần lượt đi sâu phân tích và đánh giá ba vai trò nói trên của chính phủ, có liên hệ đến thực tiễn của Việt Nam.Chương V đề cập đến cơ chế ra quyết định trong khu vực côngChương VI hệ thống hoá lại các công cụ chính sách mà chính phủ sử dụngBài giảng Kinh tế công cộng*Nhiệm vụ của người họcTham dự đầy đủ các buổi lên lớp, kiểm tra, thi hết học phần và phát biểu tích cực xây dựng bài.Làm bài tập đầy đủ, chuẩn bị các chuyên đề phát biểu trong giờ thảo luận theo phân công của giáo viên.Bài giảng Kinh tế công cộng*Tài liệu học tậpGiáo trình Kinh tế Công cộng - Khoa Kế hoạch và Phát triển, ĐH KTQDGiáo trình Kinh tế học công cộng- J.E. StiglitzGiáo trình Public Finance - H.S. RosenGiáo trình Public Finance - D.N HymamGiáo trình Kinh tế và Tài chính công- Đại học Kinh tế Quốc dânTham khảo các tạp chí kinh tế Bài giảng Kinh tế công cộng*Tiêu chuẩn đánh giá sinh viên:Ý thức tham gia học tập: Được đánh giá qua ý thức đi học đầy đủ, đúng giờ, phát biểu xây dựng bài tích cực và tinh thần tự giác làm bài tập, thảo luận theo các chuyên đề được phân công). Sinh viên không tham dự đủ từ 80% thời gian trên lớp sẽ không đủ điều kiện được xét tích lũy đủ kiến thức của học phần.Kiểm tra giữa kỳ: Có một bài kiểm tra giữa kỳ 60 phút, có báo trước.Thi hết học phần: Có một bài thi hết môn 90 phút theo hình thức thi trắc nghiệm.Bài giảng Kinh tế công cộng*Thang điểmHọc phần được đánh giá theo thang điểm 10, trong đó:Ý thức tham gia học tập: 10% điểm tổng kếtKiểm tra giữa kỳ: 20% điểm tổng kết Thi hết học phần: 70% điểm tổng kếtBài giảng Kinh tế công cộng*Chương I: Vai trò của chính phủ trong nền kinh tế thị trường và đối tượng nghiên cứu của môn học Kinh tế Công cộng1. Chính phủ trong nền kinh tế thị trường2. Cơ sở khách quan cho sự can thiệp của chính phủ vào nền kinh tế3. Chức năng, nguyên tắc và những hạn chế trong sự can thiệp của chính phủ4. Đối tương, nội dung và phương pháp luận nghiên cứu môn họcBài giảng Kinh tế công cộng*Chương II: Chính phủ và vai trò phân bổ nguồn lực nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế1. Độc quyền2. Ngoại ứng3. Hàng hoá công cộng (HHCC)4. Thông tin không đối xứngBài giảng Kinh tế công cộng*Chương III: Chính phủ và việc đảm bảo công bằng xã hội và đảm bảo công bằng xã hội1. Công bằng xã hội trong phân phối thu nhập2. Các lý thuyết về phân phối lại thu nhập3. Quan hệ giữa hiệu quả kinh tế và công bằng xã hội4. Đói nghèo và các giải pháp xoá đói giảm nghèo Bài giảng Kinh tế công cộng*Chương IV: Chính phủ với vai trò ổn định và hội nhập kinh tế trong bối cảnh toàn cầu hoá1. Chính sách tài khoá và tiền tệ với chức năng ổn định kinh tế vĩ mô trong điều kiện nền kinh tế đóng2. Chính sách ổn định kinh tế vĩ mô của chính phủ trong bổi cảnh toàn cầu hoá3. Chính phủ Việt Nam với việc sử dụng chính sách tài khoá, tiền tệ để ổn định kinh tế vĩ mô trong điều kiện hội nhập Bài giảng Kinh tế công cộng*Chương