Bài giảng Sự ô nhiễm nước

10/14/2008 1 CHÖÔNG V : SÖÏ OÂ NHIEÃM NÖÔÙC GV: TRINH NGOC DAO 1 2
Ô nhiễm nước có nguồn gốc tự nhiên: Do mưa, tuyết tan, gió bão, lũ lụt ñưa vào môi trường nước chất thải bẩn, các sinh vật và vi sinh vật có hại kể cả xác chết của chúng.
Ô nhiễm nước có nguồn gốc nhân tạo. 10/14/2008 2 3 Theo bản chất các tác nhân gây ô nhiễm:
ô nhiễm hoá chất,
ô nhiễm sinh học,
ô nhiễm bởi các tác nhân vật lý. Caùc khuynh höôùng thay ñoåi chaát löôïng nöôùc 4
Giaûm ñoä pH: oâ nhieãm H2SO4, HNO3 taêng haøm löôïng NO3- vaø SO3-2.
Taêng haøm löôïng caùc ion Ca, Mg, Si… trong nöôùc ngaàm vaø nöôùc soâng do möa hoaø tan, phong hoaù caùc quaëng cacbonat.
Taêng haøm löôïng caùc ion kim loaïi: Pb, Cd, Hg, As, Zn, vaø anion PO4-3, NO3-, NO2-….. 10/14/2008 3 Caùc khuynh höôùng thay ñoåi chaát löôïng nöôùc 5
Taêng löôïng caùc muoái
Taêng löôïng caùc hôïp chaát höõu cô, chaát höõu cô khoù phaân huyû sinh hoïc.
Giaûm noàng ñoä oxy hoaø tan trong nöôùc do hieän töôïng phuù döôõng caùc nguoàn nöôùc vaø khoaùng hoaù caùc hôïp chaát höõu cô. CHÆ TIEÂU 6
Chæ tieâu quan troïng trong nöôùc caáp laø pH, ñoä trong, ñoä cöùng, haøm löôïng saét, mangan, vaø chæ soá ecoli.
Caùc chæ tieâu ñaëc tröng cuûa nöôùc thaûi laø : pH, SS, BOD, COD, nitô caùc daïng, photpho, daàu môõ, muøi, maøu, kim loaïi naëng, … 10/14/2008 4 PHAÂN LOAÏI NÖÔÙC THAÛI 7 Phaân loaïi theo nguoàn goác phaùt sinh
Nöôùc thaûi sinh hoaït
Nöôùc thaûi coâng nghieäp
Nöôùc thaám qua: laø nöôùc thaám vaøo caùc heä thoáng coáng baèng nhieàu caùch khaùc nhau : nhö qua caùc khôùp noái, caùc oáng coù khuyeát taät, hay thaønh hoá gas…
Nöôùc thaûi töï nhieân: Nöôùc möa
Nöôùc thaûi ñoâ thò: chæ chaát loûng trong heä thoáng thoaùt nöôùc cuûa thaønh phoá (ñoâ thò), laø hoãn hôïp cuûa caùc loaïi nöôùc thaûi keå treân PHAÂN LOAÏI NÖÔÙC THAÛI 8 Phaân loaïi theo caùc nguoàn gaây oâ nhieãm :
Nguoàn xaùc ñònh: nöôùc thaûi ñoâ thò, coâng nghieäp, caùc cöûa coáng xaû nöôùc möa, heä thoáng coáng vaø keânh thaûi.
