Đề tài Mối quan hệ biện chứng giữa lý luận vỡ thực tiễn trong cách mạng tháng tám - Một số bài học kinh nghiệm

Báo cáo khoa học Mối quan hệ biện chứng giữa lý luận vỡ thực tiễn trong cách mạng tháng tám - một số bài học kinh nghiệm T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp 2007: TËp V, Sè 4: 87-92 §¹i häc N«ng nghiÖp I Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn trong c¸ch m¹ng th¸ng t¸m - mét sè bµi häc kinh nghiÖm A dialectic relationship between theory and practice in the August revolution- some lessons from experience Lª DiÖp §Ünh* SUMMARY Vietnam’s August Revolution in 1945 was a typical democratic and national revolution led by the Vietnamese Communist Party and gained a great victory for the first time by a colony. A great deal of valuable lessons is drawn from victory of the August Revolution, especially lessons related to a dialectic relationship between scientific theories and revolutionary practice. A revolution that progresses on the right track to a complete victory needs guiding by scientific theories. If there is no guiding scientific theory, no creative revolutionary practice will be made. On the contrary, scientific theories are only vivid and become material strength as long as they are applied in compliance with practice. On the occasion of the 67th anniversary of the August Revolution and the day of Vietnamese People’s Arm, some thoughts of roots of the current great achievements may help identifying some experience lessons, which are vital for renovation and reforms of the national education. Key words: dialectic relationship, theory and practice, the August Revolution, Marxism - Leninism. 1. §ÆT VÊN §Ò C¸ch ®©y 67 n¨m, ngµy 2 th¸ng 9, víi B¶n Tuyªn ng«n §éc lËp bÊt hñ do Chñ tÞch Hå Chi Minh ®äc t¹i qu¶ng tr−êng Ba §×nh lÞch sö , ®· khai sinh ra n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ, c¸ch m¹ng th¸ng T¸m thµnh c«ng, d©n téc ViÖt Nam hoµn toµn ®−îc tù do, ®éc lËp. C¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945 lµ cuéc c¸ch m¹ng d©n téc, d©n chñ ®iÓn h×nh do §¶ng Céng s¶n l·nh ®¹o, lÇn ®Çu tiªn giµnh ®−îc th¾ng lîi ë mét n−íc thuéc ®Þa. Víi th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng th¸ng T¸m, nh©n d©n ViÖt Nam ®· ®Ëp tan xiÒng xÝch n« lÖ cña chñ nghÜa ®Õ quèc gÇn mét thÕ kû trªn ®Êt n−íc ta, chÊm døt sù tån t¹i cña chÕ ®é qu©n chñ chuyªn chÕ ngãt ngh×n n¨m, lËp nªn n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ vµ nhµ n−íc Céng hoµ D©n chñ Nh©n d©n mµ nay lµ nhµ n−íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, nhµ n−íc cña d©n, do d©n, v× d©n. Th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng th¸ng T¸m lµ th¾ng lîi cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t− t−ëng Hå Chi Minh, lý luËn khoa häc-c¸ch m¹ng cña thêi ®¹i chóng ta vËn dông vµo thùc tiÔn c¸ch m¹ng ë mét n−íc thuéc ®Þa cã nÒn kinh tÕ nghÌo nµn, l¹c hËu. Trong c¸ch m¹ng th¸ng T¸m cã sù kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn, gi÷a c¸ch m¹ng vµ s¸ng t¹o. Nghiªn cøu mét c¸ch nghiªm tóc, khoa häc qu¸ tr×nh diÔn biÕn, ®i ®Õn th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng th¸ng T¸m, d−íi gi¸c ®é mèi quan hÖ gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn, ®ang cã ý nghÜa thiÕt thùc to lín. Sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n−íc ngµy nay lµ tiÕp tôc th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng th¸ng T¸m- 1945. Nh÷ng n¨m qua, d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, nç lùc cña toµn d©n, sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n−íc ®· ®¹t ®−îc nhiÒu thµnh tùu quan träng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh. Tuy nhiªn, tr−íc m¾t cßn cã nhiÒu th¸ch thøc to lín, nhÊt lµ trong lÜnh vùc gi¸o dôc-®µo t¹o. NghÞ lùc ®· cã, quyÕt t©m ®· cã, nh©n lùc, tµi lùc, vËt lùc còng ®· cã. VÊn ®Ò lµ lµm nh− thÕ nµo? Kinh nghiÖm thµnh c«ng cña c¸ch m¹ng th¸ng T¸m sÏ gãp phÇn gi¶i ®¸p nh÷ng vÊn ®Ò tr¨n trë cña gi¸o dôc-®µo t¹o h«m nay. §óng nh− Bé tr−ëng NguyÔn ThiÖn Nh©n (2007) ®· chØ ra: * Khoa Mac- Lª Nin, §¹i häc N«ng nghiÖp I - Hµ Néi. 87 Lª DiÖp §Ünh “§æi míi, chÊn h−ng gi¸o dôc-®µo t¹o, chóng ta ph¶i tr¶ lêi ®−îc c©u hái t¹i sao cha, «ng ta ¸o v¸ ch©n ®Êt vÉn th¾ng Ph¸p, th¾ng Mü. T¹i sao ng−êi ViÖt Nam trong qu¸ khø ¸o v¸, ch©n ®Êt vÉn sèng h¹nh phóc”. Bµi viÕt nµy rót ra mét sè bµi häc kinh nghiÖm cã ý nghÜa thiÕt thùc cho sù nghiÖp ®æi míi, trong ®ã cã gi¸o dôc ®µo t¹o (Vnexpress- ngµy 29/8/2007). 2. C¥ Së Lý LUËN Vµ PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU LÊy thùc tiÔn c¸ch m¹ng d©n téc, d©n chñ, nh©n d©n diÔn ra ë ViÖt Nam d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng CSVN giai ®o¹n (1930-1945) lµm c¨n cø ®Ó nghiªn cøu. XuÊt ph¸t tõ c¸c nguyªn lý c¬ b¶n cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ chñ nghÜa duy vËt lÞch sö, trong ®ã quan träng nhÊt lµ c¸c nguyªn lý: tÝnh kh¸ch quan cña sù xem xÐt; nguyªn lý tån t¹i x· héi quyÕt ®Þnh ý thøc x· héi; s¶n xuÊt vËt chÊt lµ c¬ së quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt tinh thÇn, v¨n hãa, gi¸o dôc - ®µo t¹o; nguyªn lý: ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, n¨ng ®éng cña ý thøc, cña nh©n tè con ng−êi trong ho¹t ®éng thùc tiÔn, cïng víi c«ng cô nghiªn cøu lµ phÐp biÖn chøng