Chuyên đề Thực trạng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại tổng công ty tài chính cổ phần dầu khí Việt Nam PVFC

Luận văn Thực trạng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại Tổng công ty tài chính cổ phần Dầu khí Việt Nam PVF MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT LỜI NÓI ĐẦU .............................................................................................. 4 CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VỐN VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG TY .......................................... 6 TÀI CHÍNH .................................................................................................. 6 1.1. CÔNG TY TÀI CHÍNH TRONG HỆ THỐNG KINH TẾ VIỆT NAM .......................................................................................................... 6 1.1.1 Khái niệm về công ty tài chính ..................................................... 6 1.1.2 Các hình thức của Công ty Tài chính .......................................... 6 1.2 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ VỐN ............................................... 7 1.2.1 Khái niệm ...................................................................................... 7 1.2.2 Vai trò của vốn trong doanh nghiệp ............................................ 8 1.2.3 Phân loại Vốn: ............................................................................... 9 1.2.3.1 Vốn đầu tư............................................................................... 9 1.2.3.2 Vốn sản xuất ......................................................................... 10 1.2.4 Các nguồn vốn của doanh nghiệp nói chung và của Công ty tài chính nói riêng ..................................................................................... 17 1.2.4.1 Nguồn vốn của doanh nghiệp ............................................... 17 1.2.4.2 Nguồn huy động vốn của Công ty Tài chính ....................... 19 1.3 HIỆU QUẢ VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN ................................. 19 1.3.1 Hiệu quả và hiệu quả sử dụng vốn ............................................. 19 1.3.2 Sự cần thiết phải đánh giá hiệu quả sử dụng vốn ..................... 20 1.3.3 Một số chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn ......................... 21 1.3.3.1 Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng VCĐ ..................... 21 1.3.3.2 Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng VLĐ...................... 23 1.3.3.3 Một số chỉ tiêu đánh giá chung ............................................ 25 1.3.4.4 Các giảp pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn trong doanh nghiệp ................................................................................................ 27 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG SỬ DỤNG VỐN TẠI TỔNG CÔNG TY TÀI CHÍNH CỔ PHẦN DẦU KHÍ VIỆT NAM PVFC ........................... 30 2.1 KHÁI QUÁT VỀ TỔNG CÔNG TY TÀI CHÍNH CỔ PHẦN DẦU KHÍ VIỆT NAM PVFC .......................................................................... 30 2.1.1 Lịch sử hình thành và quá trình phát triển của PVFC ............. 30 2.1.2 cơ cấu cổ đông ............................................................................. 32 2.1.3 công ty thành viên ....................................................................... 34 2.1.4 Các hoạt động sản xuất kinh doanh của PVFC ......................... 36 2.1.4.1 Hoạt động đầu tư .................................................................. 36 2.1.4.2 Dịch vụ tài chính doanh nghiệp ........................................... 36 2.1.4.3 Thu xếp vốn và Tín dụng Doanh nghiệp ............................. 38 2.1.4.4 Dịch vụ tài chính cá nhân ..................................................... 39 2.1.4.5 Kinh doanh tiền tệ ................................................................ 39 2.2 TÌNH HÌNH SỬ DỤNG VỐN TẠI PVFC ....................................... 