Bài giảng Tài chính phát triển - Bài 5 Tự do hóa tài chính

1Tự do hóa tài chính Tài chính Phát triển Học kỳ Xuân 2006 Tác động của áp chế tài chính „ Lãi suất thấp đã không làm tăng được vốn đầu tư như dự kiến vì khả năng huy động tiết kiệm bị hạn chế. „ Đầu tư của cả hộ gia đình và doanh nghiệp được tập trung nhiều vào các tài sản chống lạm phát „ Do vốn vay trong hệ thống tài chính chính thức bị giảm, các nhà đầu tư phải dựa nhiều hơn vào vốn tự có. „ Việc dựa vào vốn tự có làm cho tài sản nợ của các doanh nghiệp có tính thanh khoản rất thấp. „ Hoạt động phân bổ tín dụng theo chỉ định đi kèm với những ưu đãi khác nhau về lãi suất tạo ra mối quan hệ trục lợi (rent seeking) „ Î Cản trở phát triển hệ thống tài chính theo chiều sâu 2Giải pháp đề xuất „ Ổn định lạm phát „ Nới lỏng và tiến tới xóa bỏ kiểm soát lãi suất ⇒ Tự do hóa tài chính „ Ủng hộ: lý thuyết thị trường hiệu quả ¾ Mckinnon & Shaw (1973) ¾ King & Levine (1993) ¾ Levine (1997, 2000) Laõi suaát thöïc F r3 r0 F’r1 r2 S0 S1 S2 E2 E1 Tieát kieäm, ñaàu tö I F I0 F’ I1 I2 Từng bước nới lỏng lãi suất 3Bằng chứng thực nghiệm „ (Gelb 1989) „ Số liệu bảng của 34 nước giai đoạn 1965-85: M3/GDP = α + β1RR + β2GDPPE + β3INF + β4SHIFT (+) (+) (-) (+) „ RR: lãi suất tiền gửi thực „ GDPPE: thu nhập bình quân đầu người „ INF: thay đổi chỉ số giá „ SHIFT: biến giả = 0 giai đoạn 65-73 (trước khủng hoảng dầu lửa); = 1 giai đoạn 75-85. Chỉ trích về tự do hóa tài chính „ Tröôøng phaùi cô caáu môùi „ Vieäc nôùi loûng kieåm soaùt treân thò tröôøng chính thöùc laøm taêng laõi suaát tieàn göûi vaø do vaäy seõ chuyeån tieàn göûi töø thò tröôøng phi chính thöùc sang thò tröôøng chính thöùc. „ Caùc ngaân haøng phaûi duy trì döï tröõ baét buoäc, trong khi nhöõng ngöôøi cho vay phi chính thöùc khoâng phaûi tuaân theo quy ñònh naøy. „ Vieäc chuyeån tieàn göûi töø khu vöïc phi chính thöùc sang khu vöïc chính thöùc laøm giaûm toång löôïng voán cho vay. 4Chỉ trích về tự do hóa tài chính „ Thaát baïi thò tröôøng „ Khi laõi suaát voán vay caøng taêng, thì caøng coù moät tyû leä lôùn hôn nhöõng nhaø ñaàu tö lieàu lónh xin ñöôïc caáp tín duïng(löïa choïn baát lôïi). „ Baát cöù ngöôøi ñi vay naøo cuõng tìm caùch thay ñoåi baûn chaát cuûa döï aùn cuûa hoï ñeå laøm cho noù trôû neân ruûi ro hôn (taâm lyù yû laïi). Tự do hóa tài chính và bất ổn định kinh tế vĩ mô „ Các nguồn tài trợ thâm hụt chính phủ „ Tự do hóa sẽ làm giảm tài trợ bằng các công cụ áp chế „ Phần thâm hụt ngân sách sẽ được tài trợ bằng tiết kiệm nước ngòai „ Tất yếu nới lỏng tài khỏan vốn ¾ Hệ quả là tỉ giá thực lên giá ¾ Nguy cơ về mất cân đối kỳ hạn giữa các khỏan vay và đầu tư 5Tự do hóa tài chính và bất ổn định kinh tế vĩ mô (tt) Lợi nhuận khu vực không tham gia ngoại thương gia tăng Khu vực tham gia ng. thương suy giảm Thâm thủng tài khoản vãng lai gia tăng, tài trợ bởi vốn nước ngoài Tỷ giá hối đoái lên giá tới mức không bền vững Tình trạng rút vốn xảy ra Phá giá tỷ giá hối đoái Lợi nhuận khu vực không tham gia ngoại thương giảm Dòng vốn chảy vào làm nâng giá tỷ giá hối đoái Điều chỉnh kinh tế tiếp tục Bằng chứng thực nghiệm „ Tự do hóa tài chính làm: „ Tăng lãi suất thực „ Tăng độ sâu tài chính (ngoại trừ những nước có thu nhập thấp) „ Tăng đầu tư từ nước ngoài „ Tăng hiệu quả phân bổ đầu tư „ Nhưng không làm tăng tiết kiệm 6Lãi suất cho vay thực trước và sau tự do hóa tài chính nội địa 9,73*0,06Thấp 9,97*15,47Trung bình thấp 9,03*-3,28Trung bình cao 6,02*1,10Cao Các nước phân theo nhóm