Báo cáo Phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Chi nhánh Ngân hàng Ngoại thương Ba Đình

BÁO CÁO TỐT NGHIỆP “Phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Chi nhánh Ngân hàng Ngoại thương Ba Đình” MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU ..................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1 LÝ LUẬN TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ..................................................... 9 1.1. Khái quát về ngân hàng thương mại ...................................................... 9 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm về ngân hàng thương mại ............................ 9 1.1.2. Các hoạt động chủ yếu của ngân hàng thương mại ........................ 11 1.1.2.1. Hoạt động huy động vốn ............................................................. 11 1.1.2.2. Hoạt động tín dụng ..................................................................... 12 1.1.2.3. Hoạt động dịch vụ thanh toán và ngân quỹ ................................. 13 1.1.2.4. Hoạt động khác ........................................................................... 14 1.1.3. Các loại hình tín dụng ngân hàng ................................................... 14 1.1.3.1. Khái niệm tín dụng ngân hàng .................................................... 14 1.1.3.2. Các loại hình tín dụng ngân hàng ............................................... 16 1.2. Hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại .................. 19 1.2.1 Sự hình thành và phát triển của cho vay tiêu dùng ......................... 19 1.2.2. Khái niệm cho vay tiêu dùng............................................................ 21 1.2.3. Đặc điểm cho vay tiêu dùng ............................................................ 22 1.2.3.1. Quy mô mỗi khoản vay nhỏ nhưng số lượng các khoản vay lớn .. 22 1.2.3.2. Các khoản vay tiêu dùng có lãi suất “cứng nhắc” ...................... 23 1.2.3.3. Các khoản cho vay tiêu dùng thường có độ rủi ro cao ................ 23 1.2.3.4. Các koản cho vay tiêu dùng có chi phí khá lớn ........................... 24 1.2.3.5. Cho vay tiêu dùng là một trong những khoản mục có khả năng sinh lời cao nhất ...................................................................................... 24 1.2.4. Phân loại cho vay tiêu dùng ............................................................ 25 1.2.4.1. Căn cứ vào mục đích vay ........................................................... 25 1.2.4.2. Căn cứ vào phương thức hoàn trả .............................................. 26 1.2.4.3. Căn cứ vào nguồn gốc của khoản nợ .......................................... 26 1.2.5. Đối tượng của hoạt động cho vay tiêu dùng .................................. 229 1.2.5.1. Phân theo mức thu nhập ............................................................ 30 1.2.5.2. Phân theo tình trạng công tác hoặc lao động .............................. 30 1.2.6. Phân biệt cho vay tiêu dùng và cho vay kinh doanh của ngân hàng thương mại ................................................................................................. 31 1.2.7. Vai trò của cho vay tiêu dùng đối với sự phát triển kinh tế xã hội .. 33 1.2.7.1. Đối với người tiêu dùng .............................................................. 33 1.2.7.2. Đối với người sản xuất ................................................................ 34 1.2.7.3. Đối với ngân hàng thương mại ................................................... 35 1.2.7.4. Đối với nền kinh tế ...................................................................... 35 1.2.8. Phát triển cho vay tiêu dùng……………………………………….29 1.2.8.1. Khái niệm......................................................................................29 1.2.8.2. Các chỉ tiêu đánh giá giá sự phát triển của hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại..........................................................................29 1.3. Nhân tố ảnh hưởng đến cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại ....................................................................................................................... 