Đề án Nhượng quyền thương mại với các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam

LỜI NÓI ĐẦU * * * * Việt Nam trong những năm gần đây có những điều kiện rất thuận lợi cho hoạt động kinh doanh với tốc độ tăng trưởng GDP bình quân trên 8%, một quốc gia có dân số trên 82 triệu người, tình hình kinh tế ổn định, nhà nước khuyến khích đầu tư, sức mua của thị trường được đánh giá là rất cao trên thế giới.Hơn nữa, Việt Nam đã chính thức trở thành thành viên thứ 150 của WTO, mở ra nhiều cơ hội cho các nhà kinh doanh trong nước.Trong bối cảnh như vậy, rõ ràng việc quyết định lựa chọn hình thức kinh doanh nào đảm bảo cho nhà đầu tư có được hiệu quả tốt nhất về sử dụng vốn, phát triển nhanh thị trường, mở rộng nhanh thị phần là điều rất đuợc quan tâm.Sau khi gia nhập WTO, cơ chế kinh tế của nước ta thông thoáng hơn, tạo điều kiện cho các công ty, tập đoàn kinh tế của nước ngoài “tấn công” vào thị trường Việt Nam.Bằng con đường nhượng quyền thương mại nhiều tên tuổi lớn thuộc nhiều lĩnh vực, ngành nghề của thế giới đã thâm nhập vào thị trường Việt Nam.Doanh nghiệp Việt Nam cũng mang những nhân tố phù hợp với hoạt động kinh doanh nhượng quyền. Họ năng động, luôn phấn đấu tạo dựng sự nghiệp riêng của mình nhưng kinh nghiệm và vốn còn ít nên nếu phát triển với nội dung thương hiệu và hệ thống sẵn có thì sẽ dễ dàng thành công hơn.Dường như mô hình nhượng quyền thương mại đã trả lời được câu hỏi đặt ra của các nhà đầu tư trong nước. Nhận thức được xu hướng tất yếu về mô hình nhượng quyền thương mại ở Việt Nam hiện nay đã có rất nhiều doanh nghiệp đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ quan tâm tìm hiểu về mô hình nay.Tuy nhiên do đây là một mô hình mới du nhập vào nước ta nên thông tin về nó còn ít chưa thống nhất,số lượng và chất lượng việc áp dụng mô hình này ở Việt Nam còn thấp. Chính vì vậy, sau thời gian tìm hiểu tài liệu cũng như nghiên cứu em đã lựa chọn đề tài “Nhượng quyền thương mại với các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam” làm bài đề án của mình, nhằm tìm hiểu tình hình thực tế về hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam, từ đó đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của mô hình này. Ngoài lời mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo,bài đề án được kết cấu thành 3 phần: Phần 1. Lý luận chung về mô hình nhượng quyền thương mại Phần 2. Thực trạng mô hình nhượng quyền thương mại ở Việt Nam hiện nay Phần 3. Một số giải pháp phát triển bền vững mô hình nhượng quyền thương mại ở các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam Mặc dù đã hết sức cố gắng nhưng do hạn chế về trình độ kiến thức và khả năng tiếp cận số liệu, nên những thiếu sót về nội dung và hình thức của bản đề