Các phương tiện thanh toán quốc tế thông dụng trong ngoại thương (tiếp theo)

8/28/2011 1 Chương 2. Các phương tiện thanh toán quốc tế thông dụng trong ngoại thương (tiếp theo) II. Kz phiếu III. Séc quốc tế IV. Thẻ ngân hàng Monday, March 02, 2009 1 II. Kz phiếu (Promissory note) Khái niệm Giáo trình: Kz phiếu là một cam kết trả tiền vô điều kiện do người lập phiếu k{ phát ra hứa trả một số tiền nhất định cho người thụ hưởng quy định trên kz phiếu hoặc theo lệnh của người này để trả cho một người khác BEA kz phiếu là một lời hứa không điều kiện bằng văn bản do một người lập ra với một người khác được người lập k{ tên, cam kết trả tiền khi có yêu cầu hoặc vào một thời gian cố định hoặc vào một thời gian có thể xác định trong tương lai, cho hoặc theo lệnh của một người xác định hoặc người cầm phiếu LCCCN Kz phiếu = hối phiếu nhận nợ ULB chỉ nêu yêu cầu bắt buộc nội dung kz phiếu Monday, March 02, 2009 2 Đặc điểm kz phiếu • Là một công cụ hứa trả tiền • Thường kèm theo yêu cầu bảo lãnh cho kz phiếu • Không yêu cầu chấp nhận kz phiếu trong quá trình lưu thông • Kz phiếu được k{ phát trước cho người thụ hưởng trước khi người này thực hiện nghĩa vụ hợp đồng Monday, March 02, 2009 3 8/28/2011 2 Nội dung kz phiếu 1. Tiêu đề 2. Lời hứa vô điều kiện trả 1 số tiền nhất định 3. Thời hạn trả tiền 4. Địa điểm trả tiền 5. Người thụ hưởng 6. Ngày và nơi k{ phát 7. Chữ k{ người k{ phát Monday, March 02, 2009 4 III. Séc quốc tế 1. Khái niệm 2. Các nguồn luật điều chỉnh 3. Đặc điểm và điều kiện k{ phát séc 4. Nội dung tạo lập 5. Lưu thông séc 6. Phân loại Monday, March 02, 2009 5 III. Séc quốc tế 1.Khái niệm BEA, mục 73: Séc là một hối phiếu được lập ra đối với ngân hàng và được thanh toán khi có yêu cầu LCCCN, Điều 4.4: Séc là giấy tờ có giá do người k{ phát lập, ra lệnh cho người bị k{ phát là ngân hàng hoặc tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán được phép của NHNN Việt Nam trích một số tiền nhất định từ tài khoản của mình để thanh toán cho người thụ hưởng Luật thống nhất về Séc thuộc Công ước Geneva 1931: quy định nội dung bắt buộc đối với séc Monday, March 02, 2009 6 8/28/2011 3 III. Séc quốc tế  Séc là một lệnh vô điều kiện của người chủ tài khoản ra lệnh cho ngân hàng rút một số tiền nhất định từ tài khoản của mình để trả cho người có tên trong séc hoặc theo lệnh của người này trả cho người khác hoặc người cầm séc Các bên liên quan – Người phát hành séc - người k{ phát: chủ tài khoản, người mua, người trả tiền – Người bị k{ phát - ngân hàng thanh toán: thực hiện trích tiền từ tài khoản người phát hành séc trả cho người hưởng lợi séc bằng chuyển khoản hoặc tiền mặt – Người hưởng lợi: là người được ngân hàng trả tiền – Người chuyển nhượng séc: là người chuyển quyền thụ hưởng séc cho người khác theo luật định Monday, March 02, 2009 7 III. Séc quốc tế 2. Các nguồn luật điều chỉnh lưu thông séc • Luật thống