Chương 2 Lý thuyết cầu

Chương 2LÝ THUYẾT CẦU CÇu vµ co gi·n C¸c lý thuyÕt kinh tÕ vÒ hµnh vi cña ng­êi tiªu dïng ¦íc l­îng cÇu và Dù ®o¸n cÇu CẦU Nhân tố ảnh hưởng tới lượng cầu: Giá cả của hàng hóa(PX) (CeterisParibus) vắn tắt: P↑(↓) => Q↓(↑) P Q P1 P2 Q1 Q2 I II CÁC NHÂN TỐ TRUYỀN THỐNG ẢNH HƯỞNG TỚI CẦU Giá các hàng hóa liên quan (Py) Thu nhập (I): Số lượng người mua tham gia thị trường(N) Thị hiếu (T) Kỳ vọng (E) Các yếu tố khác Các ntố khác của cầu Lãi suất: i i ↑ => ↑ Tiền gửi tiết kiệm => D H2 ↓ Tín dụng: C nhiều hình thức tín dụng => ↑ D H2 TD Quảng cáo: A , SỰ THAY ĐỔI CỦA CẦU Cầu tăng đường cầu dịch sang phải ( D ®Õn D1) Cầu giảm đường cầu dịch sang trái ( D ®Õn D2) P D D1 D2 Q S E Qe Q1 Q2 I II Giá cả hàng hóa có liên quan (Py) QxD = (Py; nhân tố khác const) H2 có liên quan là loại H2 có quan hệ với nhau trong việc thoả mãn 1 nhu cầu nào đó của con người Bao gồm Hàng hóa thay thế Hàng hóa bổ sung Hàng hóa thay thế là H2 có thể SD thay thế nhau trong việc thoả mãn 1 ncầu nào đó của con người Quan hệ giữa Py và QDxcó qhệ thuận chiều vd: khi PCÀ PHÊ=> QDCP=>DCHÈ ↑ => đường DCHÈdịch sang phải QDx = b + a PY , (a > 0) QDx = 5 + 2 PY Hàng hóa bổ sung là H2 được SD đồng thời với H2 khác Quan hệ giữa Py và QDx có qhệ nghịch chiều vd: khi PCÀ PHÊ=> QDCP=>Dđường ↓ => đường Dđường dịch sang trái QDx = b + a PY , (a DH cũng thay đổi Hàng hóa bình thường: có quan hệ tỷ lệ thuận H2 thiết yếu: tốc độ thay đổi thu nhập > tđộ tđổi cầu H2 thông thường: tốc độ thay đổi thu nhập ~ tđộ tđổi cầu H2 xa xỉ: tốc độ thay đổi thu nhập thay đổi về lượng cầu dọc theo đường cầu => vận động Sự dịch chuyển của đường cầu(biến ngoại sinh) Khi các ntố (PY, I, N, T, E) thay đổi => đường cầu dịch chuyển 4.1. Thuế đánh trọn gói thuế mang b/c lợi nhuận không ảnh hưởng đến cung của DN thuế đánh 1 lần (T) chỉ làm giảm  mà không làm thay đổi cung CHỨNG MINH Π = TR – TC =>MAX MR = MC => QTỐI ƯU : ΠMAX ΠTAX = TR – TC – T => MAX MR = MC => QTỐI ƯU : ΠTAX.MAX => QTỐI ƯU = const , => P = const ΔΠ = ΠTAX.MAX – ΠMAX = -T thuế đánh trọn gói mang B/C về lợi nhuận 4.2.Thuế đánh vào từng đ.v SP thuế mang b/c chi phí ảnh hưởng đến cung của DN thuế đánh vào từng đ.v SP làm tđổi cung của DN theo hướng dịch chuyển đường S sang trái PHÂN BỔ THUẾ t = tTD + tSX; Pstax = PS + t tTD = Ptax – Pe => TRTAXTD= tTD.QTAX tSX = t– tTD => TRTAXSX= tSX.QTAX TRTAX= t.QTAX = TRTAXTD + TRTAXSX = QTAX .