Nguoàn khoâng xaùc ñònh : nöôùc chaûy troâi treân beà maët ñaát, nöôùc möa, vaø caùc nguoàn nöôùc phaân taùn khaùc. Caùc nguoàn xaùc ñònh coù theå ñònh löôïng vaø kieåm soaùt ñöôïc tröôùc khi thaûi, ngöôïc laïi caùc nguoàn khoâng xaùc ñònh thöôøng raát khoù quaûn lyù. 10/14/2008 5 Thaønh phaàn vaø tính chaát ñaëc tröng cuûa nöôùc thaûi 9 Tính chaát Nguoàn goác phaùt sinh Caùc tính chaát vaät lyù : - Maøu Chaát thaûi coâng nghieäp vaø sinh hoaït, söï phaân raõ caùc hôïp chaát höõu cô töï nhieân - Muøi Söï thoái röõa caùc chaát thaûi sinh hoaït vaø coâng nghieäp - Chaát raén chaát thaûi sinh hoaït, vaø saûn xuaát, xoùi moøn, doøng thaám chaûy vaøo heä thoáng coáng - Nhieät ñoä Caùc chaát thaûi sinh hoaït vaø saûn xuaát Thaønh phaàn vaø tính chaát ñaëc tröng cuûa nöôùc thaûi 10 Tính chaát Nguoàn goác phaùt sinh Thaønh phaàn hoaù hoïc - Carbonhydrate Chaát thaûi sinh hoaït, thöông maïi vaø saûn xuaát - Môõ, daàu Chaát thaûi sinh hoaït, thöông maïi vaø saûn xuaát - Thuoác tröø saâu Chaát thaûi noâng nghieäp - Phenol Chaát thaûi coâng nghieäp - Protein Chaát thaûi sinh hoaït, thöông maïi - Caùc chaát hoaït ñoäng beà maët Chaát thaûi sinh hoaït vaø saûn xuaát - Caùc chaát khaùc Phaân raõ töï nhieân cuûa caùc chaát höõu cô 10/14/2008 6 Tính chaát Nguoàn goác phaùt sinh Nguoàn goác voâ cô - Ñoä kieàm NTSH, caáp nöôùc sinh hoaït, quaù trình thaám cuûa nöôc ngaàm - Clorua NTSH, caáp nöôùc sinh hoaït, quaù trình thaám cuûa nöôc ngaàm vaø caùc chaát laøm meàm nöôùc - kim loaïi naëng Chaát thaûi coâng nghieäp - Nitô Chaát thaûi sinh hoaït, vaø noâng nghieäp - pH Chaát thaûi coâng nghieäp - Photpho Chaát thaûi sinh hoaït, vaø coâng nghieäp - Löu huyønh NTSH, caáp nöôùc SHvaø coâng nghieäp - Caùc chaát ñoäc Caùc chaát thaûi coâng nghieäp Thaønh phaàn vaø tính chaát ñaëc tröng cuûa nöôùc thaûi 11 Tính chaát Nguoàn goác phaùt sinh Caùc khí - H2S Phaân huyû caùc chaát thaûi sinh hoaït - CH4 Phaân huyû caùc chaát thaûi sinh hoaït - O2 Caáp nöôùc sinh hoaït, söï thaám cuûa nöôùc beà maët, chaát thaûi coâng nghieäp Thaønh phaàn vaø tính chaát ñaëc tröng cuûa nöôùc thaûi 12 10/14/2008 7 Thaønh phaàn vaø tính chaát ñaëc tröng cuûa nöôùc thaûi 13 Tính chaát Nguoàn goác phaùt sinh Thaønh phaàn sinh hoïc - ñoäng vaät Doøng nöôùc hôû vaø nhaø maùy xöû lyù - Thöïc vaät Doøng nöôùc hôû vaø nhaø maùy xöû lyù -Ñoäng vaät nguyeân sinh Chaát thaûi sinh hoaït vaø nhaø maùy xöû lyù - Virus Chaát thaûi sinh hoaït THAØNH PHAÀN QUAN TROÏNG CUÛA NÖÔÙC THAÛI 14
Chaát raén lô löûng
Chaát höõu cô phaân huyû sinh hoïc
Toång caùc chaát höõu cô
Caùc nhaân toá gaây beänh
Caùc chaát dinh döôõng
Caùc chaát raén voâ cô hoaø tan
Kim loaïi naëng. 10/14/2008 8 MOÄT SOÁ THOÂNG SOÁ CUÛA NÖÔÙC 15 1. ð cng
Do sự có mặt của các muối Ca và Mg.
ðộ cứng tạm thời: do muối cacbonat hoặc bicacbonat Ca, Mg. Khi ñun sôi sẽ tạo kết tủa CaCO3 hoặc MgCO3.
ðộ cứng vĩnh cữu: do các loại muối sunfat hoặc clorua Ca, Mg. ðộ cứng vĩnh cửu khó xử lý.
Xác ñịnh bằng phương pháp chuẩn ñộ hoặc tính toán theo hàm lượng Ca, Mg trong nước: ðộ cứng (mg CaCO3/lit) = 2,497 Ca (mg/l) + 4,118 Mg (mg/l) 16 2. ðoä daãn ñieän
Liên quan ñến sự có mặt của các ion, thường là muối kim loại NaCl, KCl, SO2-4, NO-3, PO-4 ...