nhất về Séc thuộc Công ước Geneva 1931 • BEA 1882 • LCCCN 2005 • Quy chế cung ứng và sử dụng séc Monday, March 02, 2009 8 III. Séc quốc tế 3. Đặc điểm – Séc = tiền • Séc ra đời từ chức năng phương tiện thanh toán của tiền tệ • Có giá trị thanh toán trực tiếp như tiền: khi người hưởng lợi nhận séc có thể coi như việc thanh toán đã xong • trả tiền ngay khi séc được xuất trình – Séc = hối phiếu trả ngay: • Người bị k{ phát (bank) có nghĩa vụ thanh toán séc • Có các đặc điểm của hối phiếu (tính bắt buộc trả tiền cao, tính trừu tượng và tính lưu thông) Monday, March 02, 2009 9 8/28/2011 4 Điều kiện phát hành séc Có tiền trong tài khoản của người k{ phát: Tại thời điểm k{ phát Tại thời điểm séc được xuất trình nhận thanh toán Số tiền ghi trên séc ≤ số tiền trong tài khoản Trường hợp không có đủ tiền trong tài khoản: Người k{ phát phải có tài khoản thấu chi (overdraft) tại ngân hàng Người phát hành séc phải có đủ năng lực pháp l{  Séc phát hành phải trên mẫu in sẵn của ngân hàng Monday, March 02, 2009 10 III. Séc quốc tế Sử dụng séc: Tại Việt Nam: thông dụng trong thanh toán nội địa, trong lĩnh vực xuất nhập khẩu hầu như không dùng séc Trên phạm vi quốc tế: được dùng trong thanh toán các khoản tiền nhỏ, phí dịch vụ vận tải, bảo hiểm và du lịch Monday, March 02, 2009 11 4. Tạo lập Séc • Những yêu cầu pháp lý về hình thức séc: – Mẫu: in sẵn. Mẫu séc quy định giá trị pháp l{ của séc – Séc trắng được đóng thành quyển và đánh số thứ tự – 1 tờ séc bao gồm 2 phần: thân séc và cuống séc • Phải ghi các thông tin về lệnh rút tiền lên cả 2 phần của séc • Thân séc chuyển cho người thụ hưởng séc • Cuống séc lưu lại trong quyển séc để quyết toán với ngân hàng thanh toán séc – Cấm sửa chữa, tẩy xoá trên séc. Monday, March 02, 2009 12 8/28/2011 5 4. Tạo lập Séc • Yêu cầu pháp lý bắt buộc về nội dung séc – Tiêu đề – Số tiền – Người bị ký phát – Người thụ hưởng – Địa điểm thanh toán – Ngày tháng ký phát – Người ký phát Monday, March 02, 2009 13 4. Tạo lập Séc • Tiêu đề: – Từ “Cheque” (Séc) phải được ghi, in sẵn trên tờ séc, nếu thiếu = vô hiệu – Ngôn ngữ của tiêu đề phải cùng ngôn ngữ tạo lập • Số tiền: – Là một số nhất định – Được ghi đơn giản, rõ ràng – Bằng số + bằng chữ: • nếu có sự khác nhau –ULB ? – LCCCN? Monday, March 02, 2009 14 4. Tạo lập Séc • Người bị ký phát: – Tên, địa chỉ ngân hàng nắm giữ tài khoản người phát hành séc • Người thụ hưởng: – LCCCN: Tên, địa chỉ người thụ hưởng, nếu là cá nhân phải ghi rõ số CMND => nếu thiếu tên người thụ hưởng = vô hiệu – ULB: không quy định • Địa điểm thanh toán: không bắt buộc – ULB – LCCCN Monday, March 02, 2009 15 8/28/2011 6 4. Tạo lập Séc • Ngày tháng ký phát: – Là cơ sở tính thời hạn hiệu lực của séc – nếu thiếu = vô hiệu – Quy định: ngày và năm ghi = số, tháng ghi = chữ • Người ký phát: – Là người có tài khoản tại ngân hàng thanh toán – Lập séc và k{ bằng tay, các loại chữ k{ khác = vô hiệu – Phải lưu giữ chữ k{ của mình hoặc người được uỷ quyền tại ngân hàng phát hành séc – chữ k{ trên séc phải giống chữ k{ đã đăng k{ tại ngân hàng Monday, March 02, 2009 16 4. Tạo lập Séc • Các nội dung khác của Séc: – LCCCN: cho phép các tổ chức cung ứng séc đưa thêm các yếu tố nội dung khác mà không làm phát sinh thêm các nghĩa vụ pháp l{ của các bên liên quan – Số hiệu của séc: được in sẵn theo quyển – Số tài khoản của người phát hành séc – Số tài khoản của thụ hưởng tại ngân hàng Monday, March 02, 2009 17 Xuất trình séc và thanh toán • Thời hạn hiệu lực của séc: tuz thuộc luật quy định của mỗi nước – BEA: thời gian hợp l{ tuz thuộc vào tính chất phương tiện, tập quán thương mại của ngân hàng và tuz từng trường hợp cụ thể – LCCCN: thời hạn xuất trình thanh toán = 30 ngày – ULB: – 8 ngày: thanh toán quốc nội – 20 ngày: thanh toán cùng châu lục – 70 ngày: thanh toán khác châu lục Monday, March 02, 2009 18 8/28/2011 7 4. Phân loại séc • Căn cứ vào chủ thể phát hành séc: – Séc thương mại (Private cheque) – Séc ngân hàng (bank cheque) – Séc du lịch (Traveler cheque) • Căn cứ vào đặc điểm k{ hậu: – Séc vô danh – Séc đích danh – Séc theo lệnh • Các loại séc khác – Séc xác nhận – Séc bảo chi – Séc gạch chéo – Séc chuyển khoản Monday, March 02, 2009 19 Séc thương mại (Private cheque) • Là loại séc do các doanh nghiệp, cá nhân, thể nhân phát hành, không phải do các ngân hàng hay tổ chức tài chính trung gian • Ngân hàng là tổ chức nắm giữ tài khoản của người phát hành séc = người thực hiện mệnh lệnh thanh toán • Mệnh giá séc = mệnh giá hoá đơn • Ngân hàng thanh toán séc cho người thụ hưởng với điều kiện: – Séc được xuất trình cho ngân hàng thanh toán – Được sự đồng { của người k{ phát séc Monday, March 02, 2009 20 Séc thương mại (Private cheque) • Một số lưu ý khi dùng séc thương mại: – Thường được dùng khi người bán và người mua giao hàng trực tiếp cho nhau – Thường dùng phương thức nhờ thu trơn để thu tiền séc – Khi nhận thanh toán bằng séc, người xuất khẩu phải kiểm tra: • có bị rách, chắp vá, tẩy xoá hoặc sửa đổi không • có khả năng thanh toán không, tốt nhất nên nhận séc bảo chi hoặc séc chấp nhận • Còn hiệu lực thanh toán không • Người hưởng lợi có đúng với người được cam kết trả tiền không Monday, March 02, 2009 21 8/28/2011 8 Séc ngân hàng • Là loại séc do ngân hàng phát hành. • Phát hành séc: – một ngân hàng sẽ mở tài khoản tại các ngân hàng đại l{ của mình – Khi phát hành séc, ngân hàng phát hành ra lệnh cho các ngân hàng đại l{ trích tiền từ tài khoản để trả cho người cầm séc • Người mua séc: là người nhập khẩu hay người có nghĩa vụ trả tiền • Người hưởng lợi: do người mua séc chỉ định (người xuất khẩu) • Mệnh giá séc: – có thể theo mệnh giá hoá đơn – Có thể theo mệnh giá chuẩn của ngân hàng Monday, March 02, 2009 22 Séc du lịch • Là sÐc do ng©n hµng ph¸t hµnh yªu cÇu chi nh¸nh hoÆc ®¹i lý