duy vËt khoa häc víi c¸c nguyªn t¾c: toµn diÖn, nguyªn t¾c: lÞch sö - cô thÓ, nguyªn t¾c: ph¸t triÓn, kÕt hîp víi nguyªn lý lý luËn vÒ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn, häc thuyÕt vÒ ch©n lý cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng ®Ó ph©n tÝch, tæng hîp, ®¸nh gÝa, kh¸i qu¸t hãa, trõu t−îng ho¸… c¸c sù kiÖn lÞch sö cña cuéc c¸ch m¹ng giai ®o¹n (1930-1945) nh»m rót ra mét sè bµi häc kinh nghiÖm. Dùa vµo ý kiÕn cña mét sè nhµ khoa häc nh− Vâ Nguyªn Gi¸p, NguyÔn ThiÖn Nh©n, NguyÔn TrÝ Dòng… vÒ gi¸o dôc-®µo t¹o ë n−íc ta hiÖn nay; suy ngÉm nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ thùc tiÔn c¸ch m¹ng th¸ng T¸m, tõ ®ã nªu ra mét sè ý kiÕn ®ãng gãp vµo sù nghiÖp ®æi míi gi¸o dôc-®µo t¹o. 3. KÕT QU¶ NGHI£N CøU Vµ TH¶O LUËN 3.1. Kh«ng cã lý luËn c¸ch m¹ng, kh«ng cã phong trµo c¸ch m¹ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ra ®êi n¨m 1930. Sù ra ®êi cña §¶ng chÝnh lµ s¶n phÈm cña sù kÕt hîp gi÷a lý luËn khoa häc-c¸ch m¹ng, chñ nghÜa M¸c-Lªnin, víi phong trµo c«ng nh©n, phong trµo yªu n−íc ViÖt Nam. Sù ra ®êi cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®· chÊm døt thêi kú khñng ho¶ng vÒ sù l·nh ®¹o c¸ch m¹ng ViÖt Nam mÊy chôc n¨m. Sù thÊt b¹i cña phong trµo CÇn v−¬ng 1885-1886, phong trµo §«ng du 1906-1908, phong trµo §«ng kinh nghÜa thôc 1908 vµ phong trµo c¸ch m¹ng quèc gia t− s¶n 1927-1930 chøng minh ®iÒu ®ã (Gi¸o tr×nh LÞch sö §¶ng, 2006, tr.54). Sù ra ®êi cña §¶ng, víi c−¬ng lÜnh chÝnh trÞ ®óng ®¾n lµ sù chuÈn bÞ tÊt yÕu ®Çu tiªn cã tÝnh quyÕt ®Þnh cho nh÷ng b−íc ph¸t triÓn nh¶y vät, trong tiÕn tr×nh lÞch sö cña d©n téc ViÖt Nam, ®−îc më ®Çu b»ng c¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945. Sau nhiÒu n¨m b«n ba n−íc ngoµi, NguyÔn ¸i Quèc (Hå ChÝ Minh) ®· ph¸t hiÖn ra ch©n lý cña thêi ®¹i, ®ã lµ chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ Ng−êi ®· cã c«ng du nhËp chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµo ViÖt Nam; ph¸ vì sù bÕ t¾c vÒ ®−êng lèi cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam mÊy chôc n¨m. Sù kÕt hîp gi÷a chñ nghÜa M¸c - Lªnin, lý luËn khoa häc - c¸ch m¹ng, víi thùc tiÔn c¸ch m¹ng ViÖt Nam ®Çu thÕ kû XX ®· dÉn tíi sù thµnh lËp §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, nh©n tè quyÕt ®Þnh mäi th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam sau nµy. Nh− vËy, cã thÓ nãi, nÕu kh«ng cã chñ nghÜa M¸c - Lªnin, kh«ng cã NguyÔn ¸i Quèc, kh«ng cã sù ra ®êi cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam sÏ kh«ng cã c¸ch m¹ng ViÖt Nam vµ kh«ng cã ®Êt n−íc ViÖt Nam thèng nhÊt, ®æi míi ngµy nay. Chñ nghÜa M¸c - Lªnin, lý luËn khoa häc - c¸ch m¹ng cña thêi ®¹i ®Õn víi thùc tiÔn c¸ch m¹ng ViÖt Nam kh«ng ph¶i nh− ch©n lý vÜnh cöu, kh«ng thÓ v−ît qua; kh«ng ph¶i lµ c«ng thøc bÊt di bÊt dÞch ®êi ®êi kh«ng thay ®æi, mµ chØ nh− ngän ®Ìn soi ®−êng cho nh©n d©n ta ®i trong ®ªm tèi ®Ó kh«ng nhÇm ®−êng l¹c lèi mµ th«i. Lªnin tõng chØ ra r»ng: kh«ng cã lý luËn c¸ch m¹ng sÏ kh«ng cã phong trµo c¸ch m¹ng, ®ång thêi Ng−êi cßn c¨n dÆn: cïng l¾m, lý luËn c¸ch m¹ng còng chØ ®ãng vai trß kim chØ nam dÉn ®−êng, ®Þnh h−íng cho hµnh ®éng c¸ch m¹ng lµ nh− vËy. 88 ChÝnh c−¬ng v¾n t¾t do NguyÔn ¸i Quèc tr×nh bµy t¹i héi nghÞ thµnh lËp §¶ng th¸ng 2 n¨m 1930 ®· x¸c ®Þnh ph−¬ng h−íng chiÕn l−îc cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam, ®ã lµ: “lµm t− s¶n d©n quyÒn c¸ch m¹ng vµ thæ ®Þa c¸ch m¹ng ®Ó ®i tíi x· héi céng s¶n” (Gi¸o tr×nh LÞch sö §¶ng, 2006, tr.56). Nh− vËy lµ nhê ¸nh s¸ng cña lý luËn M¸c - Lªnin, môc tiªu cña cuéc c¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945 vµ c¸ch m¹ng n−íc ta nãi chung, ®· ®−îc §¶ng nhËn thøc vµ ph¶n ¸nh trong lý luËn tõ rÊt sím, khi §¶ng võa míi ra ®êi. Môc tiªu Êy ®· h−íng dÉn, soi ®−êng cho phong trµo c¸ch m¹ng ViÖt Nam suèt 15 n¨m ®Õn c¸ch m¹ng th¸ng T¸m thµnh c«ng vµ cho tíi ngµy nay, cho dï sù vËn ®éng cña thùc tiÔn phong trµo c¸ch m¹ng d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng ë mçi giai ®o¹n lÞch sö cô thÓ kh¸c nhau lµ kh¸c nhau. Tho¸i trµo (1932-1935) lµ tranh thñ ®Êu tranh cñng cè, x©y dùng lùc l−îng, ph¸t triÓn c¸ch m¹ng; giai ®o¹n (1936-1939) lµ më réng ®oµn kÕt chèng chiÕn tranh ph¸t xÝt… th× môc tiªu Êy vÉn kh«ng thay ®æi. H¬n n÷a, môc tiªu c¸ch m¹ng cña tõng giai ®o¹n lÞch sö cô thÓ chÝnh lµ sù cô thÓ ho¸ môc tiªu chung. Nhê cã ®−êng lèi ®óng ®¾n Êy mµ c¸ch m¹ng ViÖt Nam giµnh ®−îc nhiÒu th¾ng lîi, th¾ng lîi sau lín h¬n th¾ng lîi tr−íc. Nh− vËy, bµi häc ®Çu tiªn dÉn tíi thµnh c«ng cña c¸ch m¹ng th¸ng T¸m, cã thÓ thÊy ë ®©y chÝnh lµ: vai trß cña lý luËn M¸c - Lªnin, vai trß cña ®−êng lèi c¸ch m¹ng do §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam x©y dùng trªn c¬ së vËn dông lý luËn M¸c - Lªnin phï hîp thùc tiÔn c¸ch m¹ng ViÖt Nam. ChÝnh nhê sù ®Þnh h−íng, chØ ®¹o ®óng ®¾n cña lý luËn khoa häc, cña ®−êng lèi c¸ch m¹ng s¸ng t¹o Êy, mµ thùc tiÔn c¸ch m¹ng n−íc ta ph¸t triÓn ®óng h−íng, lµm cho, míi 15 n¨m tuæi, §¶ng ta ®· l·nh ®¹o c¸ch m¹ng thµnh c«ng, giµnh chÝnh quyÒn, më ra kû nguyªn míi cho lÞch sö d©n téc ta. Nãi tíi vai trß chØ ®¹o, ®Þnh h−íng cña lý luËn ®èi víi thùc tiÔn, cã nghÜa lµ nãi tíi vai trß dÉn ®−êng chØ lèi cña tri thøc. Trong bÊt kú lÜnh vùc nµo, kÓ c¶ lÜnh vùc gi¸o dôc - ®µo t¹o, ho¹t ®éng cña con nguêi còng do t− duy, tri