Bài giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh - Chương 2: Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân tộc và cách mạng giải phóng dân tộc - Lê Thị Ngọc Hoa

ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KINH TẾ CHÍNH TRỊ BỘ MÔN: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH Đà Nẵng_2018 TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN TỘC VÀ CÁCH MẠNG GIẢI PHÓNG DÂNTỘC Giảng viên: LÊ THỊ NGỌC HOA Chương II: KẾT CẤU BÀI GIẢNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CÁCH MẠNG GIẢI PHÓNG DÂN TỘCII I TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VẤN ĐỀ DÂN TỘC I.Tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc * Quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin về vấn đề dân tộc .Lênin nêu hai xu hướng phát triển của vấn đề dân tộc trong điều kiện của CNTB: Xu hướng phân lập là sự thức tỉnh của ý thức dân tộc, của phong trào đấu tranh chống áp bức dân tộc sẽ dẫn tới việc thành lập các quốc gia dân tộc Xu hướng liên hiệp là việc tăng cường, phát triển mối quan hệ giữa các dân tộc sẽ dẫn tới vịêc phá huỷ hàng rào ngăn cách dân tộc, thiết lập sự thống nhất quốc tế của CNTB, của đời sống kinh tế, chính trị, khoa học nói chung Cương lĩnh dân tộc của Đảng cộng sản: Các dân tộc có quyền tự quyết Liên hiệp côngnhân các dân tộc Các dân tộc hoàn toàn bình đẳng Nội dung luận cương của Lênin: Thứ nhất, con đường cách mạng vô sản là con đường duy nhất giải phóng các dân tộc thuộc địa. Thứ 2, chủ trương giải phóng toàn thể các dân tộc thuộc địa thoát khỏi ách áp bức của CNĐQ và địa chủ phong kiến thực hiện quyền bình đẳng thực sự giũa các dân tộc. Thứ 3, trách nhiệm của các đảng cộng sản ở các nước chính quốc là phải giúp đỡ phong trào giải phóng dân tộc và làm cho các phong trào này phát triển theo con đường cách mạng vô sản. Thứ 4, Lênin cũng chỉ ra bộ mặt giả dối của chế độ dân chủ tư sản về quyền bình đẳng 1. Vấn đề dân tộc thuộc địa a. Thực chất của vấn đề dân tộc thuộc địa Vấn đề dân tộc trong tư tưởng Hồ Chí Minh không phải là vấn đề dân tộc nói chung Mà là vấn đề dân tộc thuộc địa - Thực chất của vấn đề dân tộc thuộc địa: + Đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân, giải phóng dân tộc, thành lập quốc gia dân tộc độc lập. + Lựa chọn con đường phát triển của dân tộc mình. Tuyªn ng«n nh©n quyÒn vµ d©n quyÒn cña Ph¸p 1791 b. Độc lập dân tộc – nội dung cốt lõi của vấn đề dân tộc thuộc địa Tuyªn ng«n ®éc lËp cña Mü 1776 - Cách tiếp cận của Hồ Chí Minh - Tuyªn ng«n ®éc lËp, Hå ChÝ Minh toµn tËp, tËp 3, tr.555 - Nội dung của độc lập dân tộc Độc lập, tự do là quyền thiêng liêng, bất khả xâm phạm của tất cả các dân tộc, song độc lập phải là độc lập thực sự, độc lập hoàn toàn Độc lập trong hòa bình chân chính Độc lập dân tộc gắn liền với ấm no, tự do, hạnh phúc của nhân dân Tóm Lại Không có gì quý hơn độc lập, tự do Là tư tưởng, là lẽ sống, là học thuyết của Hồ Chí Minh Đó là lý do chiến đấu, là nguồn sức mạnh làm nên chiến thắng của nhân dân Việt Nam, đồng thời cũng là nguồn động viên đối với các dân tộc bị áp bức trên thế giới 2. Mối QH giữa vấn đề DT và vấn đề GC Ch¸nh c¬ng v¾n t¾t .chñ tr¬ng lµm TS d©n quyÒn CM vµ thæ ®Þa CM ®Ó ®i tíi XHCS - Văn kiÖn ®¶ng toµn tËp, NXB CTQG, HN, 1998, T.2 - 1930, tr.2 - a.Vấn đề dân tộc và vấn đề giai cấp có mối quan hệ chặt chẽ với nhau - Vấn đề dân tộc và vấn đề giai cấp có quan hệ chặt chẽ với nhau - Phải đặt lợi ích dân tộc lên trên hết và trước hết. - Giải phóng dân tộc tạo tiền đề giải phóng giai cấp Bác so sánh lợi ích giai cấp ở phương Đông và phương Tây Đại địa chủ, địa chủ hạng trung và hạng