V Lựa chọn công cộng1. Lợi ích của lựa chọn công cộng (LCCC)2. LCCC trong cơ chế biểu quyết trực tiếp3. LCCC trong cơ chế biểu quyết đại diệnBài giảng Kinh tế công cộng*Chương VI: Công cụ can thiệp cơ bản của chính phủ vào nền kinh tế1. Nhóm công cụ chính sách về các qui định pháp lý 2. Nhóm công cụ chính sách tạo cơ chế thúc đẩy thị trường3. Nhóm công cụ chính sách điều tiết bằng thuế và trợ cấp4. Nhóm công cụ chính sách sử dụng kinh tế nhà nước tham gia cung ứng dịch vụ 5. Nhóm công cụ chính sách về bảo hiểm và giảm nhẹ nguy cơ tổn thương Bài giảng Kinh tế công cộng*CHƯƠNG 1TỔNG QUAN VỀ VAI TRÒ CỦA CHÍNH PHỦ TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU CỦA MÔN HỌC KINH TẾ CÔNG CỘNGBài giảng Kinh tế công cộng*NỘI DUNG CHÍNHCHÍNH PHỦ TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNGCƠ SỞ KHÁCH QUAN CHO SỰ CAN THIỆP CỦA CHÍNH PHỦ VÀO NỀN KINH TẾCHỨC NĂNG, NGUYÊN TẮC VÀ NHỮNG HẠN CHẾ TRONG SỰ CAN THIỆP CỦA CHÍNH PHỦ VÀO NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNGĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU MÔN HỌCBài giảng Kinh tế công cộng*CHÍNH PHỦ TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG1.1 Quá trình phát triển nhận thức về vai trò của Chính Phủ1.2 Sự thay đổi vai trò Chính Phủ trong thực tiễn phát triển của thế kỷ 201.3 Đặc điểm chung của khu vực công cộng1.4 Khu vực công cộng ở Việt Nam1.5 Chính Phủ trong vòng tuần hoàn kinh tếBài giảng Kinh tế công cộng*1.1 Quá trình phát triển nhận thức về vai trò của Chính Phủ Khái niệm Chính Phủ: CP là một tổ chức được thiết lập để thực thi những quyền lực nhất định, điều tiết hành vi của các cá nhân sống trong xã hội nhằm phục vụ cho lợi ích chung của xã hội đó và tài trợ cho việc cung cấp những hàng hóa, dịch vụ thiết yếu mà xã hội đó có nhu cầu.Bài giảng Kinh tế công cộng*1.1 Quá trình phát triển nhận thức về vai trò của Chính Phủ Chức năng của Chính phủ: thực thi pháp luật và can thiệp vào nền kinh tế. Câu hỏi: Chính phủ có nên can thiệp vào nền KTTT không và can thiệp ở mức độ nào?Bài giảng Kinh tế công cộng*1.1 Quá trình phát triển nhận thức về vai trò của Chính PhủLý thuyết Bàn tay vô hình của Adam Smith  nền KTTT thuần túyQuan điểm của Karl Marx, Anghen, Lenin  nền KT kế hoạch hóa tập trungCải cách kinh tế (trong đó có VN)  nền KT hỗn hợp Bài giảng Kinh tế công cộng*1.2 Sự thay đổi vai trò CP trong thực tiễn phát triển của thế kỷ 20Thập kỷ 50-70: Chính phủ đóng vai trò quan trọngThập kỷ 80: thu hẹp sự can thiệp của Chính phủThập kỷ 90: kết hợp với KVTN trong quá trình phát triểnBài giảng Kinh tế công cộng*1.3 Đặc điểm chung của khu vực công cộngKhái niệm khu vực công cộng:là một bộ phận của nền kinh tế có thể và được phân bổ nguồn lực theo cơ chế phi thị trườngPhân bổ nguồn lực:Theo cơ chế thị trườngTheo cơ chế phi thị trườngBài giảng Kinh tế công cộng*1.3 Đặc điểm chung của khu vực công cộng (tiếp) Các lĩnh