Bài giảng Kinh tế quốc tế - Chương 5 Thị trường thế giới đối với sự phát triển kinh tế quốc tế

Chương 5 THỊ TRƯỜNG THẾ GIỚI ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ QUỐC TẾ 6/10/2014 I. Vai trò và xu hướng phát triển thị trường thế giới (TTTG) II. Những yếu tố của TTTG có tác động đến hoạt động KTQT I - VAI TRÒ VÀ XU HƯỚNG PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG THẾ GIỚI 1. Vai trò của thị trường thế giới * Khái niệm - Khái niệm TTTG là nơi diễn ra các hoạt động trao đổi hàng hóa giữa các chủ thể khác quốc gia - Những vấn đề cần lưu ý: + Phạm vi lưu thông + Đối tượng trao đổi + Chủ thể tham gia + Hình thức trao đổi + Quy luật hoạt động I - VAI TRÒ CỦA TTTG * Vai trò của thị trường thế giới - Là môi trường hoạt động của các mối quan hệ KTQT - Là nơi biểu hiện những biến động trong quan hệ cung - cầu - Là cơ sở hoạch định chiến lược kinh tế đối ngoại đối với mỗi chính phủ - Là cơ sở xây dựng chiến lược kinh doanh đối với các doanh nghiệp I - VAI TRÒ CỦA TTTG 2. Xu hướng phát triển của TTTG hiện nay - Cơ cấu trao đổi trên TTTG có sự thay đổi theo hướng tăng tỷ trọng trao đổi tiền tệ, vốn, hoạt động dịch vụ giữa các quốc gia - Hoạt động trao đổi trên TTTG chịu sự điều tiết của hệ thống luật pháp mang tính quốc tế - Quá trình trao đổi trên TTTG vừa mang tính hợp tác cao vừa có sự cạnh tranh gay gắt về lợi ích I - VAI TRÒ CỦA TTTG II - NHỮNG YẾU TỐ QUAN TRỌNG CỦA TTTG VÀ TÁC ĐỘNG CỦA CHÚNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG KTQT 1. Quan hệ cung - cầu trên TTTG a. Khái niệm và các hình thức biểu hiện - Khái niệm: cung, cầu, quan hệ cung-cầu - Các hình thức biểu hiện: + Cung > cầu + Cung < cầu + Cung  cầu Các khái niệm cung, cầu, quan hệ cung - cầu  CUNG: Cung trên thị trường thế giới là số lượng của một đối tượng cần trao đổi nào đó mà người bán có thể bán và sẵn sàng bán ở các mức giá khác nhau trong một thời gian nhất định tại một khu vực thị trường quốc tế.  CẦU: Cầu trên thị trường thế giới là số lượng của một đối tượng cần trao đổi nào đó mà người mua có thể mua và sẵn sàng mua ở các mức giá khác nhau trong một thời gian nhất định tại một khu vực thị trường quốc tế.  QUAN HỆ CUNG - CẦU xuất hiện khi: cung, cầu về cùng một loại đối tượng cần trao đổi gặp nhau trên cùng một khu vực thị trường quốc tế, thỏa mãn về mọi điều kiện trao đổi. II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG b. Các nhân tố ảnh hưởng đến mối quan hệ cung - cầu (1) - Nhân tố chu kỳ phát triển kinh tế II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG CUNG - CẦU Cầu tăng Cầu giảm (2) - Nhân tố tiến bộ KHCN + Tìm thêm công dụng mới cho sản phẩm + Tạo ra sản phẩm mới có tác dụng thay thế cho sản phẩm cũ (3) - Nhân tố thời vụ trong sản xuất và tiêu dùng (4) - Nhân tố thuộc về điều kiện tự nhiên, xã hội + Ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên: động đất, bão lụt, hạn hán, sóng thần... + Ảnh hưởng của điều kiện xã hội: thay đổi chính sách, chế độ; chiến tranh ... CUNG - CẦU II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG c. Tác động của những biến động cung - cầu đến quan hệ KTQT * Tác động đến TMQT  Cung > Cầu  ngắn hạn  dài hạn  Cung < Cầu  ngắn hạn  dài hạn CUNG - CẦU II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG * Tác động đến đầu tư quốc tế  Cung > Cầu (Xem xét đến lợi thế cạnh tranh của nhà đầu tư)  Cung < Cầu (Xem xét đến chu kỳ sống của sản phẩm) CUNG - CẦU II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG 2. Giá