Bài giảng Tâm lý y khoa –Phần 1

Tâm lý y khoa – Phần 1 câu 1: khái niêm ,định nghĩa ,ý nghĩa của việc nghiên cứu tâm lý học. * khái niệm: - trạng thái tâm lý của con người có ý nghĩa quyết định ko những qua quá trình phát sinh bệnh mà cả trong qua trình phát triển ,tiên lượng & kết quả điều trị. - tác động của thầy thuốc điều dưỡng viên 1 cách vô tình hay có chủ động ,ám thị hoặc tự ám thị BN có thể làm thay đổi quá trình tiến triển & keet quả điều trị. - tất cả các điều trên đúng với tất cả các bệnh nhân ,ko phụ thuộc vào giớ & tuổi ,trình độ vân hoá & đặc tính của bệnh ,hoạt động chuyên môn của người thầy thuốc cán bộ điều dưỡng khác hoàn toàn so với bất kỳ nhà hoạt động chuyên môn nào sự khác nhau cơ bản áy là đối tượng phục vụ của họ là con người. - khi nói đến người bệnh thì ko thể ho xét 3 yếu tố cơ bản . + yếu tố sinh học + yếu tố xã hội + sự biến đổi nhân cách do nệnh tật gây nên. - muốn điều trị chăm sóc tốt người bệnh ,người thầy thuốc điều dưỡng viên nói riêng & nhân viên y tế nói chung phải. + có trình độ chuyên môn giỏi + có khả năng quản lý ,tổ chức ,tri thức ,XH,KT... + có hiểu biết nhất định về tâm lý y học. * định nghĩa: tâm lý y học là 1 nghành của y tế học nghiên cứu trạng thái tâm lý bệnh nhân ,của thầy thuốc ,cán bộ y tế trong các điều kiên hoàn cảnh khác nháu. * ý nghĩa: cung cấp lượng chi thức nhất định cho nhân viên y tế về tâm lý y học để điều trị và chăm sóc BN. - biết cách tiếp xúc với BN - hiểu được diễn biến tâm của BN trong các bệnh khác nhau - hiểu được mối quan hệ tâm thần & cơ thể & sự tác động qua lại giữa chúng. - nâng cao được đạo đức y học câu 2: diễn biết tâm lý của BN đến khám bệnh. - BN lo nắng về bệnh tật của mình ,nghĩ tới gia đình tương lai tiền đồ ,ko khi lo nắng buồng phiền này bao chùm nên tất cả người thân trong gia đình. - nhiều BN buồn nản bi quan chán đời (đã có những trường h[p BN tư tử do bi quan ) - hi vọng củ BN được gửi vào người thầy thuốc sẽ khám bệnh ,người điều dưỡng sẽ chăm sóc cho mình. vì vậy bệnh nhân hồi hộp chờ cuộc tiếp xúc với thầy thuốc & ddiieeuf dưỡng. - trước khi đến khám bệnh ,BN đã tìm hiểu thâm do dư luận về các bẹnh viện ,phòng khám nhân viên y tế cả dư luận tốt và sấu. câu 3: vai trò của phòng khám đa khoa ,của thầy thuốc & cán bộ điều dưỡng giúp việc. * phòng khàm đa khoa. - PKDK là nơi tiếp xúc đầu tiên với BN tronh thực té đại đa số BN chỉ tiếp xúc với bác sỹ & nhân viên y tế ở phong khám mà không trực tiếp vào bệnh viện .như vậy có thể coi phòng khám có vị trí là bộ mặt của bệnh viện ,đây cngx là nơi co tác động mạnh mẽ đến tâm lý người bệnh. - để thực hiện bộ mặt củ bệnh viện phòng khám đa khoa cần + xây dựng hài hòa thoáng mát + có đủ các phòng cần thiét ,có nghế ngồi chờ ngoài hành lang để trành bệnh nhân đứng hoặc nằm dưới nèn nhà . + bảng nội qui, bản chỉ đẫn phải được treo ở nơi dẽ nhìn thầy ,các khẩu hiệu & thanh tryền thông có màu sác thích hợp nội dung đơn giản dễ hiểu . - vì bộ mặt của bệnh viện vì sự tiếp xúc tâm lý với người bệnh phải chọn bác sĩ & diều dưỡng có trình độ chuyên môn giỏi ,tư cách đạo đức tốt tính dịu dàng tác phong nha nhạn dễ gần để gây thiện cảm & longf tin cho Bn trong buổi đầu họ đên