30 1.3.1. Nhân tố chủ quan ............................................................................ 30 1.3.2. Nhân tố khách quan......................................................................... 34 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG NGOẠI THƯƠNG BA ĐÌNH ................................... 38 2.1. Khái quát về Chi nhánh Ngân hàng Ngoại thương Ba Đình .............. 45 2.1.1. Sơ lược quá trình phát triển ............................................................. 45 2.1.2. Cơ cấu tổ chức và nhân sự .............................................................. 46 2.1.3. Kết quả hoạt động chủ yếu ............................................................... 40 2.1.3.1. Hoạt động huy động vốn ............................................................. 40 2.1.3.2. Hoạt động tín dụng ..................................................................... 41 2.1.3.3. Hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu ........................................ 49 2.1.3.4. Công tác vốn và kinh doanh ngoại tệ .......................................... 50 2.1.3.5. Công tác kế toán và dịch vụ ngân hàng....................................... 50 2.1.3.6. Công tác quản lý ngân quỹ ......................................................... 51 2.1.3.7. Công tác kiểm tra, kiểm toán nội bộ............................................ 52 2.2. Thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng tại Chi nhánh Ngân hàng Ngoại thương Ba Đình ................................................................................. 53 2.2.1. Khái quát chung về tình hình hoạt động cho vay tiêu dùng tại Việt Nam ............................................................................................................ 53 2.2.2. Quy trình cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Ngoại thương Ba Đình ................................................................................................................... 55 2.2.2.1. Quy trình cho vay cán bộ công nhân viên không có bảo đảm bằng tài sản ...................................................................................................... 55 2.2.2.2. Quy trình cho vay mua nhà trả góp ............................................. 51 2.2.2.3. Quy trình cho vay du học ............................................................ 54 2.3. Đánh giá thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng tại Chi nhánh Ngân hàng Ngoại thương Ba Đình ........................................................................ 63 2.3.1. Kết quả đạt được .............................................................................. 63 2.3.1.1. Quy mô cho vay tiêu dùng tại VCB Ba Đình ............................... 63 2.3.1.2. Cơ cấu cho vay tiêu dùng tại VCB Ba Đình ................................ 65 2.3.1.3. Doanh thu cho vay tiêu dùng tại VCB Ba Đình ........................... 68 2.3.1.4. Chi phí và rủi ro của hoạt động cho vay tiêu dùng tại VCB Ba Đình ........................................................................................................ 69 2.3.1.5. Thuận lợi và khó khăn đối với hoạt động cho vay tiêu dùng tại VCB Ba Đình ........................................................................................... 69 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ................................................................. 70 2.3.2.1. Hạn chế.........................................................................................63 2.3.2.2. Nguyên nhân.................................................................................65 CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG NGOẠI THUƠNG BA ĐÌNH ....... 70 3.1 Định hướng phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng ............................ 