(tTD + tSX) = QTAX . t Doanh thu thuÕ Pt PE Qt QE t TRTTD TRTSX PST =PS+t PS P D Q 5.1. Trợ cấp trọn gói mang b/c lợi nhuận không ảnh hưởng đến cung của DN Trợ cấp 1 lần (Tr) chỉ làm tăng  mà không làm thay đổi cung CHỨNG MINH Π = TR – TC =>MAX MR = MC => QTỐI ƯU : ΠMAX ΠTr = TR – TC + Tr => MAX MR = MC => QTỐI ƯU : ΠTr.MAX => QTỐI ƯU = const , => P = const ΔΠ = ΠTr.MAX – ΠMAX = Tr Trợ cấp trọn gói mang B/C về lợi nhuận 5.2. TRỢ CẤP VÀO TỪNG ĐVSP tr = trTD + trSX; Pstr = PS - tr trTD = Pe – Ptr => TEtrTD= trTD.Qtr trSX = tr – trTD => TEtrSX= trSX.Qtr TEtr = tr.Qtr = TEtrTD + TEtr SX = Qtr .(trTD + trSX) = Qtr . tr CHÍNH SÁCH TRỢ CẤP/1đvsp S’ D TEtrSX Pe Ptr s TEtrTD CẦU VÀ CO DÃN ĐỘ CO DÃN ĐỘ CO GIÃN CỦA CẦU Độ co giãn của cầu theo giá: EDP Độ co giãn của cầu theo thu nhập: EDI Độ co giãn chéo: EXY ĐỘ co d·n cña cÇuTHEO GIÁ Kn: là đại lượng đo bằng tỷ số giữa % thay ®æi cña l­îng cÇu với % thay ®æi cña giá(các ntè kh¸c gi÷ nguyªn) công thức: CÁCH TÍNH ĐỘ CO DÃN THEO 2 TRƯỜNG HỢP CO DÃN ĐIỂM CO DÃN KHOẢNG (ĐOẠN) Co d·n ®iÓm là co dãn tại 1 điểm nào đó của đường cầu = 1/độ dốc .P/Q Co d·n kho¶ng Là co dãn tại 1 khoảng hữu hạn nào đó của đường cầu Thực chất: là co dãn giữa 2 mức giá khác nhau §å thÞ: E >1; E 1 2. E 1 E 0 hµng hãa bình th­êng EI > 1 hµng hãa xa xØ E = 1 H2 th«ng thường 00 : X vµ Y lµ hai hµng hãa thay thÕ Exy tăng thuế nếu là công cụ qlý => tăng, giảm T Xu hướng: đẩy tỷ lệ thuế cao => trốn T giảm T => thu được ít liên quan đến chsách đa dạng hóa sp C¸c h·ng ph¶i chó ý c©n nh¾c chÝnh s¸ch gi¸ c¶ ®èi víi nh÷ng hµng hãa cã nhiÒu s¶n phÈm thay thÕ. C¸c h·ng nªn ®ång bé hãa qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ®a d¹ng hãa trong kinh doanh ®èi víi nh÷ng hµng hãa bæ sung (trong c¶ s¶n xuÊt vµ tiªu dïng) Mèi quan hÖ E - ChÝnh s¸ch hèi ®o¸i ChÝnh s¸ch hèi ®o¸i lµ 1 trong nh÷ng chs vÜ m« Quy ®Þnh gi¸ trÞ ®ång néi tÖ thÊp so víi ®ång ngo¹i tÖ cã t¸c ®éng khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, h¹n chÕ nhËp khÈu Quy ®Þnh gi¸ trÞ ®ång néi tÖ cao so víi ®ång ngo¹i tÖ cã t¸c ®éng khuyÕn khÝch nhËp khÈu, h¹n chÕ xuÊt khÈu C¶i thiÖn c¸n c©n th­¬ng m¹i: ®¶m b¶o §K Masshall Lerner: EDPX + EDPI > 1 EDPX lµ E cña cÇu hµng xuÊt khÈu theo gi¸ EDPI lµ E cña cÇu hµng nhËp khÈu theo gi¸ ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i §èi víi nh÷ng hµng trong n­íc kh«ng s¶n xuÊt ®ù¬c cÇu th­êng lµ Ýt co d·n=>T.H nhập khẩu, khi nhập khẩu vì ED ít thay đổi NÕu ®¸nh thuÕ cao kh«ng cã ý nghÜa b¶o hé mµ chØ lµm t¨ng gi¸ vµ cã thÓ dÉn tíi l¹m ph¸t MQH GiỮA Edi VỚI CHÍNH SÁCH ĐẦU TƯ C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ph¶i