Tác ñộng ô nhiễm của nước có ñộ dẫn ñiện cao thường liên quan ñến tính ñộc hại của các ion tan trong nước.
ðể xác ñịnh ñộ dẫn ñiện, dùng các máy ño ñiện trở hoặc cường ñộ dòng ñiện. MOÄT SOÁ THOÂNG SOÁ CUÛA NÖÔÙC 10/14/2008 9 17 3. Ñoä pH
Nước tinh khiết, ñiều kiện bình thường, bị phân ly: H2O  H+ + OH-
pH = - lg (H+)
Nước cất pH = 7
Nước chứa nhiều ion H+, pH < 7
Nước nhiều OH- (kiềm), pH > 7.
pH có ảnh hưởng tới ñiều kiện sống của sinh vật nước. Cá thường không sống ñược khi pH < 4 hoặc pH > 10.
Xác ñịnh pH bằng phương pháp ñiện hoá, chuẩn ñộ hoặc các loại thuốc thử khác nhau. MOÄT SOÁ THOÂNG SOÁ CUÛA NÖÔÙC MOÄT SOÁ THOÂNG SOÁ CUÛA NÖÔÙC 18 4. DO
DO là lượng oxy hoà tan trong nước cần thiết cho sự hô hấp của các sinh vật nước
ðược tạo ra do sự hoà tan từ khí quyển hoặc do quang hợp của tảo.
Nồng ñộ oxy tự do trong nước: 8 - 10 ppm, dao ñộng mạnh phụ thuộc vào nhiệt ñộ, sự phân huỷ hoá chất, sự quang hợp của tảo... 10/14/2008 10 MOÄT SOÁ THOÂNG SOÁ CUÛA NÖÔÙC 19 5. BOD (Biochemical oxygen Demand - nhu cầu oxy sinh hoá)
BOD là lượng oxy cần thiết ñể vi sinh vật oxy hoá các chất hữu cơ theo phản ứng:
Chất hữu cơ + O2  CO2 + H2O + tế bào mới + sản phẩm trung gian
BOD có ý nghĩa biểu thị lượng các chất thải hữu cơ trong nước có thể bị phân huỷ bằng các vi sinh vật. MOÄT SOÁ THOÂNG SOÁ CUÛA NÖÔÙC 20 6. COD (Chemical Oxygen Demand - nhu cầu oxy hóa học)
Là lượng oxy cần thiết ñể oxy hoá các hợp chất hoá học trong nước bao gồm cả vô cơ và hữu cơ.
Như vậy, COD là lượng oxy cần ñể oxy hoá toàn bộ các chất hoá học trong nước, trong khi BOD là lượng oxy cần thiết ñể oxy hoá một phần các hợp chất hữu cơ dễ phân huỷ bởi vi sinh vật.
Toàn bộ lượng oxy sử dụng cho các phản ứng trên ñược lấy từ oxy hoà tan trong nước (DO). Do vậy nhu cầu oxy hoá học và oxy sinh học cao sẽ làm giảm nồng ñộ DO của nước. 10/14/2008 11 CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 21 1. OÂ nhieãm vaät lyù a. Caùc chaát raén
Trong nguoàn nöôùc töï nhieân: ñöôïc taïo ra trong quaù trình xoùi moøn, phong hoùa ñòa chaát, do nöôùc chaûy traøn töø ñoàng ruoäng.
ÔÛ vuøng cöûa soâng:do quaù trình keo tuï caùc ion voâ cô khi gaëp nöôùc maën.
Töø nöôùc thaûi sinh hoaït.
Tieâu chuaån cuûa WHO: TDS <= 1200mg/l. CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 22 1. OÂ nhieãm vaät lyù Xaùc ñònh caùc chaát raén
Chaát raén toång coäng: Coâ maãu nöôùc vaø laøm khoâ caën thu ñöôïc 103-105oC ñeán troïng löôïng khoâng ñoåi, tính ra ñôn vò mg/l. Phaàn caën naøy neáu tieáp tuïc nung ôû 550oC vaø caân laïi seõ tìm ñöôïc toång chaát raén bay hôi vaø chaát raén coøn laïi. 10/14/2008 12 CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 23 1. OÂ nhieãm vaät lyù Xaùc ñònh caùc chaát raén
Chaát raén coù theå loïc vaø chaát raén khoâng theå loïc: duøng giaáy loïc tieâu chuaån loïc maãu nöôùc. Phaàn nöôùc loïc ñöôïc coâ vaø saáy khoâ ôû 105-105oC (hoaëc 180oC).
