Chương 1 Tổng quan về ngân hàng Trung Ương

1 1 1 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 2 NỘI DUNG BÀI HỌC 1. Khái quát, quá trình ra đời của NHTW 2. Bản chất của NHTW 3. Chức năng của NHTW 4. Hệ thống tổ chức của NHTW Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 3 MỤC TIÊU BÀI HỌC Trong chương này chúng ta sẽ nghiên cứu:  Khái niệm, quá trình ra đời của NHTW.  Vai trò bản chất chức năng của NHTW  Mô hình tổ chức của NHTW 3 4 4 2 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 5 1. KHÁI NIỆM:  NHTW là ngân hàng phát hành tiền của quốc gia, là cơ quan quản lý vĩ mô lĩnh vực tiền tệ ngân hàng, là bộ máy tài chính tổng hợp, thực hiện chức năng điều tiết, ổn định sự phát triển của nền kinh tế, đồng thời tác động đến các chính sách tài chính tiền tệ của một quốc gia. 5 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 6 THẢO LUẬN:  Phân biệt sự khác nhau giữa ngân hàng Trung ương và ngân hàng Thương mại? 6 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 7 NHTW KHÁC NHTM:  Thứ nhất, NHTW không hoạt động vì mục tiêu kinh doanh như NHTM, NHTW hoạt động vì sự ổn định và phát triển của toàn bộ nền kinh tế. NHTW là cơ quan quản lý vĩ mô lĩnh vực tiền tệ ngân hàng.  Thứ hai, NHTW không giao dịch với các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân mà chỉ giao dịch với các NHTM để điều tiết hoạt động của hệ thống NHTM.  Thứ ba, NHTW là ngân hàng phát hành tiền của một quốc gia, cung ứng phương tiện thanh toán cho nền kinh tế.  Thứ tư, NHTW là ngân hàng duy nhất trong 1 nước, còn NHTM thì có số lượng rất lớn, phổ biến. 7 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 8 2.QUÁ TRÌNH RA ĐỜI CỦA NHTW: Hệ thống NH của mỗi quốc gia phát triển qua các thời kỳ như sau:  Thời kỳ thứ nhất: Từ thế kỷ V trở về trước : Thời kỳ sơ khai hình thành nghề NH.  Thời kỳ thứ hai: Từ thế kỷ V đến XV: Hoạt động NH trong thời kỳ từ thế kỷ thứ V đến XV sau Công nguyên đã có những bước phát triển mới tiến bộ so với giai đoạn sơ khai.  Thời kỳ thứ ba : Từ thế kỷ XVI đến nay: Đây là thời kỳ phát triển sôi động nhất của hệ thống NH, diễn ra từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XX. Thời kỳ phát triển thứ 3 của hệ thống NH bao gồm 3 giai đoạn: 8 3 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 9 2.QUÁ TRÌNH RA ĐỜI CỦA NHTW:  Giai đoạn I: Giai đoạn phát triển từ loại NHTM (Commercial Bank) trở thành loại NH Phát hành (Issuing Bank). Thế kỷ XVI -XVII  Giai đoạn II: Giai đoạn phát triển từ NH phát hành trở thành các NH phát hành độc quyền- Exclusive Issuing Bank (Khoảng từ đầu TK XVIII đến đầu TK XX).  Giai đoạn III: Giai đoạn phát triển từ NH phát hành độc quyền thành NHTW (Central Bank). Từ giữa TK XX 9 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 10 3. BẢN CHẤT CỦA NHTW  NHTW là ngân hàng phát hành tiền độc quyền của nhà nước  NHTW là thể chế bậc cao của hệ thống NHTM và là nơi cho vay cuối cùng của các NHTM NHTW là một bộ máy của nhà nước thực hiện quản lý nhà nước trong lĩnh vực tiền tệ - ngân hàng. NHTW là cơ quan quản lý kinh tế tài chính tổng hợp, là trung tâm tiền tệ, trung tâm tín dụng, và trung tâm thanh toán của toàn bộ nền kinh tế. 10 11 11 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 12 1. QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC TRONG LĨNH VỰC TIỀN TỆ - NGÂN HÀNG:  NHTW thực hiện chức năng với tư cách là một bộ máy quản lý của chính phủ, cơ quan tham mưu cho chính phủ trong lĩnh vực tiền tệ ngân hàng.  