tÝnh ®Õn c¶ viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu s¶n xuÊt gi÷a c¸c vïng theo thu nhËp Trong chiến lược cạnh tranh: chú ý chất lượng sp Khi thu nhËp thay ®æi ph¶i chó ý ®Õn ®iÒu chØnh c¬ cÊu ®Çu t­ => lµ c¬ së cho chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ cña tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ®ang pt Sử dụng E để dự báo D E cho biết mức độ p.ư của lượng D đối với sự thay đổi của các n.tố a.h đến D => Sử dụng E để dự báo D LÝ THUYẾT HVI NGƯỜI TD Lý th bàng quan- ngân sách (lý th U so sánh được) Cách tiếp cận bằng đại số Lý th sở thích bộc lộ Lý th bàng quan- ngân sáchmột số giả thuyết Së thÝch mang tính hợp lý U có thể so sánh được Së thÝch mang tính bắc cầu Së thÝch mang tính nhÊt qu¸n Tỷ lệ thay thế cb giảm dần TU phụ thuộc vào số lượng hàng hóa mà ng TD SD 2. Lợi ích có thể so sánh Cách tiếp cận phân tích đường bàng quan và ngân sách Đường ngân sách Đường bàng quan Đường ngân sách Đ/N:Đường ngân sách thể hiện các kết hợp khác nhau của hai hàng hóa mà người tiêu dùng có thể mua được với thu nhập hiện có. Phương trình đường ngân sách: I=X.PX + Y.PY hay Y= I/PY – PX/Py.X Trong đó: I là thu nhập của người tiêu dùng PX là giá của hàng hóa X Py là giá của hàng hóa Y X Y 0 I/PX I/PY Đường ngân sách Độ dốc= -PX/PY Đường bàng quan Kn: đường IC biểu thị các kết hợp khác nhau của hai H2 mang lại cùng một mứcU t/c:+đườngIC nghiêng xuống phải + Đường IC là đường cong lồi so với gốc tọa độ MRSX/Y= -dY/dX =MUX/MUY + Đường IC càng xa gốc tọa độ thể hiện U thu được càng cao + Các đường IC k cắt nhau Hàng hóa X Hàng hóa Y U3 U2 U1 Họ các đường bàng quan CÁC DẠNG ĐẶC BIỆT ĐƯỜNG IC Hàng hóa thay thế 2. hàng hóa bổ sung 1 2 Y X Đường IC nghiêng xuống về phía phải CM: gs đường IC nghiêng lên theo kn: UB = UC theo gt về sở thích ng TD UB > UC Vô lý KL: đường IC nghiêng xuống Vùng được ưa thích nhiều hơn vùng ít được ưa thích hơn B C IC Y X Đường IC khác nhau => U khác nhau CM: đường IC càng xa gốc tọa độ => U càng lớn theo gt về sở thích người TD UB > UA> UC Vùng được ưa thích nhiều hơn vùng ít được ưa thích hơn B C UA Y X Các đường IC không cắt nhau CM:gsđường IC cắt nhau theo kn: UB = UA UC = UA => UB = UC theo t/c 2: UB ≠ UC Vô lý KL:đường IC không cắt nhau B C A Y X Lựa chọn tiêu dùng tối ưu Kết hợp đường bàng quan và ngân sách: I = const TU = const TU => max I => min PX/PY = MUX/MUY Hay, MUX/PX=MUY/PY Áp dụng cho trhợp tổng quát: MUX/PX=MUY/PY=…MUZ/PZ U2 Y* X* Cách XĐ đường cầu Đường TD giá cả Cách