70 3.1.1 Định hướng phát triển của VCB Ba Đình ........................................ 70 3.1.2 Định hướng phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng ........................ 72 3.2 Giải pháp phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Chi nhánh Ngân hàng Ngoại thương Ba Đình ........................................................................ 73 3.2.1 Phát triển sản phẩm. ......................................................................... 74 3.2.1.1. Hoàn thiện và nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ hiện đang cung cấp....................................................................................................74 3.2.1.2. Đa dạng hóa sản phẩm cho vay tiêu dùng theo mục đích vay vốn ....................................................................................................................75 3.2.1.3. Phát triển sản phẩm mới ..............................................................76 3.2.1.4. Mở rộng đối tượng cho vay tiêu dùng ..........................................76 3.2.2. Phát triển thị trường .............................................................. 77 3.2.2.1 Mở rộng mạng lưới chi nhánh, phòng giao dịch...........................77 3.2.2.2. Hoàn thiện chính sách khách hàng...............................................78 3.2.3. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tín dụngError! Bookmark not defined. 3.3 Kiến nghị ................................................................................................. 80 3.3.1. Kiến nghị đối với Chính phủ và các Bộ, ngành liên quan ............... 80 3.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam .......................... 81 3.3.3. Kiến nghị đối với Chi nhánh Ngân hàng Ngoại thương Ba Đình .. 83 KẾT LUẬN ....................................................................................................... 85 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................... 93 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Bảng 2.1: Kết quả huy động vốn của chi nhánh Ba Đình năm 2005 - 2007 ....... 40 Bảng 2.2: Kết quả hoạt động tín dụng của chi nhánh Ba Đình ........................... 48 Bảng 2.3: Số liệu hoạt động ngân quỹ năm 2005 - 2007 .................................... 52 Bảng 2.4: Quy mô cho vay tiêu dùng tại VCB Ba Đình từ năm 2005- 2007 ...... 64 Bảng 2.5: Cơ cấu dư nợ cho vay tiêu dùng theo mục đích tại VCB Ba Đình ..... 65 Sơ đồ 1.1: Quy trình cho vay tiêu dùng gián tiếp ............................................... 27 Sơ đồ 1.2: Quy trình cho vay tiêu dùng trực tiếp ............................................... 28 Sơ đồ 2.1: Sơ đồ bộ máy tổ chức ....................................................................... 46 Biểu đồ 2.1: Quy mô cho vay tiêu dùng tại VCB Ba Đình ................................. 64 Biểu đồ 2.2: Cơ cấu dư nợ cho vay tiêu dùng theo mục đích tại VCB Ba Đình . 66 LỜI MỞ ĐẦU Trong điều kiện nền kinh tế nước ta ngày một phát triển, đời sống người dân đang dần được nâng cao, thị trường hàng hóa cũng ngày càng đa dạng và phong phú với nhiều mẫu mã và chủng loại khác nhau đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Tuy nhiên, không phải lúc nào người tiêu dùng cũng có thể chi trả cho tất cả các nhu cầu mua sắm cho mình. Nắm bắt được thực tế đó, các ngân hàng đã phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng nhằm tạo điều kiện cho khách hàng của mình thỏa mãn các nhu cầu mua sắm trước khi có khả năng thanh toán. Và chỉ trong một thời gian ngắn sau khi sản phẩm này ra đời, số lượng khách hàng tìm đến ngân hàng tăng lên, không ngừng tạo ra nguồn thu nhập đáng kể cho ngân hàng. Chi nhánh Ngân hàng Ngoại thương Ba Đình tham gia vào lĩnh vực này sau nhiều ngân hàng khác nhưng cũng đã phát triển một số sản phẩm cho vay tiêu dùng như: cho vay mua và sửa chữa nhà ở, cho vay mua xe ô tô, cho vay cán bộ công nhân viên chức không có tài sản đảm bảo… Trải qua một quá trình triển khai và rút kinh nghiệm, Chi nhánh Ngân hàng Ngoại thương