nhỏ ở nước ta Chỉ là những tên lùn tịt bên cạnh người cùng tên ở Âu – Mỹ Nông dân gần như chẳng có gì, địa chủ không có vốn lớn Thợ thuyền không có công đoàn Chủ không có tơrớt b. Giải phóng dân tộc là vấn đề trên hết, trước hết, độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội - Độc lập dân tộc là mục tiêu trước mắt, là tiền đề để tiến lên thực hiện mục tiêu xã hội chủ nghĩa. - Xây dựng chủ nghĩa xã hội là bước phát triển tất yếu, là điều kiện vững chắc để bảo về và củng cố nền độc lập dân tộc. Bác khẳng định rõ hơn: Chỉ có CNXH, CNCS mới giải phóng được các dân tộc bị áp bức và những người lao động trên thế giới khỏi ách nô lệ Nếu nước độc lập mà dân không được hưởng hạnh phúc, tự do, thì độc lập cũng chẳng có ý nghĩa gì c. Giải phóng dân tộc tạo tiền đề cho giải phóng giai cấp “Trong lúc này quyền lợi của bộ phận, của giai cấp phải đặt dưới sự sinh tử, tồn vong của quốc gia dân tộc. Trong lúc này nếu không giải quyết được vấn đề dân tộc giải phóng không đòi được độc lập, tự do cho toàn thể dân tộc thì chẳng những toàn thể quốc gia dân tộc còn chịu mãi kiếp ngựa trâu, mà quyền lợi của bộ phận, của giai cấp đến vạn năm cũng không đòi lại được” c. Giữ vững độc lập của dân tộc mình đồng thời tôn trọng độc lập của các dân tộc khác Bác đã khẳng định: Quyền tự do, độc lập là quyền bất khả xâm phạm của các dân tộc, "dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do” Là một chiến sĩ quốc tế chân chính, Người còn đấu tranh cho độc lập của tất cả các dân tộc bị áp bức II. Tư tưởng Hồ Chí Minh về cách mạng giải phóng dân tộc Bao gồm một hệ thống gồm 6 luận điểm được thể hiện trong các văn kiện: Bản án chế độ thực dân Pháp Đường cách mệnh Cương lĩnh chính trị 1. Mục tiêu của cách mạng giải phóng dân tộc a) Tính chất và nhiệm vụ của CM ở thuộc địa - Hồ Chí Minh chỉ ra mâu thuẫn chủ yếu xã hội phương Tây khác phương Đông: + P.Tây: GCVS >< GCTS + P.Đông: DT >< CNTD =>Đối tượng của cách mạng ở thuộc địa là chủ nghĩa thực dân và tay sai phản động =>Yêu cầu bức thiết của nhân dân các nước thuộc địa là độc lập dân tộc - Tính chất và nhiệm vụ hàng đầu của cách mạng thuộc địa là giải phóng dân tộc Mục tiêu cấp thiết của cách mạng ở các nước thuộc địa chưa phải là giành quyền lợi riêng biệt cho mỗi giai cấp, mà là quyền lợi chung của toàn dân tộc. Tức là: Mục tiêu là GPDT khỏi ách áp bức, bóc lột của CNĐQTD giành ĐLDT và thiết lập chính quyền CM của ND b. Mục tiêu của cách mạng giải phóng dân tộc Những nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về cách mạng giải phóng dân tộc 2. Cách mạng giải phóng dân tộc muốn thắng lợi phải đi theo con đường cách mạng vô sản a. Rút bài học từ sự thất bại của các con đường cứu nước trước đó Vua Hàm Nghi Hoàng Hoa Thám Tôn Thất Thuyết Chiếu Cần Vương Hồ Chí Minh đánh giá về con đường cứu nước của: +Phan Bội Châu: “Đưa hổ cửa trước, rước beo cửa sau”. +Phan Chu Trinh: “Chẳng khác gì xin giặc rủ lòng thương” +Hoàng Hoa Thám: “ Vẫn nặng về cốt cách phong kiến” Phan Bội Châu Nguyễn Thái HọcPhan Chu Trinh Khuynh hướng cứu nước theo hệ tư tưởng tư sản b. Đánh giá về cách mạng tư sản Bìa bản tuyên ngôn độc lập Hoa Kỳ “Cách mệnh thành công đã hơn 150 năm nay, nhưng công nông vẫn cứ cực khổ, vẫn cứ lo tính làm cách mệnh lần thứ hai” “Ấy là vì cách mệnh Mỹ là cách mệnh tư bản, mà cách mệnh tư bản là chưa phải cách mệnh đến nơi” Cuộc tấn công phá ngục Baxti “Luận cương của Lênin làm cho tôi rất cảm động, sáng tỏ và tin tưởng biết bao” (Hồ Chí Minh) “Con đường dẫn tôi đến chủ nghĩa Lênin” HCM toàn tập, T10 Tháng 7/1920, HCM đọc Luận cương của Lênin về vấn đề dân tộc và thuộc địa, qua đó