thu nhập 8,0612,12Trung Đông 8,96*-1,49Châu Phi 14,7*1,42Châu Mỹ La-tinh 5,05,52Châu Á Các nền kinh tế mới nổi 6,28*0,43Các nước phát triển 7,73*1,5850 nước tự do hóa tài chính (1970-1998) SauTrước * Có ý nghĩa thống kê ở mức 5% Nguồn: Reinhart & Tokatlidis (2001). Tín dụng khu vực tư/GDP 18,217,7Thấp 41,6*24,5Trung bình thấp 44,7*32,1Trung bình cao 81,9*56,5Cao Các nước phân theo nhóm thu nhập 37,7*28,3Trung Đông 26,8*19,7Châu Phi 33,5*25,8Châu Mỹ La-tinh 57,9*32,7Châu Á Các nền kinh tế đang trỗi dậy 82,5*56,9Các nước phát triển 55,2*32,250 nước tự do hóa tài chính (1970-1998) SauTrước * Có ý nghĩa thống kê ở mức 5% Nguồn: Reinhart & Tokatlidis (2001). 7Tỷ lệ tiết kiệm nội địa/GDP 13,114,1Thấp 18,318,6Trung bình thấp 23,824,4Trung bình cao 24,524,1Cao Các nước phân theo nhóm thu nhập 14,2*11,4Trung Đông 12,2*14,5Châu Phi 19,2*23,0Châu Mỹ La-tinh 28,9*23,2Châu Á Các nền kinh tế đang trỗi dậy 22,8*24,8Các nước phát triển 21,0*19,750 nước tự do hóa tài chính (1970-1998) SauTrước * Có ý nghĩa thống kê ở mức 5% Nguồn: Reinhart & Tokatlidis (2001). Nghiên cứu của Demirguc-Kunt & Detragiache (1998) „ Xác xuất xảy ra khủng hoảng ngân hàng cao hơn khi các nước tiến hành tự do hóa tài chính. „ Các nước có môi trường thể chế không tốt có xác suất rơi vào khủng hoảng cao hơn khi tự do hóa tài chính. 8Xác suất khủng hoảng NH khi tự do hóa tài chính 0,306 0,170 0,221 0,207 0,047 0,174 0,033 0,071 0,459 XS kh.hoảng theo dự đoán của mô hình 0,0711992Indonesia 0,0341985Malaysia 0,0471991Ấn Độ 0,0431994Mexico 0,0081982Colombia 0,0351981Chi-lê 0,0061990Thụy Điển 0,0121992Nhật Bản 0,1261980Hoa Kỳ XS kh.hoảng dự đoán nếu không tự do hóa Năm kh.hoảng Nguồn: Demirguc-Kunt & Detragiache (1998). Nghiên cứu của Demirguc-Kunt & Detragiache (1998) „ Tự do hóa dẫn đến phát triển hệ thống tài chính nếu khủng hỏang không xảy ra. „ Tự do hóa tài chính nếu có khủng hoảng ngân hàng thì mức độ phát triển tài chính gần như không khác với trường hợp không tự do hóa tài chính. „ Tự do hóa tài chính sẽ phát triển tài chính cao hơn ngay cả khi phải chịu khủng hoảng ngân hàng đối với những nước áp chế mạnh. 9Trình tự tự do hóa tài chính Quaûn lyù tyû giaù hoái ñoaùi Giaûm thaâm huït ngaân saùch Caûi caùch thöông maïi Töï do hoùa taøi khoaûn voán Töï do hoùa taøi chính Boû kieåm soaùt laõi suaát Giaûm döï tröõ baét buoäc Ña daïng hoùa sôû höõu Taêng caïnh tranh Boû tín duïng chæ ñònh Tự do hóa tài chính quốc tế „ Tự do hóa tài khỏan vốn „ Lôïi ích cuûa töï do hoùa taøi khoaûn voán „ Lôïi ích tónh: Taùi phaân boå voán ñaàu tö töø nöôùc giaøu veà voán nhöng coù suaát sinh lôïi thaáp sang nöôùc ngheøo veà voán nhöng coù suaát sinh lôïi cao. „ Lôïi ích ñoäng: Taïo ra cô hoäi ña daïng hoùa ruûi ro (taøi saûn trong nöôùc coù theå ñöôïc keát hôïp trong moät danh muïc ñaàu tö quoác teá roäng lôùn), töø ñoù giaûm chi phí voán cho caùc doanh nghieäp trong nöôùc. 10 Tự do hóa tài chính quốc tế (tt) „ Phí toån cuûa töï do hoùa taøi khoaûn voán „ Töï do hoùa taøi khoaûn voán có thể dẫn tới khuûng hoaûng taøi chính. „ Vaán ñeà baát caân xöùng thoâng tin caøng nghieâm troïng treân thò tröôøng taøi chính quoác teá. Gợi ý chính sách „ Tự do hóa tài chính phải thực hiện theo một lộ trình „ Tự do hóa tài khỏan vốn nên là bước đi sau cùng của tự do hóa tài chính „ Các cải cách tiền đề cần thực hiện trước phục vụ cho việc tự do hóa tài khỏan vốn „ Trong các cải cách tiền đề thì cải cách khu vực chính phủ và khu vực tài chính là quan trọng.