40 2.2.1 Tình hình sử dụng vốn của PVFC qua một số năm .................. 40 2.2.1.1 Nhận định về các hoạt động sản xuất kinh doanh của PVFC . 40 2.2.1.2 Kết quả hoạt động kinh doanh giai đoạn 2006 – 2008 ........ 48 2.2.2 Hiệu quả sử dụng VCĐ và VLĐ tại Tổng công ty Tài chính cổ phần Dầu khí Việt Nam PVFC ........................................................... 52 2.2.2.1 Hiệu quả sử dụng VCĐ ........................................................ 52 2.2.2.2 Hiệu quả sử dụng VLĐ ......................................................... 54 2.2.3 Các vấn đề rủi ro PVFC hay gặp phải ....................................... 56 2.2.3.1 Rủi ro về lãi suất ................................................................... 56 2.2.3.2 Rủi ro về tín dụng ................................................................. 56 2.2.3.3 Rủi ro về hoạt động đầu tư ................................................... 57 2.2.3.4 Rủi ro về hoạt động ngoại hối .............................................. 57 2.2.3.5 Rủi ro về Thanh khoản ......................................................... 57 2.2.3.6 Rủi ro về hoạt động .............................................................. 57 2.2.3.7 Rủi ro về Luật pháp.............................................................. 57 2.2.3.8 Các rủi ro khác ..................................................................... 57 CHƯƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN TẠI TỔNG CÔNG TY TÀI CHÍNH CỔ PHẦN DẦU KHÍ VIỆT NAM PVFC .................................................................... 61 3.1 ĐỊNH HƯỚNG CỦA PVFC TRONG THỜI GIAN TỚI ............... 61 3.2 ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAP HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN TẠI PVFC ................................................................... 65 3.2.1 Tổ chức và thực hiện tốt công tác dự báo nhu cầu vốn kinh doanh .................................................................................................... 65 3.2.2 Tận dụng tối đa năng lực sản xuất hiện có của TSCĐ vào hoạt động sản xuất ....................................................................................... 66 3.2.3 Tổ chức tốt công tác thu hồi nợ .................................................. 67 3.2.4 Chủ động thanh toán các khoản nợ phải trả để lành mạnh tài chính và nâng cao uy tín của Công ty ................................................. 68 3.2.5 Các biện pháp để tránh rủi ro mà PVFC hay gặp phải ............ 68 KẾT LUẬN ................................................................................................. 70 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 70 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TSCĐ: Tài sản cố định TSLĐ: Tài sản lưu động VCĐ: Vốn cố định VLĐ: Vốn lưu động VN: Việt Nam NHNN: Ngân hàng Nhà Nước NHTM: Ngân hàng Thương mại NSNN: Ngân sách Nhà Nước GDP: Tổng sản phẩm quốc nội CPI: Chỉ số giá tiêu dùng KHCN: Khoa học công nghệ VĐTCB: Vốn đầu tư cơ bản VĐTSCL: Vốn đầu tư sửa chữa lớn Công ty TNHH: Công ty Trách nhiệm hữu hạn PVFC: Tổng công ty Tài chính cổ phần Dầu khí Việt Nam UN: Liên hợp quốc TD: Tín dụng CK: Chứng khoán LỜI NÓI ĐẦU Năm 2008 đánh dấu một năm đầy biến động với nền kinh tế Việt Nam trong nhiều lĩnh vực do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng toàn cầu, ghi nhận những biến động chưa từng có của hệ thống ngân hàng Việt Nam. Để thực hiện chính sách tiền tệ thắt chặt nhưng linh hoạt, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã đưa ra rất nhiều biện pháp can thiệp hành chính đối với hệ thống Ngân hàng Thương Mại (NHTM), đã có lúc lãi suất ngân hàng lên mức 24 - 25%/năm, lãi suất huy động cũng đạt đỉnh 20%/năm. Nhiều NHTM cho vay cầm chừng, doanh nghiệp vay vốn khó khăn cả về lãi suất cao lẫn khả năng tiếp cận vốn, tín dụng tiêu dùng gần như bị cắt bỏ, tốc độ tăng trưởng tín dụng bước vào vùng thấp nhất trong năm. Các hoạt động trong lĩnh vực chứng khoán cũng gặp không ít khó khăn khi lần đầu tiên thị trường chứng khoán