Chương 5. Đổi mới công nghệ

Chương 1: Cơ sở của QLCN 1 CHƯƠNG 5. ĐỔI MỚI CÔNG NGHỆ Nội dung cần nắm được: „ Quan niệm về ĐMCN; „ Sự cần thiết phải ĐMCN; „ Các cơ sở ĐMCN; „ Các cơ chế ĐMCN; „ Các mô hình ĐMCN; „ Thời điểm ĐMCN; „ Đánh giá hiệu quả của việc ĐMCN; „ Quản lý ĐMCN. I. Khái niệm về ĐMCN 1. ĐMCN là gì? a. Định nghĩa ĐMCN là việc thay thế phần quan trọng (cơ bản, cốt lõi) hay toàn bộ công nghệ đang sử dụng bằng một công nghệ khác tiên tiến hơn, hiệu quả hơn. b. Phân biệt ĐMCN với cải tiến hợp lý hóa. Thay đổi đột ngột. Năng suất chất lượng thay đổi rõ rệt Tốt hơn, đòi hỏi thời gian dài Đánh giá kết quả Cần rất nhiều vốn và nhân lực có đủ trình độ ít vốn, nhưng đòi hỏi nỗ lực duy trì thường xuyên liên tục Điều kiện Mang đặc trưng của NC&TK Thích nghiĐặc trưng Xóa bỏ cái cũ, xây dựng trên các nguyên tắc mới Dựa trên cái cũ, duy trì cái cũ Tính chất ĐMCNCải tiến, hợp lý hóaTiêu chí Chương 1: Cơ sở của QLCN 2 2. Nhận thức về ĐMCN. a. ĐMCN là tất yếu „ ĐMCN là tất yếu, bởi vì nó phù hợp với quy luật không có gì tồn tại vĩnh viễn. CN là một sản phẩm của con người và nó cũng tuân theo quy luật chu trình sống của sản phẩm (sinh ra → phát triển → suy vong). „ Do các lợi ích của ĐMCN đem lại. b. Cơ sở của ĐMCN. Đối với các nước phát triển ĐMCN bắt đầu bằng những phát minh khoa học → Sáng chế CN → ĐMCN. Sáng chế có hai loại: „ Sáng chế không kế tiếp là cùng với tạo ra sản phẩm mới là việc tạo ra hành vi tiêu dùng mới. „ Sáng chế kế tiếp thì không tạo ra hành vi tiêu dùng mới. c. Thời điểm ĐMCN giá thành sản phẩm (CN đang sử dụng) giá bán sản phẩm (CN đang sử dụng) giá bán sản phẩm (CN mới) giá thành sản phẩm (CN mới) t* t P Chương 1: Cơ sở của QLCN 3 d. Hàm mục tiêu của ĐMCN. „ Việc xác định hàm mục tiêu cho ĐMCN (ĐMCN theo hướng nào, đạt được những mục tiêu gì?) là việc làm đầu tiên, quan trọng của quá trình đổi mới. „ Hàm mục tiêu phải được xây dựng một cách thận trọng bằng phương pháp KH trên cơ sở phân tích đánh giá một cách chính xác điều kiện hoàn cảnh thực tế và phải phù hợp với kế hoạch và chính sách phát triển khác. e. Sự thay thế trong ĐMCN. „ ĐMCN thực chất là một quá trình thay thế tuân theo quy luật phủ định, các CN ưu việt hơn sẽ trở thành đối thủ cạnh tranh ngày càng mạnh và tiến tới thay thế hoàn toàn CN cũ. „ Trong quá trình thay thế, CN cũ nhất luôn bị thu hẹp thị phần của mình, CN mới nhất luôn mở rộng thị phần của mình, còn các CN trung gian một mặt vừa chiếm lấy thị phần của CN lạc hậu hơn nó đồng thời lại nhường lại thị phần của mình cho các CN hiện đại hơn. „ Đặc điểm của ĐMCN bằng thay thế đó là thời gian dài. g. Vai trò của xã hội trong ĐMCN. „ Xã hội đóng vai trò thị trường, quyết định sự thành công hay thất bại của ĐMCN (xã hội là công cụ để sàng lọc đổi mới). „ Thị trường đưa ra các nhu cầu → thúc đẩy các nhà KH nghiên cứu, thúc đẩy triển khai các CN mới. „ Xã hội cung cấp các ý tưởng CN mới. „ Xã hội là nơi cung cấp các nguồn lực cho đổi mới: nhân lực, vật lực… → Xã hội là nơi tiếp nhận thành tựu CN đồng thời cũng là nơi cung cấp nguồn lực cho ĐMCN. Chương 1: Cơ sở của QLCN 4 3. Phân loại ĐMCN. „ ĐMCN tiết kiệm vốn: là ĐMCN có thể giúp nhà sản xuất tạo ra cùng một lượng sản phẩm nhưng tiết kiệm vốn nhiều hơn tiết kiệm lao động. „ ĐMCN tiết kiệm lao động: là ĐMCN tiết kiệm lao động nhiều hơn tiết kiệm vốn. „ ĐMCN trung tính: là ĐMCN có tác dụng tiết kiệm cả hai yếu tố cùng một tỉ lệ. „ Cũng có cách phân loại ĐMCN phần cứng và ĐMCN phần mềm. II. Quá