XĐ đường D bằng đường IC Y X X1 X2 X3 QX P1 P2 P3 Đường TD giá cả I,PY = const, PX ↓ => đường I xoay ra ngoài Tập hợp tất cả các điểm CB => đường TD giá cả Ảnh hưởng thay thế và ả.h thu nhập Ảnh hưởng thay thế: P thay đổi (P↓) U = const Cách XĐ:e1 lch ban đầu X1 vẽ đường I tưởng tượng A’A*║AB*tiếp tuyến vớiU1 XĐ e2=>X2 : U = const - Ảnh hưởng thu nhập + U thay đổi (U↑): e3 H2bình thường: X3>X2 e1 e2 e3 Y A A’ X1 X2 B X3 A* B* U1 U2 SE: X1X2 IE: X2X3 X Ảnh hưởng thay thế và ả.h thu nhập Ảnh hưởng thay thế: P thay đổi (P↓) U = const Cách XĐ:e1 lch ban đầu X1 vẽ đường I tưởng tượng A’A*║AB*tiếp tuyến vớiU1 XĐ e2=>X2 : U = const - Ảnh hưởng thu nhập + U thay đổi (U↑): e3 H2bình thường: X3>X2 e1 e2 e3 Y A A’ X1 X2 B X3 A* B* U1 U2 SE: X1X2 IE: X2X3 X Ảnh hưởng thay thế và ả.h thu nhập Ảnh hưởng thu nhập + U thay đổi (U↑) : e3 + H2thứ cấp: X3X2 : U = const Ảnh hưởng thu nhập U thay đổi (U↓):e3(U2=>U1) H2bình thường: X3 X2 : U = const Ảnh hưởng thu nhập U thay đổi (U↓):e3(U2=>U1) H2bình thường: X3 X2 : U = const - Ảnh hưởng thu nhập U thay đổi (U↓): e3 H2 thứ cấp : X3>X2 e1 e2 e3 Y A A’ X2 X3 X1B* A* B U1 U2 SE: X1X2 IE: X2X3 X PHÊ PHÁN CÁCH TIẾP CẬN ĐƯỜNG CONG BÀNG QUAN Hạn chế: + gđ về độ lồi về đường cong IC + chưa chắc đã bộc lộ chính xác sở thích + gđ về tính hợp lý và MU + chưa phân tích tác động của các ntố: qcáo, hành vi quá khứ Ưu điểm: + lợi ích có thể so sánh được + cung cấp cơ sở cho kn thặng dư TD=> thiết kế các chính sách của chính phủ BT t×nh huèng ¤ng Bé tr­ëng Bé T/C nhËn thÊy r»ng CP cÇn ph¶i trî cÊp cho viÖc mua l­¬ng thùc cña nh÷ng ng­êi cã thu nhËp thÊp. Ng­êi ta ®· X§ nh÷ng ng­êi thÝch hîp ®­îc h­ëng kho¶n tr/c nµy. VÊn ®Ò lµ nªn sö dông lo¹i tr/c nµo. Mét P.A ¤ng Bé tr­ëng ®ang c©n nh¾c lµ thanh to¸n b»ng tiÒn trän gãi, nhê ®ã nh÷ng ng­êi ®­îc tr/c ®­îc 1 kkho¶n tiÒn cè ®Þnh vµ nhê ®ã thu nhËp cña hä t¨ng lªn . Mét P.A kh¸c lµ tr/c cho viÖc mua l­¬ng thùc cña ng­êi TD b»ng viÖc trî gi¸ l­¬ng thùc. NghÜa lµ gi¸ mµ hä tr¶ cho c¸c mÆt hµng l­¬ng thùc ®­îc gi¶m ®i 1 sè % nhÊt ®Þnh. ¤ng BTBTC biÕt r»ng c¶ 2 P.A tr/c nµy ®Òu cã ¶.h ®Õn hµnh vi chi tiªu cña ng­êi TD v× chóng cã ¶.h thu nhËp vµ ¶.h thay thÕ. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ l­îng tiÒn tr/c lµ cã h¹n vµ «ng BTBTC muèn biÕt P.A nµo lµm cho ng­êi TD ®­îc lîi nhiÒu h¬n. NÕu lµ 1 c«ng chøc ë BTC, b¹n h·y ph©n tÝch nhøng t¸c ®éng cña 2P.A tr/c nµy theo SE vµ IE mµ mçi P.A g©y ra ®víi chitiªu cña ngTD. H·y b×nh luËn vµ minh ho¹ nh÷ng ph©n tÝch ®ã b»ng ®å thÞ. 3.PHÂN TÍCH TRẠNG THÁI CB CỦA ng­êi TD BẰNG ĐẠI SỐ Xét BT hàm lợi ích U = U(X1,X2, …,Xn) => MAX ĐK: ∑ Pi . Xi = I (i=1,n) Lập hàm Lagrange £ = U(X1,X2, …,Xn) + λ( I - ∑ Pi . Xi ) => MAX ∂£/∂Xi = ∂U(X)/∂Xi – λPi = 0 => ∂U(X)/∂Xi/Pi = λ ∂£/∂λ = I - ∑ Pi . Xi = 0 ∂U(X)/∂X1/P1=∂U(X)/∂X2/P2=..