Việt Nam đã trải qua những diễn biến xấu nhất suốt hơn 8 năm đi vào hoạt động và sau một thời gian dài phát triển quá nóng thì thị trường bất động sản đã đóng băng và trải qua đợt sụt giảm về giá nhanh chóng. Tổng công ty Tài chính cổ phần Dầu khí Việt Nam – PVFC, một trong những công ty tài chính được xem là có thế lực nhất hiện nay cũng không nằm ngoài tầm ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng. Kết thúc năm 2008, doanh nghiệp này công bố đây là một năm làm ăn không thuận lợi và gặp nhiều rủi ro của mình. Với các hoạt động đầu tư bị xemlà dàn trải vào các lĩnh vực như bất động sản, chứng khoán, các dịch vụ tiêu dùng....đã làm cho công ty rởi vào tình trạng nợ quá hạn và nợ xấu tăng cao, tuy vẫn có lãi nhưng hiệu quả sử dụng vốn chưa thực sự tốt. Từ nhận định thu được trong quá trình tìm hiểu về Công ty về tình hình sử dụng vốn, tôi quyết định chọn đề tài: “Thực ạng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại Tổng công ty tài chính cổ phần Dầu khí Việt Nam PVFC” làm Chuyên đề tốt nghiệp của mình. Nội dung của Chuyên đề gồm 3 phần: Chương I: Cơ sở lý luận về Vốn và hiệu quả sử dụng vốn trong Công ty tài chính. Chương II: Thực trạng sử dụng vốn tại Tổng công ty Tài chính cổ phần Dầu khí Việt Nam PVFC Chương III: Một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại Tổng công ty Tài chính cổ phần Dầu khí Việt Nam PVFC. CHƯƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VỐN VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG TY TÀI CHÍNH 1.1 CÔNG TY TÀI CHÍNH TRONG HỆ THỐNG KINH TẾ VIỆT NAM 1.1.1 Khái niệm về công ty tài chính Công ty tài chính là một loại hình doanh nghiệp với hoạt động chính là kinh doanh vốn. Theo nghị định số 79/2002/NĐ-CP của Chính phủ, Công ty Tài chính được định nghĩa “là loại hình tổ chức tín dụng phi ngân hàng, với chức năng là sử dụng vốn tự có, vốn huy động và các nguồn vốn khác để cho vay, đầu tư; cung ứng các dịch vụ tư vấn về tài chính, tiền tệ và thực hiện một số dịch vụ khác theo quy định của pháp luật, nhưng không được làm dịch vụ thanh toán, không được nhận tiền gửi dưới 1 năm.” 1.1.2 Các hình thức của Công ty Tài chính Để tiện cho việc quản lý và điều tiết các hoạt động của Công ty Tài chính trong thị trường tiền tệ, Công ty tài chính được chia ra thành các loại sau:  Công ty Tài chính Nhà nước: là Công ty Tài chính do Nhà nước đầu tư vốn, thành lập và tổ chức quản lý hoạt động kinh doanh.  Công ty Tài chính cổ phần: là Công ty Tài chính do các tổ chức và cá nhân cùng góp vốn theo quy định của pháp luật, được thành lập dưới hình thức Công ty cổ phần.  Công ty Tài chính trực thuộc của tổ chức tín dụng: là Công ty Tài chính do một tổ chức tín dụng thành lập bằng vốn tự có của mình và làm chủ sở hữu theo quy định của pháp luật, hạch toán độc lập và có tư cách pháp nhân.  Công ty Tài chính liên doanh: là Công ty Tài chính được thành lập bằng vốn góp giữa bên Việt Nam gồm một hoặc nhiều tổ chức tín dụng, doanh nghiệp Việt Nam và bên nước ngoài gồm một hoặc nhiều tổ chức tín dụng nước ngoài, trên cơ sở hợp đồng liên doanh.  Công ty Tài chính 100% vốn nước ngoài: là Công ty Tài chính được thành lập bằng vốn của một hoặc của nhiều tổ chức tín dụng nước ngoài theo quy định của pháp luật Việt Nam. 1.2 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ VỐN 1.2.1 Khái niệm Tư bản (hay vốn) trong Kinh tế học là khái niệm để chỉ những vật thể có giá trị, có khả năng đo lường được sự giàu có của người sở hữu chúng. Tư bản là sở hữu về vật chất thuộc về cá nhân hay được tạo ra bởi xã hội. Tuy nhiên tư bản có nhiều định nghĩa khác nhau dưới khía cạnh kinh tế, xã hội, hay triết học.  Trong kinh tế học cổ điển, tư bản được định nghĩa là những hàng hóa sẵn có để sử dụng làm yếu tố sản xuất. Với vai trò là yếu tố sản xuất, tư bản có thể là mọi thứ như tiền bạc, máy móc, công cụ lao động, nhà cửa, bản quyền, bí quyết, v.v.. nhưng không bao gồm đất đai và lao động.  Trong Kinh tế học Tân cổ điển, tư bản (vốn) là một trong bốn yếu tố sản xuất. Ba yếu tố còn lại là đất đai, lao động và doanh nghiệp.  