trình ĐMCN 1. Các giai đoạn ĐMCN. a. Qúa trình hình thành và ứng dụng các CN mới. Mở rộng CN Truyền bá CN MarketingSản xuất Thực thi CN Triển khai CN NC ứng dụng NC cơ bản b. Quá trình ĐMCN ở doanh nghiệp. Xác định khái niệm Phân tích thị trường Kế hoạch KD Phân tích kỹ thuật Phê chuẩn Triển khai Kiểm định thông qua thị trường sản xuất & TMmại hóa Nảy sinh ý tưởng Loại bỏ Chương 1: Cơ sở của QLCN 5 c. Quá trình ĐMCN ở phạm vi quốc gia. Ở phạm vi quốc gia, quá trình ĐMCN thường phải trải qua các bước sau : „ Nhập CN để thỏa mãn nhu cầu tối thiểu. „ Tổ chức cơ sở hạ tầng kinh tế ở mức tối thiểu để tiếp thu CN nhập khẩu. „ Tạo nguồn CN từ nước ngoài thông qua lắp ráp sản phẩm (SKD- Semi Knock Down; CKD- Complete Knock Down ; IKD- Incomplete Knock Down). „ Phát triển CN thông qua mua bản quyền. „ Thích nghi, cải tiến CN nhập khẩu. Tiến hành ĐMCN nhờ R&D. „ Khẳng định vị thế trên thị trường CN thế giới dựa trên đầu tư cao cho nghiên cứu cơ bản.. II. Quá trình ĐMCN 2. Mô hình ĐMCN. a. Mô hình tuyến tính. „ Mô hình sức đẩy của KH: „ Mô hình sức kéo của thị trường: R&D Chế tạo Tiếp thị Thị trường R&D Chế tạo Tiếp thị Thị trường II. Quá trình ĐMCN 2. Mô hình ĐMCN. b. Mô hình mạng lưới và liên kết hệ thống. Trường ĐH và phòng thí nghiệm Cơ sở hạ tầng KH&CN Các đối thủ cạnh tranh Các nhà cung cấp chính DOANH NGHIỆP Khách hàng chủ yếu Thông tin, bằng sáng chế Bạn hàng & đồng minh chiến lược Đầu tư tài sản và mua sắm thiết bị Chương 1: Cơ sở của QLCN 6 III. Hiệu quả ĐMCN 1. Tổng quan về hiệu quả ĐMCN. „ Một ĐMCN được coi là thành công nếu như nó mang lại hiệu quả kinh tế cho người chủ sở hữu nó nói riêng và nền kinh tế nói chung. Với toàn bộ nền kinh tế các nhà KH đã chứng minh được rằng ĐMCN chính là động cơ của tăng trưởng kinh tế lâu dài. „ ĐMCN tạo ra các cơ hội kinh doanh đồng thời nó cũng tạo ra những cơ chế trong tăng trưởng kinh tế. Nó chính là cơ sở và là điểm khởi đầu cho một chu trình phát triển kinh tế III. Hiệu quả ĐMCN 2. Hiệu qủa ĐMCN đối với nền kinh tế. a. Mức độ dồi dào về hàng hóa. B A N M N’ M III. Hiệu quả ĐMCN 2. Hiệu qủa ĐMCN đối với nền kinh tế. a. Mức độ dồi dào về hàng hóa. B A N M N M M’ A B B B A A N N’ N N’ M M M’ Chương 1: Cơ sở của QLCN 7 III. Hiệu quả ĐMCN 2. Hiệu qủa ĐMCN đối với nền kinh tế. b. Người tiêu dùng sẽ chịu ảnh hưởng như thế nào khi có ĐMCN? SD Q A B P0 Qo Q1 P P1 D1 S1 III. Hiệu quả ĐMCN 3. Đánh giá kết quả ĐMCN ở doanh nghiệp. a. Hiệu quả ĐMCN. Trong đó: VA1, VA2 là giá trị gia tăng trước và sau đổi mới Ci: Chi phí để nâng cấp thành phần i = CT + CH + CI + COChi phí VA2 – VA1Lợi ích HQ= III. Hiệu quả ĐMCN 3. Đánh giá kết quả ĐMCN ở doanh nghiệp. b. Hiệu quả tổng hợp của ĐMCN. „ Đánh giá hiệu suất ĐMCN Vào Ra HS= L K 2 1 Q = const Chương 1: Cơ sở của QLCN 8 VI. Quản lý ĐMCN. 1. Môi trường đổi mới. Là yếu tố vô cùng quan trọng quyết định tới khả năng ĐMCN của một doanh nghiệp → quyết định tới khả năng phát triển của doanh nghiệp đó. 2. Vai trò của cá nhân trong ĐMCN. ĐMCN là một quá trình đòi hỏi sự phối hợp giữa các cá nhân hoặc nhóm với những vị trí có vai trò khác nhau trong đổi mới. Sự thành công của ĐMCN được quyết định bởi chất lượng các hoạt động của họ và sự kết hợp giữa chúng. VI. Quản lý ĐMCN. 3. Yêu cầu đối với doanh nghiệp để ĐMCN. a. Định hướng phát triển. b. Cảnh giác. c. Đầu tư cho phát triển công nghệ. e. Hợp tác giữa các bộ phận. g. Khả năng tiếp thu. h. Tính linh hoạt trong quản lý. i. Khả năng thích nghi. k. Kỹ năng đa dạng.