=∂U(X)/∂Xn/Pn=λ Ngtắc TDCB: λ= MU1/P1 = MU2/P2 = … = MUn/Pn Vd: U(X,Y)=aln(X)+(1-a)ln(Y)=>max Và hàm: U(X,Y) = Xa.Y1-a, với X.PX + Y.PY = I £ = alnX + (1-a)lnY+ λ[I – (Px.X +Y.Py)] =>max ∂£/∂X = a/X – λPx = 0 ∂£/∂Y = (1-a)/Y – λPY = 0 ∂£/∂λ = Px.X +Y.Py –I = 0 Px.X = a/λ =>λ = 1/I => X =(a/Px).I Y.Py = (1-a)/λ Y = [(1-a)/Py].I LỢI ÍCH CẬN BIÊN CỦA THU NHẬP U = f(X,Y);X=f(I);Y=f(I) =>dU/dI = dU/dX. dX/dI + dU/dY. dY/dI I = Px.X + Py.Y => dI = Px.dX +Py.dY dU/dI = dU/dX. dX/dI + dU/dY. dY/dI MUx(X,Y).(dX/dI)+MUY(X,Y)dY/dI λ= MUX/PX = MUY/PY => MUX=PX..λ MUY=PY..λ dU/dI = PX..λ.dX/dI+ PY..λ dY/dI = λ(PX.dX+ PY. dY)/dI = λ KL: λ= MUX/PX = MUY/PY = dU/dI MU đạt được/1đTE1H2 = MU của 1đ I tăng thêm Khi: a = 1/2, Px = 1, Py = 2 I = 100 => λ = 1/I = 1/100 = 1% X =(a/Px).I = ( 0,5/1).100 = 50 Y = [(1-a)/Py].I = (1 – 0,5)/2 . 100 = 25 U = ln√50 + ln√25 = ln25.√2 = 3,565 I = 101 => ΔI = 101 – 100 = 1 X = 50,5 ; Y = 25,25 => U = 3,575 ΔU = 3,575 – 3,565 = 0,01 =1% KL: yn λ nếu ΔI↑= 1®¬n vÞ => ΔU↑= λ Hay:1đ I tăng thêm làm tăng lợi ích 1 lượng là λ TÍNH ĐỐI NGẪU CỦA LÝ THUYẾT TD Min (X.PX + Y.PY ) Đk:U(X,Y) = U* φ = X.PX + Y.PY + µ[ U* - U(X,Y) ] => Min ∂ φ/∂X=Px–µMUx(X,Y)=0=>µ= Px /MUx(X,Y) ∂φ/∂Y=PY -µMUY(X,Y)=0=>µ=PY/MUY(X,Y)=> µ=Px /MUx(X,Y)=PY /MUY(X,Y)=>µ=1/λ để tối thiểu hóa chi tiêu:MUx/MUY =Px/Py  U* => Imin Min (X.PX + Y.PY),U*= XaY1-a φ = X.PX + Y.PY - µ[ Xa.Y1-a – U*] => Min ∂ φ/∂X=Px –µaXa-1.Y1-a = Px - aµXa.Y1-a / X = 0 ∂φ/∂ Y=PY–µ(1-a)Xa.Y-a=PY – (1-a)µXa.Y1-a / Y = 0 Px=µaU*/X=>µ= Px /aXa-1.Y1-a PY=µ(1-a)U*/Y=>µ= PY /(1-a)Xa.Y-a Px/PY=a/(1-a).Y/X=>X/Y=a. PY/(1-a) Px X = Y.a.PY/(1-a) Px =>(X/Y)a=[ aPY/(1-a)Px ]a U*=XaY1-a=>(X/Y)a=U*/Y=>Y=U*[(1-a)PX/aPY ]a X =U*[(1-a)PX/aPY ]a-1 Imin= X.PX + Y.PY= U*a-a(1-a)a-1PaX.P1-aY HÀM CẦU MarShall Px=µaU*/X=> X Px=µaU* X=µaU*/Px PY=µ(1-a)U*/Y=>YPY= µ(1-a)U* X.PX + Y.PY = µU*=> µ = I/U* => I = U*.