Caân phaàn caën ñaõ khoâ: troïng löôïng chaát raén coù theå loïc
Phaàn caën treân giaáy ñöôïc saáy khoâ ôû 103-105oC, caân: löôïng chaát raén khoâng theå loïc. 24 b. Maøu Nöôùc coù maøu do:
Caùc chaát höõu cô trong caây coû bò phaân raõ.
Nöôùc coù saét vaø mangan daïng keo hoaëc daïng hoøa tan.
Nöôùc coù chaát thaûi coâng nghieäp
Maøu thöïc cuûa nöôùc laø maøu taïo ra do caùc chaát hoøa tan hoaëc ôû daïng haït keo.
Maøu beân ngoaøi (bieåu kieán) cuûa nöôùc laø maøu do caùc chaát lô löûng trong nöôùc taïo neân. Trong thöïc teá, ngöôøi ta chæ xaùc ñònh maøu thöïc cuûa nöôùc, nghóa laø sau khi ñaõ loïc boû caùc chaát khoâng tan.
Maøu ñöôïc xaùc ñònh baèng phöông phaùp so maøu vôùi caùc dung dòch chuaån). CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 1. OÂ nhieãm vaät lyù 10/14/2008 13 25 c. Muøi Nöôùc coù muøi laø do caùc nguyeân nhaân:
Coù chaát höõu cô töø coáng raõnh khu daân cö, xí nghieäp cheá bieán thöïc phaåm.
Coù nöôùc thaûi coâng nghieäp hoùa chaát, cheá bieán daàu môõ.
Coù caùc saûn phaåm phaân huyû caây coû, rong taûo, ñoäng vaät. CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 1. OÂ nhieãm vaät lyù 26 Chaát coù muøi Coâng thöùc Muøi Ammoni NH3 Ammonia Phaân C8H5NHCH3 Phaân Hydrosunfua H−2S Tröùng thoái Sunfua höõu cô (CH3)2S, CH3SSCH3 Baép caûi röõa Mercaptan CH3SH, CH3(CN2)3SH Hoâi Amin CH3NH2, (CH3)3N Caù öôn Diamin NH2(CH2)4NH Thòt thoái Clo Cl2 Noàng Phenol C6H5-OH Phenol CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 1. OÂ nhieãm vaät lyù 10/14/2008 14 27
Ñeå ñaùnh giaù sô boä veà muøi:
Laáy maãu nöôùc cho vaøo bình ñeán phaân nöûa theå tích.
Ñaäy naép, laéc 10-20 giaây.
Môû naép vaø ngöûi muøi, ghi cheùp ñoä muøi theo caùc möùc: khoâng muøi, muøi nheï, muøi trung bình, muøi naëng, muøi raát naëng.
Ñeå khöû muøi ñaäy naép laïi vaø ñun caùch thuyû ñeán 60oC, laéc môû naép, vaø ngöûi laïi. CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 1. OÂ nhieãm vaät lyù c. Muøi 28 d. OÂ nhieãm nhieät
Trong coâng nghieäp phaàn lôùn nöôùc ñöôïc duøng vaøo vieäc haï nhieät, sau ñoù thaûi ra ngoaøi khi ñang noùng. Rieâng nhaø maùy ñieän thì baét buoäc phaûi thaûi nhieät hoaëc vaøo khí quyûen hoaëc vaøo nöôùc.
Nöôùc noùng  haäu quaû: aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán ñôøi soáng thuyû sinh vaät. Söï gia taêng hoaït ñoäng cuûa caùc loaïi vi khuaån laøm gia taêng nhu caàu söû duïng oxy. CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 1. OÂ nhieãm vaät lyù 10/14/2008 15 29 2.1 Caùc chaát höõu cô
Caùc chaát deã bò phaân huyû sinh hoïc (hoaëc caùc chaát tieâu thuï oxi): cacbonhydrat, protein, chaát beùo...
Ñaây laø chaát gaây oâ nhieãm naëng nhaát ôû caùc khu daân cö, khu coâng nghieäp cheá bieán thöïc phaåm.
