Bài giảng Kinh tế vi mô 2 - Chương 7: Vai trò của chính phủ trong nền kinh tế thị trường

VAI TRÒ CỦA CHÍNH PHỦ TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG • Các quan điểm về vai trò của Chính phủ • Nguồn gốc các thất bại của thị trường • Sự can thiệp của chính phủ Các quan điểm về vai trò Chính phủ • Quan điểm của các nhà kinh tế “tân cổ điển”: thị trường nên chiếm vị trí trung tâm, Chính phủ chỉ nên đóng vai trò tối thiểu. • Quan điểm can thiệp: chính phủ nên can thiệp rộng rãi bằng việc thúc đẩy các khu vực riêng biệt một cách có chọn lựa • Quan điểm “thân thiện với thị trường”: chính phủ nên chủ động trong những khu vực mà thị trường hoạt động không hiệu quả, tác động ít vào những nơi mà thị trường hoạt động tốt. Các chức năng kinh tế của Chính phủ • Chức năng kinh tế vĩ mô: ổn định hóa và điều chỉnh cơ cấu nền kinh tế - Ổn định hóa: tối thiểu hóa các dao động kinh tế ngắn hạn và tác động của nó vào nkt (Chính sách tài khóa,, tiền tệ, lãi suất) - Điều chỉnh cơ cấu: sự khuyến khích của Chính phủ đối với sự tăng trưởng dài hạn bền vững của nkt. (cơ cấu lại nkt) Các chức năng kinh tế của Chính phủ • Chức năng kinh tế vi mô: Chính phủ tác động đến sự phân bổ các nguồn lực để cải thiện hiệu qủa kinh tế • Chức năng điều tiết: Chính phủ tạo ra các cơ sở thương mại và pháp lý cho nkt như hệ thống các luật và pháp lệnh. THỊ TRƯỜNG VÀ PHÂN BỔ NGUỒN LỰC HIỆU QUẢ P Q D=MSB S=MSC E QE •Thị trường phõn bổ nguồn lực hiệu quả tại E MSB=MSC. • Thị trường cạnh tranh hoàn hảo là phõn bổ nguồn lực hiệu quả PE NGUỒN GỐC CÁC THẤT BẠI CỦA THỊ TRƯỜNG • Ngoại ứng • Cung cấp hàng hóa công cộng • Sức mạnh thị trường • Thông tin không hoàn hảo • Phân phối thu nhập không công bằng NGOẠI ỨNG ÂM - CHI PHÍ Sản lượng hiệu quả của Hãng QA Sản lượng hiệu quả của xã hội QE MSC = MPC + MEC S = MPC Tổng chi phí xã hội phải chịu do ngoại ứng âmPA QA MSC Sản lượng Giá PE QE MEC E A F CAN THIỆP CỦA CHÍNH PHỦ *Thuế trên từng đơn vị sản phẩm (t) MPC dịch chuyển MPC1 QA = QE •Qui định chuẩn ô nhiễm •Thu phí gây ô nhiễm •Cấp giấy phép xả chất thải có thể chuyển nhượng được Pm P0 Q P MPC MSC D=MSB QAQE E F A Thuế MPC1 VÍ DỤ NGOẠI ỨNG DƯƠNG MCP1 Mức sửa nhà Giá D = MPB q1 MSB MEB Khi có ngoại ứng dương (lợi ích của việc sửa nhà đối với hàng xóm), MSB lớn hơn lợi ích biên D q* P* *TRỢ CẤP TOÀN BỘ ( VỚ DỤ: CHƯƠNG TRỠNH TIỜM CHỦNG MỞ RỘNG) * TRỢ CẤP CHO CỎC CỎ NHÕN THỰC HIỆN HOẠT ĐỘNG MSB = MPB QA = QE CAN THIỆP CỦA CHÍNH PHỦ S=MPC=MSC Q P MSB D=MPB QA QE Trợ cấp F E A CUNG CẤP HIỆU QUẢ HÀNG HÓA CÔNG CỘNG D1 D2 D Khi hàng hóa là không cạnh tranh, lợi ích cận biên xã hội của việc tiêu dùng (D) được xác định bằng việc cộng theo chiều thẳng đứng các đường cầu cá nhân đối với hàng hóa Sản lượng0 Lợi ích($) 1 2 3 4 5 6 7 8 109 $4,00 $5,50 $7,00 Chi phí biên $1,50 Sản lượng hiệu quả xảy ra tại MC = MB với Q = 2, MB = $1,5 + $4,0 = $5,5ø VẤN ĐỀ ĂN THEO- Người tiêu dùng hay người sản xuất không trả tiền cho tiêu dùng hàng hóa công cộng • * Ví dụ: chương trình tiêm chủng mở rộng trong cộng đồng Chương trình này mang lại lợi cho tất cả mọi trẻ em trong độ tuổi tiêm chủng Các bà mẹ khơng cĩ động cơ trả đúng giá trị mà chương trình này đem lại cho con họ Họ hành động như những kẻ ăn theo – đánh giá thấp giá trị của chương trình để được hưởng lợi mà khơng phải trả tiền CAN THIỆP CỦA CHÍNH PHỦ * Dùng sự lựa chọn công cộng Các công chức chính phủ do dân bầu ra dùng phương pháp bỏ phiếu để quyết định mức chi tiêu vào hàng hóa công cộng Sau đó phân bổ chi tiêu cho các cá nhân đóng góp * Chính phủ trợ cấp cho việc cung cấp hàng hóa công cộng CAN THIỆP CỦA CHÍNH PHỦ • Phần mất không do độc quyền tự nhiên là AEF • Điều tiết bằng giá • Điều tiết bằng sản lượng ATC E MC QA QB QO QE Q PA PB PO PE A F A’ F’ ĐIỀU TIẾT BẰNG GIÁ • Mục tiêu hiệu quả giá: P = MC Độc quyền bị lỗ Chính phủ phải bù lỗ • Mục tiêu sự công bằng: PO Độc quyền hòa vốn • Mục tiêu hiệu quả sản xuất: chi phí trung bình tối thiểu Không có mức sản lượng nào mà giá có thể bù đắp ATC Chính phủ phải bù lỗ ĐIỀU TIẾT BẰNG SẢN LƯỢNG • Chính phủ đàm phán với nhà độc quyền để xác định một mức sản lượng tối thiểu. QB • Giá được xác định dựa vào đường cầu của thị trường. PB • Phần mất không giảm, chỉ là diện tích A’F’E. THÔNG TIN KHÔNG HOÀN HẢO • Tình huống: Sôi động thị trường ôtô cũ • Giá không phát tín hiệu chính xác nên mức sản lượng là không hiệu quả CAN THIỆP CỦA CHÍNH PHỦ • Các hãng bán ôtô có bảo hành • Các hãng và công nhân ký kết hợp đồng bao gồm cả những điều khoản khuyến khích và thưởng • Cổ đông của công ty cần giám sát hành vi của người quản lý