Ba Đình đã thu được những kết quả khả quan. Tuy nhiên, trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt như hiện nay, để mở rộng hoạt động cho vay tiêu dùng một cách an toàn và hiệu quả nhằm hướng tới mục tiêu trở thành một trong những chi nhánh ngân hàng có uy tín trong việc cung ứng sản phẩm cho vay tiêu dùng không phải là điều đơn giản. Nhận thức được tầm quan trọng của việc mở rộng cho vay tiêu dùng, đồng thời mong muốn tìm hiểu về thực trạng và khả năng phát triển của hoạt động cho vay tiêu dùng trong tương lai tại Chi nhánh Ngân hàng Ngoại thương Ba Đình, nên em đã lựa chọn: “Phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Chi nhánh Ngân hàng Ngoại thương Ba Đình” làm đề tài nghiên cứu cho chuyên đề tốt nghiệp của mình. Kết cấu của chuyên đề ngoài lời mở đầu, kết luận, nội dung chính được chia làm 3 chương: Chương 1: Lý luận tổng quan về hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng tại Chi nhánh Ngân hàng Ngoại thương Ba Đình Chương 3: Giải pháp phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Chi nhánh Ngân hàng Ngoại thương Ba Đình CHƯƠNG 1 LÝ LUẬN TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Khái quát về ngân hàng thương mại 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm về ngân hàng thương mại Ngân hàng thương mại (NHTM) là tổ chức trung gian tài chính có vị trí quan trọng nhất trong nền kinh tế thị trường. Với sự hiện hữu của ngân hàng, các cá nhân, hộ gia đình có thể nhận được các khoản vay để trang trải chi phí học tập, mua sắm ô tô, đồ dùng gia đình, sửa chữa và xây dựng nhà cửa. Với các hãng kinh doanh, các khoản vay của ngân hàng được coi như nguồn tài trợ hiệu quả khi cần bổ sung thêm vốn để mở rộng, nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh với các doanh nghiệp khác trên thị trường trong nước và quốc tế. Bên cạnh đó, ngân hàng cũng là một địa chỉ đáng tin cậy nếu chúng ta muốn cất giữ tiền hay mong nhận được lời khuyên về lĩnh vực đầu tư cho khoản tiền tiết kiệm. Do hoạt động ngân hàng có liên quan đến hầu hết các lĩnh vực trong nền kinh tế nên khó có thể đưa ra một khái niệm thống nhất về ngân hàng mà tùy thuộc vào mục đích và khía cạnh nghiên cứu. Đứng trên phương diện những loại hình dịch vụ cung cấp, giáo sư Peter S.Rose- Hoa Kì đã khẳng định “ngân hàng là loại hình tổ chức tài chính cung cấp một danh mục các dịch vụ tài chính đa dạng nhất- đặc biệt là tín dụng, tiết kiệm và dịch vụ thanh toán và thực hiện nhiều chức năng tài chính nhất so với bất kì một tổ chức kinh doanh nào trong nền kinh tế”. Song dưới giác độ nghiên cứu của một nhà quản lý, Luật các tổ chức tín dụng (được Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua ngày 12/12/1997 và có hiệu lực từ 1/10/1998) không đưa ra định nghĩa về NHTM nhưng cũng đã gián tiếp nêu lên định nghĩa đó thông qua định nghĩa về “Ngân hàng” và “Hoạt động ngân hàng”. Trong đó “Ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng được thực hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh có liên quan” và “Hoạt động của ngân hàng là hoạt động kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng với nội dung thường xuyên là nhận tiền gửi, sử dụng số tiền này để cấp tín dụng và cung ứng các dịch vụ thanh toán”. Như vậy, có thể thấy NHTM là tổ chức trung gian tài chính quan trọng nhất trong các loại hình hoạt động tín dụng. Hoạt động của nó có ảnh hưởng to lớn đến sự phát triển của nền kinh tế một nước. Do đó, pháp luật các nước rất quan tâm, xem xét tới loại hình hoạt động tín dụng này. Tuy nhiên, tuỳ thuộc vào điều kiện kinh tế, chính trị, xã hội cụ thể của từng nước mà pháp luật về ngân hàng có những đặc điểm đặc thù về tổ chức và hoạt động. - Là trung gian về vốn, trung gian thanh toán, trung gian về thông tin… trong nền kinh tế, giúp điều chuyển vốn từ nơi thừa vốn sang nơi thiếu vốn, giúp cho quá trình thanh toán giữa các chủ thể trong nền kinh tế diễn ra thuận tiện hơn. - Là tổ chức kinh doanh có điều kiện: để được phép hoạt động trong lĩnh vực tiền tệ, tín dụng, ngân hàng các NHTM phải đáp ứng đầy đủ các yêu cầu nghiêm ngặt về vốn, các điều kiện về cơ sở vật chất kỹ thuật, mạng lưới chi nhánh… - Hoạt động của NHTM chịu sự giám sát chặt chẽ của cơ quan quản lý nhà nước về hoạt động ngân hàng, thường là ngân hàng trung ương các nước. - Sản phẩm mà các NHTM cung cấp là các dịch vụ tài chính. Những sản phẩm này luôn thay đổi theo điều kiện thị trường, rất dễ bắt chước và không có bản quyền. 