Trong học thuyết kinh tế chính trị của Marx, tư bản lưu động là khoản đầu tư của nhà tư bản vào lực lượng sản xuất, là nguồn tạo ra giá trị thặng dư. Nó được coi là “lưu động” vì lượng giá trị mà nó tạo ra khác với lượng giá trị nó tiêu dụng, có nghĩa là tạo ra giá trị mới. Tư bản cố định là khoản đầu tư vào yếu tố sản xuất không phải con người như máy móc, nhà xưởng - những tư bản mà theo Marx, chỉ tạo ra lượng giá trị để thay thế chính bản thân chúng. Nó được coi là cố định theo nghĩa giá trị đầu tư ban đầu và giá trị thu hồi ở dạng các hàng hóa do chúng tạo ra là không đổi. Trong nền kinh tế thị trường, Doanh nghiệp là những tổ chức được hình thành nhằm mục đích chủ yếu là thực hiện các hoạt động sản xuất kinh doanh. Các doanh nghiệp có thể thực hiện một hoặc một số các công đoạn của quá trình đầu tư từ đầu tư sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ ngoài thị trường nhằm mục tiêu cuối cùng là mang lại lợi nhuận. Để tiến hành được các hoạt động sản xuất kinh doanh nói trên doanh nghiệp cần phải có tư liệu lao động (máy móc, nhà xưởng...) và đối tượng lao động (nguyên vật liệu, sản phẩm dở dang, thành phẩm…), và sức lao động. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải có một lượng vốn nhất định để mua vật tư, máy móc, thuê lao động…Do vậy vốn được coi là một điều kiện tiên quyết cho bất kì hoạt động nào của doanh nghiệp. Một cách tổng quan, “Vốn là toàn bộ giá trị tài sản được dùng vào sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhằm mục đích sinh lời. ” 1.2.2 Vai trò của vốn trong doanh nghiệp Trong điều kiện nền kinh tế thị trường tự do cạnh tranh, các doanh nghiệp muốn đạt được hiệu quả trong hoạt động cần phải có những sản phẩm tốt về chất lượng, mẫu mã, giá cả cạnh tranh, đồng thời doanh nghiệp cũng phải nắm bắt được nhu cầu luôn biến động của thị trường tiêu dùng để có những sản phẩm đáp ứng được nhu cầu đó. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải có các nguồn lực tốt để tiến hành và duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh. Trong các nguồn lực cần thiết thì vốn được coi là nguồn lực quan trọng nhất. Bất kỳ một doanh nghiệp nào cũng cần có vốn để tiến hành sản xuất, vốn là điều kiện tiên quyết, có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với các quyết định của các nhà quản lý. Thực tiễn cho thấy những doanh nghiệp có quy mô vốn lớn sẽ áp dụng được Khoa học Công nghệ (KHCN), mua sắm máy móc, xây nhà xưởng mới, tăng cường hoạt động Marketing....do đó năng suất lao động tăng lên, chất lượng hàng hoá được cải thiện ngày một tốt hơn, từ đó tăng cường được khả năng cạnh tranh và tồn tại của doanh nghiệp. Điều đó cũng có nghĩa là doanh nghiệp nào có lượng vốn càng lớn thì càng có thế chủ động trong kinh doanh và có lợi thế rất lớn trong môi trường cạnh tranh đầy biến động của thị trường hiện nay. Do vậy, vốn xét trên phương diện hình thái hiện vật và hình thái giá trị, là yếu tố quan trọng nhất trong mọi hoạt động của doanh nghiệp. 1.2.3 Phân loại Vốn: Do có vai trò quan trọng và thiết yếu trong qua trình hoạt động của các doanh nghiệp nên việc phân loại vốn theo các hình thức khác nhau sẽ giúp doanh nghiệp đề ra được những giải pháp quản lý và sử dụng vốn sao cho có hiệu quả. Tuy có nhiều phương thức để phân loại nhưng cơ bản theo đặc điểm luân chuyển của vốn người ta chia thành vốn đầu tư và vốn sản xuất. 1.2.3.1 Vốn đầu tư Vốn đầu tư được chia thành vốn đầu tư tài sản cố định và vốn đầu tư tài sản lưu động. Vốn đầu tư vào tài sản cố định bao gồm vốn đầu tư cơ bản (VĐTCB) và vốn đầu tư sửa chữa lớn (VĐTSCL). VĐTCB làm tăng khối lượng thực thể của tài sản cố định, bảo đảm bù đắp số tài sản cố định bị hao mòn và tăng thêm phần xây lắp dở dang, còn VĐTSCL không làm tăng khối lượng thực thể của tài sản. Vai trò kinh tế của VSCL tài sản cố định cũng giống như vốn đầu tư cơ bản, là nhằm đảm bảo thay thế tài sản bị hư hỏng. 1.2.3.2 Vốn sản xuất Khái niệm vốn sản xuất được bắt nguồn từ quan niệm về tài sản quốc gia. Tài sản quốc gia