quốc tế trên TTTG a. Khái niệm và hình thức biểu hiện - Khái niệm: là biểu hiện bằng tiền giá trị quốc tế của đối tượng trao đổi trên TTTG. - Điều kiện để lựa chọn giá quốc tế:  Có tính chất đại diện cho đối tượng trao đổi & giá của giao dịch thông thường  Được tính bằng đồng tiền mạnh II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG GIÁ QUỐC TẾ TẠI MỘT SỐ THỊ TRƯỜNG NGÀY 16/06/2006 Thị trường Gạo trắng (5% tấm) Ca cao Dầu thô Cà phê Thái Lan 312 - 313 USD/tấn Việt Nam 265 USD/tấn London 930 GBP/tấn 67,43 USD/thùng 1167 USD/tấn New York 1525 USD/tấn 69,97 USD/thùng II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG - Các hình thức biểu hiện của giá QT: (1) Theo mức độ tin cậy của giá quốc tế  giá tham khảo  giá chào hàng  giá yết bảng tại sở giao dịch  giá bán đấu giá, giá đấu thầu  giá thực tế trong hợp đồng đã ký kết II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG GIÁ QUỐC TẾ (2) Theo điều kiện mua bán  Giá FOB (Free On Board)  Giá CIF (Cost Insurance & Freight) Giá CIF = giá FOB + chi phí bảo hiểm QT + cước phí vận chuyển (3) Theo điều kiện thanh toán  Giá thanh toán ngay  Giá thanh toán sau II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG GIÁ QUỐC TẾ Nước xuất khẩu Nước nhập khẩu Giá FOB Giá CIF Chi phí bảo hiểm QT & vận chuyển II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG GIÁ QUỐC TẾ b. Các nhân tố ảnh hưởng đến giá QT (1) - Nhân tố cạnh tranh + giữa những người bán + giữa những người mua + giữa những người mua và người bán (2) - Nhân tố lũng đoạn + Giá lũng đoạn cao + Giá lũng đoạn thấp II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG GIÁ QUỐC TẾ Các nhân tố ảnh hưởng đến giá QT (tiếp) (3) - Nhân tố quan hệ cung - cầu  Nếu cung > cầu  Nếu cung < cầu  Nếu cung phù hợp với cầu (4) - Nhân tố giá trị đồng tiền biểu thị qua giá II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG GIÁ QUỐC TẾ c. Tác động của biến động giá quốc tế đến hoạt động KTQT - Đối với hoạt động TMQT + Khi giá tăng + Khi giá giảm - Đối với hoạt động đầu tư quốc tế + Khi giá tăng + Khi giá giảm II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG GIÁ QUỐC TẾ 3. Tỷ giá hối đoái trong quan hệ KTQT 3.1. Khái niệm và các hình thức biểu hiện * Khái niệm  giá cả của 1 đồng tiền được biểu hiện bằng 1 đồng tiền khác  tỷ lệ trao đổi giữa các đồng tiền  sự so sánh sức mua giữa các đồng tiền 1 USD = 16.000 VND  TGHĐ biểu thị mối quan hệ so sánh sức mua giữa các đồng tiền hay là giá chuyển đổi một đơn vị tiền tệ của nước này thành những đơn vị tiền tệ của nước khác II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG * Biểu thị TGHĐ (cách yết TGHĐ)  Yết tỷ giá trực tiếp: 1đv ngoại tệ = ? đv nội tệ Ngày 4/4/2007: 1 USD = 16.012/16.014 VND Tại Việt Nam: USD/VND = 16.012/16014  Yết tỷ giá gián tiếp: 1đv nội tệ = ? đv ngoại tệ Tại Việt Nam: 1 VND = 0.000062 USD Tại New York: 1 USD = 117 JPY II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG Các đồng tiền: - Nội tệ, ngoại tệ - Yết giá, định giá * Các hình thức biểu hiện  Theo chế độ quản lý:  TGHĐ chính thức  TGHĐ kinh doanh  TGHĐ chợ đen  Theo thời điểm mua bán ngoại tệ  Tỷ giá mở cửa và đóng cửa  Tỷ giá giao ngay và kỳ hạn II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI * Các hình thức biểu hiện (tiếp)  Theo phương tiện thanh toán Tỷ giá tiền mặt Tỷ giá chuyển khoản Tỷ giá séc Tỷ giá hối phiếu II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI 3.