Chương IV Doanh thu chi phí- Lợi nhuận

1 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung CHƯƠNG VI 1 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 1. Chi phí kinh doanh của doanh nghiệp 2. Doanh thu của doanh nghiệp 3. Lập kế hoạch doanh thu của doanh nghiệp 4. Lợi nhuận của doanh nghiệp 5. Phân phối lợi nhuận của doanh nghiệp Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung Kiến thức: - Các khái niệm về doanh thu, chi phí, lợi nhuận  - Giá thành và lập kế hoạc giá thành sản phẩm  - Làm sao Tiết kiệm chi phí để giảm giá thành sản phẩm - Các khoản thuế chủ yếu mà doanh nghiệp phải chịu - Kế hoạch doanh thu của doanh nghiệp - Phân phối lợi nhuận của doanh nghiệp 3 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung Kỹ năng: - Trình bày được khái niệm về doanh thu, chi phí, lợi nhuận - Tính toán được doanh thu, chi phí, lợi nhuận - Giá thành và lập kế hoạc giá thành sản phẩm  - Làm sao Tiết kiệm chi phí để giảm giá thành sản phẩm - Xác định được các khoản thuế chủ yếu mà doanh nghiệp phải chịu - Tính toán được kế hoạch doanh thu của doanh nghiệp - Tính toán phân phối lợi nhuận của doanh nghiệp 4 2 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 5 PHẦN I Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung  Doanh nghiệp phải chịu bao nhiêu loại chi phí?  Chi phí nào của doanh nghiệp là nặng nhất? A = 1000 STT = 1 A1 = A + STT X 10 6 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung a. Khái niệm chi phí: Trong quá trình sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp phải tiêu hao các loại vật tư, nguyên vật liệu, hao mòn máy móc thiết bị, trả công cho người lao động..v.v… Chi phí sản xuất kinh doanh của một doanh nghiệp là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ hao phí về vật chất và về lao động mà doanh nghiệp phải bỏ ra để sản xuất, tiêu thụ sản phẩm và một số khoản tiền thuế gián thu mà doanh nghiệp phải bỏ ra để thực hiện hoạt động sản xuất - kinh doanh trong một thời kỳ nhất định. 7 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung Chi phí hoạt động kinh doanh: Chi phí hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp là các khoản chi phí phát sinh liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh trong năm tài chính, bao gồm:  Chi phí hoạt động sản xuất kinh doanh  Chi phí khác  Lưu ý có những khoản chi phí không được tính vào chi phí hoạt động kinh doanh. 8 3 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung c1. Phân loại chi phí theo nội dung kinh tế. (theo yếu tố) Theo cách phân loại này, chi phí của doanh nghiệp bao gồm:  Chi phí vật tư mua ngoài;  Chi phí tiền lương và các khoản trích theo lương;  Chi phí khấu hao TSCĐ;  Chi phí dịch vụ mua ngoài; chi phí bằng tiền khác… 9 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung c2. Phân loại chi phí theo công dụng kinh tế ( theo khoản mục) Theo cách phân loại này, chi phí của doanh nghiệp bao gồm: - Chi phí vật tư trực tiếp - Chi phí nhân công trực tiếp - Chi phí sản xuất chung - Chi phí bán hàng - Chi phí quản lý doanh nghiệp 10 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung c3. Phân loại chi phí theo mối quan hệ giữa chi phí với qui mô sản xuất kinh doanh. Theo cách phân loại này, chi phí của doanh nghiệp chia làm 2 loại: - Chi phí cố định là chi phí không thay đổi (hoặc thay đổi không đáng kể) theo sự thay đổi qui mô sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. - Chi phí biến đổi là các chi phí thay đổi trực tiếp theo sự thay đổi của qui mô sản xuất. 11 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 12 PHẦN II 4 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung  Giá thành của sản phẩm tính như thế nào?  