Chương V: Hệ sinh thái (ecosystem)

ThemeGallery PowerTemplate www.themegallery.com Your company slogan in here SINH THÁI HỌC VÀ MÔI TRƯỜNG DÀNH CHO LỚP SP SINH HỌC GV: THÂN THỊ DIỆP NGA- ĐH THỦ DẦU MỘT CHƯƠNG V: HỆ SINH THÁI (ECOSYSTEM) Bậc dinh dưỡng. - Trong một lưới thức ăn, tất cả các loài có cùng mức dinh dưỡng hợp lại thành một bậc dinh dưỡng. Gồm có các bậc dinh dưỡng. +Bậc dinh dưỡng cấp 1. + bậc dinh dưỡng cấp 2. + …….vv + Bậc dinh dưỡng cấp cao nhất. Quan sát hình sau và cho biết các chữ a, b, c… Tương ứng với các bậc dinh dưỡng nào? BDD cấp 1 BDD Cấp 2 BDD Cấp 3 BDD Cấp 4 BDD Cấp 5 - Lưới thức ăn và bậc dinh dưỡng được xây dựng nhằm mô tả điều gì? - Nhằm mô tả mối quan hệ về dinh dưỡng giữa các lòai sinh vật trong quần xã. Độ lớn của các bậc dinh dưỡng được Xác định bằng những yếu tố nào? - Độ lớn các bậc dinh dưỡng được Xác định bằng số lượng cá thể Sinh khối hoặc mức năng lượng ở mỗi bậc dinh dưỡng. Chuỗi thức ăn: Rắn Thực vật Đại bàng Chuột ? Hình tháp sinh thái là gì. 3- THÁP SINH THÁI: Quy luaät hình thaùp sinh thaùi Hình thaùp sinh thaùi SVSX : Baäc dinh döôõng caáp I SVTT baäc I : Baäc dinh döôõng caáp II SVTT baäc ... Baäc dinh döôõng caáp ... SVTT baäc n Baäc dd caáp n+1 Baäc dd cao Baäc dd thaáp Theá naøo laø hình thaùp sinh thaùi? Hình saép xeáp soá loaøi trong chuoãi thöùc aên töø caùc baäc dinh döôõng thaáp ñeán baäc cao hôn theo soá löôïng caù theå, theo sinh vaät löôïng hoaëc naêng löôïng. Hình thaùp sinh thaùi ñöôïc bieåu dieãn nhö theá naøo? Hình thaùp sinh thaùi ñöôïc bieåu dieãn baèng caùc hình chöõ nhaät coù cuøng chieàu cao, coøn chieàu daøi phuï thuoäc vaøo soá löôïng caù theå, sinh vaät löôïng hoaëc naêng löôïng cuûa töøng baäc dinh döôõng Hình thaùp sinh thaùi trong moät chuoãi thöùc aên ôû bieån Sinh vaät maét löôùi naøo caøng xa vò trí cuûa sinh vaät saûn xuaát thì coù sinh khoái trung bình caøng nhoû. Ñoù laø quy luaät hình thaùp sinh thaùi. Ñònh nghóa Có mấy loại tháp sinh thái? Có 3 loại tháp sinh thái: - Tháp số lượng: - Tháp sinh khối: - Tháp năng lượng: Hình Ngöôøi thaùp Boø soá löôïng Caây linh laêng 2 x 107 4,5 1 Hình thaùp sinh khoái Caây linh laêng 8211 kg Boø 1035 kg Ngöôøi 48 kg Hình thaùp naêng Löôïng Caây linh laêng 1,49 x 107 calo Boø 1,19 x 106 calo Ngöôøi 8,3 x 103 calo NL maët trôøi nhaän ñöôïc 6,3 x 109 calo Hình thaùp sinh thaùi trong moät chuoãi thöùc aên ôû bieån Quy luaät hình thaùp sinh thaùi Quan saùt thaùp sinh thaùi naøy em coù nhaän xeùt gì veà quaù trình chuyeån hoùa vaät chaát töø baäc dd thaáp ñeán baäc dd cao hôn? Lí do naøo laøm cho sinh khoái giaûm ñi? A E B C D Trong lưới thức ăn sau, khi nguồn thức ăn ban đầu bị nhiễm DDT, loài nào có khả năng bị nhiễm độc nặng nhất? Loài E Loài F Loài G Loài H Loài D - Thoâng qua chuoãi vaø löôùi thöùc aên caùc chaát trong cô theå sinh vaät ñöôïc bieán ñoåi töø daïng naøy sang daïng khaùc (keøm theo naêng löôïng). Cuoái cuøng sinh vaät cheát vaø bò phaân huûy thaønh chaát voâ cô. Caùc chaát voâ cô laïi ñöôïc sinh vaät saûn xuaát söû duïng ñeå toång hôïp caùc chaát höõu cô. Nhôø vaäy, trong quaàn xaõ luoân luoân coù söï tuaàn hoaøn vaät chaát. - Söï tuaàn hoaøn caùc chaát khoâng chæ dieãn ra ôû sinh vaät maø caû ôû trong ñaát vaø chòu nhöõng bieán ñoåi veà maët hoùa hoïc. Vì vaäy, söï tuaàn hoaøn caùc chaát ñöôïc goïi laø chu trình sinh ñòa hoùa caùc chaát. Sô ñoà khaùi quaùt O2, CO2, H2O (trong moâi tröôøng) Sinh vaät phaân huûy Sinh vaät dò döôõng Sinh vaät töï döôõng Hôïp chaát höõu cô (P, L, G) Phần vật chất lắng đọng CHU TRÌNH SINH ĐỊA HÓA TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ Chất dinh dưỡng trong môi trường tự nhiên Phần vật chất trao đổi giữa quần xã và môi trường SV sản xuất SV tiêu thụ SV phân giải 4-Chu trình sinh địa hóa Chu trình sinh địa hóa là gì? Chu trình sinh địa hóa là chu trình trao đổi các chất trong tự nhiên theo con đường từ môi trường ngoài cơ thể sinh vật, qua các bậc dinh dưỡng môi trường. Một phần vật chất lắng động môi trường. Chu trình là một trong những cơ chế cơ bản trong sự duy trì cân bằng trong sinh quyển và đảm bảo sự cân bằng được thường xuyên. -Phaân loaïi: *Chu tình hoaøn haûo :Chu trình nöôùc ,carbon, nitô *Chu trình khoâng hoaøn haûo :Chu trình photpho, löu huyønh Laéng ñoïng trong sinh quyeån CHU TRÌNH NÖÔÙC Quan sát hình sau và cho biết vòng tuần hoàn nước là gì? Nêu các biện pháp bảo vệ nguồn nước trên trái đất? Mây Mưa H2O ( Ao, hồ, đại dương, ngầm ) Đất bốc hơi *Nguồn nước không phải là vô tận đang bị suy giảm Hãy :bảo vệ nguồn nước sạch, chống ô nhiễm, sử dụng tiết kiệm nước vì sự sống trên trái đất Nguyên nhân nào làm ảnh hưởng tới chu trình nước trong tự nhiện, gây nên lũ lụt, hạn hán ? CHU TRÌNH CARBON CO2 trong môi trường Các hợp chất cacbon Chuỗi lưới thức ăn Lắng đọng trong các trầm tích TVQH Hô hấp của động,thực vật,phân giải của VSV Những nguyên nhân nào làm cho nồng độ khí CO2 trong bầu khí quyển tăng? Nêu hậu quả và cách hạn chế? CHU TRÌNH NITO N2 khí quyển NH4+ NO2- NO3- Chuỗi lưới thức ăn Lắng đọng trong các trầm tích Tia lửa điện + VSV cố định đạm TV VSV phân giải đạm Hãy nêu các biện pháp sinh học để nâng cao hàm lượng đạm trong đất và nâng cao năng suất cây trồng? CHU TRÌNH PHOTPHO Trong chu trình SINH- ĐỊA- HÓA sinh vật nào như một cầu nối giữa môi trường và quần xã sinh vật? Hãy giải thích. 5-Các con đường hoàn lại vật chất - Sự bài tiết sơ cấp của động vật - Sự phân giải CHC nhờ VSV Sự vận chuyển trực tiếp từ TV sang TV nhờ vi khuẩn cộng sinh - Sự hoàn lại bằng cách tự tiêu hoàn toàn Năng lượng trong hệ sinh thái gồm các dạng: Quang năng chiếu vào không gian hệ sinh thái, Hóa năng là các chất hóa sinh học của động vật và thực vật, Động năng là năng lượng làm cho hệ sinh thái vận động như: gió, vận động của động vật, thực vật, nhựa nguyên, nhựa luyện, Nhiệt năng làm cho các thành phần hệ sinh thái có nhiệt độ nhất định: nhiệt độ môi trường, nhiệt độ cơ thể. Doøng naêng löôïng cuûa heä sinh thaùi Trong quaù trình vaän chuyeån naêng löôïng qua caùc baäc dinh döôõng ñeàu coù söï giaûm daàn soá naêng löôïng (nguyeân taéc giaùng caáp naêng löôïng). 1- Sự chuyển hóa năng lượng ở mức cá thể Cơ thể cần E để đảm bảo các hoạt động -Hoạt động cơ cở -Hoạt động sống -Sinh trưởng -Sinh sản 2- Sự chuyển hóa E ở mức độ bậc dinh dưỡng: - Saûn löôïng sinh vaät toaøn phaàn (PB): Löôïng chaát soáng do sinh vaät saûn xuaát ra trong moät ñôn vò thôøi gian nhaát ñònh. - Saûn löôïng sinh vaät thöïc tế (PN) : Löôïng chaát soáng coøn laïi thöïc trong quaù trình saûn xuaát sau khi ñaõ bò tieâu hao do caùc nguyeân nhaân khaùc nhau, ñaëc bieät laø do hoâ haáp( R). PN= PB- R - Saûn löôïng sinh vaät ban đầu( Sơ cấp) :Là sản lượng SV đối với vật cung cấp Có thể là SL ban đầu tòan phần (PB) hay SL thực tế(PN) - Saûn löôïng sinh vaät thứ sinh là sản lượng SV đối với vật tiêu thụ : Có thể là SL ban đầu tòan phần (A) hay SL thực tế(Ps) -Sinh vật lượng hay khối lượng sinh vật có trong HST được định lượng ở mỗi thời điểm nhất định( tính theo chất tươi hay khô trên đơn vị S hoặc V). Ví dụ : g/m2,tấn /ha… 2- Sự chuyển hóa E ở mức độ bậc dinh dưỡng: 3- Sự chuyển hóa E ở trong chuỗi thức ăn: - Đối với vật cung cấp: cây xanh hấp thụ một phần E mặt trời Một phần E hấp thu được tạo CHC (PB), còn lại mất dưới dạng nhiệt. Sản lượng PB mất một phần do hô hấp( R) còn lại để XD cơ thể ( PN) E được sử dụng ở vật cung cấp là: PB = PN + R1 3- Sự chuyển hóa E ở trong chuỗi thức ăn: - Đối với vật tiêu thụ: Một phần PN được dùng làm TĂ cho ĐV ăn thực vật. ĐV ăn TV chỉ sử dụng một số E I1 có trong TĂ Một phần I1 bị mất do bài tiết NA1.Số còn lại A1 được ĐV sử dụng Một phần A1 bị mất do hô hấp ( R2), số còn lại PS1 được sử dụng để xây dựng cơ thể vật tiêu thụ cấp I Số E được sử dụng ở bậc này là: A1 = PS1 + R2 Tương tự ta có ở SV tiêu thụ cấp II: A2 = PS2 + R3 4- Năng suất của hệ sinh thái - Năng suất của HST gồm 2 yếu tố cơ bản: Năng suất sơ cấp( SVSX):được xác định bởi tốc độ đồng hóa E ánh sáng của SVSX trong quá trình quang hợp hoặc hóa tổng hợp. Năng suất thứ cấp (SV tiêu thụ):được xác định bởi tốc độ tích lũy E của SVTT.Trong HST sinh khối ĐV thường thấp hơn sinh khối TV 5- Khaùi nieäm veà hieäu suaát sinh thaùi Theá naøo laø hieäu suaát sinh thaùi ? Hieäu suaát sinh thaùi laø tyû leä phaàn traêm (%) chuyeån hoùa naêng löôïng giöõa caùc baäc dinh döôõng. Hieäu suaát sinh thaùi ñöôïc tính nhö theá naøo? Naêng löôïng baäc dd treân x 100% Naêng löôïng baäc dd döôùi lieàn keà Hình thaùp naêng Löôïng Caây linh laêng 1,49 x 107 calo Boø 1,19 x 106 calo Ngöôøi 8,3 x 103 calo NL maët trôøi nhaän ñöôïc 6,3 x 109 calo HIEÄU SUAÁT SINH THAÙI ôû sinh vaät tieâu thuï baäc I (boø) Hãy so sánh HST già và HST trẻ Hãy so sánh HST tự nhiên và HST nhân tạo Hãy phân tích cơ sở khoa học của việc quản lý TNTN. Nêu các biện pháp quản lý TNTN THÂN THỊ DIỆP NGA Khoa SP – ĐH Thủ Dầu Một