án là không tránh khỏi. Em rất mong nhận được những ý kiến đóng góp quý báu của các thầy cô. PhÇn I: Tæng quan vÒ m« h×nh kinh doanh nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i 1.1 Qu¸ tr×nh h×nh thµnh nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i trªn thÕ giíi Theo nhiÒu tµi liÖu nghiªn cøu, h×nh thøc s¬ khai cña lèi kinh doanh nh­îng quyÒn ®· xuÊt hiÖn vµo kho¶ng thÕ kû 17-18 t¹i Ch©u ¢u. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng nh­îng quyÒn kinh doanh (hay nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i) ®­îc chÝnh thøc khëi nguån, ph¸t triÓn t¹i Hoa Kú vµo gi÷a thÕ kû 19. N¨m 1840, c¸c nhµ s¶n xuÊt bia cña §øc cho phÐp mét vµi qu¸n bia quyÒn b¸n s¶n phÈm cña hä. N¨m 1851, lÇn ®Çu tiªn trªn thÕ giíi nhµ s¶n xuÊt m¸y kh©u Singer cña Mü ký cho thùc hiÖn hîp ®ång nh­îng quyÒn kinh doanh. Singer ®· ký hîp ®ång nh­îng quyÒn vµ trë thµnh ng­êi tiªn phong trong viÖc tho¶ thuËn h×nh thøc nh­îng quyÒn. N¨m 1880 b¾t ®Çu nh­îng quyÒn b¸n s¶n phÈm cho c¸c ®¹i lý ®éc quyÒn trong lÜnh vùc xe h¬i, dÇu löa, gas. Trong thêi gian nµy, ph¹m vi ho¹t ®éng nh­îng quyÒn chØ lµ chuyÓn quyÒn ph©n phèi vµ b¸n s¶n phÈm cña c¸c nhµ s¶n xuÊt. Franchise thùc sù bïng ph¸t kÓ tõ sau n¨m 1945 ( khi ThÕ ChiÕn II kÕt thóc), víi sù ra ®êi cña hµng lo¹t hÖ thèng nhµ hµng, kh¸ch s¹n vµ c¸c hÖ thèng kinh doanh, ph©n phèi theo kiÓu b¸n lÎ, mµ sù ®ång nhÊt vÒ c¬ së h¹ tÇng, th­¬ng hiÖu, sù phôc vô lµ ®Æc tr­ng c¬ b¶n ®Ó nhËn d¹ng nh÷ng hÖ thèng kinh doanh theo ph­¬ng thøc nµy.Vµo thËp niªn 60-70, nh­îng quyÒn bïng næ vµ ph¸t triÓn m¹nh ë Mü, Anh vµ mét sè n­íc kh¸c. 1.2 Quan niÖm vÒ nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i DiÔn gi¶ quèc tÕ vÒ franchise- Albert Kong ®· ®Þnh nghÜa nöa ®ïa nöa thËt vÒ thuËt ng÷ “ franchise’’ trong phÇn tr×nh bµy cña «ng t¹i héi chî triÓn l·m quèc tÕ vÒ franchise ®Çu tiªn t¹i ViÖt Nam r»ng franchise lµ nh©n b¶n v« tÝnh. Tøc lµ tõ mét cöa hµng hay mét m« h×nh kinh doanh thµnh c«ng nµo ®ã, chñ th­¬ng hiÖu cã thÓ nh©n réng ra thµnh nhiÒu cöa hµng gièng nhau nh­ ®óc th«ng qua franchise. §óng ra ®iÒu nµy chØ ®óng mét phÇn v× c¸c cöa hµng mua franchise rÊt khã cã thÓ gièng hÖt nhau nh­ ®èi víi tr­êng hîp nh©n b¶n v« tÝnh.V× mçi ®Þa ph­¬ng cã phong tôc tËp qu¸n kh¸c nhau nªn chñ th­¬ng hiÖu ph¶i t­¬ng ®èi linh ®éng mµ vÉn gi÷ ®­îc tÝnh ®ång bé cña hÖ thèng franchise. Tuy nhiªn c©u nãi nöa ®ïa nöa thËt cña diÔn gi¶ Albert Kong còng ph¶n ¸nh phÇn nµo ®Æc ®iÓm næi bËt cña c¸c hÖ thèng franchise ®ã lµ sù ®ång bé LuËt nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i míi ra ®êi cña ViÖt Nam cã ®Þnh nghÜa nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i lµ mét ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, theo ®ã bªn nh­îng quyÒn cho phÐp vµ yªu cÇu bªn nhËn quyÒn tù m×nh tiÕn hµnh viÖc mua b¸n hµng hãa cung øng dÞch vô theo hai ®iÒu kiÖn chÝnh : -ViÖc mua b¸n hµng hãa, cung øng dÞch vô ®­îc tiÕn hµnh theo c¸ch thøc tæ chøc kinh doanh do bªn nh­îng quyÒn quy ®Þnh vµ ®­îc g¾n víi nh·n hiÖu hµng hãa tªn th­¬ng hiÖu, bÝ quyÕt kinh doanh, biÓu t­îng kinh doanh qu¶ng c¸o cña bªn nh­îng quyÒn - Bªn nh­îng quyÒn cã quyÒn kiÓm so¸t vµ trî gióp cho bªn nhËn quyÒn trong viÖc ®iÒu hµnh c«ng viÖc kinh doanh §Þnh nghÜa trªn tuy ®· kh¸ dµi vµ chi tiÕt nh­ng nhiÒu chuyªn gia vÉn ch­a hoµn toµn hµi lßng vµ ®­a ra nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c mµ néi dung cã thªm mét sè ý míi nh­ theo héi ®ång Th­¬ng m¹i Liªn bang Hoa Kú cã ®­a ra mét ®Þnh nghÜa riªng : “ Franchise lµ mét hîp ®ång hay mét tháa thuËn gi÷a Ýt nhÊt hai ng­êi trong ®ã: Ng­êi mua franchise ®­îc cÊp quyÒn b¸n hay ph©n phèi s¶n phÈm , dÞch vô theo mét kÕ ho¹ch hay hÖ thèng tiÕp thÞ cña chñ th­¬ng hiÖu. Ho¹t ®éng kinh doanh cña ng­êi mua franchise ph¶i triÖt ®Ó tu©n theo kÕ ho¹ch hay hÖ thèng tiÕp thÞ nµy g¾n liÒn víi nh·n hiÖu, th­¬ng hiÖu biÓu t­îng, khÈu hiÖu, tiªu chÝ, qu¶ng c¸o vµ nh÷ng biÓu t­îng th­¬ng m¹i kh¸c cña chñ th­¬ng hiÖu. Ng­êi mua franchise ph¶i tr¶ mét kho¶n phÝ trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp gäi lµ phÝ franchise” Tuy nhiªn ®Ó t×m ra mét ®Þnh nghÜa chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ nhÊt cho ®Þnh nghÜa vÒ franchise th× cã lÏ tÊt c¶ nh÷ng nhËn ®Þnh trªn vÉn cßn thiÕu sãt. Theo t«i HiÖp héi nh­îng quyÒn kinh doanh Quèc tÕ (The International Franchise Association) ®· ®­a ra kh¸i niÖm ®Çy ®ñ nhÊt vÒ franchise : Nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i lµ mèi quan hÖ theo hîp ®ång, gi÷a bªn giao vµ bªn nhËn quyÒn, theo ®ã bªn giao ®Ò xuÊt hoÆc ph¶i duy tr× sù quan t©m liªn tôc tíi doanh nghiÖp cña bªn nhËn trªn c¸c khÝa c¹nh nh­: bÝ quyÕt kinh doanh (know-how), ®µo t¹o nh©n viªn; Bªn nhËn ho¹t ®éng d­íi nh·n hiÖu hµng hãa, ph­¬ng thøc, ph­¬ng ph¸p kinh doanh do Bªn giao së h÷u hoÆc kiÓm so¸t; vµ Bªn nhËn ®ang, hoÆc sÏ tiÕn hµnh ®Çu t­ ®¸ng kÓ vèn vµo doanh nghiÖp b»ng c¸c nguån lùc cña m×nh. 1.3 §Æc ®iÓm cña nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i Nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i còng cã mét sè ®iÓm t­¬ng ®ång víi c¸c quan hÖ nh­ li x¨ng, ®¹i lý b¸n hµng... Tuy vËy, vÉn cã thÓ ph©n biÖt ®­îc quan hÖ nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i víi c¸c quan hÖ t­¬ng tù th«ng qua nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau: - VÊn ®Ò cèt lâi cña mét quan hÖ nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i lµ viÖc bªn nh­îng quyÒn cho phÐp bªn nhËn quyÒn ®­îc tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh theo mét ph­¬ng thøc ®· ®­îc bªn nh­îng quyÒn x©y dùng vµ ph¸t triÓn thµnh c«ng. - Sù t¸c ®éng vµ ¶nh h­ëng qua l¹i gi÷a bªn nh­îng quyÒn vµ bªn nhËn quyÒn trong toµn bé qu¸ tr×nh nh­îng quyÒn còng lµ mét ®Æc ®iÓm næi bËt cña lo¹i h×nh quan hÖ nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i. §Ó lµm râ h¬n vÊn ®Ò nµy ta ®i so s¸nh mét vµi ®iÓm víi Li x¨ng ®Ó biÕt thªm chi tiÕt. Tr­íc tiªn ta cÇn hiÓu vÒ li x¨ng ®Ó dÔ dµng ph©n tÝch h¬n. + Hîp ®ång li - x¨ng : lµ viÖc chñ së h÷u mét s¸ng chÕ ®· ®­îc cÊp b»ng ®éc quyÒn cho phÐp mét c¸ nh©n hay mét ph¸p nh©n kh¸c thùc hiÖn trong n­íc vµ trong thêi h¹n cña quyÒn s¸ng chÕ, mét hoÆc nhiÒu hµnh vi thuéc ph¹m vi c¸c ®éc quyÒn víi s¸ng chÕ ®· ®­îc cÊp b»ng ®éc quyÒn t¹i n­íc ®ã, khi cã viÖc cho phÐp ®ã, mét “li - x¨ng” ®­îc coi lµ ®· ®­îc cÊp. + §iÓm gièng nhau gi÷a nh­îng quyÒn vµ li x¨ng : MÆc dï bªn nhËn quyÒn vµ bªn nh­îng quyÒn ®Òu lµ c¸c ®¬n vÞ kinh doanh ®éc lËp víi nhau nh­ng phÝ li x¨ng hay phÝ nh­îng quyÒn mµ bªn cã quyÒn ®· chuyÓn giao th­êng phô thuéc vµo nç lùc cho ho¹t ®éng kinh doanh cña tÊt c¶ c¸c bªn. NÕu nh­ ho¹t ®éng kinh doanh cña bªn nhËn quyÒn hoÆc bªn nhËn li x¨ng cµng cã l·i th× phÝ li x¨ng hoÆc phÝ nh­îng quyÒn x¸c ®Þnh theo tû lÖ % nhÊt ®Þnh cña doanh thu sÏ cµng cao. + §iÓm kh¸c nhau gi÷a li x¨ng vµ nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i: ®ã lµ viÖc bªn nh­îng quyÒn tiÕp tôc ph¸t triÓn hÖ thèng bÝ quyÕt, ph­¬ng thøc kinh doanh vµ liªn tôc chuyÓn giao c¸c bÝ quyÕt, ph­¬ng thøc nµy cho bªn nhËn quyÒn ®ãng vai trß lµ mét nh©n tè hÕt søc quan träng ®èi víi sù thµnh c«ng trong ho¹t ®éng kinh doanh cña bªn nhËn quyÒn. VÊn ®Ò ph¸t triÓn hÖ thèng bÝ quyÕt nµy bao gåm nhiÒu khÝa c¹nh tõ viÖc ®µo t¹o cho nh©n viªn cña bªn nhËn quyÒn ®Õn viÖc cñng cè, ph¸t triÓn c¸c bÝ quyÕt, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña bªn nhËn quyÒn vµ hç trî bªn nhËn quyÒn trong suèt thêi h¹n cã hiÖu lùc cña hîp ®ång nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i. Mét cÊp ®é gÇn h¬n víi nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i ®ã lµ ho¹t ®éng ®¹i lý. HiÖn nay ë ViÖt Nam vÉn cã nhiÒu ng­êi nhÇm lÉn gi÷a ®¹i lý vµ nh­îng quyÒn. §Ó lµm râ vÊn ®Ò cÇn t×m sù kh¸c biÖt gi÷a nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i vµ ®¹i lý ®Ó t×m ra thªm nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt ®Ó nhËn biÕt víi c¸c lo¹i h×nh kinh doanh kh¸c. Tr­íc tiªn ta ®i t×m nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n ®Ó so s¸nh gi÷a hai h×nh thøc : - Ho¹t ®éng Nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i cã 3 ®Æc tr­ng c¬ b¶n: + Bªn NhËn quyÒn ph¶i tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh mua b¸n hµng hãa, cung øng s¶n phÈm theo yªu cÇu, quy ®Þnh cña Bªn Nh­îng quyÒn, g¾n víi nh·n hiÖu hµng hãa, tªn th­¬ng m¹i, bÝ quyÕt kinh doanh, khÈu hiÖu kinh doanh, biÓu t­îng kinh doanh, qu¶ng c¸o cña Bªn Nh­îng quyÒn. + Bªn NhËn quyÒn chÞu sù kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ ®­îc nhËn sù hç trî tõ Bªn Nh­îng quyÒn ®èi víi viÖc ®iÒu hµnh häat ®éng kinh doanh theo ph­¬ng thøc nh­îng quyÒn. + Bªn NhËn quyÒn ph¶i tr¶ phÝ nh­îng quyÒn (theo quy ®Þnh t¹i Hîp ®ång Nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i) cho Bªn Nh­îng quyÒn. - Ho¹t ®éng lµm ®¹i lý cã 3 ®Æc tr­ng c¬ b¶n: + Bªn §¹i lý lµ ®¬n vÞ: nhËn hµng hãa cña Bªn Giao ®¹i lý ®Ó b¸n, nhËn ñy quyÒn cña Bªn Giao ®¹i lý ®Ó cung øng dÞch vô thuéc quyÒn kinh doanh cña Bªn Giao ®¹i lý, hoÆc nhËn tiÒn cña Bªn Giao ®¹i lý ®Ó mua hµng cho Bªn Giao ®¹i lý. + Bªn Giao ®¹i lý lµ chñ së h÷u ®èi víi hµng hãa hoÆc tiÒn giao cho Bªn §¹i lý. + Trõ tr­êng hîp cã tháa thuËn kh¸c, Bªn §¹i lý ®­îc nhËn thï lao lµm ®¹i lý do Bªn Giao ®¹i lý chi tr¶ th«ng qua mét trong c¸c h×nh thøc sau: h­ëng hoa hång, h­ëng chªnh lÖch gi¸, hoÆc mét kháan tiÒn cô thÓ ®­îc quy ®Þnh trong hîp ®ång lµm ®¹i lý. Sau khi nhËn ®Þnh râ vÒ c¸c ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i vµ ®¹i lý, tõ ®©y cã thÓ rót ra ®iÓm kh¸c biÖt ®Ó ph©n biÖt hai h×nh thøc: -§iÓm kh¸c biÖt gi÷a ho¹t ®éng nh­îng quyÒn vµ ho¹t ®éng ®¹i lý + Häat ®éng ®¹i lý thiªn vÒ viÖc cung øng hµng hãa, dÞch vô trùc tiÕp tõ Bªn Giao ®¹i lý, cßn häat ®éng nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i thiªn vÒ viÖc tæ chøc ®iÒu hµnh kinh doanh g¾n liÒn víi c¸c yÕu tè mang tÝnh th­¬ng hiÖu cña Bªn Nh­îng quyÒn (kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ph©n phèi trùc tiÕp hµng hãa, dÞch vô tõ Bªn Nh­îng quyÒn, cã thÓ thùc hiÖn theo chØ ®Þnh cña Bªn Nh­îng quyÒn). +VÒ tµi chÝnh vµ chÞu tr¸ch nhiÖm ph¸p lý th× t¸ch b¹ch râ gi÷a Bªn NhËn quyÒn víi Bªn Nh­îng quyÒn. §èi víi häat ®éng ®¹i lý, th× Bªn Giao ®¹i lý vÉn cã tr¸ch nhiÖm liªn ®íi ®èi víi häat ®éng kinh doanh cña Bªn §¹i lý liªn quan ®Õn hµng hãa mµ m×nh ®· giao, hoÆc ®èi víi hµnh vi ñy quyÒn cung øng dÞch vô. +Bªn NhËn quyÒn ph¶i tr¶ phÝ nh­îng quyÒn cho Bªn Nh­îng quyÒn.Ng­îc l¹i, Bªn lµm §¹i lý ®­îc h­ëng thï lao tõ Bªn Giao ®¹i lý. 1.4 QuyÒn lîi vµ nghÜa vô cña c¸c bªn tham gia nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i 1.4.1.