vực cơ bản được coi là KVCC:Hệ thống các cơ quan quyền lực của NNHệ thống quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn XHHệ thống KCHT kỹ thuật và xã hộiCác lực lượng kinh tế của Chính phủHệ thống an sinh xã hộiBài giảng Kinh tế công cộng*1.3 Đặc điểm chung của khu vực công cộng Quy mô của KVCC:Lớn hay nhỏ tùy thuộc vào quan hệ tương tác giữa KVCC và KVTNBài giảng Kinh tế công cộng*1.4 Khu vực công cộng ở Việt NamTrước năm 1986KVCC giữ vai trò chủ đạoKVTN nhỏ bé, bị bóp nghẹtSau năm 1986Nghị quyết ĐH Đảng lần thứ VI: chuyển nền KT sang vận hành theo cơ chế TTKVCC có chuyển biến sâu sắcKVCC bộc lộ những yếu kém chưa theo kịp yêu cầu đổi mớiNguyên nhân những yếu kém của KVCCBài giảng Kinh tế công cộng*1.5 CP trong vòng tuần hoàn kinh tế9119 64108 2 127 8CÁC HỘ GIA ĐÌNHDOANH NGHIỆPCHÍNH PHỦThị trường yếu tố sản xuấtThị tr­ờng vènThị trường hàng hóa35Hình 1.1: Chính phñ trong vßng tuÇn hoµn kinh tếBài giảng Kinh tế công cộng*2. CƠ SỞ KHÁCH QUAN CHO SỰ CAN THIỆP CỦA CP VÀO NỀN KINH TẾ2.1 Tiêu chuẩn về hiệu quả sử dụng nguồn lực2.2 Định lý cơ bản của Kinh tế học Phúc lợi2.3 Thất bại của thị trường – cơ sở để Chính phủ can thiệp vào nền kinh tếBài giảng Kinh tế công cộng*2.1 Tiêu chuẩn về sử dụng nguồn lực2.1.1 Hiệu quả Pareto và hoàn thiện ParetoHiệu quả Pareto: Một sự phân bổ nguồn lực được gọi là đạt hiệu quả Pareto nếu như không có cách nào phân bổ lại các nguồn lực để làm cho ít nhất một người được lợi hơn mà không làm thiệt hại đến bất kỳ ai khác Bài giảng Kinh tế công cộng*2.1 Tiêu chuẩn về sử dụng nguồn lựcHoàn thiện Pareto:Nếu còn tồn tại một cách phân bổ lại các nguồn lực làm cho ít nhất một người được lợi hơn mà không phải làm thiệt hại cho bất kỳ ai khác thì cách phân bổ lại các nguồn lực đó là hoàn thiện Pareto so với cách phân bổ ban đầu. Bài giảng Kinh tế công cộng*2.1 Tiêu chuẩn về sử dụng nguồn lực2.1.2 Điều kiện đạt hiệu quả ParetoĐiều kiện hiệu quả sản xuất:MRTSX LK = MRTSY LKĐiều kiện hiệu quả tiêu dùng:MRSA XY = MRSB XYBài giảng Kinh tế công cộng*Điều kiện hiệu quả hỗn hợp:MRTXY = MRSA,B XY2.1.2 Điều kiện đạt hiệu quả Pareto (tiếp)2.1 Tiêu chuẩn về sử dụng nguồn lựcBài giảng Kinh tế công cộng*2.1 Tiêu chuẩn về sử dụng nguồn lựcMB>MC:chưa hiệu quả vì tăng sản lượng còn làm tăng được PLXH MB chức năng thứ nhất của CP- Hiệu quả Pareto chỉ quan tâm đến hiệu quả mà không quan tâm đến công bằng => chức năng thứ hai của CPBài giảng Kinh tế công cộng*- Tiêu chuẩn Pareto chỉ đưa ra dấu hiệu tốt về hiệu quả phân bổ nguồn lực trong điều kiện nền kinh tế ổn định => chức năng thứ ba của CP2.2 Định lý cơ bản của Kinh tế học phúc lợi2.2.2 Hạn chế của tiêu chuẩn Pareto và Định lý cơ bản của Kinh tế học Phúc lợi- Định lý cơ bản của Kinh tế học Phúc lợi nghiên cứu trong bối cảnh 1 nền kinh tế đóng => chức năng thứ tư của CPBài giảng Kinh tế công cộng*Các chức năng của chính phủPhân bổ nguồn lựcPhân phối