Xây dựng và thực hiện CSTT quốc gia  Thanh tra, giám sát HĐ của hệ thống NH NHTW hoạt động với trách nhiệm là một cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực tiền tệ ngân hàng. 12 4 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 13 2. CHỨC NĂNG NGHIỆP VỤ CỦA NHTW:  Phát hành tiền và điều tiết lưu thông tiền tệ:  Đây là chức năng quan trọng nhất của NHTW  Chức năng này tác động đến tình hình tiền tệ quốc gia  Ảnh hưởng đến kinh tế tài chính thế giới, nhất là các ngân hàng lớn trên thế giới: Hệ thống dự trữ liên bang Mỹ ( NHTW Mỹ) FED Ngân hàng Anh  NHTW Châu Âu  NHTW phát hành tiền qua 4 kênh: Cho NHTM vay, cho CP vay, thị trường mở, tăng dự trử ngoại tệ. 13 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 14 2. CHỨC NĂNG NGHIỆP VỤ CỦA NHTW:  Chức năng Ngân hàng của các ngân hàng;  NHTW không giao dịch với các doanh nghiệp cá nhân mà chỉ giao dịch với các NHTM và các tổ chức tín dụng: Mở TK tiền gửi và nhận dữ trử tiền tệ cho NHTM và TCTD Tiếp vốn cho NHTM và TCTD bằng hình thức chiết khấu, tái chiết khấu, cho vay bắt buộc trong TT Bù Trừ. Tổ chức thanh toán bù trừ Tổ chức điều hành thị trường mở, thị trường liên ngân hàng. Tổ chức hệ thống thông tin tín dụng và cung ứng dịch vụ thông tin tín dung (CIC) cho NHTM. Kiểm soát hoạt động tín dụng đối với NHTM 14 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 15 3. CHỨC NĂNG NGÂN HÀNG CỦA CHÍNH PHỦ:  Làm đại lý cho chính phủ trong việc phát hành và thanh toán trái phiếu khi đáo hạn Cho ngân sách nhà nước vay khi cần thiết Mở tài khoản và giao dịch với hệ thống kho bạc nhà nước Phối hợp với Kho bạc nhà nước trong việc phát hành và tiêu hủy tiền tệ, làm dịch vụ ngân hàng cho KBNN 15 16 16 5 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 17 Mô hình thứ nhất: Mô hình NHTW trực thuộc Chính phủ (hình A):  NHTW là cơ quan ngang Bộ, chịu sự lãnh đạo trực tiếp của Chính phủ.  Chính phủ kiểm tra, giám sát hoạt động của NHTW . 17 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 18 QUOÁC HOÄI CHÍNH PHUÛ BOÄ VAØ CAÙC CQ NGANG BOÄ CAÙC MUÏC TIEÂU KINH TEÁ – XAÕ HOÄI NGAÂN HAØNG TRUNG ÖÔNG Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 19 Mô hình thứ hai: Mô hình NHTW trực thuộc Quốc hội (hình B):  NHTW độc lập với Chính phủ  Chính phủ không giám sát, kiểm tra hoạt động của NHTW Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 20 QUOÁC HOÄI CHÍNH PHUÛ BOÄ VAØ CAÙC CQ NGANG BOÄ CAÙC MUÏC TIEÂU KINH TEÁ – XAÕ HOÄI NGAÂN HAØNG TW 6 21 21 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 22 1. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN:  6/5/1951 thành lập NHQGVN (NBV)  10/1961 đổi tên NHQGVN thành NHNNVN (SBV)  7/1976 tiếp quản và hợp nhất toàn bộ hệ thống NH miền Nam vào SBV  26/3/1988 chuyển hệ thống NH một cấp thành hệ thống NH hai cấp 24/5/1990 công bố 2 Pháp lệnh NH, đánh dấu sự ra đời của hàng loạt NHTM và các TCTD khác trong nền KT VN  02/12/1997 thay thế 2 Pháp lênh NH bằng 2 Luật NH 22