thøc, lý luËn h−íng dÉn. §©y chÝnh lµ ®Æc tr−ng cao h¬n h¼n vÒ chÊt cña ho¹t ®éng con ng−êi so víi ho¹t ®éng cña con vËt. Tuy nhiªn, chØ cã lý luËn khoa häc - c¸ch m¹ng míi cã t¸c dông h−íng dÉn ho¹t ®éng thùc tiÔn ®i tíi thµnh c«ng. Mäi biÓu hiÖn coi th−êng, h¹ thÊp vai trß cña lý luËn ®Òu dÉn tíi chñ nghÜa kinh nghiÖm, cã h¹i. Thùc tiÔn cuéc sèng chøng minh ®iÒu ®ã. Chóng ta kh«ng phñ nhËn vai trß to lín cña kinh nghiÖm, nh−ng kinh nghiÖm chØ lµ ch©n lý bé phËn mµ ch−a h¼n lµ ch©n lý phæ biÕn. TuyÖt ®èi ho¸ kinh nghiÖm, kh«ng thÊy vai trß cña lý luËn lµ sai lÇm. ¡nghen tõng kh¼ng ®Þnh r»ng: mét d©n téc muèn tiÕn tíi ®Ønh cao cña tri thøc th× kh«ng thÓ kh«ng cã t− duy lý luËn (Chèng Duyrinh, 1960, tr.28). T− duy lý luËn ®−îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh häc tËp. §¶ng ta chñ tr−¬ng coi gi¸o dôc - ®µo t¹o lµ quèc s¸ch, lµ mÆt trËn hµng ®Çu. Kh«ng thÓ lµm c¸ch m¹ng chØ b»ng kinh nghiÖm ®−îc. Nh− vËy, gi¸o dôc-®µo t¹o muèn thùc sù lµ mÆt trËn hµng ®Çu, lµ ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n−íc, lµ ch×a khãa më c¸nh cöa ®Ó d©n téc ta b−íc vµo kû nguyªn míi, kû nguyªn më cöa, héi nhËp th× còng cÇn ph¶i cã lý luËn khoa häc - c¸ch m¹ng dÉn d−êng. Kinh nghiÖm th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng th¸ng T¸m m¸ch b¶o chóng ta r»ng: C−¬ng lÜnh ®óng ®¾n, khoa häc dÉn ®−êng, chØ lèi, ®Þnh h−íng ph¸t triÓn gi¸o dôc-®µo t¹o hiÖn nay ®ang lµ mét nhu cÇu bøc xóc. Ph−¬ng ch©m gi¸o dôc - ®µo t¹o: häc ®i ®«i víi hµnh, lý luËn g¾n liÒn víi thùc tiÔn, nhµ tr−êng kÕt hîp víi ho¹t ®éng x· héi vµ c¸c chñ tr−¬ng ph¸t triÓn gi¸o dôc - ®µo t¹o kh¸c ®· trë nªn kh«ng cßn ®ñ n÷a. Sù yÕu kÐm toµn diÖn (Vâ Nguyªn Gi¸p, 2007), sù xuèng dèc cña nÒn gi¸o dôc- ®µo t¹o n−íc ta hiÖn nay ®· chøng minh ®iÒu ®ã (NguyÔn TrÝ Dòng, 2007). Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp cã sø m¹ng cung cÊp nguån nh©n lùc chÊt l−îng cao, ®ãng gãp thiÕt thùc, hiÖu qu¶ cho c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa n«ng th«n, n«ng nghiÖp, nhÊt thiÕt còng cÇn cã c−¬ng lÜnh ®óng ®¾n ®Þnh h−íng ph¸t triÓn nhµ tr−êng, nÕu kh«ng muèn r¬i vµo tôt hËu, lóng tóng vµ trë thµnh g¸nh nÆng cña n«ng th«n, n«ng nghiÖp. 89 Lª DiÖp §Ünh Tuy nhiªn, mäi ch©n lý ®Òu cã tÝnh t−¬ng ®èi. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ, ch©n lý chØ lµ ch©n lý trong ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh nµo ®ã mµ th«i, còng nh− n−íc chØ s«i ë 1000C trong ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn. Do vËy, lµm c¸ch m¹ng cÇn ph¶i cã lý luËn c¸ch m¹ng dÉn ®−êng. Nh−ng lý luËn c¸ch m¹ng, b¶n th©n nã còng chØ lµ t−¬ng ®èi (tr¸nh tr−ît sang chñ nghÜa