lại thu nhập để giải quyết công bằng xã hộiỔn định kinh tế vĩ môĐại diện quốc gia trên trường quốc tếBài giảng Kinh tế công cộng*2.3 Thất bại của thị trường – cơ sở để CP can thiệp vào nền kinh tếThất bại của thị trường: là những trường hợp mà thị trường cạnh tranh không thể sản xuất ra hàng hóa và dịch vụ ở mức như xã hội mong muốn. Những thất bại thị trường chủ yếu gồm: Bài giảng Kinh tế công cộng*2.3 Thất bại của thị trường – cơ sở để CP can thiệp vào nền kinh tế (tiếp)2.3.1 Thất bại về tính hiệu quả (C2)Độc quyền Ngoại ứngHàng hóa công cộngThông tin không đối xứngBài giảng Kinh tế công cộng*2.3 Thất bại của thị trường – cơ sở để CP can thiệp vào nền kinh tế (tiếp)2.3.2 Thất bại do sự bất ổn định mang tính chất chu kỳ của nền kinh tế (C4)2.3.3 Thất bại về công bằng (C3)2.3.4 Hàng hóa khuyến dụng và phi khuyến dụngBài giảng Kinh tế công cộng*3. CHỨC NĂNG, NGUYÊN TẮC VÀ NHỮNG HẠN CHẾ TRONG SỰ CAN THIỆP CỦA CP VÀO NỀN KTTT 3.1 Chức năng của CP3.1.1 Phân bổ nguồn lực nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế3.1.2 Phân phối lại thu nhập và đảm bảo công bằng xã hội3.1.3 Ổn định hóa kinh tế vĩ mô3.1.4 Đại diện cho quốc gia trên trường quốc tếBài giảng Kinh tế công cộng*3.2 Nguyên tắc cơ bản cho sự can thiệp của CP vào nền KTTT 3.2.1 Nguyên tắc hỗ trợTrả lời cho câu hỏi: CP có nên can thiệp vào nền KT hay ko?3.2.2 Nguyên tắc tương hợpTrả lời cho câu hỏi: CP nên can thiệp vào nền KT như thế nào?Bài giảng Kinh tế công cộng*3.3 Những hạn chế của Chính phủ khi can thiệp3.3.1 Hạn chế do thiếu thông tin3.3.2 Hạn chế do thiếu khả năng kiểm soát phản ứng của các cá nhân3.3.3 Hạn chế do thiếu khả năng kiểm soát bộ máy hành chính3.3.4 Hạn chế do quá trình ra quyết định công cộngBài giảng Kinh tế công cộng*4. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU MÔN HỌC KTCC4.1 Đối tượng môn học KTCC4.1.1 Sản xuất cái gì?4.1.2 Sản xuất như thế nào?4.1.3 Sản xuất cho ai?4.1.4 Các quyết định công cộng được đưa ra như thế nào?Bài giảng Kinh tế công cộng*4. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU MÔN HỌC KTCC4.2 Nội dung môn học KTCCLàm rõ chức năng, vai trò của CP để thấy rằng nền KTTT có cần CP can thiệp ko?Làm rõ thất bại của TT để khẳng định vai trò của CP.Tìm hiểu xem KVCC tham gia hoạt động kinh tế nào và chúng được tổ chức ra sao?Tìm hiểu và dự đoán trước tác động mà một chính sách của CP có thể gây ra.Đánh giá các phương án chính sách như chính sách thuế, trợ cấp...Bài giảng Kinh tế công cộng*4. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU MÔN HỌC KTCC4.3 Phương pháp nghiên cứu môn học KTCC4.3.1 Phương pháp phân tích thực chứng là một phương pháp phân tích khoa học nhằm tìm ra mối quan hệ nhân quả giữa các biến số kinh tế 4.3.2 Phương pháp phân tích chuẩn tắc là phương pháp phân tích dựa trên những nhận định chủ quan cơ bản về điều gì đáng có hoặc cần làm để đạt được những kết quả mong muốn