§èi víi ng­êi nhËn quyÒn Tr­íc hÕt, ng­êi nhËn quyÒn ph¶i chÞu rµng buéc bëi nh÷ng ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång franchise. Hîp ®ång nµy th­êng quy ®Þnh, ng­êi nhËn quyÒn chØ ®­îc phÐp kinh doanh trong mét kh«ng gian ®Þa lý nhÊt ®Þnh vµ ph¶i ¸p dông c¸ch thøc kinh doanh cña ng­êi nh­îng quyÒn chuyÓn giao. Chi tiÕt h¬n, ng­êi nhËn quyÒn sÏ ®­îc thõa h­ëng nh÷ng quyÒn chñ yÕu sau: -QuyÒn ph©n phèi: Ng­êi nhËn quyÒn ký hîp ®ång nh­îng quyÒn lµ ®Ó mua quyÒn ph©n phèi s¶n phÈm trong mét ph¹m vi l·nh thæ nhÊt ®Þnh. Ng­êi nhËn quyÒn kh«ng ®­îc phÐp t¸i chuyÓn nh­îng quyÒn nµy cho mét bªn kh¸c nÕu kh«ng ®­îc sù ®ång ý cña nhµ nh­îng quyÒn còng nh­ kh«ng ®­îc t¸ch ra khái hÖ thèng ®Ó thùc hiÖn c¸c ý t­ëng kinh doanh cña m×nh trªn nÒn t¶ng ®· thùc hiÖn. -S¶n phÈm vµ kh¸ch hµng: Khi tham gia vµo hÖ thèng nh­îng quyÒn, th«ng th­êng nhµ nh­îng quyÒn sÏ trë thµnh nhµ cung cÊp s¶n phÈm ®Çu vµo cho ho¹t ®éng kinh doanh vµ ng­êi nhËn quyÒn mÆc nhiªn cã ®­îc nh÷ng kh¸ch hµng truyÒn thèng cña hÖ thèng. VÝ dô, C«ng ty Cµ phª Trung Nguyªn sÏ cung cÊp cµ phª c¸c chñng lo¹i cho toµn bé hÖ thèng víi gi¸ ­u ®·i, c¸c kh¸ch hµng trung thµnh víi h­¬ng vÞ cµ phª Trung Nguyªn cã thÓ th­ëng thøc ë h¬n 1000 cöa hµng nh­îng quyÒn cña Trung Nguyªn ë trong vµ ngoµi n­íc. -Hç trî kü thuËt, ®µo t¹o, ho¹t ®éng tiÕp thÞ: Uy tÝn cña mét m¾t xÝch trong hÖ thèng nh­îng quyÒn sÏ quyÕt ®Þnh uy tÝn cña c¶ mét hÖ thèng, ®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng hÖ thèng nh­îng quyÒn míi ph¸t triÓn. Do vËy, mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ®­îc c¸c nhµ nh­îng quyÒn rÊt quan t©m lµ ho¹t ®éng ®µo t¹o, chuyÓn giao kinh nghiÖm qu¶n lý, ®iÒu hµnh. §iÒu nµy gióp t¹o nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho nhµ nhËn quyÒn tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh thu lîi nhuËn vµ gi÷ ®­îc uy tÝn cña th­¬ng hiÖu s¶n phÈm. - §­îc cÊp phÐp: Ng­êi nhËn quyÒn ®­îc phÐp ph©n phèi hµng hãa, dÞch vô mang th­¬ng hiÖu, nh·n hiÖu, h×nh thøc qu¶ng c¸o hay c¸c biÓu t­îng mang tÝnh th­¬ng m¹i kh¸c, ®ång thêi cã quyÒn tiÕp cËn c¸c sè liÖu vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña hÖ thèng nh­îng quyÒn, c¸c bÝ quyÕt c«ng nghÖ tiÕp thÞ c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô tíi kh¸ch hµng ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt 1.4.2. §èi víi ng­êi trao quyÒn Ng­êi cÊp phÐp nhËn quyÒn sÏ gi÷ quyÒn kiÓm so¸t ho¹t ®éng kinh doanh cña ng­êi nhËn quyÒn, thu phÝ nhËn quyÒn (franchise fee)vµ kho¶n hoa hång (loyalty fee) ®Þnh kú tÝnh theo tû lÖ phÇn tr¨m doanh thu. Hai kho¶n phÝ nµy ®­îc coi lµ chi phÝ ph¶i tr¶ cho quyÒn tham gia vµo quan hÖ nhËn quyÒn vµ sö dông hÖ thèng vµ th­¬ng hiÖu cña nhµ nh­îng §Ó b¶o vÖ hÖ thèng, c¸c nhµ nh­îng quyÒn th­êng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kiÓm so¸t nghiªm ngÆt ®Ó ®¶m b¶o sù ®¸p øng tiªu chuÈn ë c¸c phÇn tö trong toµn bé hÖ thèng. 