µ X=µaU*/Px => X = a.I/Px Y= µ(1-a)U*/PY =>Y = (1-a).I/PY Ảnh hưởng thay thế và ả.h thu nhậpkhi Px thay ®æi Ảnh hưởng thay thế: Sù thay ®æi cña l­îng cÇu khi lîi Ých cè ®Þnh SE = ∂X/∂Px|U=U* Ảnh hưởng thu nhËp: Sù thay ®æi cña l­îng cÇu víi lîi Ých thay ®æi nh­ng gi¸ cña H2 cè ®Þnh( thu nhËp thùc tÕ thay ®æi) IE = (∂X/∂I)(∂I/∂Px) KL: ∂X/∂Px = ∂X/∂Px|U=U* + (∂X/∂I)(∂I/∂Px) Ph­¬ng tr×nh Slutsky Tõ rµng buéc ng©n s¸ch cña ng­êi TD I = X.PX + Y.PY => ∂I/∂Px =X khi gi¸ cña H2 X t¨ng 1$, møc thu nhËp cña ng­êi TD ®¹t ®­îc khi b¸n H2 X t¨ng X $. Nh­ng ngTD kh«ng së h÷u H2  vËy ngTD cÇn ph¶i thªm bao nhiªu thu nhËp ®Ó duy tr× møc sèng nh­ cò khi P thay ®æi Thùc tÕ ¶nh h­ëng thu nhËp th­êng ph¶n ¸nh sù gi¶m sót trong søc mua => ¶nh h­ëng thu nhËp th­êng mang dÊu ©m h¬n lµ dÊu d­¬ng KL: ∂X/∂Px = ∂X/∂Px|U=U* - (∂X/∂I)(∂I/∂Px) 4. LÝ THUYẾT SỞ THÍCH BỘC LỘ Được giới thiệu vào năm 1938 Cơ sở lý thuyết Giả định: tính hợp lý, tính nhất quán, tính bắc cầu Người TD bộc lộ sở thích thông qua QĐ muasắm Nội dung: lý thuyết sở thích là 1 quá trình ngược lại với phương trình bàng quan, ngân sách => nếu biết được những sự lựa chọn mà người TD thực hiện thì có thể XĐ được sở thích của họ một số giả định Së thÝch mang tính hợp lý Së thÝch mang tính bắc cầu Së thÝch mang tính nhÊt qu¸n Tập hợp hàng hóa bộc lộ sở thÝch Ảnh hưởng thay thế và ảh thu nhập Ảnh hưởng thay thế: P thay đổi (P↓); I = const Cách XĐ:e1 lch ban đầu X1 vẽ đường I tưởng tượng A’B*║AC đi qua điểm E Nếu SE=0 Lựa chọn E SE= X2X1 chọn F víi (X2>X1) trªn ®o¹n EB* ( không chọn ®o¹n EA’: tính nhất quán). . A’h thu nhËp : thu nhËp ttÕ th®æi Phu thuéc vµo b/c cña hµng ho¸ + H2 bth­êng: X3>X2  ®iÓm N + H2 thø cÊp: X3 khi P biến động ¦íc l­îng và dự đoán cÇu ¦íc l­îng Kn: Ư.L D là lượng hoá mqh giữa lượng D và các y/t ảnh hưởng đến D Ptr D: QD = f(P,PS,PC,I,A, AS,AC,i,C,T,E) i: (interestrate) lãi suất C: ( credid) tín dụng Một số phương pháp ưíc l­îng cÇu ¦íc l­îng ®¬n gi¶n b»ng co gi·n ®o¹n Cơ sở của P2: Quan s¸t l­îng b¸n tr­íc vµ sau khi cã sù thay ®æi gi¸. Gi¶ ®Þnh hai kÕt hîp (P,Q) n»m trªn cïng mét ®­êng D P Q P1 Q1 A P2 Q2 B D D1 S1 D2 S2 Ước lượng co gi·n đoạn §­êng cÇu thÞ tr­êng C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn cÇu Qd = f(P, PC, PS,I, T, A, AS, AC, i, C, E) §­êng cÇu P = f(Q,…) Co gi·n cña cÇu theo gi¸ (EP) Ư L Co d·n ĐOẠN Là co dãn tại 1 đoạn hữu hạn nào đó của đường cầu Thực chất:là co dãn giữa 2 mứcgiá khác nhau Yêu cầu: tính theo nguyên tắc điểm giữa (điểm trung bình)Q =(Q1+Q2)/2;P=(P1+P2)/2 VD P1 =4; Q1=10 P2 =2; Q2=30 E = -1,5 KL: khi P ↑ 1% => lượng QD ↓ 1,5% + nếu QĐ ↑P lên 3%=> lượng D ↓ ?% E=%ΔQ/%ΔP %ΔQ = E.