Đề tài Mô hình cố định, ngẫu nhiên và hỗn hợptrong phân tích phương sai

rong các giáo trình ph-ơng pháp thí nghiệm và toánsinh học tr-ớc đây khi phân tích ph-ơng sai các nhân tố th-ờng đ-ợc coi là cố định. Việc phân tích và kết luận đ-ợc trình bày theo các mẫu định sẵn đ7 quen thuộc với cán bộ giảng dạy và sinh viên trong tr-ờng. Trong những năm gần đây, do đòi hỏi của thực tế và cũng do những tiến bộ của việc nghiên cứu và phân tích các thiết kế thí nghiệm, các nhân tố có thể cố định hay ngẫu nhiên và mô hình phân tích ph-ơng sai đ-ợc sắp thành 3 loại: Cố định(Fixed - nếu tất cả các nhân tố đều cố định), ngẫu nhiên(Random - nếu tất cả các nhân tố đều ngẫu nhiên) và hỗn hợp(Mixed - nếu có một số nhân tố cố định, một số ngẫu nhiên). Việcquyết định xem nhân tố cố định hay ngẫu nhiên phải làm tr-ớc khi bố trí thí nghiệm và căn cứ vào bản chất của nhân tố cũng nh- ảnh h-ởng của kết luận khi ứng dụng trong thực tế. Bài này nhằm giới thiệu cách nhìn đầy đủ hơn về phân tích ph-ơng sai. Bài sau sẽ giới thiệu các cách so sánh các trung bình sau khi phân tích ph-ơng sai nh- cách so sánh theo LSD, Duncan, Student-Newman-Keuls, Tukey, Dunnet, Scheffé . . . Sau đây là một số mô hình th-ờng dùng trong phân tích ph-ơng sai.