1.5 ¦u ®iÓm vµ nh­îc ®iÓm cña nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i 1.5.1 ¦u ®iÓm cña nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i ¦u ®iÓm lín nhÊt cña h×nh thøc nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i lµ kh¶ n¨ng tËp hîp c¸c nhµ b¸n lÎ ®éc lËp l¹i víi nhau vµ hä cïng sö dông mét th­¬ng hiÖu vµ quan ®iÓm kinh doanh duy nhÊt. ViÖc tËp hîp nµy ®em l¹i nhiÒu c¸i lîi: sù nhËn biÕt vÒ th­¬ng hiÖu tõ ng­êi tiªu dïng, sù nhÊt qu¸n trong viÖc ®¸p øng yªu cÇu cña kh¸ch hµng, søc m¹nh cña viÖc qu¶ng c¸o tËp trung vµ hiÖu qu¶ tõ viÖc mua hµng cña mét nhãm ®«ng ng­êi tiªu dïng. Khi tham gia nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i th× hai bªn nhµ trao quyÒn vµ bªn nhËn quyÒn ®Òu cã rÊt nhiÒu lîi Ých nh­ : 1.5.1.1.§èi víi nhµ nhËn quyÒn Thø nhÊt, gi¶m thiÓu rñi ro: ViÖc më cöa hµng, c¬ së kinh doanh míi cã rÊt nhiÒu rñi ro vµ tû lÖ thÊt b¹i cao. Lý do chÝnh cña tû lÖ thÊt b¹i cao lµ do ng­êi qu¶n lý lµ nh÷ng ng­êi míi b­íc vµo nghÒ, kh«ng cã kinh nghiÖm vµ ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian cho viÖc häc hái c¸c ®Æc tr­ng riªng cña tõng lo¹i h×nh kinh doanh. Khi tham gia vµo hÖ thèng nh­îng quyÒn, bªn nhËn quyÒn sÏ ®­îc huÊn luyÖn, ®µo t¹o vµ truyÒn ®¹t c¸c kinh nghiÖm qu¶n lý, bÝ quyÕt thµnh c«ng cña c¸c lo¹i h×nh kinh doanh ®Æc thï. Thø hai, ®­îc sö dông th­¬ng hiÖu cña bªn nh­îng quyÒn. Ngµy nay, trªn thÞ tr­êng cã hµng ngµn s¶n phÈm vµ dÞch vô cã cïng gi¸ trÞ sö dông nh­ng ®­îc cung cÊp bëi c¸c nhµ s¶n xuÊt kh¸c nhau. Do ®ã, viÖc cè g¾ng t¹o dùng mét th­¬ng hiÖu næi tiÕng, ®­îc kh¸ch hµng tin cËy vµ nhí ®Õn lµ vÊn ®Ò sèng cßn cña mçi doanh nghiÖp. Thø ba, tËn dông c¸c nguån lùc. Bªn nhËn quyÒn chØ tËp trung vµo viÖc ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh, phÇn cßn l¹i nh­ x©y dùng chiÕn l­îc tiÕp thÞ, qui tr×nh vËn hµnh, chiÕn l­îc kinh doanh sÏ do bªn nh­îng quyÒn ®¶m tr¸ch vµ chuyÓn giao. Thø t­, ®­îc mua nguyªn liÖu, s¶n phÈm víi gi¸ ­u ®·i: bªn nh­îng quyÒn lu«n cã nh÷ng ­u ®·i ®Æc biÖt vÒ cung cÊp s¶n phÈm, nguyªn liÖu cho bªn bªn nhËn quyÒn. Do ®ã, bªn nhËn quyÒn ®­îc mua s¶n phÈm hoÆc nguyªn liÖu víi khèi l­îng lín theo mét tû lÖ khÊu hao ®Çy hÊp dÉn. Gi¸ cña c¸c s¶n phÈm, nguyªn liÖu ®Çu vµo thÊp sÏ lµ mét trong nh÷ng lîi thÕ c¹nh tranh lín. NÕu trªn thÞ tr­êng cã nh÷ng biÕn ®éng lín nh­ viÖc khan hiÕm nguån hµng th× bªn nh­îng quyÒn sÏ ­u tiªn ph©n phèi cho bªn nhËn quyÒn tr­íc. §iÒu nµy gióp cho bªn nhËn quyÒn æn ®Þnh ®Çu vµo, tr¸nh ®­îc nh÷ng tæn thÊt tõ biÕn ®éng thÞ tr­êng 1.5.1.2.