%ΔP = -1,5.3% = -4,5% + nếu muốn↑Q lên 9%=>DN↓P%? %ΔP = %ΔQ/E = 9%/(-1,5) = -6% ƯU NHƯỢC ĐIỂM ¦u: đơn giản có thể T.H được thông qua sự thay đổi P Nhược: kq có thể chệch vì có sự lưu kho đầu cơ hoặc rút bớt khi có sự thay đổi P Không có gì đảm bảo kết hợp P,Q tại điểm A và B n»m trªn cïng mét ®­êng D P Q P1 Q1 A P2 Q2 B D D1 S1 D2 S2 ¦íc l­îng b»ng kinh tÕ l­îng Cơ sở của P2: Sö dông c¸c kỹ thuật håi quy tương quan bội ®Ó Ư.L các hệ số trong ptr D tổng quát, đây là P2 cơ bản để Ư.L hµm cÇu đối với 1 H2. Cơ sở các dữ liệu: với số qsát đủ lớn Thuật toán: B1: XD hàm D tổng quát QD = f(P,PS,PC,I,A, AS,AC,i,C,T,E) B2: XĐ dạng pt của đường D định Ư.L Dạng tuyên tính QD = b +b1P + b2Ps +b3Pc + … + b11E bi : biểu thị ảnh hưởng tương đối của mỗi y/t QĐ D đến lượng D H2, dấu của các hệ số phụ thuộc vào b/c qh của mỗi nhân tố với DH2 ý nghÜa cña hÖ sè bi ∂Q/∂P = b1 ∂Q/∂PS = b2 … ∂Q/∂E = b11 VD: ¸p dông KT l­îng ®Ó ¦L hµm cÇu vÒ than víi n =8 n¨m QDthan = b +b1P + b2PGAS +b3FIS + b4FEU + e b1 0: Gas vµ than lµ 2 H2 thay thÕ FIS: Møc SX thÐp vµ Qthan cã qhÖ tû lÖ thuËn FEU: Møc SX ®iÖn vµ Qthan cã qhÖ tû lÖ thuËn b3,b4 > 0 Gi¶i L­îng than b¸n ®­îc theo qs¸t thùc tÕ víi n =8 n¨m vµ SD håi quy t­¬ng quan béi phÇn mÒm MFIT 3 th× sÏ ¦L ®­îc c¸c hÖ sè bi Qthan = 12,262 – 48,9Pthan + 118,91PGAS + 92,34 FIS + 118,7 FEU + e R2 = 0,692(tèt)  hµm gi¶i thÝch tin cËy gÇn 70% l­îng than b¸n ®­îc phô thuéc vµo c¸c biÕn trªn KL: + khi Pgas ↑ 1 ®¬n vÞ=> s¶n l­îng than ↑ 118,91 + khi Pthan ↑ 1 ®v => s¶n l­îng than ↓ 49,8 Dạng hµm cÇu mũ QD = Pb1.Ib2.Psb3Pcb4Tb5.Eb6.Ab7.Cb8.ib9.Asb10.Acb11 => lnQD = b1lnP + b2lnI + …+ b11lnAc => ∂lnQ/∂P = Q’1/Q ∂(b1lnP)/∂P = 1/P. b1 => Q’.1/Q = b1.1/P => ∂Q/∂P.1/Q = b1.1/P => b1= P/Q . ∂Q/∂P => b1 = Ep … , b11 = EAc Nh­îc ®iÓm Mèi quan hÖ “phï hîp nhÊt” ¦L hµm cÇu = KT l­îng chØ lµ ¦L kh«ng chÖch thuyÕn tÝnh tèt nhÊt Dù ®o¸n cÇu Ngo¹i suy Gi¶ ®Þnh diÔn biÕn cña c¸c biÕn sè ®ang dù ®o¸n trong t­¬ng lai còng gièng nh­ trong qu¸ khø. L­îng b¸n Thêi gian HiÖn t¹i Qu¸ khø T­¬ng lai ¦íc l­îng Dù b¸o cho c¸c thêi kú t­¬ng lai Ph©n tÝch d·y sè thêi gian (Ph©n ly) Gi¶ ®Þnh mçi d·y sè thêi gian (Qt) ®Òu gåm c¸c d·y sè bé phËn Xu h­íng (Tt) Mïa vô (St) Chu kú (Ct) BÊt th­êng (It) C¸c d·y sè bé phËn cã thÓ cã quan hÖ tuyÕn tÝnh hoÆc sè nh©n. Tr­íc hÕt ph¶i t¸ch c¸c d·y sè bé phËn råi sau ®ã sö dông kÕt qu¶ ®Ó dù ®o¸n. + Gi¶ sö mèi quan hÖ theo sè nh©n Qt = Tt . St . Ct . It + Mèi qhÖ tuyÕn tÝnh Q = T + C + S + I T¸ch bé phËn xu h­íng ra b»ng c¸ch håi quy l­îng b¸n theo thêi gian: Chu kú: Ct = 0 Q – T = S + I VD: H·y dù ®o¸n l­îng cÇu t¹i mïa xu©n1986 H¹ 1991, Thu 1992, ®«ng 1993. BiÕt sè liÖu qs qua 1sè n¨m Gi¶i B1- T¸ch ah cña biÕn xu h­íng:Tt = P2 håi quy (lµ P2 ngo¹i suy tuyÕn tÝnh ®¬n gi¶n theo t) + X§ hµm T=f(t) => T = 2787,9 + 59,7t kiÓm ®Þnh kq håi quy: R2 = 0,8555 => tèt + X§ thêi gian t t = (n¨m T.H – n¨m gèc).4 + t1= 4n + t1 txu©n 1986 = (1986 -1980).4 + 1 = 25 tÝnh gi¸ trÞ Tt: T = 2787,9 + 59,7. 