Bài giảng Thống kê ứng dụng - Chương 9 Phân tích phương sai

Chương 9 PHÂN TÍCH PHƯƠNG SAI Ths. Nguyễn Tiến Dũng Viện Kinh tế và Quản lý, Trường ĐH Bách khoa Hà Nội Email: dung.nguyentien3@hust.edu.vn MỤC TIÊU CỦA CHƯƠNG ● Sau khi học xong chương này, người học sẽ ● Hiểu được phạm vi ứng dụng của phân tích phương sai (ANOVA) ● Biết được cách thực hiện ANOVA một yếu tố (one- way ANOVA) ● Nắm được quy trình thực hiện ANOVA hai yếu tố (two-way ANOVA) ● Biết cách đọc bảng ANOVA từ Excel và SPSS © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 2 CÁC NỘI DUNG CHÍNH ● 9.1 Phân tích PS một yếu tố (one-way ANOVA) ● 9.2 Phân tích PS hai yếu tố (two-way ANOVA) ● 9.3 Ứng dụng Excel © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 3 9.1 Phân tích PS một yếu tố ● 9.1.1 Trường hợp k tổng thể có PP bình thường và PS bằng nhau ● B1: Tính tổng chênh lệch bình phương trong từng nhóm SS1, SS2, ... SSk và SSW ● B2: Tính tổng chênh lệch bình phương giữa các nhóm SSG ● B3: Tính các phương sai nội bộ nhóm MSW và MSG ● MSW = SSW/(n-k) ● MSG = SSG/(k-1) ● B4: Tính chỉ tiêu KĐ F = MSG/MSW và KĐGT ● Bác bỏ H0 nếu F > Fk-1;n-k;α © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 4 Nhóm 1 Nhóm 2 ... Nhóm k 𝑥11 𝑥21 ... 𝑥𝑘1 𝑥12 𝑥22 ... ... ... ... ... ... 𝑥1𝑛1 𝑥2𝑛2 ... 𝑥𝑘𝑛𝑘 𝑥1 𝑥2 ... 𝑥𝑘 𝑆𝑆1 𝑆𝑆2 ... 𝑆𝑆𝑘 © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 5 PS giữa các nhóm (MSG) và PS nội bộ nhóm (MSW) © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 6 ● TD Trang 257 so sánh điểm học tập của 3 nhóm SV có mức độ tự học ít, TB và nhiều. © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 7 9.1.2 Ứng dụng Excel © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 8 © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 9 © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 10 © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 11 © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 12 9.1.3 Kiểm tra các giả định của phân tích PS ● Giả định tổng thể có phân phối bình thường ● Dùng Histogram ● Dùng biểu đồ hộp và râu ● KT giả định phương sai các nhóm bằng nhau ● KĐ Levene: Phân phối Harley © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 13 9.1.4 Phân tích sâu ANOVA (Post-Hoc Test) ● Mục đích: phát hiện sự khác nhau là giữa các nhóm cụ thể ● Phương pháp Tukey (HSD – Honestly Significant Difference) © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 14 © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 15 © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 16 © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 17 © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 18 © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 19 © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 20 © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 21 © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 22 © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 23 9.2 PHÂN TÍCH PHƯƠNG SAI HAI YẾU TỐ ● 9.2.1 Trường hợp có 1 quan sát trong 1 ô ● 9.2.2 Trường hợp có nhiều quan sát trong 1 ô © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 24 9.2.1 Trường hợp có 1 quan sát trong 1 ô ● Bước 1: Tính các TB trong từng nhóm, từng khối và TB chung ● Bước 2: Tính tổng các chênh lệch bình phương giữa các nhóm (SSG), giữa các khối (SSB), phần dư (SSE) và tổng các chênh lệch bình phương chung (SST). ● SST = SSG + SSB + SSE ● Bước 3: Tính các PS MSG, MSB và MSE ● Bước 4: Tính chỉ tiêu KĐ F1, F2 để KĐGT về ảnh hưởng của yếu tố thứ nhất (cột) và yếu tố thứ hai (hàng) tới biến kết quả ● Bước 5: Ra QĐ bác bỏ H0 © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 25 9.2.2 Trường hợp có nhiều quan sát trong một ô ● B1: Tính các TB của từng nhóm, từng khối, từng ô và TB chung của toàn bộ mẫu ● B2: Tính tổng các chênh lệch bình phương SSG, SSB, SSI (giao nhau giữa nhóm và khối), SSE và SST ● B3: Tính các phương sai MSG, MSB, MSI, MSE ● B4: KĐGT về ảnh hưởng của yếu tố 1 (cột), yếu tố 2 (hàng) và tương tác giữa hai yếu tố 1 và 2 tới biến kết quả bằng chỉ tiêu KĐ F1, F2 và F3. ● B5: Áp dụng quy tắc bác bỏ H0 © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 26 9.2.4 Ứng dụng Excel © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 27 © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 28 © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 29 Bài tập về nhà ● 2, 3, 4, 9, 10, 11 © 2013 Nguyễn Tiến Dũng 30