Bài giảng Thị trường tiền tệ

Chương 2: THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ 1. Tổng quan về thị trường tiền tệ 2 Đặc điểm thị trường tiền tệ. 3. Chức năng thị trường tiền tệ 4 Phân loại thị trường tiền tệ. 5. Chủ thể tham gia thị trường tiền tệ 6 Các công cụ và nghiệp trên thị trường tiền tệ. 01/12/2010 Mã môn học: B02017 chương 2: Thị trường tiền tệ 1 1. Tổng quan về thị trường tiền tệ Khái niệm Thị trường tiền tệ là một bộ phận cấu thành của thị trường tài chính, là nơi giao dịch các chứng khoán nợ. Căn cứ theo thời hạn, thị trường tiền tệ là thị trường tài chính ngắn hạn với công cụ tài chính có thời hạn dưới một năm. Thị trường tiền tệ là nơi giao dịch các công cụ tài chính nhằm đáp ứng các nhu cầu vốn ngắn hạn của các chủ thể trong nền kinh tế và đảm bảo tính thanh khoản của các công cụ tài chính. Ngoài việc đáp ứng nhu cầu vốn ngắn hạn của các chủ thể phát hành chứng khoán, thị trường tiền tệ còn là công cụ để thực thi chính sách tiền tệ nhằm điều tiết lạm phát hoặc kiểm soát hoạt động của các NHTM… 01/12/2010 Mã môn học: B02017 chương 2: Thị trường tiền tệ 2 T ớ đâ thị t ờ tiề tệ là thị t ờ th ầrư c y rư ng n rư ng u n túy liên ngân hàng với chức năng cơ bản là cân đối điều hòa nguồn vốn và cho vay giữa NHTW và các NHTM, cân đối điều hòa khả năng chi trả giữa các NHTM. Nhưng từ thế kỷ XX, thị trường tiền tệ đã mở rộng với sự tham gia của nhiều chủ thể trong nền kinh tế. Vì vậy ngày nay thị trường tiền tệ là nơi thực hiện toàn bộ những khoản cho vay và những khoản đi vay của các chủ thể trên cơ sở hợp đồng với giá cả và thời hạn cụ thể, nhằm tạo ra sự cân bằng trong cung cầu tiền tệ trong nền kinh tế để đáp ứng nhu cầu vốn cũng như tạo tính thanh khoản cho các công cụ tài chính. 01/12/2010 Mã môn học: B02017 chương 2: Thị trường tiền tệ 3 2. Đặc điểm của thị trường tiền tệ - Thị trường tiền tệ là nơi giao dịch các chứng khoán nợ nhưng là các chứng khoán nợ ngắn hạn, có thời hạn dưới một năm, chẳng hạn như: tín phiếu, kỳ phiếu… do Chính phủ hay NHTM phát hành để huy động vốn ngắn hạn để bù đắp cho các khoản thiếu hụt mang tính tạm thời hoặc điều tiết khối lượng tiền trong lưu thông… 01/12/2010 Mã môn học: B02017 chương 2: Thị trường tiền tệ 4 2. Đặc điểm của thị trường tiền tệ - Thị trường tiền tệ thực hiện giao dịch các công cụ nợ ngắn hạn nhằm đáp ứng nhu cầu vốn ngắn hạn cũng như đảm bảo tính thanh khoản cho các loại chứng khoán này. - Thông qua thị trường tiền tệ Chính phủ kiểm soát được các NHTM với công cụ dự trữ bắt buộc 01/12/2010 Mã môn học: B02017 chương 2: Thị trường tiền tệ 5 3. Chức năng của thị trường tiền tệ - Thị trường tiền tệ là nơi cung ứng vốn ngắn hạn cho nền kinh tế thông qua việc mua bán các chứng từ có giá ngắn hạn. Thị trường này là nơi mà các NHTM thực hiện các hoạt động kinh doanh của mình, đáp ứng nhu cầu đi vay và cho vay của các khách hàng. Ngoài ra còn giúp cho các NHTM điều tiết cơ cấu tỷ lệ dự trữ bắt buộc thông qua việc mua bán tín phiếu; - Thị trường tiền tệ giúp cho NHTW thực thi các nghiệp vụ thị trường mở. Thông qua việc mua bán các chứng khoán ngắn hạn, NHTW điều tiết khối lượng tiền tệ trong lưu thông nhằm thực thi chính sách thắt chặt hay nới lỏng tiền tệ để kìm hãm lạm phát hay thúc đẩy kinh tế tăng trưởng; 01/12/2010 Mã môn học: B02017 chương 2: Thị trường tiền tệ 6 3. Chức năng của thị trường tiền tệ Thị trường tiền tệ là kênh huy động vốn ngắn hạn- cho nền kinh tế, thông qua thị trường này lượng vốn nhàn rỗi ngắn hạn trong nền kinh tế được huy ắđộng cũng như đáp ứng được nhu cầu vốn ng n hạn của các chủ thể trong nền kinh tế với các hình thức tín dụng ngắn hạn, chiết khấu, cầm cố, thế chấp các chứng từ có giá … - Thị trường tiền tệ góp phần ổn định nền tài chính ố iqu c g a 01/12/2010 Mã môn học: B02017 chương 2: Thị trường tiền tệ 7 4. Cơ cấu thị trường tiền tệ Thị trường tín phiếu Kho bạc là nơi giao- dịch các loại tín phiếu