1.1.2. Các hoạt động chủ yếu của ngân hàng thương mại 1.1.2.1. Hoạt động huy động vốn NHTM được huy động vốn dưới các hình thức sau: - Nhận tiền gửi của tổ chức, cá nhân và các tổ chức tín dụng khác dưới hình thức tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ hạn và các loại tiền gửi khác. - Phát hành chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu và giấy tờ có giá khác để huy động vốn của tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước. - Vay vốn của các tổ chức tín dụng khác hoạt động tại Việt Nam và của tổ chức tín dụng nước ngoài. - Vay vốn ngắn hạn của Ngân hàng Nhà nước. - Các hình thức huy động vốn khác theo quy định của Ngân hàng Nhà nước. 1.1.2.2. Hoạt động tín dụng NHTM được cấp tín dụng cho tổ chức, cá nhân dưới các hình thức cho vay, chiết khấu thương phiếu và giấy tờ có giá khác, bảo lãnh, cho thuê tài chính và các hình thức khác theo quy định của Ngân hàng Nhà nước. Trong các hoạt động tín dụng, cho vay là hoạt động quan trọng và chiếm tỷ trọng lớn nhất. - Cho vay: NHTM được cho vay các tổ chức, cá nhân vay vốn dưới các hình thức sau: + Cho vay ngắn hạn nhằm đáp ứng nhu cầu vốn cho sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và đời sống. + Cho vay trung hạn, dài hạn để thực hiện các dự án đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và đời sống. - Bảo lãnh: NHTM được bảo lãnh vay, bảo lãnh thanh toán, bảo lãnh thực hiện hợp đồng, bảo lãnh đấu thầu và các hình thức bảo lãnh ngân hàng khác bằng uy tín và bằng khả năng tài chính của mình đối với người nhận bảo lãnh. Mức bảo lãnh đối với một khách hàng và tổng mức bảo lãnh của một NHTM không được vượt quá tỷ lệ so với vốn tự có của NHTM. - Chiết khấu: NHTM được chiết khấu thương phiếu và các giấy tờ có giá ngắn hạn khác đối với tổ chức, cá nhân và có thể tái chiết khấu các thương phiếu và các giấy tờ có giá ngắn hạn khác đối với các tổ chức tín dụng khác. - Cho thuê tài chính: NHTM được hoạt động cho thuê tài chính nhưng phải thành lập công ty cho thuê tài chính riêng. Việc thành lập, tổ chức và hoạt động của công ty cho thuê tài chính thực hiện theo Nghị định của Chính phủ về tổ chức, hoạt động của công ty cho thuê tài chính. 1.1.2.3. Hoạt động dịch vụ thanh toán và ngân quỹ Để thực hiện các dịch vụ thanh toán giữa các doanh nghiệp thông qua ngân hàng, NHTM được mở tài khoản cho khách hàng trong và ngoài nước. Để thực hiện thanh toán giữa các ngân hàng với nhau thông qua Ngân hàng Nhà nước, NHTM phải mở tài khoản tiền gửi tại Ngân hàng Nhà nước nơi NHTM đó đặt trụ sở chính và duy trì tại đó số dư tiền gửi dự trữ bắt buộc theo quy định. Ngoài ra, chi nhánh của NHTM được mở tài khoản tiền gửi tại chi nhánh Ngân hàng Nhà nước tỉnh, thành phố nơi đặt trụ sở chính của chi nhánh. Hoạt động dịch vụ thanh toán và ngân quỹ của NHTM bao gồm các hoạt động sau: - Cung cấp các phương tiện thanh toán. - Thực hiện các dịch vụ thanh toán trong nước cho khách hàng. - Thực hiện dịch vụ thu hộ và chi hộ. - Thực hiện các dịch vụ thanh toán khác theo quy định của Ngân hàng Nhà nước. - Thực hiện dịch vụ thanh toán quốc tế khi được Ngân hàng Nhà nước cho phép. - Thực hiện dịch vụ thu và phát tiền mặt cho khách hàng. - Tổ chức hệ thống thanh toán nội bộ và tham gia hệ thống thanh toán liên ngân hàng trong nước. - Tham gia hệ thống thanh toán quốc tế khi được Ngân hàng Nhà nước cho phép. 1.1.2.4. Hoạt động khác Ngoài các hoạt động chính bao gồm huy động tiền gửi, cấp tín dụng, cung cấp dịch vụ thanh toán và ngân quỹ, NHTM còn có thể thực hiện một số hoạt động khác, bao gồm: - Góp vốn mua cổ phần: NHT