khẳng định: “Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc, không có con đường nào khác con đường cách mạng vô sản” “ Chỉ có chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản mới giải phóng được các dân tộc bị áp bức và những người lao động trên thế giới khỏi ách nô lệ” ( Hồ Chí Minh toàn tập, t 10, tr 128) 3. Cách mạng giải phóng dân tộc trong thời đại mới phải do Đảng Cộng sản lãnh đạo a. Cách mạng trước hết phải có Đảng Toàn cảnh Hội Nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (2/1930) b. Đảng Cộng sản Việt Nam là người lãnh đạo duy nhất đưa cách mạng nước ta đến thắng lợi 4. Lực lượng của cách mạng giải phóng dân tộc bao gồm toàn dân tộc Quan điểm của QTCS Mét sè thµnh viªn cña Quèc tÕ céng s¶nGiáo trình tư tưởng Hồ Chí Minh, 2006. 5. Cách mạng giải phóng dân tộc cần được tiến hành chủ động, sáng tạo và có khả năng giành thắng lợi trước cách mạng vô sản ở chính quốc a.Cách mạng giải phóng dân tộc cần được tiến hành chủ động, sáng tạo -GIỮA CÁCH MẠNG GiẢI PHÓNG DÂN TỘC Ở THUỘC ĐỊA VÀ CÁCH MẠNG VÔ SẢN Ở CHÍNH QUỐC CÓ MỐI QUAN HỆ GẮN BÓ HỮU CƠ, BÌNH ĐẲNG VỚI NHAU. Theo Hồ Chí Minh: - SỰ NGHIỆP GIẢI PHÓNG DÂN TỘC Ở THUỘC ĐỊA LÀ SỰ NGHIỆP CỦ CHÍNH N ÂN DÂN THUỘC ĐỊA, ĐÓ LÀ YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH THẮNG LỢI CÁCH MẠNG GIẢI PHÓNG DÂN TỘC Ở THUỘC ĐỊA. - CÁCH MẠNG GIẢI PHÓNG DÂN TỘC Ở THUỘC ĐỊA KHÔNG NHỮNG KHÔNG PHỤ THUỘC CÁCH MẠNG VÔ SẢN Ở CHÍNH QUỐC, MÀ NÓ CÓ THỂ GIÀNH THẮNG LỢI TRƯỚC VÀ CÓ THỂ GIÚP ĐỠ CÁCH MẠNG VÔ SẢN Ở CHÍNH QUỐC. - Hồ Chí Minh toàn tập, NXB CTQG, hà Nội, 2000, t.1, tr.298 - Bìa cuốn sách Bản án chế độ thực dân Pháp b.Quan hệ giữa cách mạng thuộc địa với cách mạng vô sản ở chính quốc Hình ¶nh con ®Øa hai vßi ®îc NguyÔn AÝ Quèc sö dông ®Ó chØ mèi quan hÖ giữa CMGPDT ë thuéc ®Þa víi CMVS ë chÝnh quèc. 6. Cách mạng giải phóng dân tộc phải được tiến hành bằng con đường cách mạng bạo lực a. Tính tất yếu của cách mạng bạo lực “Trong cuộc đấu tranh gian khổ chông kẻ thù của giai cấp và của dân tộc, cần dùng bạo lực cách mạng chống lại bạo lực phản cách mạng, giành lấy chính quyền và bảo vệ chính quyền” b. Tư tưởng bạo lực cách mạng gắn bó hữu cơ với tư tưởng nhân đạo và hoà bình Yêu thương con người, yêu chuộng hoà bình, tự do, công lý, tranh thủ mọi khả năng hoà bình để giải quyết xung đột, nhưng một khi không thể tránh khỏi chiến tranh, kiên quyết dùng bạo lực cách mạng, dùng khởi nghĩa và chiến tranh cách mạng để giành, giữ và bảo vệ hoà bình, vì độc lập tự do c. Hình thái bạo lực cách mạng Toàn dân kháng chiến, toàn diện kháng chiến là nét đặc sắc, là tư tưởng xuyên suốt và nhất quán của chủ tịch HCM về chiến tranh cách mạng - Hå ChÝ Minh toµn tËp, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2000, t.4, tr. 480 - 1 2 3 4 5 Qu©n sù ChÝnh trÞ Kinh tÕ Văn hãa Ngo¹i giao Kết luận: Bác đã vận dụng sáng tạo và phát triển học thuyết của Lênin về CM thuộc địa thành hệ thống luận điểm mới mẻ, sáng tạo, bao gồm cả đường lối chiến lược, sách lược và phương pháp cách mạng Thắng lợi của CM Tháng 8 và hai cuộc kháng chiến chống Pháp, Mỹ đã chứng minh tính khoa học, sáng tạo của tư tưởng Hồ Chí Minh về CM giải phóng dân tộc ở Việt Nam KẾT LUẬN Làm phong phú học thuyết Mác – Lênin về cách mạng thuộc địa Về lý luận cách mạng giải phóng dân tộc Về phương pháp tiến hành cách mạng giải phóng dân tộc Làm chuyển hóa phong trào yêu nước, tạo điều kiện cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam Đặt cơ sở để xây dựng nên đường lối cách mạng giải phóng dân tộc của Đảng Cộng sản Việt Nam Soi đường thắng lợi cho cách mạng giải phóng dân tộc ở Việt Nam