25= 2902,9 B2 t¸ch riªng thêi vô + bÊt th­êng: S + I = Q - T X§ gi¸ trÞ trung b×nh thêi vô+bÊt th­êng theo tõng mïa vô=> tæng X§ gi¸ trÞ trung b×nh cña S + I Mïa xu©n = (-429-344-838-873-732-1130)/6=-691 Mïa h¹ = (40-19+109-24-524-176)/6 = -99 Mïa thu = (429+773+741+635+519+627)/6=624 Mïa ®«ng = (489-826 +417+293+ 262+352)/6=165 Tæng = -691-99+624+165=4 L­u ý: vÒ ngt¾c mïa Xu©n+H¹+Thu+§«ng ~ 0 nÕu qu¸ chªnh lÖch th× ph¶i ®iÒu chØnh B3 - X§ l­îng b¸n dù ®o¸n Xu©n 1986 t = 25 = (86-80).4 + 1=6.4 +1 Q = = 2787,9 + 59,7. 25 – 691 = 3593,9 H¹ 1991 t = 46=(91-80)4 + 2 =11.4+2 Q = 2787,9 + 59,7.46 -99 = 5441,7 Thu 1992 t=51=(92-80)4+4=12.4+3 Q = 2787,9 + 59,7.51 + 611 = 6460,7 §«ng 1993: t = 56, Q = 6303,7 C¸c kü thuËt Smoothing:P2 ®¬n gi¶n nhÊt lµ Trung b×nh tr­ît Gi¸ trÞ dù ®o¸n b»ng gi¸ trÞ trung b×nh cña mét sè thêi kú tr­íc ®· dù ®o¸n. KÕt qu¶ dù ®o¸n tèt nhÊt lµ trung b×nh tr­ît cã RMSE nhá nhÊt(Root- min- square- error) Trong ®ã At: lµ gi¸ trÞ thùc tÕ cña d·y sè thêi gian ë thêi ®iÓm t Ft: lµ gi¸ trÞ dù ®o¸n (At – Ft): lµ hiÖu sè dù ®o¸n hoÆc sai sè (At – Ft)2: ®Ó ®¹t ®­îc nh÷ng sai sè lín so víi c¸c sai sè nhá N: lµ sè thêi kú hoÆc sè qs¸t ®· dù ®o¸n(®· trung b×nh tr­ît) VD: H·y dù ®o¸n quý 13, biÕt r»ng Tr­ît 3: n = 12 – 3 = 9; tr­ît 5: n =12-5=7 TÝnh cét Ft: v× tr­ît 3 => sÏ ph¶i tÝnh Ft4 Ft4 = (At1 + At2 + At3)/3 = ( 20+22+23)/3=21,67 Ft5 = (At2 + At3 + At4)/3 = ( 22+23+24)/3=23 NÕu tr­ît 5: sÏ b¾t ®Çu tÝnh tõ Ft6 = 21,4 Ft6 = (At1+At2+At3+At4+At5)/5 = (20+22+23+24+18)/5 KL Chän trung b×nh tr­ît 3 v× cã RMSE nhá h¬n => dù ®o¸n quý 13 lµ 21,33 Nh­îc ®iÓm Cho tÊt c¶ c¸c qs¸t 1 hÖ sè nh­ nhau trong viÖc tÝnh trung b×nh, mÆc dï c¸c qs¸t gÇn cã tÇm quan träng h¬n San mò(P2 Smoothing mò) Dù ®o¸n cho thêi kú t+1 b»ng b×nh qu©n gia quyÒn cña gi¸ trÞ thùc tÕ vµ gi¸ trÞ dù b¸o cña thêi kú t Ft+1 = wAt + (1-w)Ft Trong ®ã: A lµ gi¸ trÞ thùc tÕ w lµ hÖ sè g¸n cho At(träng sè),nÕu w nµo cã RMSE (c¨n bËc hai cña gi¸ trÞ trung b×nh cña sai sè b×nh ph­¬ng) nhá nhÊt th× ®­îc SD trong dù ®o¸n F1 lµ gi¸ trÞ dù b¸o ban ®Çu F1 = tæng gi¸ trÞ thùc tÕ/ sè qs¸t thùc tÕ => F1 = ( 20+22+…+ 18+23)/12 = 21 F2 = F1+1= 0,3.At1+ (1-0,3)Ft1= = 0,3.20 + (1-0,3).21=20,7 F3 = 0,3.22 +(1-0,3).20,7 = 21 Khi w = 0,