§èi víi nhµ nh­îng quyÒn -Vèn lu«n lµ mét mèi lo ng¹i lín nhÊt khi muèn më réng ho¹t ®éng kinh doanh. Nh­ng trong hÖ thèng nh­îng quyÒn, ng­êi bá vèn ra ®Ó më réng ho¹t ®éng kinh doanh l¹i chÝnh lµ bªn nhËn quyÒn. §iÒu nµy gióp cho bªn nh­îng quyÒn cã thÓ më réng ho¹t ®éng kinh doanh b»ng chÝnh ®ång vèn cña ng­êi kh¸c vµ gi¶m chi phÝ cho viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng. §ång thêi viÖc ph¶i bá vèn kinh doanh lµ ®éng lùc thóc ®Èy bªn nhËn quyÒn ph¶i cè g¾ng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, mang l¹i nhiÒu lîi nhuËn h¬n cho bªn nh­îng quyÒn. -Më réng ho¹t ®éng kinh doanh mét c¸ch nhanh chãng: H×nh thøc nh­îng quyÒn sÏ gióp doanh nghiÖp më réng ho¹t ®éng kinh doanh, x©y dùng sù hiÖn diÖn ë kh¾p mäi n¬i mét c¸ch nhanh chãng víi hµng tr¨m cöa hµng trong vµ ngoµi n­íc mµ kh«ng mét h×nh thøc kinh doanh nµo cã thÓ lµm ®­îc. -Thóc ®Èy viÖc qu¶ng b¸ th­¬ng hiÖu: Khi sö dông h×nh thøc nh­îng quyÒn, bªn nh­îng quyÒn sÏ t¹o ®­îc nh÷ng lîi thÕ trong viÖc qu¶ng c¸o, qu¶ng b¸ th­¬ng hiÖu cña m×nh. Më réng kinh doanh vµ sù xuÊt hiÖn ë kh¾p n¬i cña chuçi cöa hµng sÏ ®­a h×nh ¶nh vÒ s¶n phÈm ®i s©u vµo t©m trÝ kh¸ch hµng mét c¸ch dÔ dµng h¬n. Ho¹t ®éng qu¶ng c¸o cµng hiÖu qu¶, h×nh ¶nh vÒ s¶n phÈm, th­¬ng hiÖu cµng ®­îc n©ng cao, gi¸ trÞ v« h×nh cña c«ng ty cµng lín sÏ mang l¹i nhiÒu thuËn lîi cho bªn nhËn quyÒn khi sö dông nh·n hiÖu, th­¬ng hiÖu cña bªn nh­îng quyÒn. Vµ nh­ thÕ c¶ bªn nh­îng quÒn vµ bªn nhËn quyÒn ngµy cµng thu ®­îc nhiÒu lîi nhuËn tõ viÖc ¸p dông h×nh thøc kinh doanh nh­îng quyÒn. -Tèi ®a ho¸ thu nhËp: Khi nh­îng quyÒn, bªn nhËn quyÒn ph¶i tr¶ tiÒn b¶n quyÒn thuª th­¬ng hiÖu vµ tiÒn phÝ ®Ó ®­îc kinh doanh víi tªn vµ hÖ thèng cña bªn nh­îng quyÒn. §ång thêi bªn nhËn quyÒn ph¶i mua s¶n phÈm, nguyªn liÖu cña bªn nh­îng quyÒn nhê ®ã mµ bªn nh­îng quyÒn cã thÓ tèi ®a ho¸ thu nhËp cña m×nh. -TËn dông nguån nh©n lùc: Bªn nhËn quyÒn sÏ lµ ng­êi bá vèn ra kinh doanh vµ ®©y lµ ®éng lùc ®Ó thóc ®Èy hä lµm viÖc tèt h¬n. V× khi ng­êi nhËn quyÒn lµ chñ nªn hä cã tr¸ch nhiÖm h¬n. Nhê vËy, bªn nh­îng quyÒn tËn dông ®­îc nguån nh©n lùc tõ phÝa nhËn quyÒn. 1.5.2. Nh­îc ®iÓm cña nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i Tuy nhiªn, h×nh thøc nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i kh«ng ph¶i thÝch hîp cho tÊt c¶ mäi ng­êi. Nh÷ng lo¹i h×nh doanh nghiÖp ho¹t ®éng hoµn toµn ®éc lËp cã thÓ khã chÞu khi ph¶i thùc hiÖn theo nh÷ng yªu cÇu vµ ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng nghiªm ngÆt cña h×nh thøc kinh doanh nh­îng quyÒn. Vµ còng cÇn biÕt lµ cã mét vµi ph­¬ng thøc nh­îng quyÒn kÐm hiÖu qu¶ sÏ kh«ng huÊn luyÖn c¸c doanh nghiÖp xö lý tèt c¸c t×nh huèng khã kh¨n trong kinh doanh, sÏ kh«ng hç trî doanh nghiÖp tèt khi cã vÊn ®Ò ph¸t sinh, vµ sÏ kh«ng sö dông hiÖu qu¶ chi phÝ dµnh cho qu¶ng c¸o cho th­¬ng hiÖu cña doanh nghiÖp. MÆt tr¸i cña nh­îng quyÒn th­¬ng m¹i: - MÊt quyÒn kiÓm so¸t: + Nhµ nh­îng quyÒn sÏ mÊt quyÒn kiÓm so¸t tuyÖt ®èi ®èi víi bÝ mËt kinh doanh vµ nh·n hiÖu hµng ho¸/dÞch vô. + Bªn nhËn nh­îng qu