cña m×nh ë n•íc ngoµi tr¶ mét sè tiÒn nµo ®ã cho ng•êi h•ëng lîi sÐc. • Ng•êi h•ëng lîi sÐc lµ kh¸ch du lÞch, khi mua sÐc ph¶i ký, khi nhËn tiÒn ph¶i ký ®èi chøng, nÕu ®óng ng©n hµng míi tr¶ tiÒn. • Thêi h¹n hiÖu lùc cña sÐc du lÞch cã thÓ cã h¹n vµ cã thÓ v« thêi h¹n. • Trªn sÐc ghi râ khu vùc Ng©n hµng tr¶ tiÒn, ngoµi khu vùc ®ã sÐc kh«ng cã gi¸ trÞ thanh to¸n. Monday, March 02, 2009 23 Séc du lịch • Đặc điểm: – Hình thức tờ séc rất giống tiền – Người hưởng lợi và người mua séc là 1 – Ngân hàng phát hành séc = ngân hàng trả tiền – Mệnh giá séc = số tiền theo mệnh giá chuẩn 50, 100,1.000 – Là loại séc đích danh, không thể mua bán, chuyển nhượng – Thủ tục: 2 lần k{: 1 lần lúc mua séc, 1 lần lúc nhận tiền – Tờ séc phải có danh mục kiểm tra (checklist), kê khai chi tiết số series của từng loại mệnh giá séc, khi xuất trình nhận trả tiền phải xuất trình cả checklist • Do thủ tục phức tạp =>hiện nay người tiêu dùng có xu hướng chuyển sang dùng Thẻ ngân hàng thay cho séc du lịch Monday, March 02, 2009 24 8/28/2011 9 Căn cứ vào đặc điểm k{ hậu • SÐc ®Ých danh: – Trªn sÐc ghi râ tªn ng•êi h•ëng lîi, lo¹i nµy kh«ng chuyÓn nh•îng ®•îc b»ng h×nh thøc ký hËu. • SÐc v« danh: – Trªn sÐc kh«ng ghi râ tªn ng•êi h•ëng lîi – hoÆc cã ghi: “Tr¶ cho ng•êi cÇm sÐc”; – sÐc cã thÓ chuyÓn nh•îng b»ng c¸ch trao tay. • SÐc theo lÖnh (cheque to order ): – Trªn sÐc ghi: “tr¶ theo lÖnh cña «ng X”. – Lo¹i nµy cã thÓ chuyÓn nh•îng ®•îc theo h×nh thøc ký hËu. Monday, March 02, 2009 25 C¸c lo¹i sÐc khác • SÐc g¹ch chÐo (crossed cheque) – Lµ lo¹i sÐc mµ ng•êi ph¸t hµnh sÐc hoÆc ng•êi h•ëng lîi sÐc dïng bót g¹ch chÐo hai g¹ch ─ séc kh«ng dïng ®Ó rót tiÒn mÆt mµ dïng ®Ó chuyÓn kho¶n. Cã hai lo¹i: – SÐc g¹ch chÐo th•êng (kh«ng ghi tªn ng©n hµng lÜnh hé tiÒn). – SÐc g¹ch chÐo ®Æc biÖt (cã ghi tªn ng©n hµng). • SÐc chuyÓn kho¶n (Transferable Cheque) – Chñ yÕu dïng trong lÜnh vùc th•¬ng m¹i. – Ng•êi ký ph¸t sÐc ra lÖnh cho ng©n hµng trÝch tõ tµi kho¶n m×nh ®Ó chuyÓn sang mét tµi kho¶n kh¸c t¹i 1 ng©n hµng kh¸c. – Lo¹i sÐc nµy kh«ng dïng ®Ó rót tiÒn mÆt ®•îc. Monday, March 02, 2009 26 C¸c lo¹i sÐc khác • SÐc x¸c nhËn (Certified cheque) – Lµ lo¹i sÐc ®•îc ng©n hµng ®øng ra x¸c nhËn viÖc tr¶ tiÒn. – Trªn sÐc th«ng th•êng cã ghi: “X¸c nhËn sè tiÒn... tr¶ ®Õn ngµy... t¹i ng©n hµng...” Ký tªn. – Đặc điểm: khả năng thanh toán nhanh – Mục đích: Đảm bảo khả năng thanh toán của tờ séc, chống phát séc khống – Sử dụng: • Khi quan hệ 2 bên mua bán chưa đủ tin cậy • trong thanh to¸n c¸c hîp ®ång cã kim ng¹ch lín, viÖc tr¶ tiÒn x¶y ra th•êng xuyªn. – Cã thÓ x¸c nhËn cho 1 tê sÐc hoÆc c¶ quyÓn sÐc. Monday, March 02, 2009 27 8/28/2011 10 C¸c lo¹i sÐc khác • Séc bảo chi: – Là séc được đảm bảo thanh toán bởi ngân hàng thực hiện thanh toán séc – Điều kiện ngân hàng bảo chi séc: • người k{ phát “có khoản tiền dùng để chi trả cho tờ séc đó khi xuất trình” • Người k{ phát