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến TGHĐ  (1) Tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế  Nhanh và ổn định SX  nhu cầu tiêu dùng tăng và được thỏa mãn, giá hàng hóa ổn định  giá trị đồng tiền được giữ vững và nâng cao  TGHĐ ổn định và có xu hướng giảm  Chậm II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI Các nhân tố ảnh hưởng đến TGHĐ (tiếp)  (2) Tình hình cán cân thanh toán quốc tế (BP = The Balance of Payment)  BP là gì  Các trường hợp •  thu ngtệ >  chi ngtệ •  thu ngtệ <  chi ngtệ II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI Các nhân tố ảnh hưởng đến TGHĐ (tiếp)  (3) Các chính sách tài chính - ngân hàng  Chính sách quản lý ngoại tệ  Chính sách lãi suất  (4) Tỷ lệ lạm phát của đồng tiền quốc gia  (5) Yếu tố tâm lý  Tâm lý dự trữ  Tâm lý tiêu dùng II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI 3.3. Tác động đến hoạt động KTQT a. Tác động đến TMQT a.1. Tỷ giá thay đổi trong giới hạn * Tỷ giá tăng - Trong ngắn hạn Khuyến khích hoạt động XK Nhập khẩu gặp khó khăn (Xem VD) II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI TGHĐ tăng trong giới hạn cho phép NGẮN HẠN xuất khẩu có lợi, nhập khẩu bất lợi VD: Bán 1 đơn vị sản phẩm với giá 1 USD TGHĐ ban đầu là 1USD = 15.000VND TGHĐ thay đổi 1 USD = 16.000 VND  nhà XK có thể:  bán 1 đvị sản phẩm với giá 0,9USD  giữ giá 1USD và hưởng chênh lệch 1.000VND/1đvị sản phẩm II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG - Trong dài hạn Không hoàn toàn giống như trong ngắn hạn.  Tỷ giá tăng làm cho giá hàng hóa trong nước tăng, giá các yếu tố đầu vào tăng.  Chi phí sản xuất của nhà xuất khẩu tăng  Chưa chắc lợi nhuận của nhà xuất khẩu tăng, có thể còn giảm. II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI TGHĐ tăng vừa phải trong dài hạn DÀI HẠN hoạt động xuất khẩu ? Xem xét quá trình SXKD của những ngành có yếu tố đầu vào nhập khẩu TGHĐ   giá yếu tố đầu vào  CF SXKD   giá bán   ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của hàng XK II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG * Tỷ giá giảm - Trong ngắn hạn + Xuất khẩu giảm lợi nhuận + Nhập khẩu tăng lợi nhuận - Trong dài hạn: đối với những ngành SX hàng XK có đầu vào NK lại có lợi vì giảm chi phí  tạo điều kiện thuận lợi cho tăng XK II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI a2. Tỷ giá thay đổi quá nhanh - TGHĐ tăng quá nhanh gây cú sốc cho nền KT  ảnh hưởng xấu đến cả XK và NK - TGHĐ giảm quá nhanh + Xuất khẩu ngưng trệ ngay + Nhập khẩu có thể bị ảnh hưởng xấu II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI b. Tác động đến ĐTQT * TGHĐ tăng - Trong ngắn hạn  Luồng vốn đầu tư vào trong nước tăng, thu hút được nhiều vốn đầu tư nước ngoài, đặc biệt là FDI  Luồng vốn đầu tư ra nước ngoài giảm - Trong dài hạn Tỷ giá tăng quá nhanh, quá mức hợp lý  Thị trường tài chính biến động  Môi trường đầu tư không ổn định  Luồng vốn vào giảm  Luồng vốn ra tăng II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI * TGHĐ giảm - Trong ngắn hạn: + Luồng vốn ra tăng + Luồng vốn vào giảm - Trong dài hạn: Nếu tỷ giá giảm hợp lý, trong giới hạn cho phép thì tác động không đồng nhất với trong ngắn hạn. II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI TGHĐ giảm vừa phải thể hiện nền kinh tế phát triển ổn định, giá trị nội tệ được giữ vững và có xu hướng tăng  môi trường đầu tư ổn định, giảm thiểu rủi ro cho các nhà đầu tư  Luồng vốn vào tăng &  Luồng vốn ra giảm II - NHỮNG YẾU TỐ CỦA TTTG TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI