Chương 2 Lập dự án phát triển

CHƯƠNG 2 LẬP DỰ ÁN PHÁT TRIỂN Lập dự án phát triển 1. Các bước hình thành một dự án phát triển 2. Nội dung dự án tiền khả thi/Dự án khả thi 3. Phương pháp lập dự án phát triển 4. Phân tích hiệu quả dự án phát triển 5. Trình bày một dự án phát triển Các bước hình thành một dự án phát triển Xác định dự án Xây dựng dự án tiền khả thi Xây dựng dự án khả thi Thẩm định dự án Phê duyệt dự án Xác định dự án phát triển Là quá trình tìm hiểu cơ hội đầu tư để Giải quyết những thách thức của sự phát triển Khai thác tiềm năng chưa được sử dụng Căn cứ để xác định dự án Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội Chương trình phát triển kinh tế xã hội Các văn bản thể hiện chủ trương của Nhà nước Kết hợp kỹ thuật – công nghệ, chuỗi sản xuất Nghiên cứu thị trường, nghiên cứu kinh tế - xã hội Kết quả đánh giá kết thúc của một dự án trước đó Xác định vấn đề –Vấn đề gì? • Cấp bách, cần được tập trung giải quyết • Mục tiêu rõ ràng, phù hợp với chiến lược/kế hoạch 5 năm • Thời gian giải quyết –Có cần phải giải quyết vấn đề bằng một dự án phát triển không? • Giao nhiệm vụ phải thực hiện • Dùng chính sách vĩ mô, vi mô • Dùng pháp luật để cưỡng chế thi hành • Giải pháp thị trường • Động viên, khuyến khích… Ví dụ Dự án Hỗ trợ kỹ thuật tăng cường năng lực xây dựng kế hoạch phát triển giáo dục trung hạn Dự án Hỗ trợ phát triển dịch vụ phát triển doanh nghiệp thủ công mỹ nghệ Dự án Tăng cường năng lực dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân Thảo luận nhóm Xác định dự án Nội dung dự án tiền khả thi/khả thi 1. Sự cần thiết phải thực hiện dự án 2. Các mục tiêu của dự án 3. Kế hoạch hoạt động 4. Thời gian, đối tượng, phạm vi thực hiện tiến độ và địa bàn triển khai 5. Cơ quan quản lý dự án, cơ quan thực hiện, cơ quan phối hợp 6. Nhu cầu tổng mức vốn và cơ cấu nguồn vốn 7. Đối tượng thụ hưởng 8a. Phân tích tài chính dự án 8b. Đánh giá hiệu quả kinh tế - xã hội của dự án 9. Các giải pháp lớn thực hiện dự án; 10. Khung giám sát, đánh giá và hệ thống các chỉ số theo dõi, giám sát, đánh giá dự án Nội dung dự án tiền khả thi/khả thi Xây dựng Chương trình – Dự án bằng khung logic Khung logic • Tập hợp các mối quan hệ nhân quả mà qua đó các nguồn lực cung cấp cho dự án được chuyển hóa để đạt được các mục tiêu mà dự án đề ra trong điều kiện các giả định về nhân tố tác động bên ngoài được xác định rõ ràng. Khung lôgíc là một công cụ phân tích, trình bày và quản lý giúp các cán bộ thực hiện giám sát, các nhà hoạch định và nhà quản lý thực hiện các nhiệm vụ sau: • Phân tích thực trạng trong quá trình chuẩn bị; • Xây dựng lịch trình lôgíc cho các hoạt động để đạt được kết quả đầu tư; • Xác định các rủi ro tiềm ẩn ảnh hưởng tới việc đạt được các kết quả bền vững; • Thiết lập cơ chế giám sát và đánh giá các sản phẩm đầu ra và kết quả đầu tư; • Giám sát và đánh giá dự án trong quá trình thực hiện. • Khung lôgíc được coi như một công cụ lập kế hoạch, thực hiện và giám sát và đánh giá các hoạt động. • Khung lôgíc đôi khi còn được gọi là Ma trận thiết kế chương trình/dự án. Mô tả tóm tắt Các chỉ số có thể đo lường Các phương tiện kiểm chứng Các giả định cơ bản Mục tiêu chung Bắt đầu Mục tiêu cụ thể Kết thúc Kết quả Đầu ra Hoạt động Đầu vào Trình tự xây dựng khung logicXây dựng khung logic của dự án Giải thích từ ngữ • MỤC TIÊU: Phát biểu chung về những gì mong muốn đạt được từ những hoạt động của Chương trình/dự án. • CHỈ TIÊU: Là một thành phần cụ thể phải đạt được để thực hiện mục tiêu. Chỉ tiêu là một cụ thể hóa của mục tiêu, được biểu thị bằng con số, thời điểm và địa điểm mà các con số đó được thực hiện và đạt được. Chỉ tiêu xác định mức độ kỳ vọng của Chương trình/dự án hoặc một chính sách cụ thể. • CHỈ SỐ: Biến số cho ta một cơ sở đơn giản và đáng tin cậy để xác định sự thay đổi trong quá trình thực hiện hoặc hoàn thành Chương trình/dự án. Chỉ số có thể là biến số định tính hoặc định lượng cho ta các phương tiện đơn giản để đo lường kết quả của các hoạt động, phản ánh được các thay đổi liên quan tới một biện pháp can thiệp (hoặc một hoạt động đầu tư). Chỉ số có thể được chia thành các chỉ số hoạt động, đầu ra, kết quả, và tác động. Giải thích từ ngữ • ĐẦU VÀO: Là các nguồn lực, các điều kiện vật chất được sử dụng để triển khai thực hiện Chương trình/dự án. Đầu vào có thể là kinh phí, cơ sở vật chất, nguồn nhân lực được sử dụng để triển khai thực hiện Chương trình/dự án. • ĐẦU RA: Sản phẩm vật chất, dịch vụ hay một hoàn cảnh trực tiếp do Chương trình/dự án tạo ra. Là sản phẩm của đầu vào hoặc thứ chúng ta sản xuất, làm được nhờ có đầu vào. Đó là các sản phẩm hữu hình hoặc các dịch vụ được cung cấp nhờ các hoạt động. Đầu ra là các thứ hữu hình và có thể đếm được. • HOẠT ĐỘNG: Hành động hoặc công việc được chúng ta tiến hành trong một Chương trình/dự án nhằm biến đổi ĐẦU VÀO thành ĐẦU RA. • KẾT QUẢ: Kết quả là những sự thay đổi hành vi nhờ vào các đầu ra của Chương trình/dự án. Kết quả có thể được gia tăng, giảm đi, tăng cường, hoặc duy trì. Giải thích từ ngữ • GIẢ ĐỊNH: Những điều kiện quan trọng liên quan tới thành công của một Chương trình/dự án (bao gồm cả các rủi ro) mà không thuộc phạm vi kiểm soát của Chương trình/dự án. • CÁC PHƯƠNG TIỆN KIỂM CHỨNG: Các nguồn dữ liệu, các công cụ và kĩ năng thu thập dữ liệu được sử dụng để đo lường các chỉ số được lựa chọn nhằm giám sát – đánh giá một chương trình/dự án. Các chỉ số này có thể được kiểm chứng một cách khách quan. • Lôgíc theo chiều dọc xác định những gì dự án định làm (mô tả tóm tắt), các mối quan hệ nhân quả, và những giả định quan trọng cũng như các rủi ro nằm ngoài tầm kiểm soát của nhà quản lý. • Lôgíc theo chiều dọc được nối với nhau bởi các giả định, thứ tự như sau: • Nếu có các hoạt động và các giả định liên quan thì sẽ có các đầu ra • Nếu có các đầu ra và các giả định liên quan thì sẽ có các kết quả • Nếu có các kết quả và các giả định liên quan thì sẽ đạt được các mục tiêu. Tính logic theo chiều dọc • Lôgíc theo chiều ngang xác định phương pháp đo lường các mục tiêu cụ thể của dự án thánh phần đã được mô tả tóm tắt (các chỉ số có thể kiểm chứng được) và các phương tiện kiểm chứng. Tính logic theo chiều ngang Trình tự xây dựng khung logic • Mô tả tóm tắt: đi từ mục đích xuống đầu vào, điền các thông tin có trong Báo cáo nghiên cứu khả thi hay Tài liệu thiết kế dự án; • Các giả định: đi từ đầu vào đến mục tiêu, giải thích các rủi ro cần phải kiểm soát và các điều kiện cần thiết đảm bảo cho dự án đầu tư được thực hiện. • Các chỉ số: đi từ mục đích xuống đầu vào, giải thích nên sử dụng dấu hiệu thay đổi nào để đo lường tiến độ và mức độ thực hiện. • Các phương tiện kiểm chứng: đi từ đầu vào đến mục đích, tóm tắt nguồn và cách thức thu thập dữ liệu. Trả lời các câu hỏi “Đo lường cái gì?” và “Đo lường như thế nào?” 7 bước xây dựng khung logic của dự án Bước 1: Xác định vấn đề • Vấn đề gì? – Xuất phát từ mục tiêu của kế hoạch cấp cao hơn – Có tính cấp bách, liên ngành, liên vùng, có tầm quan trọng đối với sự phát triển kinh tế xã hội đất nước – Mục tiêu rõ ràng, lượng hóa được – Thời gian xác định rõ ràng. Bước 1: Xác định vấn đề (tt) • Có thể giải quyết