có thể yêu cầu ngân hàng ghi cụm từ “bảo chi” và k{ tên lên séc Monday, March 02, 2009 28 IV. THẺ NGÂN HÀNG Monday, March 02, 2009 29 1. Kh¸i niÖm: Lµ mét ph•¬ng tiÖn thanh to¸n hiÖn ®¹i do ng©n hµng ph¸t hµnh b¸n cho kh¸ch hµng cña m×nh sö dông ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ®· nhËn, dÞch vô ®· cung øng hoÆc tr¶ nî c¸c kh¸ch hµng cã tµi kho¶n ë ng©n hµng. Tiền đề cho sự ra đời của Thẻ ngân hàng • Những bất lợi trong lưu thông séc –Mất 1 thời gian dài để chuyển giao séc từ nơi phát hành tới địa điểm thanh toán séc – Trong quá trình sử dụng séc yêu cầu nhiều giấy tờ liên quan, chi phí cao – Séc chỉ có thể sử dụng được 1 lần • Sự ra đời của computer và sự phát triển vượt bậc của công nghệ thông tin, viễn thông Monday, March 02, 2009 30 8/28/2011 11 2. ¦u ®iÓm Monday, March 02, 2009 31 • Tiện ích cao: Kh«ng cÇn chi tr¶ tiÒn mÆt vẫn có thể tiến hành thanh toán được ở bất kỳ đâu; • An toàn cao và nhanh chóng:ThÎ kh«ng bÞ dïng trém hoÆc rót tiÒn trém. • Gän, nhÑ, linh ho¹t: phù hợp với mọi đối tượng Các nội dung khác • Phân loại thẻ ngân hàng • Các bên tham gia • Nghiệp vụ phát hành và thanh toán thẻ Monday, March 02, 2009 32 III. C¸c bªn tham gia vµo ph•¬ng thøc thanh tãan b»ng thÎ tÝn dông 33 1. Ng©n hµng: Lµ ng•êi ph¸t hµnh thÎ - Tr¸ch nhiÖm:  Thanh to¸n tiÒn cho ng•êi ®· cung cÊp hµng hãa vµ dÞch vô.  ViÖc Thanh to¸n th«ng qua hÖ thèng tµi kho¶n cña ng•êi h•ëng lîi vµ cña c¸c héi viªn më t¹i NH. - Lîi nhuËn cña ng©n hµng: Kho¶n lÖ phÝ sö dông tÝnh theo năm haylµ tiÒn l·i ng©n hµng 8/28/2011 12 34 2. Ng•êi sö dông thÎ: Héi viªn, lµ ng•êi cã tªn trªn thÎ, lµ ng•êi sö dïng thÎ ®Ó chi tr¶ tiÒn hµng vµ dÞch vô ®· mua. Cã 2 lo¹i: - Héi viªn chÝnh: Lµ ng•êi cã tªn trªn thÎ, lµ ng•êi chÞu tr¸ch nhiÖm tr•íc nhÊt vÒ c¸c kho¶n nî vµ chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh sö dông thÎ. - Héi viªn gia ®×nh: lµ mét thµnh viªn cña gia ®ình héi viªn chÝnh, chÞu tr¸ch nhiÖm thanh to¸n cuèi cùng. 35 3. C«ng ty dÞch vô thÎ: Lµ c«ng ty thuéc ng©n hµng, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan tíi viÖc sö dông thÎ 4. Ng©n hµng ®¹i lý: cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n c¸c hãa ®¬n do ng•êi b¸n hµng hãa vµ dÞch vô cho héi viªn. 5. C¬ së chÊp nhËn thanh tãan b»ng thÎ tÝn dông: 36 1. Ph¸t hµnh thÎ. 2a. NhËn hµng hãa vµ dÞch vô vµ xuÊt tr×nh thÎ ®Ó thanh to¸n 2b. Ng•êi b¸n nhËn thÎ, dïng nghiÖp vô lËp phiÕu. 3. Ng•êi b¸n göi biªn lai ®Õn ng©n hµng ®¹i lý ®Ó thanh to¸n. 4. NH ®¹i lý kiÓm tra vµ b¸o cã vµo TK ng•êi b¸n t¹i NH ®¹i lý Ng©n hµng ph¸t hµnh Ng©n hµng Đ¹i lý Chñ së hƯu thÎ Ng•êi b¸n 1 3 48 7 6 5 2a 2b 5. NH ®¹i lý th«ng b¸o nî vµ ghi vµo TK NH ph¸t hµnh t¹i NH ®¹i lý. 6. NH ph¸t hµnh ghi cã vµo TK cña NH ®¹i lý vµ göi b¸o cã cho NH ®¹i lý. 7. NH ph¸t hµnh göi b¸o c¸o quyÕt to¸n th¸ng cho chñ sö dông thÎ. 8. Chñ sö dông thÎ thanh tãan cho NH ph¸t hµnh.