s khám câu 4: trách nhiệm của thầy thuốc & những điều cần tránh khi gặp BN - phải luôn nhó công tác chữa bệnh ,chăm sóc BN là 1 công trình tập thể gồm nhiều khâu liên quan chặt chẽ với nhau, ì vậy công việc này cần được chú ý từ người thực hiên đến cán bộ tiếp theo. * với thầy thuốc và càn bộ điều dưỡng giúp việc. - BN trong buổi đàu tiếp xúc với thầy thuốc ,cấn bộ điều dưỡng giúp việc họ rất chú ý theo dõi cử chỉ hành vi , tác phong nét mặt ,trang phục lời ăn tiêng nói của thầy thuốc. - sau 1 thời gian BN ơ trang thài đặc biệt ,no năng bồn chồn ,thiếu tự chủ ,chơ mong sự tiếp dón ,nhiệt tình cứ chữa của thầy thuốc .họ chờ đợi những lời khuyên hợp lý chân thành và tin tưởng .thầy thuốc Bekhotrep đã nói '' nếu sau khi nói chuyện tiiếp xúc với thầy thuốc ko thầy dễ chịu hơn thì đó ko phải là thầy thuốcthaayfphaanf lớn Bn đến khàm tìm hiểu về thầy thuốc và càn bộ điều dưỡng sẽ khám bệnh và chăm sóc cho mình .vì vậy thầy thuốc và càn bộ diều dưỡng pahir luôn tu dưỡng để đáp ướng lòng mong mỏi của BN. câu 4: trách nhiệp của thầy thuốc và những điều cần tránh khi gập BN. - trách nhiệm: + phải gây được cẩm tình và lòng tin với BN bằng thái độ cởi mở hòa nhã tác phong dễ gần ,nói năng nhe nhàng ,net mặt sinh động thiện cẩm .tất cả việc làm trên giúp chinh phục BN gay từ phút gặp gơ đầu tiên ,từ niềm tin ấy người bệnh sẽ cởi mở chân thành trao đổi ,bào cáo bệnh tật của mình với thầy thuốc gay cả những điều bí mật nhất liên quan tới bệnh tật. - những điều cần tránh + chưa hỏi bệnh trò chuyên đã khám ngay BN + vừa nghe Bn kể vừa làm việc khác + chưa khàm bệnh đã đọc keet quả xét nghiệm + khám bệnh qua loa , đại khái ,chiến lệ + ko nghiên cứu kỹ hồ sơ của tuyến trước + ko phê phán hoặc coi thường hẩn đoán & PP điều trị chăm sóc của đồng nghiệp trước mặt BN gây tổn thương hại ui tín của nghành + thầy thuốc và DD cũng là 1 con người với đặc điểm tâm lý cá tính riêng ,nhưng khi tiếp xúc với BN họ phải tự kiềm chế để tạo không khí thỏa mái ,đặc biệt ko được tiết kiệm nụ cười. câu 5: vấn đề chẩn đoán ,tiên lượng, kê đơn ,khai thác bệnh sử. - vấn đề chẩn đoán + khi đến khàm bệnh BN nào cũng muốn biết sớm chẩn doán ,đó là 1 đòi hỏi chính đáng ,song đây lại là 1 vấn đề khó khăn vời thaày thuốc ,vì lúc đầu khó chẩn đoàn chính xác cần có thêm xét nghiêm cân lâm sàng hoặc còn nghi nghờ theo dõi thêm,so dù sao để ổn định tâm lý của BN nên thông bào hướng chẩn đoán. - tiên lượng + đây cũng là 1 đòi hỏi chính đáng của Bn nhưng cũng là khó khăn với thầy thuốc ,về nguyên tắc thầy thuốc ko được phép nói rối BN ,song ko phải cái gì cungxnois + trong nhiều trường hợp thầy thuốc và cán bộ điều dưỡng cần giải thích theo hướng kạc quan ,cần reo vào lòng BN niềm hi vọng tin tưởng vào y học. - kê đơn + khi cho thuốc nên nói với BN về tác dụng ,cơ chề kể cả tác dụnh phụ để BN ko no nắng khi dùng thuốc + ko nên cho thuốc hiếm hoặc quá đắt tiền vá cũng ko nên ám thị BN chỉ có loại thuocs đó mới tốt ,những lời nói ko thân trọng rễ làm cho BN tin rằng chỉ có thuốc đó mới chữa được bệnh ,chú ý đến hoàn cảnh của BN khi kê đơn . + khi thầy thuốc cũng chú ý tới đề nghị của BN & có thể cho thêm loại thuốc mà BN đã dùng có tác dụng. + ngoài