t−¬ng ®èi). Thùc tiÔn x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë n−íc ta tr−íc ®©y ®· chØ râ ®iÒu nµy. §iÒu nµy cã nghÜa lµ trong ho¹t ®éng thùc tiÔn còng nh− trong ho¹t ®éng nhËn thøc, khi vËn dông lý luËn, vËn dông tri thøc, kh«ng nªn phô thuéc m¸y mãc, tuyÖt ®èi vµo lý luËn, vµo tri thøc. C¨n cø vµo lý luËn, vËn dông lý luËn nh»m ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt nhiÖm vô thùc tiÔn ®Æt ra, nh−ng nÕu ®Ó lý luËn trãi buéc c¸ch nghÜ, c¸ch lµm lµ gi¸o ®iÒu, lµ n« lÖ cña lý luËn. Tr−íc thêi kú ®æi míi, chóng ta ®· ph¶i tr¶ gi¸ cho nh÷ng bµi häc nµy, mÆc dï bµi häc lÞch sö x· héi c¸c n−íc ph−¬ng §«ng, t×nh tr¹ng bÞ trãi buéc, lÖ thuéc m¸y mãc vµo nh÷ng t− t−ëng, lý luËn, nhÊt lµ nh÷ng t− t−ëng, lý luËn cò cã tõ tr−íc ®· rÊt nÆng nÒ. VÝ dô nh− sù lÖ thuéc vµo PhËt gi¸o, Khæng gi¸o… lµ nguyªn nh©n lµm cho x· héi ph−¬ng §«ng tr× trÖ kÐo dµi, trong khi ph−¬ng T©y rÊt n¨ng ®éng. Do ®ã, ng−êi häc, ph¶i häc thùc chÊt, ph¶i häc thËt, ph¶i tiÕp thu ®−îc c¸i hån cña tri thøc (kh«ng chØ häc thuéc lßng); kh«ng tiÕp thu m¸y mãc, gi¸o ®iÒu. Khi lµm, ph¶i biÕt sö dông lý luËn ®· häc soi ®−êng, ph¶i biÕt vËn dông tri thøc mét c¸ch s¸ng t¹o, kh«ng rËp khu«n, m¸y mãc. Häc ®Ó lµm, v× lµm mµ ph¶i häc. S¶n phÈm gi¸o dôc ®µo t¹o cña nhµ tr−êng ph¶i lµ nh÷ng nhµ trÝ thøc s¸ng t¹o, bao gåm: i)HiÓu biÕt vµ c¶m thô s©u s¾c ®èi víi n«ng d©n, n«ng th«n, n«ng nghiÖp n−íc ta; ii)KiÕn thøc khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i; iii)N¨ng lùc t− duy ®éc lËp, kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa n«ng th«n, n«ng nghiÖp n−íc ta ®Æt ra. C−¬ng lÜnh cña gi¸o dôc ®µo t¹o hiÖn nay cña nhµ tr−êng ch−a t¹o ra s¶n phÈm ®¸p øng yªu cÇu x· héi hoÆc x· héi kh«ng cÇn (c¶ vÒ sè l−îng, chÊt l−îng vµ c¬ cÊu ®éi ngò). X¸c lËp mèi quan hÖ gi÷a c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng th«n, n«ng nghiÖp vµ sù ph¸t triÓn nhµ tr−êng ph¶i lµ quan hÖ biÖn chøng, sèng cßn, n−¬ng tùa, lµm tiÒn ®Ò tån t¹i cho nhau. 3.2. Ph¶i xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn, lÊy thùc tiÔn lµm c¨n cø, lµ tiªu chuÈn khi vËn dông lý luËn Môc tiªu xuyªn suèt cña cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n ë n−íc ta ®· ®−îc §¶ng x¸c ®Þnh trong luËn c−¬ng 1930, ®ã lµ ®¸nh ®uæi ®Õ quèc thùc d©n, ®¸nh ®æ ®Þa chñ phong kiÕn, thùc hiÖn c¸ch m¹ng ®iÒn ®Þa- ng−êi cµy cã ruéng; ®©y ®−îc xem nh− c−¬ng lÜnh c¸ch m¹ng d©n téc, d©n chñ nh©n d©n cña §¶ng. Khi thùc hiÖn môc tiªu nµy, §¶ng ta kh«ng gi¸o ®iÒu, m¸y mãc, dùa vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng giai ®o¹n c¸ch m¹ng ®Ó ®Ò ra chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch thÝch hîp. NghÜa lµ, khi thùc hiÖn lý luËn, ®−êng lèi, hay c−¬ng lÜnh, §¶ng lu«n xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc tiÔn cô thÓ, vËn dông lý luËn cho phï hîp. §¶ng l·nh ®¹o phong trµo d©n chñ (1936- 1939) lµ mét vÝ dô sinh ®éng vÒ bµi häc nµy. Tr−íc nguy c¬ chiÕn tranh do ph¸t xÝt g©y ra, xuÊt ph¸t tõ nghÞ quyÕt ®¹i héi VII Quèc tÕ Céng s¶n, Ban chÊp hµnh TW §¶ng ta häp héi nghÞ lÇn thø II t¹i Th−îng H¶i ®· chØ ra: c¸ch m¹ng §«ng D−¬ng vÉn lµ c¸ch m¹ng t− s¶n d©n quyÒn-ph¶n ®Õ vµ ®iÒn ®Þa-thµnh lËp chÝnh quyÒn c«ng n«ng ®Ó dù bÞ ®iÒu kiÖn ®i tíi c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa. Song xÐt t×nh h×nh cô thÓ, thùc tiÔn c¸ch m¹ng giai ®o¹n nµy, tr×nh ®é c¸ch m¹ng ch−a ®¹t tíi møc trùc tiÕp ®¸nh ®æ thùc d©n Ph¸p, lËp chÝnh quyÒn c«ng n«ng vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®iÒn ®Þa. Yªu cÇu tr−íc m¾t lµ tù do d©n chñ, c¶i thiÖn ®êi sèng cho nh©n d©n, ®oµn kÕt réng r·i chèng chiÕn tranh ph¸t xÝt, chèng ®Õ quèc, chèng ph¶n ®éng, tay sai, më mÆt trËn d©n chñ, ®oµn kÕt c¸c tÇng líp x· héi, kÓ c¶ giai cÊp c«ng nh©n vµ §¶ng céng s¶n Ph¸p, thËm chÝ c¶ víi chÝnh phñ Ph¸p, cïng nhau chèng kÎ thï chung lµ bän ph¸t xÝt… Lµm nh− vËy kh«ng ph¶i lµ ®èi lËp hay quªn môc tiªu c¸ch m¹ng ®· ®Þnh mµ chÝnh lµ dù bÞ ®iÒu kiÖn cho cuéc vËn ®éng gi¶i phãng d©n téc, c¸ch m¹ng ®iÒn ®Þa sau nµy. 90 Nh− vËy, ë ®©y kh«ng chØ lµ sù vËn dông lý luËn, ®−êng lèi, c−¬ng lÜnh, lÊy ®ã lµ ngän ®Ìn soi ®−êng chØ lèi, mµ cßn lµ ph¶i biÕt xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn, lÊy thùc tiÔn lµm c¨n cø ®Ó vËn dông lý luËn, ®−êng lèi, c−¬ng lÜnh. CÇn vËn dông linh ho¹t, mÒm dÎo lý luËn, ®−êng lèi, c−¬ng lÜnh sao cho phï hîp thùc tiÔn cña tõng thêi kú. C−¬ng lÜnh cã t¸c dông ®Þnh h−íng ph¸t triÓn thùc tiÔn trong thêi kú dµi, cã ý nghÜa chiÕn l−îc. Tuy nhiªn, c−¬ng lÜnh ®óng ®¾n còng ph¶i xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn, lÊy thùc tiÔn lµm c¨n cø trªn c¬ së lý luËn khoa häc nµo ®ã. Khi ®· cã c−¬ng lÜnh ®óng ®¾n, vÊn ®Ò cßn l¹i lµ vËn dông c−¬ng lÜnh Êy phï hîp víi tõng thêi kú cô thÓ cña thùc tiÔn ®ang vËn ®éng, ph¸t triÓn, ®Ó ®Þnh ra môc tiªu, nhiÖm vô, c¸ch thøc vµ nh÷ng b−íc ®i cô thÓ nh»m tæ chøc thùc hiÖn c−¬ng lÜnh th¾ng lîi. Râ rµng lµ, bµi häc rót ra tõ thùc tiÔn chØ ®¹o c¸ch m¹ng c¸c giai ®o¹n 32-35, 36-39, 40-45 cña thÕ kû tr−íc trªn c¬ së ®Þnh h−íng cña c−¬ng lÜnh 1930 d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng cßn nguyªn gi¸ trÞ cho thùc tiÔn ®æi míi ®Êt n−íc h«m nay, nhÊt lµ víi ®æi míi gi¸o dôc-®µo t¹o. Tr−íc ®©y, V.I.Lªnin tõng chØ ra vai trß to lín cña lý luËn ®èi víi thùc tiÔn, nh−ng Ng−êi kh«ng quªn