Làm sao để tiết kiệm chi phí từ đó hạ giá thành sản phẩm? 13 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung Giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ chi phí của doanh nghiệp để hoàn thành việc sản xuất và tiêu thụ một loại sản phẩm , dịch vụ, công việc nhất nhất định. Nội dung giá thành sản phẩm và dịch vụ. - Giá thành sản xuất của sản phẩm và dịch vụ gồm: chi phí vật tư trực tiếp; chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung. - Giá thành toàn bộ của sản phẩm, dịch vụ tiêu thụ bao gồm: giá thành sản xuất của sản phẩm, dịch vụ tiêu thụ; chi phí bán hàng; chi phí quản lý doanh nghiệp: 14 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung Cách xác định giá thành đơn vị sản phẩm như sau: Đối với các khoản mục độc lập (khoản mục trực tiếp) như chi phí vật tư trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp ta tính được bằng cách lấy định mức tiêu hao cho đơn vị sản phẩm nhân với đơn giá kế hoạch. Đối với những khoản mục chi phí tổng hợp (chi phí gián tiếp) như chi phí sản xuất chung, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, trước hết phải lập dự toán chung sau đó lựa chọn tiêu chuẩn thích hợp để phân bố cho mỗi đơn vị sản phẩm. Ví dụ: phân bố theo giờ công định mức, tiền lương chính của công nhân sản xuất, hoặc số giờ chạy máy. 15 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung a- Các nhân tố ảnh hưởng đến chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. Có thể chia làm 3 nhóm nhân tố: + Các nhân tố về mặt kỹ thuật, công nghệ sản xuất. + Các nhân tố về mặt tổ chức quản lý sản xuất, quản lý tài chính doanh nghiệp. + Các nhân tố thuộc điều kiện tự nhiên và môi trường kinh doanh của DN. 16 5 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung  b- Các biện pháp chủ yếu để tiết kiệm chi phí và hạ giá thành sản phẩm.  - Thường xuyên đổi mới kỹ thuật, công nghệ sản xuất trong doanh nghiệp, ứng dụng kịp thời các thành tựu tiến bộ khoa học - kỹ thuật và sản xuất. Tuy nhiên việc đầu tư, đổi mới kỹ thuật, công nghệ sản xuất thường đòi hỏi vốn đầu tư lớn, vì vậy doanh nghiệp phải có các biện pháp cụ thể, phù hợp để huy động, khai thác các nguồn vốn đầu tư cho doanh nghiệp.  - Không ngừng hoàn thiện và nâng cao trình độ tổ chức sản xuất, tổ chức lao động trong doanh nghiệp để nâng cao năng suất lao động, tiết kiệm chi phí lao động vật tư, chi phí quản lý, hạn chế tối đa các thiệt hại tổn thất trong quá trình sản xuất... từ đó có thể tiết kiệm chi phí và hạ giá thành.  - Tăng cường hoạt động kiểm tra, giám sát tài chính đối với việc sử dụng chi phí và giá thành sản phẩm của doanh nghiệp. 17 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung Muốn tiết kiệm chi phí, phải tăng cường công tác quản lý chi phí ở mỗi doanh nghiệp, cụ thể: - Phải lập được kế hoạch chi phí, dùng hình thức tiền tệ tính toán trước mọi chi phí cho sản xuất kinh doanh kỳ kế hoạch; phải xây dựng được ý thức thường xuyên tiết kiệm chi phí để đạt được mục tiêu kinh doanh mà doanh nghiệp đã đề ra. - Phải xác định rõ nội dung, phạm vi sử dụng từng loại chi phí để có biện pháp quản lý phù hợp. 18 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung Các khoản có thể tiết kiệm như sau:  Tiết kiệm nguyên, nhiên vật liệu  Tiết kiệm chi phí về lao động  Tiết kiệm các khoản chi tiền mặt cho tiếp khách, hội họp giao dịch, chi đối ngoại Từ thực tế quản lý và sử dụng chi phí kinh doanh, theo định kỳ hoặc hàng năm doanh nghiệp cần tiến hành phân tích, đánh giá lại tình hình quản lý, sử dụng chi phí. Từ đó rút ra các bài học kinh nghiệm hoặc biện pháp phù hợp để có thể tiết kiệm chi phí, hạ giá thành trong thời kỳ tới. Các doanh nghiệp phải thường xuyên ý thức được việc tiết kiệm chi phí mới có thể nâng cao được hiệu quả trong kinh doanh của doanh nghiệp. 19 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 20 PHẦN III 6 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung  Doanh thu là gì?  Những thu nhập nào được tính là doanh thu?  Doanh thu được xác định như thế nào? 21 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung a. Khái niệm và điều kiện ghi nhận doanh thu doanh thu Doanh thu là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kỳ kế toán, phát sinh từ các hoạt động SXKD thông thường của doanh nghiệp, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu. (theo Chuẩn mực: Doanh thu và thu nhập” - chuẩn mực kế toán việt nam). Doanh thu phát sinh từ giao dịch, sự kiện được xác định bởi thoả thuận giữa doanh nghiệp với bên mua hoặc bên sử dụng tài sản. Nó được xác định bằng giá trị hợp lý của các khoản đã thu được hoặc sẽ thu được sau khi trừ (-) các khoản chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán và giá trị hàng bán bị trả lại. 22 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung - Doanh thu phát sinh trong kỳ được khách hàng chấp nhận thanh toán có hoá đơn, chứng từ hợp lệ theo quy định hiện hành. - Doanh thu phải hạch toán bằng đồng Việt Nam, trường hợp thu bằng ngoại tệ phải quy đổi theo tỷ giá của ngân hàng nơi doanh nghiệp mở tài khoản giao dịch. 23 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung  Là thời điểm doanh nghiệp đã chuyển giao quyền sở hữu hàng hoá, sản phẩm; hoàn thành việc cung cấp dịch vụ cho người mua; hoàn thành hợp đồng hoặc xuất hoá đơn bán hàng.  Đối với hàng hoá sản phẩm bán thông qua đại lý, doanh thu được xác định khi hàng hoá gửi đại lý đã được bán.  Đối với các hoạt động tài chính thì thời điểm xác định doanh thu theo quy định sau:  Lãi cho vay, lãi tiền gửi, lãi đầu tư trái phiếu, tín phiếu, lãi bán hàng trả chậm, trả góp, tiền bản quyền... xác định theo thời gian của hợp đồng cho vay, cho thuê, bán hàng hoặc kỳ hạn nhận lãi.  Cổ tức, lợi nhuận được chia xác định khi có nghị quyết hoặc quyết định chia.  Lãi chuyển nhượng vốn, lãi bán ngoại tệ, chênh lệch tỷ giá phát sinh trong kỳ của hoạt động kinh doanh xác định khi các giao dịch hoặc nghiệp vụ hoàn thành;  Chênh lệch tỷ giá do đánh giá lại nợ phải thu, nợ phải trả và số dư ngoại tệ xác định khi báo cáo tài chính cuối năm. 24 7 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung Doanh thu của doanh nghiệp bao gồm: Doanh thu từ hoạt động kinh doanh gồm:  Doanh thu hoạt động kinh doanh thông thường  Doanh thu hoạt động tài chính Thu nhập khác 25 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung Các nhân tố ảnh hưởng đến doanh thu của 1 doanh nghiệp như sau: Khối lượng sản phẩm tiêu thụ. Chất lượng sản phẩm hàng hoá, dịch vụ tiêu thụ. Kết cấu mặt hàng sản phẩm hàng hoá tiêu thụ 26 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung Các nhân tố ảnh hưởng đến doanh thu của 1 doanh nghiệp như sau: Giá cả sản phẩm hàng hoá, dịch vụ tiêu thụ. Thị trường tiêu thụ và phương thức tiêu thụ, thanh toán tiền hàng. 27 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung  a. Lập kế hoạch doanh thu từ các hoạt động kinh doanh thông thường Đối với doanh thu tiêu thụ sản phẩm, hàng hoá, căn cứ vào số lượng sản phẩm tiêu thụ và giá bán đơn vị sản phẩm kỳ kế hoạch như sau: 𝑇 = (𝑆𝑖 × 𝐺𝑖 𝑛 𝑖=1 )  Trong đó :  T : Doanh thu về tiêu thụ sản phẩm.  Si : Số lượng sản phẩm tiêu thụ của từng loại kỳ kế hoạch, bao gồm cả các sản phẩm hàng hoá mà doanh nghiệp dùng làm quà tặng, quà biếu, hoặc tiêu dùng nội bộ. Gi : Giá bán đơn vị sản phẩm.  i : Loại sản phẩm tiêu thụ. 28 8 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung a. Lập kế hoạch doanh thu từ các hoạt động kinh doanh thông thường  Công thức xác định số lượng sản phẩm tiêu thụ kỳ kế hoạch như sau: Si = Sđi + Sxi - Xci Trong đó : Sđ : số lượng sản phẩm kết dư định tính đầu kỳ kế hoạch Sx : số lượng sản phẩm sản xuất trong kỳ kế hoạch. Sc : số lượng sản phẩm kết dư dự tính cuối kỳ kế hoạch. i : loại sản phẩm. 29 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung a. Lập kế hoạch doanh thu từ các hoạt động kinh doanh thông thường Vì lập kế hoạch doanh thu tiêu thụ sản phẩm thường lập vào quý IV năm báo cáo nên số lượng sản phẩm kết dư đầu kỳ kế hoạch phải dự tính theo công thức sau: Sđ = S3 + Sx4 - St4 Trong đó : S3 là số lượng sản phẩm kết dư thực tế cuối quý III kỳ báo cáo. Sx4 là số lượng sản phẩm dự tính sản xuất trong quý IV kỳ báo cáo. St4 là số lượng sản phẩm dự tính tiêu thụ trong quý IV kỳ báo cáo. 30 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung b. Lập kế hoạch doanh thu từ hoạt động tài chính. Vào đầu năm kế hoạch, doanh nghiệp cũng phải lập kế hoạch doanh thu về các hoạt động khác như các hoạt động về mua và bán các loại chứng khoán có giá (như cổ phiếu, trái phiếu, tín phiếu...) các hoạt động từ cho thuê tài sản cố định, thu từ các hoạt động liên doanh, liên kết, thu từ lãi tiền gửi, lãi tiền cho vay ... 31 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 32 PHẦN IV 9 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung  Doanh nghiệp vừa sản xuất vừa bán hàng thường phải đóng các loại thuế gì? 33 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung  Thuế giá trị gia tăng là thuế được tính trên khoản giá trị tăng thêm của hàng hoá, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng. Thuế giá trị gia tăng = Giá tính thuế x Thuế suất thuế giá trị gia tăng  Phương pháp khấu trừ thuế: Số thuế phải nộp = Thuế giá trị gia tăng đầu ra - Thuế giá trị gia tăng đầu vào Thuế giá trị gia tăng đầu ra = giá tính thuế hàng hoá dịch vụ bán ra x Thuế suất Thuế giá trị gia tăng đầu vào được tính bằng tổng số thuế giá trị gia tăng đã thanh toán được ghi trên hoá dơn giá trị gia tăng mua hàng hoá, dịch vụ hoặc chứng từ nộp thuế giá trị gia tăng hàng hoá nhập khẩu.  Phương pháp tính trực tiếp trên giá trị gia tăng: Số thuế GTGT phải nộp = Giá trị gia tăng hàng hoá, dịch vụ x Thuế xuất 34 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 35 Thuế suất Giá tính thuế Nguyên liệu định mức đã nộp thuế TTĐB Thuế suất hàng bán Doanh thu tính thuế Thuế TTĐB phải nộp Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 36 Thuế suất Giá tính thuế đơn vị tài nguyên Số lượng tài nguyên khai thác Thuế tài nguyên phải nộp 10 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 37 1 Haøng hoùa aùp duïng thueá suaát theo tyû leä phaàn traêm: Thuế Số lượng đơn vị Đơn giá xuất = từng mặt hàng x tính thuế x Thuế x Tỷ khẩu thực tế xuất khẩu (FOB, DAF) suất giá ghi trên tờ khai HQ Thuế Số lượng đơn vị Đơn giá nhập = từng mặt hàng x tính thuế x Thuế x Tỷ khẩu thực tế nhập khẩu (CIF, CFR) suất giá ghi trên tờ khai HQ Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 38 Tỷ lệ thu Tổng số vốn phải tính thu sử dụng vốn trong kỳ Tổng số tiền tiêu thụ về sử dụng vốn ngân sách trong kỳ Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 39 Thuế suất thuế thu nhập Thu nhập chịu thuế Thuế thu nhập phải nộp Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 40 PHẦN IV 11 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung  Lợi nhuận là gì?  