Chuyên đề Giải pháp phát triển hoạt động bảo lãnh ngân hàng tại chi nhánh ngân hàng công thương Đông Anh

1 Luận văn Giải pháp phát triển hoạt động bảo lãnh ngân hàng tại chi nhánh Ngân hàng công thương Đông Anh 2 MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HOẠT ĐỘNG BẢO LÃNH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ................................................................................... 3 1.1) Tổng quan về Ngân hàng thương mại ................................................................. 3 1.1.1. Ngân hàng thương mại và vai trò của ngân hàng thương mại trong nền kinh tế .. 3 1.1.2. Những hoạt động cơ bản của ngân hàng thương mại ................................ 5 1.1.2.1.Huy động vốn................................................................................ 5 1.1.2.2 Sử dụng vốn .................................................................................. 5 1.1.2.3. Cung ứng các loại hình dịch vụ..................................................... 6 1.2) Hoạt động bảo lãnh của Ngân hàng .................................................................. 7 1.2.1. Sự ra đời và phát triển của bảo lãnh ngân hàng ........................................ 7 1.2.2. Khái niệm và đặc điểm của bảo lãnh ngân hàng ........................................ 9 1.2.2.1. Khái niệm bảo lãnh ngân hàng ..................................................... 9 1.2.2.2. Đặc điểm của bảo lãnh ngân hàng .............................................. 11 1.2.3. Phân loại bảo lãnh ngân hàng ................................................................. 13 1.2.3.1. Căn cứ vào bản chất của bảo lãnh .............................................. 13 1.2.3.2. Căn cứ vào phương thức phát hành bảo lãnh…………………………14 1.2.3.3. Căn cứ vào mục đích của bảo lãnh .............................................. 16 1.2.3.4. Căn cứ vào điều kiện thanh toán của bảo lãnh ............................. 20 1.2.3.5. Căn cứ vào phạm vi bảo lãnh...................................................... 20 1.2.4. Vai trò của bảo lãnh ngân hàng ............................................................... 22 1.2.4.1. Đối với nền kinh tế ..................................................................... 22 1.2.4.2. Đối với ngân hàng...................................................................... 23 1.2.4.3. Đối với các doanh nghiệp ........................................................... 24 1.2.5. Những quy định chung về bảo lãnh Ngân hàng........................................ 24 1.2.5.1. Phạm vi bảo lãnh ....................................................................... 24 1.2.5.2. Điều kiện của bảo lãnh ngân hàng .............................................. 25 1.2.5.3. Hồ sơ đề nghị bảo lãnh .............................................................. 26 1.2.5.4. Hợp đồng bảo lãnh..................................................................... 25 1.2.5.5. Cam kết bảo lãnh ....................................................................... 26 1.2.5.6. Thẩm quyền ký bảo lãnh ............................................................. 26 1.2.5.7. Bảo đảm cho bảo lãnh ................................................................ 27 1.2.5.8. Phí bảo lãnh .............................................................................. 27 3 1.2.6. Rủi ro khi thực hiện bảo lãnh ngân hàng ................................................. 28 1.2.6.1. Rủi ro từ ngân hàng phát hành bảo lãnh ..................................... 28 1.2.6.2. Rủi ro đối với bên được bảo lãnh ................................................ 29 1.2.6.3. Rủi ro đối với bên nhận bảo lãnh ................................................ 30 1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển của hoạt động bảo lãnh ngân hàng .......................................................................................................... 30 1.3.1. Các nhân tố khách quan ..................................................................... 32 1.3.2. Các nhân tố chủ quan ................................................................... 34 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG BẢO LÃNH TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG CÔNG THƯƠNG ĐÔNG ANH ....................................................... 35 2.1) Khái quát về chi nhánh ngân hàng công thương Đông Anh .............................. 35 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của chi nhánh ngân hàng công thương Đông Anh ........................................................................................................... 35 2.1.2. Cơ cấu tổ chức của chi nhánh ngân hàng công thương Đông Anh .......... 36 2.1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh của chi nhánh ngân hàng công thương Đông Anh ........................................................................................................... 37 2.1.3.1. Về huy động vốn......................................................................... 38 2.1.3.2. Về khoản mục cho vay…………………………………………….....39 2.1.3.3. Về hoạt động kinh doanh ngoại tệ .............................................. 41 2.1.3.4. Kết quả tài chính ........................................................................ 42 2.2) Thực trạng hoạt động bảo lãnh tại chi nhánh ngân hàng công thương Đông Anh……………….. ................................................................................................... 43 2.2.1. Quy trình bảo lãnh tại chi nhánh ngân hàng công thương Đông Anh ...... 43 2.2.1.1. Tiếp nhận và hướng dẫn khách hàng lập hồ sơ đề nghị bảo lãnh .. 44 2.2.1.2. Thẩm định các điều kiện bảo lãnh ............................................... 44 2.2.1.3. Lập tờ trình thẩm định bảo lãnh.................................................. 45 2.2.1.4. Trình duyệt khoản bảo lãnh………………………………………….46 2.2.1.5. Ký kết hợp đồng bảo lãnh, hợp đồng bảo đảm, giao nhận tài sản đảm bảo và giấy tờ liên quan đến tài sản đảm bảo ................................... 47 2.2.1.6. Phát hành cam kết bảo lãnh ........................................................ 48 2.2.1.7. Theo dõi thực hiện hợp đồng bảo lãnh ........................................ 48 2.2.1.8. Định kỳ đánh giá tình hình sản xuất kinh doanh và tài chính của khách hàng ............................................................................................ 48 2.2.1.9. Gia hạn bảo lãnh ....................................................................... 49 4 2.2.1.10. Xử lý khi phải thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh ................................ 49 2.2.1.11. Giải toả bảo lãnh và thanh lý hợp đồng bảo lãnh, hợp đồng bảo đảm ................................................................................................. 50 2.2.2. Tình hình hoạt động bảo lãnh tại chi nhánh ngân hàng công thương Đông Anh trong những năm qua ........................................................................ 51 2.2.2.1. Về doanh số bảo lãnh ................................................................. 52 2.2.2.2. Các loại hình bảo lãnh. .............................................................. 53 2.2.2.3. Thời hạn bảo lãnh. ..................................................................... 56 2.2.2.4. Về đối tượng khách hàng bảo lãnh .............................................. 58 2.2.2.5. Về các hình thức đảm bảo cho bảo lãnh ...................................... 60 2.2.2.6. Về phí thu từ bảo lãnh ................................................................ 61 2.2.2.7.Về chất lượng hoạt động bảo lãnh…………………………………….62 2.3. Đánh giá chung về tình hình hoạt động bảo lãnh tại chi nhánh ngân hàng công thương Đông Anh ........................................................................................... 62 2.3.1. Những kết quả đạt được ........................................................................... 62 2.3.2. Những hạn chế cần khắc phục ................................................................. 65 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG BẢO LÃNH TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG CÔNG THƯƠNG ĐÔNG ANH ........................................ 69 3.1. Định hướng phát triển hoạt động bảo lãnh tại chi nhánh ngân hàng công thương Đông Anh……………….. ......................................................................................... 69 3.2. Giải pháp phát triển hoạt động bảo lãnh tại chi nhánh ngân hàng công thương Đông Anh…………… .............................................................................................. 71 3.2.1. Các giải pháp chung ................................................................................ 72 3.2.1.1. Tăng cường công tác thanh tra, giám sát, kiểm tra, kiểm toán trong nội bộ ngân hàng ................................................................................... 72 3.2.1.2. Đa dạng hoá dịch vụ ngân hàng trên nền tảng ứng dụng công nghệ thông tin ................................................................................................ 72 3.2.1.3. Phát triển nguồn nhân lực .......................................................... 73 3.2.1.4. Hiện đại hoá công nghệ ngân hàng ............................................. 74 3.2.2. Các giải pháp về mặt nghiệp vụ ............................................................... 74 3.2.2.1 Thu hút khách hàng nhằm mở rộng đối tượng khách hàng bảo lãnh tại chi nhánh. ......................................................................................... 72 3.2.2.2. Nâng cao chất lượng công tác thẩm định khách hàng, dự án trước khi ra quyết định bảo lãnh ...................................................................... 73 5 3.2.2.3. Linh hoạt trong thu phí bảo lãnh và xác định mức ký quỹ bảo lãnh hợp lý 74 3.2.2.4. Có kế hoạch phát triển hoạt động bảo lãnh phù hợp với xu thế phát triển của chi nhánh trong từng giai đoạn phát triển ................................. 74 3.3. Một số kiến nghị ............................................................................................... 75 3.3.1. Kiến nghị với chính phủ và các cơ quan quản lý nhà nước ...................... 75 3.3.1.1. Về môi trường pháp lý ................................................................ 75 3.3.1.2. Về môi trường kinh doanh .......................................................... 76 3.3.2. Kiến nghị với ngân hàng nhà nước Việt Nam .......................................... 77 3.3.3. Kiến nghị với ngân hàng công thương Việt Nam ..................................... 77 KẾT LUẬN ................................................................................................................ 78 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 79 LỜI MỞ ĐẦU Nhân loại đã bước sang một thế kỷ mới, thế kỷ mà tri thức và tiến bộ khoa học, kỹ thuật được coi là nền tảng của sự phát triển kinh tế, xã hội, thế kỷ mà nền giáo dục phải đào tạo ra được những con người năng động, sáng tạo, có trí tuệ và giàu tính nhân văn, nền kinh tế phải là động lực thúc đẩy quá trình đổi mới toàn diện đất nước trên tất cả các lĩnh vực nhằm mục tiêu đẩy mạnh quá trình toàn cầu hoá, quốc tế hoá khu vực kinh tế, tài chính thế giới đã và đang được diễn ra một cách mạnh mẽ, sâu sắc, nhất là trong giai đoạn hiện nay. Điều này buộc các quốc gia trong đó có Việt Nam phải cơ 6 cấu lại nền kinh tế trên cơ sở phát huy những thế mạnh, lợi thế so sánh của đất nước đáp ứng tối đa nhu cầu của thị trường trong nước và nước ngoài. Với chức năng chủ yếu là huy động vốn và cung ứng vốn phục vụ cho sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước, hoạt động của ngân hàng có mối quan hệ chặt chẽ với quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế bởi vì hầu hết các nhu cầu giao lưu vốn trong nền kinh tế đều được thực hện chủ yếu thông qua hệ thống các ngân hàng thương mại. Điều đó đòi hỏi các ngân hàng thương mại Việt Nam phải có những chuyển biến căn bản về nhận thức, phải thực sự được kiện toàn, đổi mới để đáp ứng yêu cầu của sự phát triển kinh tế. Bảo lãnh ngân hàng là một trong những nghiệp vụ ngân hàng hiện đại đã ra đời từ khá lâu và đã được các ngân hàng thương mại Việt Nam ứng dụng và phát triển trong những năm qua. Việc áp dụng nghiệp vụ bảo lãnh trong hoạt động của các Ngân hàng thương mại đã giúp cho các Ngân hàng mở rộng hoạt động của mình, tăng cường mối quan hệ với khách hàng. Tuy nhiên, cho đến nay các loại hình bảo lãnh vẫn còn đơn điệu, rủi ro từ bảo lãnh vẫn còn ở mức độ khá lớn và mức độ phát triển của nó chưa đáp ứng được yêu cầu của nền kinh tế. Chính vì vậy, việc phát triển hoạt động bảo lãnh trong các Ngân hàng thương mại Việt Nam nói chung và chi nhánh Ngân hàng công thương Đông Anh nói riêng là một đòi hỏi hết sức cấp bách trong giai đoạn hiện nay. Xuất phát từ thực trạng kinh tế Việt Nam, thực trạng hoạt động của các ngân hàng thương mại Việt Nam trong hội nhập, phát triển kinh tế và qua quá trình thực tập tại chi nhánh Ngân hàng công thương Đông Anh em chọn đề tài “Giải pháp phát triển hoạt động bảo lãnh ngân hàng tại chi nhánh Ngân hàng công thương Đông Anh” làm chuyên đề tốt nghiệp. Mục đích nghiên cứu  Nghiên cứu cơ sở lý luận về hoạt động bảo lãnh tại các ngân hàng thương mại 7  Dựa trên cơ sở lý luận về hoạt động bảo lãnh ngân hàng của các ngân hàng thương mại, đề tài tập trung phân tích thực trạng hoạt động bảo lãnh tại chi nhánh ngân hàng công thương Đông Anh trong thời gian vừa qua để có được những đánh giá chính xác về hoạt động bảo lãnh tại chi nhánh.  Thông qua việc nghiên cứu, đánh giá về lý luận cũng như thực trạng hoạt động bảo lãnh của chi nhánh ngân hàng công thương Đông Anh, đề tài sẽ đề ra các giải pháp nhằm phát triển hoạt động bảo lãnh tại chi nhánh trong thời gian tới. Chuyên đề sử dụng phương pháp nghiên cứu của chủ nghĩa duy vật biện chứng, phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh, thống kê, luận giải... để làm sáng tỏ lý luận về bảo lãnh ngân hàng và thực trạng hoạt động bảo lãnh qua đó đề ra giải pháp phát triển hoạt động bảo lãnh tại chi nhánh ngân hàng công thương Đông Anh. Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, chuyên đề được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Những vấn đề cơ bản về hoạt động bảo lãnh của Ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng hoạt động bảo lãnh tại chi nhánh Ngân hàng công thương Đông Anh Chương 3: Giải pháp phát triển hoạt động bảo lãnh tại chi nhánh Ngân hàng công thương Đông Anh CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HOẠT ĐỘNG BẢO LÃNH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1) TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 8 1.1.1. Ngân hàng thương mại và vai trò của ngân hàng thương mại trong nền kinh tế Ngân hàng bao gồm nhiều loại tuỳ thuộc vào sự phát triển nền kinh tế và hệ thống tài chính, trong đó ngân hàng thương mại thường chiếm tỷ trọng lớn nhất về quy mô tài sản, thị phần và số lượng các ngân hàng. Ngân hàng thương mại là một đơn vị kinh tế hoạt động kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ với những nghiệp vụ chủ yếu là nhận tiền gửi, sử dụng số tiền đó để cho vay, làm phương tiện thanh toán và cung ứng các loại hình dịch vụ cho khách hàng. Hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại có ảnh hưởng quan trọng đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp, các tổ chức, cá nhân trong nền kinh tế, trong quá trình hoạt động đó ngân hàng thực hiện vai trò của mình là tham gia điều tiết vĩ mô đối với nền kinh tế bằng cách đảm bảo hoạt động ngân hàng và nền kinh tế được bình thường. Các cá nhân, hộ gia đình và các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế- xã hội đều gửi tiền tại ngân hàng. Bằng các chính sách tín dụng, ngân hàng thương mại đáp ứng nhu cầu vốn kịp thời cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực sản xuất, lưu thông và dịch vụ. Như vậy, việc sử dụng vốn vay ngân hàng vừa giúp doanh nghiệp đáp ứng nhu cầu vốn bị thiếu hụt trong nền kinh tế, vừa buộc doanh nghiệp phải có trách nhiệm về việc phải làm thế nào để sử dụng một cách hiệu quả nguồn vốn ngân hàng cung ứng từ đó giúp cho doanh nghiệp có những lựa chọn, những quyết sách đúng đắn nhằm sử dụng nguồn vốn vay ngân hàng một cách hợp lý và có lợi nhất. Vai trò điều tiết kinh tế vĩ mô của ngân hàng thương mại còn được thể hiện qua việc tiếp nhận, thu hút một khối lượng tiền mặt từ nền kinh tế vào ngân hàng thương mại đồng thời ngân hàng thương mại cung ứng tiền mặt theo yêu cầu, khi các doanh nghiệp rút tiền của mình để trả lương cho công nhân viên, trả tiền mua nguyên, vật liệu… cá nhân rút tiền gửi để chi 9 dùng cho những nhu cầu của mình như mua sắm hàng hoá, đồ dùng, mua sắm tài sản, trả nợ… 1.1.2. Những hoạt động cơ bản của ngân hàng thương mại 1.1.2.1. Huy động vốn Ngân hàng kinh doanh tiền tệ dưới hình thức huy động, cho vay, đầu tư và cung ứng dịch vụ cho khách hàng. Cho vay được coi là hoạt động sinh lời cao do đó các ngân hàng đã tìm mọi cách để huy động vốn. Huy động vốn là hoạt động đóng vai trò quan trọng tạo nguồn vốn cho ngân hàng thương mại, đảm bảo cho nhu cầu kinh doanh của ngân hàng đồng thời đáp ứng nhu cầu vốn cho nền kinh tế. Một ngân hàng thương mại có thể có được nhiều nguồn vốn khác nhau thông qua việc huy động vốn từ các doanh nghiệp, các tổ chức chính trị, xã hội, huy động vốn tạm thời nhàn rỗi trong dân cư và trong những trường hợp nhất định ngân hàng có thể bổ sung vốn bằng cách đi vay các ngân hàng khác trên thị trường liên ngân hàng, vay ngân hàng Trung ương và vay trên thị trường vốn với việc phát hành các giấy nợ như kỳ phiếu, tín phiếu, trái phiếu… 1.1.2.2. Sử dụng vốn Ngân hàng muốn tồn tại và phát triển thì phải sử dụng hiệu quả nguồn vốn mà mình huy động được để cho vay, đầu tư kinh doanh khác, mua chứng khoán… Ngân hàng cho vay đối với tất cả những ai có nhu cầu và đáp ứng đủ yêu cầu của ngân hàng đề ra bao gồm các cá nhân, các đơn vị kinh doanh, chính phủ… nhằm mục đích sử dụng hiệu quả vốn của ngân hàng phục vụ cho sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội của đất nước và nhờ đó ngân hàng có thể thu hồi được vốn. 1.1.2.3. Cung ứng các loại hình dịch vụ Ngân hàng là tổ chức cung cấp dịch vụ cho công chúng và doanh nghiệp. Các dịch vụ của ngân hàng bao gồm: 10  Kinh doanh ngoại tệ là một trong những dịch vụ đầu tiên được ngân hàng thực hiện, ngân hàng tiến hành mua bán một loại tiền này lấy một loại tiền khác và hưởng phí dịch vụ. Ở Việt Nam song hành nhiều loại phương tiện thanh toán khác nhau, do đó ngân hàng tiến hành mua ngoại tệ vào để dự trữ ngoại tệ và bán ngoại tệ ra trong điều kiện lưu thông tiền tệ quốc gia.  Thanh toán hộ khách hàng: Khi khách hàng gửi tiền vào ngân hàng, ngân hàng không chỉ bảo quản mà còn thực hiện các lệnh chi trả cho khách hàng.  Bảo lãnh: Do ngân hàng là một tổ chức nắm giữ một khối lượng tiền lớn trong nền kinh tế và do khả năng thanh toán của ngân hàng cho một khách hàng rất lớn nên ngân hàng có uy tín trong bảo lãnh cho khách hàng. Trong những năm gần đây, ngân hàng thường bảo lãnh cho khách hàng của mình mua chịu hàng hoá và trang thiết bị, phát hành chứng khoán, vay vốn của tổ chức tín dụng khác…  Bảo quản tài sản và các giấy tờ có giá: Các ngân hàng thực hiện việc lưu giữ vàng, các giấy tờ có giá và các tài sản khác cho khách hàng trong két với nguyên tắc an toàn, bí mật, thuận tiện.  Ngoài ra ngân hàng còn cung cấp các dịch vụ uỷ thác cho khách hàng trong các giao dịch trên thị trường chứng khoán như mua hộ, bán hộ chứng khoán…, thực hiện tư vấn cho khách hàng về đầu tư, về quản lý tài chính, về thành lập, sát nhập doanh nghiệp…, cung cấp các dịch vụ bảo hiểm… 1.2) HOẠT ĐỘNG BẢO LÃNH CỦA NGÂN HÀNG 1.2.1. Sự ra đời và phát triển của hoạt động bảo lãnh ngân hàng Con người sống, lao động và học tập trong một cộng đồng xã hội loài người mà trong đó các thành viên luôn có mối quan hệ tác động qua lại lẫn nhau làm phát sinh những mối quan hệ, nh