kh¼ng ®Þnh: thùc tiÔn cao h¬n lý luËn. Ng−êi tõng viÕt “Quan ®iÓm vÒ ®êi sèng vÒ thùc tiÔn lµ quan ®iÓm thø nhÊt cña phÐp biÖn chøng duy vËt” (Lª Nin toµn tËp, tËp 29). §iÒu ®ã cã nghÜa lµ: Thø nhÊt, chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch ph¶i xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn. Gi¶ng d¹y c¸i g×, gi¶ng d¹y nh− thÕ nµo, ph¶i xuÊt ph¸t tõ ng−êi häc, tõ ®ßi hái cña thùc tiÔn, tõ nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n−íc ta. Néi dung gi¶ng d¹y-häc tËp ë nhµ tr−êng ph¶i ph¶n ¸nh ®−îc thùc tiÔn, khoa häc ph¶i lý gi¶i ®−îc cuéc sèng, ph¶i gi¶i quyÕt ®−îc nhu cÇu cuéc sèng ®Æt ra. NÕu lý luËn, nhËn thøc kh«ng ph¶n ¸nh ®óng ®¾n thùc tiÔn cuéc sèng, gi¸o dôc kh«ng ph¶n ¸nh ®−îc ®ßi hái cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n−íc th× sÏ r¬i vµo t− biÖn, duy t©m, “su«ng”, thËm chÝ biÕn thµnh vËt c¶n, g¸nh nÆng cho kinh tÕ x· héi cña ®Êt n−íc. Thø hai, khi vËn dông lý luËn, ph¶i ph¸t hiÖn m©u thuÉn gi÷a lý luËn víi thùc tiÔn, ph¸t hiÖn sù kh«ng cßn phï hîp víi thùc tiÔn cña lý luËn, d¸m v−ît qua lý luËn ®· lçi thêi, kÞp thêi tæng kÕt thùc tiÔn, bæ sung, söa ch÷a, ph¸t hiÖn lý luËn míi. §iÒu nµy còng hoµn toµn ®óng víi gi¸o dôc ®µo t¹o hiÖn nay, khi néi dung, ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc ®µo t¹o cã nhiÒu mÆt ®· tá ra l¹c hËu, kh«ng cßn ®¸p øng ®−îc ®ßi hái cña thùc tiÔn. Thø ba, khi vËn dông lý luËn vµo thùc tiÔn, ®ßi hái ph¶i vËn dông lý luËn phï hîp víi thùc tiÔn, kh«ng gß Ðp thùc tiÔn, gät ròa thùc tiÔn cho phï hîp lý luËn nh− gät ch©n cho võa giÇy. §iÒu kiÖn thùc tiÔn kh¸c nhau ph¶i vËn dông kh¸c nhau. Thùc tiÔn c¸ch m¹ng giai ®o¹n 1936-1939 kh¸c giai ®o¹n 1930-1931 vµ kh¸c giai ®o¹n 1940-1945. §ã lµ lý do §¶ng ta ®Ò ra s¸ch l−îc mÒm dÎo thÝch hîp víi tõng giai ®o¹n c¸ch m¹ng ®Ó ®−a c¸ch m¹ng ®Õn th¾ng lîi cuèi cïng. §Êt n−íc ta ®· tr¶i qua 20 n¨m ®æi míi, nhê sù nghiÖp ®æi míi, lÞch sö d©n téc ta ®· vµ ®ang chuyÓn sang giai ®o¹n c¸ch m¹ng míi. Tõ khÐp kÝn, ®Õn më cöa héi nhËp; tõ héi nhËp ®Õn chñ ®éng héi nhËp; ®Õn tÝch cùc, chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ vµo WTO…lµ nh÷ng b−íc ®i rÊt dµi trªn con ®−êng ®æi míi. §êi sèng kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n−íc ®· cã nh÷ng thay ®æi mang tÝnh ®ét biÕn, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh. Tuy nhiªn, nÒn gi¸o dôc- ®µo t¹o n−íc ta vÉn dËm ch©n t¹i chç hµng chôc n¨m nay: tõ quan ®iÓm, môc tiªu, ch−¬ng tr×nh, néi dung, ph−¬ng ph¸p.…®Õn hÖ thèng qu¶n lý gi¸o dôc-®µo t¹o. Sù tr× trÖ ®Õn møc khã hiÓu. Ph¶i ch¨ng gi¸o dôc-®µo t¹o hiÖn nay ë n−íc ta ®ang thiÕu c¶ c−¬ng lÜnh khoa häc dÉn ®−êng vµ c