Lợi nhuận được tính như thế nào? 41 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung Lợi nhuận thực hiện trong năm của doanh nghiệp là tổng của lợi nhuận hoạt động kinh doanh và lợi nhuận hoạt động khác. Lợi nhuận hoạt động kinh doanh bao gồm: - Chênh lệch giữa doanh thu từ việc bán sản phẩm hàng hoá, cung cấp dịch vụ với tổng giá thành toàn bộ sản phẩm, hàng hoá tiêu thụ hoặc chi phí dịch vụ tiêu thụ trong kỳ; - Chênh lệch giữa doanh thu từ hoạt động tài chính với chi phí hoạt động tài chính phát sinh trong kỳ. Lợi nhuận hoạt động khác:  Là chênh lệch giữa thu nhập từ hoạt động khác với chi phí hoạt động khác phát sinh trong kỳ. 42 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung  Tỷ suất lợi nhuận vốn (doanh lợi vốn) là quan hệ tỷ lệ giữa số lợi nhuận đạt được với số vốn sử dụng bình quân trong kỳ (gồm có vốn cố định và vốn lưu động hoặc vốn chủ sở hữu). 𝒕𝒗 = 𝑷 𝑽𝒃𝒒 × 𝟏𝟎𝟎%  Trong đó : 𝑡𝑣 : Tỷ suất lợi nhuận vốn. P : Lợi nhuận trong kỳ. Vbq : Tổng số vốn sản xuất được sử dụng bình quân trong kỳ (vốn cố định và vốn lưu động hoặc vốn chủ sở hữu). 43 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung  - Tỷ suất lợi nhuận giá thành là quan hệ tỷ lệ giữa lợi nhuận tiêu thụ so với giá thành toàn bộ của sản phẩm hàng hoá tiêu thụ. 𝒕𝒈𝒕 = 𝑷 𝒛𝒕 × 𝟏𝟎𝟎% Trong đó : 𝒕𝒈𝒕 : Tỷ suất lợi nhuận giá thành. P : Lợi nhuận tiêu thụ trong kỳ. 𝒛𝒕 : giá thành toàn bộ sản phẩm hàng hoá tiêu thụ trong kỳ. Thông qua tỷ suất lợi nhuận giá thành có thể thấy rõ hiệu quả của chi phí bỏ vào sản xuất và tiêu thụ sản phẩm trong kỳ. 44 12 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung Tỷ suất lợi nhuận doanh thu bán hàng là một chỉ số tổng hợp phản ánh kết quả hoạt động sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp. 𝒕𝒅𝒕 = 𝑷 𝑫𝑻 × 𝟏𝟎𝟎% Trong đó :  𝒕𝒅𝒕 : Tỷ suất lợi nhuận doanh thu bán hàng. P : Lợi nhuận tiêu thụ trong kỳ. DT : Doanh thu bán hàng trong kỳ. Việc phấn đấu tăng lợi nhuận và tăng tỷ suất lợi nhuận là nhiệm vụ thường xuyên của doanh nghiệp. Muốn vậy, doanh nghiệp cần phấn đấu giảm chi phí hoạt động kinh doanh hạ giá thành sản phẩm hoặc tăng thêm sản lượng và nâng cao chất lượng sản phẩm. 45 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung Kế hoạch lợi nhuận giúp cho các nhà quản trị doanh nghiệp biết trước được quy mô số lãi mà doanh nghiệp sẽ tạo ra, từ đó giúp cho doanh nghiệp tìm các giải pháp phấn đấu thực hiện. a. Phương pháp trực tiếp Theo phương pháp này lợi nhuận của DN được xác định bằng tổng lợi nhuận hoạt động sản xuất kinh doanh và lợi nhuận các hoạt động khác. 46 Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung  - Lợi nhuận hoạt động sản xuất kinh doanh bao gồm lợi nhuận hoạt động sản xuất kinh doanh thông thường và lợi nhuận hoạt động tài chính: 47 Chi phí quản Lý DN Chi phí bán hàng Giá vốn hàng bán Doanh thu thuần Lợi nhuận hoạt động SXKD thông thường Thuế gián thu Hàng bán bị trả lại Giảm giá hàng bán Tổng doanh thu bán hàng Doanh thu thuần Chi phí hoạt động tài chính Doanh thu hoạt động tài chính Lợi nhuận hoạt động tài chính Giảng viên: Ths Nguyễn Tiến Trung 48 Chi phí khác Doanh thu khác Lợi nhuận khác Lợi nhuận khác Lợi nhuận hoạt động tài chính Lợi nhuận hoạt động SXKD Lợi nhuận trước thuế thu nhập DN Thuế thu nhập phải phải nộp trong kỳ Lợi nhuận trước thuế thu nhập DN Lợi nhuận sau thuế thu nhập DN (1 - Thuế suất thuế thu nhập) Lợi nhuận trước thuế thu nhập DN Lợi nhuận sau thuế thu nhập DN