do Kho bạc nhà nước phát hành nhằm huy động vốn ngắn hạn để bù đắp cho các khoản thiếu hụt mang tính tạm thời, hoặc trả nợ nước ngoài, hoặc thực thi chính sách tiền tệ của NHTW. Việc phát hành tín phiếu Kho bạc được thực hiện thô hì h thứ đấ thầ à á tổng qua n c u u, v c c chức tham gia đấu thầu tín phiếu thường là các NHTM hoặc các công ty tài chính; 01/12/2010 Mã môn học: B02017 chương 2: Thị trường tiền tệ 8 4. Cơ cấu thị trường tiền tệ Thị trường tiền gửi hay còn gọi là thị trường tín- dụng, là nơi thực hiện các hoạt động tín dụng ngân hàng bao gồm các hoạt động huy động vốn và cấp ằtín dụng nh m đáp ứng nhu cầu vốn trong nền kinh tế, gia tăng hiệu suất sử dụng vốn trong nền kinh tế. Chủ thể huy động vốn và cấp tín dụng cho nền kinh tế là các NHTM và các TCTD, các chủ thể này giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế đối với các quốc gia chưa có hoặc thị trường chứng khoán chưa phát triển; đối với các nước có thị trường chứng khoán phát triển thì thị trường chứng khoán là kênh huy ộ ố ủ ế ề ế ì ò ủ áđ ng v n ch y u cho n n kinh t th vai tr c a c c NHTM chủ yếu là thực hiện các dịch vụ ngân hàng; 01/12/2010 Mã môn học: B02017 chương 2: Thị trường tiền tệ 9 4. Cơ cấu thị trường tiền tệ - Thị trường nội tệ liên ngân hàng là nơi đáp ứng nhu cầu vốn giữa các NHTM với nhau thông qua việc mua bán lượng tín phiếu trong cơ cấu dự trữ bắt buộc theo qui định của NHTW, hoặc các NHTM vay mượn vốn lẫn nhau theo nhu cầu của mỗi ngân hàng trong từng thời điểm. Lãi suất trên thị trường này là lãi suất thỏa thuận trên cơ sở lãi suất cơ do NHTW qui định; - Thị trường ngoại tệ liên ngân hàng là nơi mua bán ngoại tệ giữa các NHTM. Tỷ giá hối đoái trên thị trường này hình thành trên cơ sở cung cầu ngoại tệ và trên cơ sở tỷ giá được lập trên thị trường này, NHTW sẽ qui định tỷ giá chính thức hàng ngày. Trên cơ sở tỷ giá chính thức, NHTW cho phép các NHTM thực hiện mua bán ngoại tệ cho các doanh nghiệp với một biên độ dao động nhất định nhằm ổn định thị trường ngoại hối. 01/12/2010 Mã môn học: B02017 chương 2: Thị trường tiền tệ 10 5. Chủ thể tham gia thị trường tiền tệ 1. Chính phủ: tham gia với tư cách là nhà phát hành (thông qua KBNN phát hành tín phiếu), nhà quản lý 2 NHTM: Các NHTM hoặc các tổ chức tín dụng thực hiện việc. huy động vốn thông qua việc phát hành chứng chỉ tiền gửi. Chứng chỉ tiền gửi thường phát hành với mệnh giá lớn nên ít nhận được quan tâm của nhà đầu tư cá nhân mà thường các tổ chức mua công cụ này. Thời hạn của chứng chỉ tiền gửi được tính từ vài tuần đến một năm. Tính thanh khoản của chứng chỉ tiền gửi khá cao vì thời hạn ngắn nên rủi ro thấp. 3. Công ty tài chính 4. Quỹ đầu tư 01/12/2010 Mã môn học: B02017 chương 2: Thị trường tiền tệ 11 5. Chủ thể tham gia thị trường tiền tệ 3. Công ty tài chính:tham gia vào thị trường với các hoạt động đầu tư tài chính. Nguồn vốn của công ty ngoài vốn tự có thì còn huy động vốn thông qua việc hành các trái phiếu, vay ngân hàng…Sau đó công ty sử dụng vốn này để cho vay với các khoản vay nhỏ hơn để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng hoặc kinh doanh, hoặc đầu tư vào bảo hiểm, ngân hàng, chứng khoán… 4. Quỹ đầu tư: Quỹ đầu tư là một định chế tài ch1nh trung gian phi ngân hàng thu hút tiền nhàn từ các nguồn khác nhau để đầu tư vào tài sản tài chính hay các tài sản khác 01/12/2010 Mã môn học: B02017 chương 2: Thị trường tiền tệ 12 6. Các công cụ và nghiệp vụ trên thị trường tiền tệ 1. Các công cụ: - Tín phiếu kho bạc Thương phiế- u - Giấy chứng nhận của ngân hàng - Chứng chỉ tiền gửi - Hợp đồng mua lại - Các công cụ khác: quỹ liên bang, đồng tiền chung… 2. Các nghiệp vụ: - Nghiệp vụ thị trường mở: NHTW mua bán các chứng từ có giá ngắn hạn Nghiệp vụ thị trường liên ngân hàng: chyển giao các- nguồn vốn ngắn hạn giữa các TCTD - Nghiệp vụ khác: chiết khấu, xác nhận… 01/12/2010 Mã môn học: B02017 chương 2: Thị trường tiền tệ 13