đơn thuốc nguoif thầy thuốc phải dăn BN kỹ về chế độ ăn uống ,làm việc nghỉ ngơi để giúp cho bệnh mau khỏi. - khai thác bệnh sử. + BS cuủa BN là 1 trong những điểm tựa cơ bản để chẩn đoán ngoài ra BS còn là cơ sở cần thiết để xây dựng mói quan hệ thầy thuốc BN. + nhờ khai thác BS ta có thể sơ bộ đánh giá nhân cách BN ,những sự thay đổi trong các thành phần cấu trúc hnaan cách ,như vậy BS còn có tách dụng tân lý trị liệu& dự phòng. câu 6: vai trò của sự tiếp xúc với người nhà BN. - đây là 1 có ý nghĩa quan trọng ,qua sự tiếp xúc này để thu thập bệnh sử 1 cách khách quan thông tin về nhân cách NB - tìm được trong thân nhhân người bệnh ,người có ui tín nhất với họ từ đó giúp ta giải quết vấn đề ,có liên quan đến BN . - vấn đề tiêu cức xẩy ra khi tiếp xúcvowis nghười nhà BN đa số họ bình tĩnh tôn trọng thầy thuốc ,xong có trường hợp họ ko kiềm chế được đễ xúc động ,hoang mang ,có yêu cầu trang luân với thầy thuốc ,kích động gây ghổ.thây f thuốc và nhân viên y tế phải bình tĩnh ,kiên trì chịu đựng ,tự chủ lòng vị tha sẽ chinh phục được họ. câu 7; tâm lý của BN nằm trong bệnh viện ,so sanh với đến khám bệnh. - BN vào viện lần đàu tiên tiếp xúc với môi trường mới thay đổi nếp sồn thói quen sinh hoạt quen thuộc điều này gây ấn tượng nhất định đối với đa số BN. - trừ trường h[p đột bién ko Bn nào muốn lằm viện đây là sự khổ tâm với người bệnh càng khổ tâm hơn với BV ko đủ sức đáp ứng mọi việc mà cần phải cấm người nhà vào chặm sóc khi lo ăn uống ,tự mua thuốc khi có y lệnh .người bệnh tự thấy mình làm phiền quá nhiều người do đó họ nghĩ ngợi ko an tâm đièu trị. - từ bối cảnh trong BV điều trị ít hiệu quả và phần nào trái với nguyên tắc điều trị vì vậy hướng phấn đấu của các BV là phải giảm tới mức tối đa các băn khoăn lo nắng của người bệnh về ăn uongs thuốc men. - khi vào viên tùy hoàn cảnh mới mỗi người có những băn khoăn riêng. + tre em sợ đau đớn nhát là khi làm xét nghiêm các thăm do cCN ,sợ người lạ,môi trường lạ. + người gia có cảm giác bất an riêng phả xa rời nơi ở cũ thiếu thốn đồ dùng quen thuộc sông gò bó ít người thăm hỏi sợ bị bỏ rơi. + người dân tọc thiểu số phải vao viện nhất là thành phố thì tỏ ra lạ lùng tự ti nhất được it người quen thăm họ họ ngơ ngác trước máy móc phương tiên hiên đại và phong cách l;àm việc của nhân viên y tế và nhiều việc khác làm họ ngại ngần và khó thổ lộ bộ băn khoăn của mình. + phụ nữ nằm vien cũng có tâm trạng rieng nêu còn tre thì ngại ở chung phải tiép xúc với nhiều người ,nếu thầy thuốc và nhân viên y tế thiếu tế nhị cụng laamfcho họ ngại ngùng hơn ,những người có con nhỏ càng yên tâm nằm viện vì vây vai trò của BS nữ nhân viên y tế nữ là rất quan trọng . + BN là người noongthoon nếu nằm tại các BV thành phố cũng có mặch cảm nhất địng cần xua tan ngay những buổi dàu tiếp xúc mới mongddatj yêu cầu điều trị. + 1 số BN có địa vị XH thì khi vao viên co tương tưởng con thường thầy thuốc số khác còn có thái độ công thần đòi hỏi và ko chấp hành chuyên môn ,nôi quy BV ,luôn tỏ ý khó chịu về điều kiện vật chất của BV có nhièu yêu cầu kho đáp ứng được ,hoặc BN là nhân viên y tế hoặc người nhà của nhân viên khi có thắc mặc hoạc yêu sách khó thỏa mãn. - về mặt tư tưởng