có thể được hiểu theo nghĩa rộng hoặc theo nghĩa hẹp. Tài sản quốc gia theo nghĩa rộng bao gồm (1) tài nguyên thiên nhiên của đất nước (2) các loại tài sản được sản xuất ra (3) nguồn vốn con người. Tài sản quốc gia theo nghĩa hẹp là toàn bộ của cải vật chất do lao động sáng tạo của con người được tích lũy lại qua thời gian theo tiến trình lịch sử phát triển của đất nước. Theo cách phân loại của Liên hợp quốc (UN), tài sản được sản xuất ra lại chia thành 9 loại: (1) công xưởng, nhà máy; (2) trụ sở cơ quan, trang thiết bị văn phòng; (3) máy móc thiết bị, phương tiện vận tải; (4) cơ sở hạ tầng; (5) tồn kho của tất cả các loại hàng hóa; (6) các công trình công cộng; (7) các công trình kiến trúc; (8) nhà ở (9) các cơ sở quân sự. Dựa vào chức năng tham gia vào quá trình hoạt động kinh tế, 9 loại tài sản trên được chia thành hai nhóm:  Nhóm thứ nhất bao gồm 5 loại đầu. Những tài sản này được sử dụng làm phương tiện trực tiếp phục vụ quá trình sản xuất và được gọi là tài sản sản xuất. Trong đó, 4 loại tài sản từ (1) đến (4) được gọi là tài sản cố định (vốn cố định), còn lại tài sản (5) được gọi là tài sản lưu động (vốn lưu động). Tuy nhiên, trên thực tế trong các loại hàng tồn kho, ngoài các loại nguyên, nhiên vật liệu dự trữ cho sản xuất còn có cả những giá trị tài sản cố định chưa lắp đặt và thành phẩm chưa tiêu thụ, vì vậy, cách hiểu ở đây chỉ mang ý nghĩa tương đối. Sự khác nhau trên nguyên tắc về mặt kinh tế giữa tài sản cố định và tài sản lưu động là tính chất sử dụng nhiều lần của tài sản cố định và tính chất sử dụng được một lần của tài sản lưu động, từ đó thời hạn phục vụ của tài sản cố định thường được quy định kéo dài hơn một năm, còn thời gian phục vụ của tài sản lưu động là dưới một năm.  Nhóm thứ hai bao gồm 4 loại cuối, đều có tính chất chung là không tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất, nên được gọi là tài sản phi sản xuất (vốn phi sản xuất). Vậy, vốn sản xuất là giá trị của những tài sản đựơc sử dụng làm phương tiện trực tiếp phục vụ cho quá trình sản xuất và dịch vụ, bao gồm vốn cố định và vốn lưu động. a) Vốn cố định: Để tiến hành hoạt động sản xuất các doanh nghiệp phải có đủ 3 yếu tố: Sức lao động, tư liệu lao động và đối tượng lao động trong đó bộ phận chủ yếu của các tư liệu lao động là các tài sản cố định (TSCĐ). Số lượng vốn tiền tệ nhất định doanh nghiệp ứng ra để có được các tài sản cố định (TSCĐ) cần thiết cho hoạt động kinh doanh được gọi là Vốn cố định (VCĐ). (Cũng có thể nói VCĐ là bộ phận của Vốn đầu tư ứng trước về TSCĐ). Có thể khái quát một số nét đặc thù về sự vận động và chu chuyển của VCĐ trong quá trình sản xuất kinh doanh như sau: Một là, VCĐ tham gia vào nhiều chu trình sản xuất kinh doanh sản phẩm, đièu này do đặc điểm của TSCĐ được sử dụng lâu dài trong nhiều chu kỳ sản xuất quyết định. Hai là, VCĐ được luân chuyển dần dần từng phần trong các chu kỳ sản xuất. Khi tham gia vào quá trình đó một bộ phận của TSCĐ được luân chuyển và cấu thành nên chi phí sản xuất của sản phẩm tương ứng với giá trị hao mòn của TSCĐ. Ba là, sau nhiều chu kỳ sản xuất, VCĐ mới hoàn thành một vòng luân chuyển. Sau mỗi chu kỳ sản xuất, phần vốn được luân chuyển vào giá trị sản phẩm tăng dần lên song phần vốn đầu tư vào TSCĐ lại giảm dần cho đến khi TSCĐ hết thời hạn sử dụng thì giá trị của nó được chuyển dịch hết vào giá trị của sản phẩm đã sản xuất. Khi đó, VCĐ hoàn thành một vòng luân chuyển. Những đặc điểm đó đòi hỏi việc quản lý VCĐ phải luôn gắn với việc quản lý hình thái hiện vật là các TSCĐ của doanh nghiệp. TSCĐ là những tư liệu lao động chủ yếu mà đặc điểm của chúng là có giá trị lớn và thời gian sử dụng dài, được sử dụng trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Việc sắp xếp TSCĐ thành từng loại, từng nhóm theo những đặc điểm nhất định để thuận tiện cho công tác quản lý và hạch toán tài sản cố định. Hiện nay tài sản cố định thường được phân ra theo các đặc trưng sau:  Theo hình thái biểu hiện: TSCĐ hữu hình và TSCĐ vô hình. (1) TSCĐ hữu hình là những tài sản cố định có hình thái