Taùc haïi: giaûm oxi hoøa tan trong nöôùc, suy thoaùi taøi nguyeân thuyû saûn vaø giaûm chaát löôïng nöôùc caáp cho sinh hoaït. CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 2. OÂ nhieãm hoùa hoïc 30 2.1 Caùc chaát höõu cô
Caùc chaát khoù phaân huyû sinh hoïc: hydrocacbon voøng thôm, caùc hôïp chaát ña voøng nhöng tuï, caùc clo höõu cô.
Caùc chaát naøy coù ñoäc tính cao, khaû naêng toàn löu laâu daøi trong moâi tröôøng vaø cô theå sinh vaät. CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 2. OÂ nhieãm hoùa hoïc 10/14/2008 16 31 2.1 Caùc chaát höõu cô
Caùc chaát höõu cô chieám:
55% trong toång chaát raén,
75% trong chaát raén lô löûng,
45% trong chaát raén hoøa tan.
Trong thaønh phaàn chaát höõu cô töø nöôùc thaûi khu daân cö coù 40-60% protein, 25-50% cacbonhydrat, 10% chaát beùo. CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 2. OÂ nhieãm hoùa hoïc 32 2.1 Caùc chaát höõu cô Caùc thoâng soá ñaùnh giaù chung caùc chaát höõu cô
Toång cacbon höõu cô (TOC): laø tæ leä giöõa khoái löôïng cacbon so vôùi khoái löôïng hôïp chaát. TOC ñöôïc tính döïa theo coâng thöùc cuûa hôïp chaát, ñôn vò g/l, mg/l...
Nhu caàu oxi liù thuyeát (ThOD): laø löôïng oxi caàn ñeå oxi hoùa moät ñôn chaát. ThOD ñöôïc tính döïa theo phöông trình phaûn öùng, ñôn vò: g hoaëc mg oxi theo theå tích. CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 2. OÂ nhieãm hoùa hoïc 10/14/2008 17 33 Ví duï: Tính TOC vaø ThOD cuûa quaù trình oxi hoùa ñöôøng: C12H12O11 + 12 O2 = 12CO2 + 12H2O M Ñöôøng = 342; cacbon C = 12; oxi O2 = 32 CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 2. OÂ nhieãm hoùa hoïc 2.1 Caùc chaát höõu cô _ Caùc thoâng soá ñaùnh giaù 34 C12H12O11 + 12 O2 = 12CO2 + 12H2O M Ñöôøng = 342; cacbon C = 12; oxi O2 = 32 TOC = 12× = 0,421 nghóa laø coù 0,421g carbon trong 1g ñöôøng; neáu dung dòch ñöôøng coù noàng ñoä 100g/m3 thì TOC laø 42,1g/m3. CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 2. OÂ nhieãm hoùa hoïc 12 342 2.1 Caùc chaát höõu cô _ Caùc thoâng soá ñaùnh giaù 10/14/2008 18 35 C12H12O11 + 12 O2 = 12CO2 + 12H2O M Ñöôøng = 342; cacbon C = 12; oxi O2 = 32 ThOD = 12× = 1,123 nghóa laø ñeå oxi hoùa hoaøn toaøn 1g ñöôøng phaûi tieâu toán 1,123g oxi; neáu dung dòch ñöôøng laø 100g/m3 thì ThOD laø 112,3 g/m3. CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 2. OÂ nhieãm hoùa hoïc 32 342 2.1 Caùc chaát höõu cô _ Caùc thoâng soá ñaùnh giaù 36
Nhu caàu oxu hoaù hoïc (COD): laø löôïng chaát oxi hoùa (theå hieän baèng g hoaëc mg O2 theo ñôn vò theå tích) caàn ñeå oxi hoùa chaát höõu cô.
Hieän nay, taùc nhaân oxi hoùa maïnh nhö kali dicromat (K2Cr2O7) thöôøng ñöôïc duøng ñeå xaùc ñònh COD, vì chaát naøy coù theå oxi hoùa ñeán 95-100% chaát höõu cô. CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 2. OÂ nhieãm hoùa hoïc 2.1 Caùc chaát höõu cô _ Caùc thoâng soá ñaùnh giaù 10/14/2008 19 37
Nhu caàu oxu hoaù hoïc (COD):
Caùch xaùc ñònh COD: ñun hoài löu maãu nöôùc vôùi löôïng ñaõ bieát K2Cr2O7 0,25N trong H2SO4 50% vôùi Ag2SO4 laøm xuùc taùc.