từ trước tới nay mọi người thường yêu caaufthaayf thuốc và nhân viên y tế phải ohucj vụ BN vô điều kiên nhưng chưa làm cho BN tháy được thái độ củ họ với thầy thuốc và nhân viên y té vì lợi ích của chính bản thân họ. - BN quan tâm đến kết quả chăm sóc tiên lượng ,chẩn đoán XN của mình vì vậy họ luôn tìm cách tiếp cận hồ sơ bệnh án 1 số BN gây cảm tình với Đ D để qua đó rò hỏi bệnh của mình - BN rất sợ khi phải tiến hành các thủ thuật chọc dich ,chọc do ..thụt tháo..vì vậy trước khi tiến hành phải làm liệu phấp tâm ký cho BN. * so sánh. câu 8: đặc điểm riêng trong mối quan hệ thầy thuốc BN cán bộ điều dưỡng trong bệnh viện. - cong việc của thầy thuốc càn bộ điều dưỡng bênh giường BN trong bệnh viện có đặc điểm riêng thời gian sẽ giúp cho thày thuốc Đ D tiếp xúc với BN lâu hơn. + thầy thuốc theo dõi lien tục tình trạng sức khỏe của BN & diễn biến của BN + khám và nghiên cứu tỉ mỉ bệnh án,tiên lượng ,nghiên cứu toàn diên BN. + có thể sử dụng nhiều bien pháp dể chẩn đoán & dièu trị + nhiên cứu nhan cách của BN ,xu hướng tình hình ... + tình hieeur hoàn cảnh gia đình ... - trên cơ sở đó xây dựng mối quan hệ thầy thuốc ,BN sử dụng mọi biên pháp chăm sóc trong đó có liệu pháp tâm lý. câu 9: vai trò của BN thực hành ,hoạt động của khoa phòng ,vấn đề đi tham bệnh nhân hàng ngày –liên hệ khi đi học khi đi lâm sàng. - đối với BV thực hành + là cơ sở ko thể thiếu được trong trường y ,hàng ngày thầy và trò tiếp xúc với BN + đa số BN tốt tạo điều kiên cho việc học tập ,song về mặt tâm lý họ khá căng thẳng ,nhất là khi biết học sinh sinh viên sẽ làm thủ thuật cho họ ,co người ko cho làm. - hoạt động chăm sóc khoa phòng + tổ chức của khoa phòng phphongfkhoa học ,tác phong làm việc của cán bộ phải ngăn lắp ,nề nếp theo quy định ,giúp cho Bn yên tâm điều trị. + qua hệ đồng nghiệp cởi mở chân thành ,co trách nhiêm giúp đỡ lẫn nhau ,tráng gây mất đoàn két cái lộn to tiến với nhau trong khoa phòng. - vấn dề thâm khàm hàng ngày + đây là 1 thói quan quan trongtrong nghành y từ đã lâu đã thành nếp ko thể thiếu trong bệnh viện + tâm lý BN là mong được thầy thuốc Đ D viên chăm sóc thăm khám hỏi thăm hàng ngày họ rất sợ bị bỏ rơi. + việc đi buồng củ trưởng khoa hoặch chuyên gia đầu nghành có 1 ý nghĩa đặc biệt trong việc tăm khám BN ,giải quyết những kho khăn trong chẩn đoán & điều trị của BS phụ trách buồng ,đây cũng là dịp để kiểm tra đôn đốc ,đánh giá hoạt động chuyên môn của BS ,Đ D.muốn đi buồng đạt kết quả tốt thì BS cán bộ Đ D phải chuẩn bị kỹ hô sơ& các PP đã điều trị cho BN để đi buồng đạt yêu cầu. câu 10: vai trò của giao tiếp (KN ,ĐN, vai trò)cả với nghành y tế. * khái niệm định nghĩa chung về giao tiếp - giao iếp là hoạt động đặc thù của con người chỉ diêng con người mới có ,thông qua sợ tiếp xúc có mục đích có nội dung và phải sửư dụng những phương tiên nhất định ,giao tiếp dduwocj thực hiện con người có ý thức và được thực hiện trong xã hội. - giao tiếp nhằm trao đổi thông tin ,sự hiểu biết dung cảm và sự ảnh hưởn lẫn nhau giữa con người. - giao tiếp bao giờ cũng dựa trên nền tảng của nhân thức và hiểu biết lẫn nhau. sự hiểu biết có mức độ khác nhau ti\ùy thoe trình độ văn hóa ,lừa tuổi nghề nghiệp ,giới