vấn đề bằng một DA không? – Phân tích các giải pháp thay thế để giải quyết vấn đề: – Giao nhiệm vụ trực tiếp phải thực hiện – Dùng chính sách vĩ mô điều tiết – Dùng luật pháp cưỡng chế thi hành – Dùng giải pháp thị trường – Dùng giải pháp động viên, khuyến khích… – Tất cả các giải pháp trên không thể giải quyết được vấn đề -> cần xây dựng một DA để giải quyết. – Dự án là 1 phương tiện đặc thù để giải quyết vấn đề có liên quan đến mục tiêu kế hoạch cấp cao hơn. Bước 2: Xác định cây mục tiêu • Xác định mục tiêu cuối cùng, dựa theo 2 cách: – Mục tiêu phát triển đã được xác định trong chiến lược và kế hoạch – Thực trạng vấn đề đang nghiên cứu – Xác định các mục tiêu trung gian: Dựa vào mục tiêu cuối cùng. – thứ bậc các mục tiêu – số lượng mục tiêu trung gian trong mỗi thứ bậc. • Cây mục tiêu: tập hợp mục tiêu cuối cùng và mục tiêu trung gian. • KẾT QUẢ: Kết quả là những sự thay đổi hành vi nhờ vào các đầu ra của dự án. Kết quả có thể được gia tăng, giảm đi, tăng cường, hoặc duy trì. Bước 3: Xác định các đầu ra • ĐẦU RA: Sản phẩm vật chất, dịch vụ hay một hoàn cảnh trực tiếp do Chương trình/dự án tạo ra. Là sản phẩm của đầu vào hoặc thứ chúng ta sản xuất, làm được nhờ có đầu vào. Đó là các sản phẩm hữu hình hoặc các dịch vụ được cung cấp nhờ các hoạt động. Đầu ra là các thứ hữu hình và có thể đếm được. • Để thực hiện cây mục tiêu cần xác định rõ các đầu ra. • Xuất phát từ cây mục tiêu -> xác định các đầu ra. Bước 4: Xác định các hoạt động • HOẠT ĐỘNG: Hành động hoặc công việc được chúng ta tiến hành trong một Chương trình/dự án nhằm biến đổi ĐẦU VÀO thành ĐẦU RA. • Xác định các hoạt động để có thể tạo ra các đầu ra cần có Bước 5: Xác định các nguồn lực • ĐẦU VÀO: Là các nguồn lực, các điều kiện vật chất được sử dụng để triển khai thực hiện dự án. • Các loại nguồn lực: Vốn, lao động, công nghệ, máy móc thiết bị, nhiên nguyên vật liệu. • Xác định nhu cầu của từng yếu tố nguồn lực: Dựa vào (i) mục tiêu, (ii) giải pháp, (iii) hệ thống định mức tiêu hao nguồn lực cho việc thực hiện mỗi giải pháp. • Xác định khả năng đáp ứng nhu cầu: nguồn trong và ngoài nước, Nhà nước và các thành phần kinh tế khác. • Nguyên tắc: khai thác tối đa khả năng để đáp ứng nhu cầu chứ không dựa vào nguồn lực sẵn có. • Công cụ: các bảng cân đối nguồn lực:Bảng cân đối vốn, lao động, nguyên nhiên vật liệu, năng lượng. Bước 6: Xác định các giả định • GIẢ ĐỊNH: Những điều kiện quan trọng liên quan tới thành công của một Chương trình/dự án (bao gồm cả các rủi ro) mà không thuộc phạm vi kiểm soát của Chương trình/dự án. • Đối với mỗi dòng từ đầu vào đến mục tiêu, xác định các giả định có liên quan để đạt được kết quả Bước 7: Xác định các chỉ số có thể đo lường • CHỈ SỐ: Biến số cho ta một cơ sở đơn giản và đáng tin cậy để xác định sự thay đổi trong quá trình thực hiện hoặc hoàn thành dự án. Chỉ số có thể là biến số định tính hoặc định lượng cho ta các phương tiện đơn giản để đo lường kết quả của các hoạt động, phản ánh được các thay đổi liên quan tới một biện pháp can thiệp (hoặc một hoạt động đầu tư). • Xác định các chỉ số có thể đo lường cho từng dòng lần lượt từ mục tiêu chung đến đầu vào Bước 8: Xác định các phương tiện kiểm chứng • CÁC PHƯƠNG TIỆN KIỂM CHỨNG: Các nguồn dữ liệu, các công cụ và kĩ năng thu thập dữ liệu được sử dụng để đo lường các chỉ số được lựa chọn nhằm giám sát – đánh giá một CT-DA. Các chỉ số này có thể được kiểm chứng một cách khách quan. • Với mỗi dòng từ đầu vào đến mục tiêu, xác định các phương tiện kiểm chứng đối với mỗi chỉ số. Thảo luận nhóm: Xây dựng khung logic của dự án