Ñeå ngaên ngöøa söï oxi hoùa cuûa Cl- (vaø caùc ion halogen), caàn theâm HgSO4− ñeå taïo thaønh HgCl2 beàn vöõng.
Sau hai giôø hoài löu, löông dicromat dö ñöôïc chuaån ñoä baèng Fe(NH4)2(SO4)2 vôùi chaát chæ thò ferroin CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 2. OÂ nhieãm hoùa hoïc 2.1 Caùc chaát höõu cô _ Caùc thoâng soá ñaùnh giaù 38
Nhu caàu oxi sinh hoùa (BOD): laø löôïng oxi (theå hieän baèng g hoaëc mg O2 theo ñôn vò theå tích) do vi sinh vaät tieâu thuï ñeå oxi hoùa sinh hoïc caùc chaát höõu cô trong boùng toái ôû ñieàu kieän chuaån veà nhieät ñoä vaø thôøi gian.
Quy ñònh cuûa Boä Y Teá, nöôùc ñöôïc duøng trong sinh hoaït coù giaù trò BOD5 <4mg/l. Tieâu chuaån nöôùc thuyû saûn cuûa FAO: BOD <10mg/l cho caùc loaïi caù hoï cyprinid.
Vì giaù trò cuûa BOD phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä vaø thôøi gian oån nhieät neân vieäc xaùc ñònh BOD caàn tieán haønh ôû ñieàu kieän tieâu chuaån, vdï ôû 200C trong thôøi gian oån nhieät 5 ngaøy (BOD5) hoaëc coù theå ôû (BOD3). CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 2. OÂ nhieãm hoùa hoïc 2.1 Caùc chaát höõu cô _ Caùc thoâng soá ñaùnh giaù 10/14/2008 20 39 CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 2. OÂ nhieãm hoùa hoïc 2.1 Caùc chaát höõu cô _ Caùc thoâng soá ñaùnh giaù Söï khaùc nhau giöõa caùc thoâng soá COD vaø BOD
Caû hai thoâng soá ñeàu xaùc ñònh löôïng chaát höõu cô coù khaû naêng bò oxi hoùa coù trong nöôùc hoaëc nöôùc thaûi.
BOD chæ theå hieän löôïng chaát höõu cô deã bò phaân huyû sinh hoïc
COD theå hieän toaøn boä caùc chaát höõu cô coù theå bò oxi hoùa baèng taùc nhaân hoùa hoïc.
Do vaäy tæ soá COD/BOD luoân luoân lôùn hôn 1. 40 CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 2. OÂ nhieãm hoùa hoïc 2.1 Caùc chaát höõu cô _ Caùc thoâng soá ñaùnh giaù Ngaønh coâng nghieäp COD (mg/l) BOD (mg/l) (COD/BOD) Hoùa chaát 1.500 580 2,58 Thöïc phaåm 3.970 2242 1,77 Deät 1.303 592 2,20 Giaáy 991 588 1,69 Boät giaët 5.790 2640 2,19 Hoùa daàu 3.844 1745 2,20 Cao su 380 119 2,59 •Trò soá BOD vaø COD trung bình trong nöôùc thaûi coâng nghieäp 10/14/2008 21 41 Moät soá chaát höõu cô coù ñoäc tính cao trong moâi tröôøng nöôùc
Caùc chaát höõu cô ñoäc tính cao thöôøng laø caùc chaát beàn vöõng, khoù bò vi sinh phaân huyû.
Moät soá coù taùc duïng tích luõy vaø toàn löu laâu daøi trong moâi tröôøng vaø trong cô theå thuyû sinh vaät
Caùc chaát naøy thöôøng coù trong nöôùc thaûi coâng nghieäp vaø nguoàn nöôùc caùc vuøng noâng, laâm nghieäp söû duïng nhieàu thuoác tröø saâu, thuoác kích thích sinh tröôûng, dieät coû.. CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 2. OÂ nhieãm hoùa hoïc 2.1 Caùc chaát höõu cô 42 Caùc hôïp chaát phenol
Phenol vaø caùc chaát daãn xuaát phenol coù trong nöôùc thaûi coâng nghieäp.
Caùc hôïp chaát phenol laøm cho nöôùc coù muøi, ñgaây taùc haïi cho heä sinh thaùi vaø söùc khoûe daân chuùng. Giaù trò LD 50 (1) cuûa pentaclorophenol laø 27 mg/Kg ñoái vôùi chuoät. Moät soá phenol coù khaû naêng gaây ung thö.