tính nền văn hóa mà cá nahan đó đang sống và học tập,hoạt động. - giao tiếp có nội dung xca hội ,được thực hiện bởi những con người cụ thể ,do đó GT bao giờ cũng xẩy ra trong hoàn cảnh cụ thể ,có thời gian và ko gian nhất định ,nghĩa là GT mang tính chất lịch sử của sự PT xã hội loài người. - GT là mói quan hệ XH mang tính chất XH, quan hệ XH chỉ được thực hiện thông qua giao tiếp giữa cong người với con người.hai nói cach khác qua giao tiếp các quan hệ xã hội (CT,KT,VH...)mới được thể hiện - hoạt động giao tiếp khác với các hoạt động của con người ,nó ko nhằm biến đổi vật chất ngay trong quá trình GT mà gián tiếp tác động vào các giá trị vật chất tinh thần cảu xã hội. - tóm lại GT là sự tiếp xúc tâm lý giữa những con người nhất định trong XH nhằm mục đích trao đổi thoongtin hiểu biết ,tình cảm vốn sống ,kinh nghiêm ảnh hưởng và tác động qua lại với nhau phồi hợp với nhau trong công việc. * vai trò củ GT - giao tiếp là vấn đề tát yếu ko thể thiếu được trong hoạt động của con người - cùng với hoạt động GT trở thành phương thức tồn tại của XH loài người - CMac ''sự PT của mối cá nhân được quy định bởi sự PT cxuar tất cả các cá nhân mà nó trực tiếp hai gián tiếp.''nếu con người ko có sự gao tiếp ssex ko trở thành người .trong lịch sử nghiên cứu khoa học người ta đã được biết trên 50 tường hợp trẻ em vừa mới được sinh đã bị động vật tha vao rừng nôi ,ko được tiếp xúc với XH loài người ,sau khi tìm ra tất cả các đứa trẻ này đều ko biết nói đi = 4 chân ,ăn ssong nuots tươi có hành vi bản năng của động vật. - GT có vai trò quan trong trong việc hình thành PT nhân cách con người ,sự phong phú của mối cá nhân phụ thuộc vào sự phong phú của mối quan hệ của họ. - chỉ có thể thông qua giao tiếp con người mới có được những mối quaqunguwowifvới các cà nhân khác nhau trong XH có mối quan hệ với toàn XH.qua đó nhiều đặc trương quan trọng của con người như ngôn ngữ ,phẩm chất trí tuệ ,lao dộng ,ý thức ...được hình thành. - thông qua giao tiếp Cn được tiếp thu những thành tựu văn hóa XH lich sử biến nó trể thành kiến thức riêng của mình, - thông qua GT CN được lĩnh hội những già trị tinh thần của XH như lương tâm lòng tự trọng , đạo đức ...biết được giá trị xã hội của ngường khác ,của bản thân ,trên cơ sở ddos tưj điều khiển bản thân theo các chuẩn mực xã hội. - ko có giao tiếp thì ko tồn tại xã hội ko có con gnười theo đúng nghĩa của nó ,giao tiếp chính là cơ chế bên trong củ sự tồn tại & PT ,nó đặc trưng cho tâm lý của con người. - đồi vời nghành y hoạt động của thầy thuốc ko những mang tính XH mà còn là quan hệ XH ,1 loại GT giữa con gnười với con người - GT ko chỉ giữa vai trò quan trong đối cvới việc hình thành và PT nghề nghiệp cho các nhan vien y tế mà còn là 1 bộ phân cấu thành của hoạt động nghề nghiệp ,1 thành phần quan trong trong trong cấu trúc chức năng nghề nghiệp của họ. - sự giao tiếp thuận lợi đúng hướng của nhan viên y tế với người bệnh ko những là những điều kiên cơ bản tất yếu của hoạt đôngj cứu chữa con N mà còn tác động điều trị,là phương tiện phương thức thược hiện mục đích của hoạt động này . - giao tiếp là 1 trong những yếu tô quan trọng quyết định hiệu quả hoạt động của người thầy thuốc .