(WHO) haøm löôïng 2,4-triclophenol vaø pentaclophenol trong nöôùc uoáng khoâng quaù 1µg/l. Tieâu chuaån FAO ñoái quy ñònh noàng ñoä caùc phenol <5mg/l doái vôùi caùc loaïi caù hoï salmonid vaø cyprinid. CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 2. OÂ nhieãm hoùa hoïc 2.1 Caùc chaát höõu cô _ Moät soá chaát höõu cô coù ñoäc tính cao trong moâi tröôøng nöôùc 10/14/2008 22 43 Caùc thuoác baûo veä thöïc vaät höõu cô
Hieän nay, coù haøng traêm thuoác dieät saâu raày naám moác phaùt quang coû daïi ñöôïc söû duïng trong noâng nghieäp. Caùc nhoùm hoùa chaát chính laø photpho-höõu cô, clo-höõu cô, cacbamat, phenoxi axetic vaø pyrethroid toång hôïp.
ðaëc bieät clo-höõu cô, coù ñoä beàn vöõng cao trong moâi tröôøng vaø khaû naêng tích luõy trong cô theå sinh vaät. CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 2. OÂ nhieãm hoùa hoïc 2.1 Caùc chaát höõu cô _ Moät soá chaát höõu cô coù ñoäc tính cao trong moâi tröôøng nöôùc 44 CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 2. OÂ nhieãm hoùa hoïc 2.1 Caùc chaát höõu cô _ Moät soá chaát höõu cô coù ñoäc tính cao trong moâi tröôøng nöôùc Quy ñònh cuûa WHO veà noàng ñoä cho pheùp thuoác BVTV trong nöôùc uoáng Teân hoùa chaát Noàng ñoä, mg/l Aldrin vaø dieldrin 0,03 Clordan 0,3 DDT 1,0 Heptaclo 0,1 Hexaclobenzen 0,01 Methoxiclo 30 Lindan 33 2.4 - D 100 1.3 diclobenzen 0,1 Benzo-a-pyren 0,01 10/14/2008 23 45
Tannin vaø lignin: laø caùc hoùa chaát coù nguoàn goác thöïc vaät.
Lignin coù nhieàu trong nöôùc thaûi caùc nhaø maùy saûn xuaát boät giaáy
Tannin coù trong nöôùc thaøi coâng nghieäp thuoäc da,
Caùc chaát naøy gaây cho nguoàn nöôùc coù maøu (naâu, ñen), coù ñoäc tính ñoái vôùi thuyû sinh vaø suy giaûm chaát löôïng nöôùc caáp cho noâng nghieäp, sinh hoaït, du lòch. CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 2. OÂ nhieãm hoùa hoïc 2.1 Caùc chaát höõu cô _ Moät soá chaát höõu cô coù ñoäc tính cao trong moâi tröôøng nöôùc 46
Caû hai loaïi hôïp chaát lignin vaø tannin ñeàu coù chöùa caùc nhoùm -OH gaén vôùi voøng thôm neân coù theå phaûn öùng vôùi caùc axit taïo maøu xanh thaåm.
Döïa vaøo tính chaát naøy ta coù theå xaùc ñònh baèng phöông phaùp traéc quang ñöôïc ñoàng thôøi lignin vaø tannin trong nöôùc thaûi. CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 2. OÂ nhieãm hoùa hoïc 2.1 Caùc chaát höõu cô _ Moät soá chaát höõu cô coù ñoäc tính cao trong moâi tröôøng nöôùc 10/14/2008 24 47 CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 2. OÂ nhieãm hoùa hoïc 2.2 Caùc chaát voâ cô 48 CAÙC CHAÁT GAÂY OÂ NHIEÃM NÖÔÙC 2. OÂ nhieãm hoùa hoïc 2.2 Caùc chaát voâ cô • Caùc ion voâ cô coù noàng ñoä raát cao trong nöôùc töï nhieân, ñaëc bieät laø nöôùc bieån. • Trong nöôùc thaûi töø khu daân cö luoân coù moät löôïng khaù lôùn. Caùc ion Cl-, SO42-, PO43-, Na+, K+ • Trong nöôùc thaûi coâng nghieäp, ngoaøi caùc ion coøn coù theå coù caùc chaát voâ cô coù ñoäc t